ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi"

Temel Şafak
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi 1

2 Kesim İşlerinde Kullanılan Bazı Alet ve Makineler Baltalar Kesim baltaları Yarma baltaları Geniş bir ağzı olan türk tipi balta, dal budama ve kabuk soymaya elverişlidir. Orta Avrupa ülkelerinde şayet balta kullanılmak istenir ise o takdirde, oldukça hafif, dar yanaklı baltalar tercih edilir. E çok kullanılan balta çeşitleri iltis baltası ile Harz tipi baltalardır. Baltaların bakımı esnasında yuvarlak bir ağız oluşturulmalıdır. Kama şeklinde eğelenmiş baltalar oduna zarar verirler. 2

Orta Avrupa ülkelerinde şayet balta kullanılmak istenir ise o takdirde, oldukça hafif, dar yanaklı baltalar tercih edilir.

3 Üretim İşlerinde Kullanılan Bazı Alet ve Makineler 3

4 Kamalar Bir ağaç, kendi özel eğimi dışında herhangi bir istikamete devrilmek istenir ise, bu taktirde kamalardan yararlanılır. Sert ağaçtan yapılmış kama ile çelik kamalar Türkiye de üretimde işçiler tarafından en çok kullanılan kamalardır. Ağaç kamaların çok az bir sitabilitesi olduğundan ömürleri fazla değildir. Buna rağmen çelik kamalar kendiliğinden tehlikeli yaralama potansiyelleri oluştururlar. Alüminyum kamalar yardımı ile çalışmak veya ince dimenziyonlu odun üretiminde plastik kamalara da yer vermek lazımdır. Alüminyum kamalar şayet ince tırnaklı ve dar olurlar ise, donmuş odun devirmelerinde de kullanılabilir. Kamalar devirmenin dışında, yakacak odunların yarılmasında da kullanılır. Bu iş için özellikle ahşap saplı çelik kamalar uygundur. 4

Buna rağmen çelik kamalar kendiliğinden tehlikeli yaralama potansiyelleri oluştururlar.

5 5

6 6

7 Çevirme Çengeli Çevirme çengeli, yerde duran gövdeleri veya asılı kalan ağaçları çevirmede kullanılır. Çevirme çengelleri kanca ve bir halkadan oluşmaktadır. Sabit saplı veya halkasına göre değiştirilebilir saplı şekilleri vardır. 7

Çevirme çengelleri kanca ve bir halkadan oluşmaktadır.

8 Manivela Manivelalar daha çok çevirme işlerinde kullanılır. İnce çaplı ağaçların hareket ettirilmesi ve devrilen ağaçların tomruklara ayrılması sırasında, bölünürken testere levhasının sıkışmaması amacıyla kullanılır. 2-3 kg ağırlığında ve cm boyundadır. 8

tomruklara ayrılması sırasında, bölünürken testere levhasının

9 9

10 Sapin (Sürütme Çengeli) Yatık orman ürünlerinin çevrilmesinde, kaldırılmasında, çevrilmesinde kısa mesafe içinde hareket ettirilmesinde, takılan ağaçların kurtarılmasında ve depolara istifleme işlerinde çok kullanılan bir araç olup uçtaki demir aksamın sivri ucu hızlı bir şekilde odun hammaddesine batırıldıktan sonra çekilmesi ile hareket ettirilir, Boyu cm ağırlığı 1 kg civarındadır. 10

işlerinde çok kullanılan bir araç olup uçtaki demir aksamın sivri ucu hızlı bir şekilde odun

11 11

12 Kavrama kancası İnce gövdelerin sürütülmesinde, istif odunlarının taşınmasında ve kaldırılmasında kullanılır. Ağırlığı 0,5 kg uzunluğu 25 cm dir. 12

13 Kabuk soyma demiri Devrilmiş gövdelerin kabuklarının soyulmasında kullanılan bu araç kesici levha ve buna bağlı sap kısmından oluşur. Kesici levha genişliği 15 cm, uzunluğu cm dir. 13

14 14

15 Motorlu Testereler Her türlü ağaçların kesiminde, devrilen gövdelerin dallarının alınmasında, gövdelerin bölümlere ayrılmasında yaygın olarak kullanılır. Levhaları çelikten yapılmış, paslanmaz, eğilmez ve dayanıklıdır. Levha etrafında dönen zincir kesim işini gerçekleştirir. 15

16 16

17 Motorlu Testere Çeşitleri 1. Hafif motorlu testereler; sıklık bakımı, ince ağaçların kesimi ve her türlü budama işleri ve devrilen gövdelerin dallarının alınmasında kullanılan bu motorlu testereler 6 kg civarında bir ağırlığa sahip olup motor güçleri 3 Beygir civarındadır. 2. Orta ağırlıkta motorlu testereler; orta kalınlıkta ki ağaçların kesilmesinde ve istif odunlarının bölümlere ayrılmasında ve kalın yapraklı ağaçların devrildikten sonra dallardan temizlenmesinde kullanılır. 9 kg civarında, 4-5 BG (ps) civarındadır. 3. Ağır motorlu testereler; Kalın ağaçların kesimi, bölümlere ayrılması işlerinde yaygın olarak kullanılır. Kullanılan bu motorlu testerelerin ağırlığı 12 kg civarındadır. Motor güçleri yaklaşık 7 ps'dir. Levha çelikten yapılmış, paslanmaz, eğilmez ve dayanıklıdır. Levha etrafında dönen zincir kesim işini gerçekleştirir. Makara zincirin dönüşüne hız ve gerilme verir. Dakikada devir yapar. 17

sahip olup motor güçleri 3 Beygir civarındadır. 2.

18 Motorlu Testere ile Çalışmada Genel Kurallar Ağaçların kesilmesi sırasında motorlu testereler bu konuda teknik bilgiye sahip olan işçiler tarafından kullanılmalı ve makine teknik bakımdan kontrolden geçirilmelidir Kadın işçiler motorlu testere kullanmamalı ve 20 cm. çaptan daha büyük çaptaki kesim işlerinde çalıştırılmamalıdırlar, 18 yaşından küçük olan ve bazı hallerde meslek eğitimi gören kişiler günde 3 saatten fazla motorlu testere ile çalıştırılmamalıdır, Kesim işlerinde 20 cm. göğüs çapına kadar olan ağaçlarda bazı hallerde bir kişinin çalışmasına izin verilebilir. Ancak daha kalın olanlarda en az iki işçi birlikte çalışmalıdır, 18

çaptan daha büyük çaptaki kesim işlerinde çalıştırılmamalıdırlar, 18 yaşından küçük olan ve bazı hallerde meslek eğitimi gören kişiler günde 3 saatten fazla

19 İşçiler bütün orman işlerinde olduğu gibi motorlu testere ile ağaç kesimi sırasında da kaymayan bir iş ayakkabısı giymek zorundadırlar, Motorlu testere ile kesim sırasında kullanılan kamalar kırılmayacak ve parçalanmayacak cinsten seçilmelidir, Motorlu testere ve diğer kesici aletler taşıma sırasında mümkünse bir koruyucu ile sarılı halde taşınmalı ve levhanın mutlaka görülecek bir şekilde tutulmasına dikkat edilmelidir, Motorlu testereye benzin doldurulurken motor mutlaka durdurularak sıcak olan motor üzerine benzinin damlaması önlenebilir, Zincirin takılması durumu ve gerginlik kontrolü kesinlikle durdurulduktan sonra yapılması gereklidir. 19

ile sarılı halde taşınmalı ve levhanın mutlaka görülecek bir şekilde tutulmasına dikkat edilmelidir, Motorlu testereye benzin doldurulurken motor mutlaka

20 Motorlu testereyi çalıştırmak için üç metot Zeminde çalıştırma Arka sapı dizlerinizin arasına alıp çalıştırma Motorlu testereyi elde çalıştırma 20

21 Ormanda Kesim İşleri Devirme Yönü Belirlemede dikkat edilecek hususlar Ağacın yetişme şekli Ağacın vasfı, cinsi ve boyutu, ikiz gövde durumu İşletme şekli, meşcere kuruluşu, gençlik durumu, civar ağaçların sıklığı, oranı, dalların özelliği ve diğer ağaçlara takılma durumu Var ise kar yükü ve rüzgar durumu Arazinin topoğrafik yapısı Bölmeden çıkarma yönü Bölmeden çıkarmada kullanılacak araç ve teknikler 21

22 22

23 Kesme esnasında ise ağacın devirme yönüne devrilmesi, mümkün olduğu kadar fazla odun hammaddesi elde edilmesi ve kazadan korunmak amacı ile her türlü önlemlere uyulması gerekir. Devirme yönü kriterlerine dikkat edilmediği takdirde odun hammaddesinde kalite ve hacim kayıpları ortaya çıkar.

24 Kök Şişkinliklerinin Alınmasının faydaları Devirmeden sonraki iş safhaları kolaylaşır. Kesim yerinde gövde çapı küçülür ve motorlu testerenin levha uzunluğundan daha iyi yararlanılır. Gövde silindirik duruma geldiğinden, devirme oyuğu liflere dik olarak kolayca açılır. Devrilen gövdenin dallarının temizlenmesi ve kabuğunun soyulması işlemleri sırasında çevrilmesi kolaylaşır. 24

25 Tomruk daha az bir kuvvetle hareket ettirilir. Sürütme zararları azalır. İstifler daha düzenli yapılarak depolarda yer tasarrufu sağlanır. Taşıma sırasında daha fazla yükleme yapılır. 25

26 26

27 Devirme oyuğunu açılmalı Devirme yönünü kontrol edilmeli Tehlike bölgesinde kimsenin bulunmaması için sesli uyarı yapılmalı

28 1.derece tehlikeli bölge; ağacın kök kısmını merkez alan iki ağaç boyu kadar yarı çapa sahip çemberin içerisinde kalan alandır. Bu bölgede sadece kesim işçileri bulunmalıdır. Dağlık alanlarda; kesim işçileri yamaç boyunca bir doğrultuda kesinlikle çalıştırılmamalıdır. 28

29 Devirme oyuğu; Ağacın devrileceği yön tarafına dik olarak devirme oyuğu açılır. Mümkün olduğu kadar toprağa yakın bir yerden açılır. Kesiş yerindeki çapın ¼ ü kadar derinlikte açılır Devirme yönünden kek dilimi gibi bir parçanın çıkartılmasıdır. Devrime yönüne doğru eğik ağaçlarda bu oran 1/5-1/6, aksi yöne doğru ağaçlarda 1/3 kadar olabilir. Devirme oyuğu ağız açısı yaklaşık 45 derecedir. Devirme oyuğu gövdenin çatlamasını ve sakal oluşmasını önler. 29

30 30

31 Devirme Kesişi Devirme oyuğu açıldıktan sonra yapılır. Kesime devirme oyuğunun arka tarafından başlanır. Kesimi yapan kişi, devirme yönünün tersi tarafta, yan tarafa doğru hızla uzaklaşmalıdır. Devirme kesişi, devirme oyuğu tabanından, 3-5 cm yukarıdan ve oyuğa paralel olarak yapılır. Böylece oluşan eşik, gövdenin geri kaymasını önler. Hiçbir zaman devirme oyuğu ile birleştirilmez. 31

32 Devirme kesişinin yapılması; Testere levhasının hemen arkasından sevk edilen kamalar birden fazla olabilir. Yeteri kadar kopma şeridi bırakıldığı zaman testere çekilir. Ağaç devrildikten sonra kütük ve dip kısmındaki kopma şeridi kalıntıları temizlenir. 32

33 Dip kütüğün yüzeyi ve gövde dip kısmındaki çıkıntılar düzeltilir. Devirme kesişi yapılırken; Ağacın çapı, Kök şişkinlikleri, Tepe durum, Gövdenin doğal büyüme şekli, Ağacın boyu, Dallanma sistemi ve kuru dallar, 33

34 Kesimde dikkat edilecekler Devirme oyuğu yüksekliği, derinliğin ½ ya da 2/3'ü kadar olmalıdır. Kopma şeridinin kalınlığı, kesiş yerindeki çapın 1/20'si kadar olmalıdır. 2 cm'den ince olmamalıdır. Eşik yüksekliği; en az kesiş yerindeki çapın 1/10'u kadar olmalıdır. Devirme oyuğu, önce üstten aşağı doğru eğik kesiş yapılır, sonra devirme oyuğunun tabanı kesilir. Devirme kesişi, asla devirme oyuğu ile birleştirilmemelidir. Çekme halatı vb. yardımcı aletleri tecrübeli işçiler 34 kullanmalı.

35 35

Benzer belgeler

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi 1 Dal Alma Kalın dallarda motorlu testere, ince dallarda balta kullanılır. Özellikle ergonomik ve ekonomik