AYLIK EMTİA BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 ŞUBAT 2013 AYLIK EMTİA BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ AHMET AŞARKAYA Başta ABD deki üçüncü parasal genişleme programı ve Çin deki altyapı yatırımları olmak üzere 2012 nin son çeyreğinde devreye giren önlem paketlerinin, küresel ekonomiye toparlanma yönünde bir ivme kazandırdığı gözlenmektedir. Bu etkilerin 2013 ün ilk yarısında da devam etmesi beklenmektedir. ABD de mali uçurum probleminin kısmen aşılabilmesi, olumlu makroekonomik veriler ve artan iyimserlik, özellikle hisse senedi piyasalarında 2012 nin son aylarında hızlı bir yükselişe yol açmıştır. Yatırımcıların güvenli liman olarak kabul edilen varlıklardaki pozisyonlarını azalttığı ve finansal piyasalarda hisse senetlerinin, emtia piyasalarında ise endüstriyel metallerin getiri açısından öne çıktığı gözlenmektedir yılına nispeten iyi başlangıç yapan emtia piyasasında getiriler riskli varlıkların gerisinde kalmış olmakla birlikte, gerek reel faizlerin negatif seviyelerini koruması, gerekse parasal genişleme politikalarının devam etmesi emtialarda talep koşullarını iyileştirmektedir. Küresel ekonomik büyümenin önümüzdeki dönemde daha istikrarlı bir seyir izleyeceği ve Çin in ekonomik büyümesinin istenilen düzeyde olacağı beklentisi, emtialar için olumlu bir ortam oluşturmaktadır. Kısa vadede emtia piyasalarında fiyatların seyrinin genel olarak yukarı yönlü olacağı ifade edilirken, orta vadede fiyatların dengeye geleceği görüşü piyasalarda hakim durumdadır. EMTİA FİYAT ENDEKSLERİ (5=) 70 Enerji Enerji Dışı Tarım * Metal Metal * Değerli Metal Kaynak: Dünya Bankası Emtia Fiyat Endeksleri, İktisadi Araştırmalar Bölümü Değerli Metal Endeksi * Enerji-dışı endeksin alt endeksleri arasında yer almaktadır. Diğer çalışmalarımıza adresinden erişebilirsiniz. 1

2 EMTİA PİYASALARINDA SON GELİŞMELER 2013 yılı Ocak ayında petrol fiyatları aylık bazda %4 e yakın oranda yükselmiştir. Petrol arzını önemli ölçüde etkileyebilecek jeopolitik risklerin fiyatlanması ve küresel büyüme dinamiklerinin dengeye ulaşacağı beklentisi petrol fiyatlarını yukarı yönlü desteklemiştir. Kıymetli madenlerden platinin fiyatı Ocak ayında yükselirken, altın ve gümüş fiyatlarında değer kaybı gözlenmiştir. Ekim 2012 den bu yana aşağı yönlü seyreden altın fiyatları Ocak ayında %1 e yakın gerilemiştir. Reel faizin negatif seviyelerini korumasına ve birçok ülkenin merkez bankasının genişleyici para politikalarına rağmen, Hindistan ın altın ithalatına uyguladığı vergiyi artırması ve ABD borç tavanına ilişkin endişeler paralelinde altın fiyatlarının gerilediği görülmüştür. Hindistan ın önümüzdeki dönemde altına uygulanan ithalat vergisini daha da artırabileceği yönündeki görüşler altın fiyatlarını baskılamaya devam etmektedir. ABD ve Avrupa ekonomilerinde büyümeye ilişkin endişeler devam ederken, dünyanın en büyük ana metal tüketicisi konumunda bulunan Çin de büyümenin istenilen düzeyde devam edeceğine ilişkin beklentiler 2013 yılının ilk ayında ana metal fiyatlarının genelde yükselmesine neden olmuştur. Alüminyum ve çinko fiyatları aylık bazda sırasıyla %2,3 ve %0,4 oranlarında gerilerken, demir cevheri (%17,3), kalay (%7,3) ve bakır (%1) fiyatlarında artışlar gözlenmiştir. Demir fiyatlarındaki yukarı yönlü trendin hız keserek devam edeceği beklentisi piyasalarda hakimken, bakır fiyatlarının bir süre daha dar bir bantta hareket edeceği ifade edilmektedir. Öte yandan, son 6 aydır yükselen kalay fiyatlarının yükselişine bir süre daha devam edeceği beklenmektedir. Küresel kriz sonrası dönemde yükselen ve uzun süre bu seviyeleri koruyan kakao fiyatlarında bir süredir devam eden gerileme eğilimi Ocak ayında da sürmüştür. Aylık bazda %5,6 oranında gerileyen kakao fiyatlarında eğilimin bir süre yatay olacağı öngörülmektedir. Öte yandan, son bir yıllık dönemde %34 e yakın gerileyen kahve fiyatları ise 2013 yılına artışla başlamış ve %3 yükselmiştir. Fiyatlarda aylık bazda gerilemeye rağmen yıllık bazda %22 artış gözlenen buğdayda arz yönlü sıkıntılar mevcuttur. ABD de geçen yıl yaşanan kuralık neticesinde üretimin diğer tarım ürünlerine kaydırılması bu yılın buğday arzını olumsuz etkilerken, Karadeniz çevresinde buğday rekoltesinin düşük olması da fiyatları yukarı yönlü etkilemektedir. Ocak ayında şeker fiyatları aylık bazda %2,3 oranında gerilemiştir. Brezilya ve Tayland başta olmak üzere başlıca üretici ülkelerin yanı sıra ithalatçı birçok ülkede de üretimin 2012/2013 döneminde yüksek olması, şekere yönelik küresel talebi olumsuz etkileyerek fiyatları aşağıya çekmiştir yılı ilk çeyreğinde rekor seviyelere yükselen pamuk fiyatları, bu tarihten sonra Kasım 2012 ye kadar kademeli olarak gerilemiştir. Ocak 2013 te aylık bazda %2,6 oranında artan pamuk fiyatlarında yıllık değişim ise -%15,4 olmuştur. Önümüzdeki dönemde başta ABD deki pamuk üreticilerinin daha yüksek getirili tarım ürünlerine kaymasıyla birlikte arz tarafında yaşanacak sıkıntıların pamuk fiyatlarını yükseltebileceği ifade edilmektedir. 5 yılından itibaren dönem dönem kısmi artışlar gözlense de kademeli olarak düşme eğiliminde olan zeytinyağı fiyatları, Temmuz 2012 de yükselmeye başlamış ve yükselişini Ocak ayında da sürdürmüştür. Ocak 2013 de aylık bazda %16,2 yükselen zeytinyağı fiyatlarında yıllık artış %38 düzeyinde gerçekleşmiştir. İspanya da kuraklık nedeniyle üretimin yarıdan fazla azalması, buna ek olarak İtalya'da da rekoltenin beklentilerden düşük gerçekleşmesi, fiyatların yükselmesinde etkili olmuştur. 2013/2014 rekolte sezonunun başlamasına kadar geçecek sürede, zeytinyağı fiyatlarının yükselişini hız keserek sürdüreceği öngörülmektedir. 2

3 EMTİA PİYASALARINDA BEKLENTİLER Uluslararası Enerji Ajansı nın 2013 yılına ilişkin petrol tüketimi tahmini,8 milyon varil/gün düzeyindedir. Ocak ayında küresel tüketime ilişkin tahminini 240 bin varil/gün yükselten kurum, OPEC in üretimini ise 30 milyon varil/gün düzeyinde öngörmektedir. Stokların artmasını önlemek ve talebi dengelemek için petrol üretimini Aralık ta azaltan Suudi Arabistan ın, 2013 te de bu doğrultuda hareket etmesi ve bunun diğer OPEC ülkeleri tarafından takip edilmesi beklenmektedir. ABD nin petrol üretimindeki artış ve küresel ekonomide toparlanmanın sekteye uğraması gibi gelişmelerin yaşanması halinde ise petrol fiyatları üzerinde aşağı yönlü baskı oluşabilecektir. Öte yandan Orta Doğu daki muhtemel politik gerginlikler petrol fiyatları açısından yukarı yönlü risk teşkil etmektedir. Endüstriyel metal fiyatlarının 2013 yılında özellikle Çin kaynaklı talep tarafından destekleneceği tahmin edilmektedir. Ancak küresel büyümeye ilişkin beklentiler belirgin bir şekilde artmadığı sürece fiyatlarda hızlı yükselişler öngörülmemektedir. Diğer yandan değerli metallerde ılımlı küresel ekonomik toparlanma tahminlerine bağlı olarak enflasyona ilişkin beklentilerin de kontrol altında olduğu koşullarda fiyatların baskı altında kalmaya devam edeceği düşünülmektedir. Küresel hava koşulları, ABD deki kuraklık hariç tarımsal üretim açısından olumlu bir görünüm arz etmekte olup tarımsal ürün fiyatlarının yılın büyük bölümünde yatay/aşağı yönlü seyir izleyeceği tahmin edilmektedir. EMTİA FİYATLARI: Gerçekleşme ve Tahminler (Ocak 2013) Gerçekleşme Tahminler Enerji Ham Petrol $/varil Kömür $/ton Doğalgaz (ABD) $/milyon btu Tarım Kakao cent/kg Kahve cent/kg Çay cent/kg Soya Yağı $/ton Mısır $/ton Pirinç $/ton Buğday $/ton Kırmızı Et cent/kg Beyaz Et cent/kg Şeker cent/kg Tomruk $/metre küp Pamuk cent/kg Kauçuk cent/kg Tütün $/ton Metal Aluminyum $/ton Bakır $/ton Demir Cevheri $/kuru ton Kurşun cent/kg Nikel $/ton Kalay cent/kg Çinko cent/kg Altın $/troy ons Gümüş c/troy ons * Ortalama fiyatlardır. 3

4 Emtia Fiyatlarında Değişim Oranları (Ocak 2013) Demir Cevheri Zeytinyağı Kalay Kauçuk Ham Petrol* Platin Kahve Pamuk Kurşun Soya Yağı Beyaz Et Tomruk Pirinç Bakır Kağıt Hamuru Tütün Nikel Doğalgaz Kömür Kırmızı Et Ayçiçek Yağı Çinko Altın Mısır Çay Şeker Aluminyum Gümüş Buğday Kakao Yıllık % Değişim Aylık % Değişim * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalaması 4

5 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11 Tem.11 Oca.12 Tem.12 AYLIK EMTİA BÜLTENİ ŞUBAT 2013 Emtia Fiyatları - I Altın ($/troy ons) Aluminyum ($/ton) Ayçiçek Yağı ($/ton) Bakır ($/ton) Beyaz Et (cent/kg) Buğday ($/ton) Çay (cent/kg) Çinko (cent/kg) 70 Demir Cevheri ($/ kuru ton, %63,5 demir) Doğalgaz ($/milyon btu) Gümüş (cent/troy ons) Ham Petrol ($/varil) Kağıt Hamuru ($/ton) Kahve (cent/kg) Kakao (cent/kg) 0 5

6 6 AYLIK EMTİA BÜLTENİ ŞUBAT 2013 Emtia Fiyatları - II Kalay (cent/kg) Kauçuk (cent/kg) Kırmızı Et (cent/kg) Kömür ($/ton) Kurşun (cent/kg) Mısır ($/ton) Nikel ($/ton) 0 Pamuk (cent/kg) 0 Pirinç ($/ton) Platin ($/troy ons) Soya Yağı ($/ton) Şeker (cent/kg) 5 Tomruk ($/metre küp) Tütün ($/ton) Zeytinyağı ($/ton)

7 UYARI NOTU: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 7