TEDAŞ-MLZ(GES)/ (TASLAK) TÜRKİYE ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DOĞRU AKIM (DC) TOPLAMA PANOSU TEKNİK ŞARTNAMESİ

Transkript

1 TÜRKİYE ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DOĞRU AKIM (DC) TOPLAMA PANOSU TEKNİK ŞARTNAMESİ

2 İÇİNDEKİLER 1. GENEL 1.1. Konu ve Kapsam 1.2. Standartlar 1.3. Yönetmelikler 1.4. Çalışma Koşulları 2.TANIMLAR 3.ELEKTRİKSEL ÖZELLİKLER 3.1. Anma Değerleri 3.2. Mekanik Düzenleme ve Donanım Sigortalar DC Parafudrlar Yük Ayırıcısı 4.DOĞRU AKIM (DC) TOPLAMA PANOSU MAHFAZASINA AİT TASARIM, YAPISAL VE PERFORMANS ÖZELLİKLER 4.1. Genel 4.2. Yapısal Özellikler Malzemelerin ve Bölümlerin Dayanıklılığı Korozyona Karşı Koruma Isıl Kararlılık Ultraviyole Işınıma Karşı Dayanıklılık Yalıtkan Malzemelerin Isıya ve Yangına Dayanıklılığı Mekanik Dayanım Kaldırma Düzeni Doğru Akım (DC) Toplama Pano Mahfazası Tarafından Sağlanan Koruma Derecesi Mekanik Darbeye Karşı Koruma Enerjili Bölümler İle Temasa, Katı Yabancı Maddelerin Ve Sıvıların Girişine Karşı Koruma Yalıtma Aralıkları Ve Yüzeysel Kaçak Yolu Uzunlukları Elektrik Çarpmasına Karşı Koruma Arıza Durumunda Elektrik Çarpmasına Karşı Koruma Normal İşletmede Elektrik Çarpmasına Karşı Koruma Doğru Akım (DC) Toplama Panosu Dahili Elektriksel Devreler Ve Bağlantılar Ana Devreler Ana ve Yardımcı Devrelerin İletkenlerinin Tanıtılması Soğutma Harici İletkenler İçin Bağlantı Uçları ve Kablo Giriş/Çıkışları Mahfaza ve Bölümleri Çatı Kapılar ve Kilitler Doğru Akım (DC) Toplama Pano larının Konstrüksiyona Montajı Doğru Akım (DC) Toplama Pano larının Kaide ye Montajı Doğru Akım (DC) Toplama Pano ların Düzenlenmesi Koruma Topraklama Terminali Kaide İsim Plakası, Elektrik Tehlikesi İhbarları ve Amblem Galvanizleme ve Boyama 4.3. Performans Özellikleri Dielektrik Özellikler 1

3 4.3.2.Sıcaklık Artışı Kısa Devre Koruma ve Kısa Devre Dayanım Dayanıklılığı İç Ark Dayanımı Elektromanyetik Uyumluluk(EMU) 4.4.Cihazların Ortak Özellikleri 5.DENEYLER 5.1.Tasarım Doğrulaması Yapılış Performans 5.2. Rutin Doğrulama Yapılış Performans 6. DENEYLERE İLİŞKİN GENEL KURALLAR 7. GARANTİLİ ÖZELLİKLER LİSTESİ 8. TEK HAT ŞEMASI EK-1 DOĞRU AKIM (DC) TOPLAMA PANOSU GARANTİLİ ÖZELLİKLER LİSTESİ EK-2 DOĞRU AKIM (DC) TOPLAMA PANOSUNA AİT TEK HAT ŞEMASI EK-3 CAM ELYAF TAKVİYELİ POLYESTER MAHFAZA İLE İLGİLİ DİĞER YAPISAL ÖZELLİKLER EK-4 KAİDE İLE İLGİLİ DİĞER YAPISAL ÖZELLİKLER EK-5 İŞARET VE UYARI LEVHASI 2

4 DOĞRU AKIM (DC) TOPLAMA PANOSU TEKNİK ŞARTNAMESİ 1. GENEL 1.1. Konu ve Kapsam Bu şartname; Güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinde (fotovoltaik sistemlerin) kullanılacak 1500 V DC gerilim değerine kadar anma gerilimi olan harici tip Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun teknik özellikleri ve doğrulama kurallarını kapsar. Bu şartname kapsamındaki Doğru Akım (DC) Toplama Panosu; şartname ve eklerinde belirtilen elektriksel ve yapısal özelliklere uygun olarak fabrikada imal edilmiş, cihazları takılmış, cihazlar arası bağlantıları ve deneyleri yapılmış, dış bağlantıları yapıldıktan sonra kullanılmaya hazır kaideli veya kaidesiz komple üniteyi kapsamaktadır. Doğru Akım (DC) Toplama Panosunda kullanılacak bütün cihazlar, varsa ilgili teknik şartnamelerinde yoksa ilgili standartlarında belirtilen elektriksel ve yapısal özelliklere uygun olarak imalatçı tarafından sağlanacaktır Standartlar Bu şartname kapsamındaki Doğru Akım (DC) Toplama Panosunda kullanılacak elektrik cihazları ve malzemeleri aşağıdaki ve bu şartnamenin ilerleyen bölümlerinde yer alan Standartların yürürlükteki en son baskılarına uygun olarak tasarımlanacak, imal edilecek ve deneyden geçirilecektir. STANDART NO (TS) STANDART NO (IEC, EN) TS EN IEC TS EN IEC TS EN IEC TS EN IEC TS EN IEC STANDART ADI Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzeni donanımları Bölüm 1: Genel kurallar Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzeni donanımları Bölüm 2: Güç anahtarlama ve kontrol düzeni donanımları Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni - Bölüm 1: Genel kurallar Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni - bölüm 2: Devre kesiciler Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni - Bölüm 3: Anahtarlar, ayırıcılar, anahtar-ayırıcılar ve eriyen telli sigorta birleşimi birimleri TS EN IEC Alçak gerilim sigortaları - Bölüm 1: Genel özellikler TS EN IEC Alçak gerilim sigortaları-bölüm 6-1:Güneş fotovoltaik enerji sistemleri korunması için sigorta bağlantıları için tamamlayıcı özellikler TS EN ISO 2409 Boyalar ve vernikler - Çapraz kesme deneyi TS EN ISO 1461 Demir ve çelikten imal edilmiş malzemeler üzerine sıcak 3

5 TS 3033 EN TS EN IEC IEC daldırmayla yapılan galvaniz kaplamalar - Özellikler ve deney metotları Mahfazalarla Sağlanan Koruma Dereceleri (IP Kodu) (Elektrik Donanımlarında) Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzenleri - Bölüm 4-3: Kontaktörler ve motor yol vericileri Motorsuz yükler için a.a. yarı iletken kontrol düzenleri ve kontaktörler TS EN IEC Alçak Gerilim Dağıtım Sistemlerinde Elektriksel Güvenlik- 1000V AC ve 1500 V DC ye kadar- koruyucu düzenlerin denenmesi, ölçülmesi veya izlenmesi ile ilgili donanımlar TS EN IEC Şebeke Bağlantılı Fotovoltaik Sistemler- Sistem Dokümantasyonu, Devreye Alma Deneyleri ve Muayene için asgari kurallar TS EN IEC Fotovoltaik Sistemler için Bağlayıcılar- Güvenlik Kuralları ve Deneyler TS EN IEC Alçak gerilim darbe koruma düzenleri - Bölüm 11: Alçak gerilim güç sistemlerine bağlanan darbe koruma düzenleri - Kurallar ve deney yöntemleri TS EN TS EN TS EN TS EN IEC IEC Alçak gerilim için ani yükselmelere karşı koruma cihazları - DC içeren ani yükselmelere karşı koruma cihazları Bölüm 11 : Fotovoltaik uygulamalarda kullanılan SPD'ler için gereklilikler ve testler Elektronik cihazlar-güç tesisatlarında kullanılan Elektromanyetik uyumluluk (emu) - Bölüm 6-2: Genel standartlar - Endüstriyel çevreler için bağışıklık Elektromanyetik uyumluluk (emu)-bölüm 6-4: Genel standartlar-endüstriyel ortamlar için yayınım standardı Eşdeğer ya da daha üstün başka standartlar kabul edilebilir. Bu durumda, teklif sahipleri anılan standardın İngilizce ya da Türkçe kopyasını teklifleriyle birlikte verecektir Yönetmelikler Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun tasarım ve imalinde; Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliği nin yürürlükteki en son baskılarının ilgili hükümlerine uyulacaktır Çalışma Koşulları Aksi belirtilmedikçe, Doğru Akım (DC) Toplama Panoları aşağıda belirtilen çalışma koşullarında kullanılmaya uygun olacaktır. Kullanma yeri Yükselti Ortam sıcaklığı ( C) Bina Dışı (harici) 2000 metre 4

6 En çok En az Kirlilik Derecesi En yüksek güneş ışınımı 80 C -25 C Düzey III 1000 W/m² Bağıl nem + 25 C'da %95 Yer sarsıntısı Yatay ivme Düşey ivme Sistem topraklaması 0,5 g 0,4 g Doğrudan topraklı 2. TANIMLAR Doğru Akım (DC) Toplama Panosu: Ek-2 te yer alan Tek Hat Şemasına uygun olarak donatılmış, paralel dizelerin bir noktada toplandığı ve içerisinde PV özellikte sigorta, DC parafudur ve Yük ayırıcısının ayrı ayrı ya da bir arada bulunduğu, ölçüm ve haberleşme sistemlerinin yerleştirilmesine uygun sac veya cam elyaf takviyeli polyester mahfazalı panodur. Fotovoltaik(PV): Güneş ışınımından doğrudan elektrik üreten cihazlar. Kaide: PV Dize çıkış kablolarının belirli bir düzen içerisinde Doğru Akım (DC) Toplama Panosuna girişini ve çıkışını (alttan) sağlamak üzere kullanılan ve üzerine Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun monte edildiği beton veya cam elyaf takviyeli polyester mahfazadır. PV Dize: Gerekli çıkış geriliminin üretilmesi için bir birine seri bağlanmış ve paralellenmiş belirli sayıdaki PV modül dizisidir. Sınıf I donanım: Elektrik çarpmalarına karşı sadece temel yalıtım ile yetinilmeyerek, tesisatın sabit çekilen hattı içerisindeki bir koruma iletkenine, açıktaki iletken bölümlerin bağlantısını da içeren bir donanımdır. Sınıf II donanım: Elektrik çarpmalarına karşı sadece temel yalıtım ile yetinilmeyerek, ilave yalıtım önlemleri alınmış ancak içerisindeki donanımın açıktaki metal bölümlerle bir koruma iletkeni ile bağlantı zorunluluğu olmayan ve tesisatın sabit çekilen hattı üzerinde güvenlik önlemleri alınmamış olan donanımlardır. 3. ELEKTRİKSEL ÖZELLİKLER 3.1. Anma Değerleri Aksi belirtilmedikçe, Doğru Akım (DC) Toplama Panoları aşağıda belirtilen elektriksel özelliklere uygun olacaktır. Anma Gerilim(maks.) Anma Darbe Dayanım Gerilimi Yalıtım Gerilimi 1500 V DC 10kV 1500V DC 5

7 3.2. Mekanik Düzenleme ve Donanım Doğru Akım (DC) Toplama Panoları, aksi belirtilmedikçe aşağıda belirtilen düzenleme ve donanımlarla Ek-2 de yer alan tek hat şemasına uygun olarak donatılacaktır. - PV Dizi sayısı kadar giriş, - Tek çıkış, - Dizi sigortaları, - DC Parafudr, - Yük Ayrıcı, - Haberleşme ve izleme ünitesi 1, - Haberleşme ünitesi klemensi ve diğer klemensler 1, - Haberleşme ve izleme ünitesi montaj alanı 1, Sigortalar - Doğru Akım (DC) Toplama Panoları içinde her panel dizisinin pozitif(+) ve negatif(-) kutuplarında birer adet sigorta kullanılacaktır. - Sigorta, PV sistemlerde kullanılan TS EN standardına göre gpv tipinde olacak, standardına uygunluğunu gösteren akredite laboratuvarda yaptırılmış tip deney raporları/sertifikası olacaktır. - Sigortaların üzerinde CE işareti bulunacaktır. - Sigortaların anma gerilimi maksimum 1500 Vdc olacaktır. - Her birinde M adet modülün bulunduğu N adet seri bağlı diziden oluşan bir sistem için; (N-1) x Isc > Modül maksimum seri sigorta değeri - Dizi sigortaları Voc(stc) x M x 1,15 gerilim değerinde çalışmaya uygun olmalıdır. - Dizi sigortalarının In akım değerleri aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır: In>1,5xIsc(stc) In 2,4 xisc(stc) In Maksimum seri sigorta değeri - Sigortalar, IP 65 koruma sınıfındaki panolar içerisine, TS EN standardına uygun sigorta yuvaları kullanılarak yerleştirilecektir. Sigorta yuvalarının anma akımı, kısa devre akımı ve anma gerilimi değerleri sigortaların anma akım, kısa devre akımı ve anma gerilimi değerlerinden küçük olmayacaktır DC Parafudrlar Doğru Akım (DC) Toplama Panolarında meydana gelebilecek aşırı gerilimlere karşı her dizi kutbu başına birer adet TS EN e uygun Tip-1+2 parafudr koruması yapılacaktır. Parafudrların; hem 10/350 µs yıldırım darbe eğrisi hem de 8/20 µs şebeke darbe eğrisi karakteristiklerinde koruma değerleri bulunmalıdır. Buna göre, TS EN standardına uygunluğunu gösteren akredite laboratuvarda yaptırılmış tip deney raporları/sertifikası olacaktır. Parafudurların üzerinde CE işareti bulunacaktır Yük Ayırıcısı - Ayırıcı enerjili iletkenlerin tamamını ayıracak şekilde (hem pozitif hem de negatif iletkenleri ayırmak için) çift kutuplu olmalıdır. - Ayırıcı hesaplanan maksimum DC çalışma gerilimine dayanıklı olmalıdır. 1 Zorunlu olmayıp istenmesi halinde kullanılacaktır. 6

8 - Ayırıcı hesaplanan maksimum DC çalışma akımına dayanıklı olmalıdır. - Ayırıcının ON ve OFF pozisyonları net olarak işaretlenmelidir. - Standarda uygunluğunu gösteren akredite laboratuvarda yaptırılmış tip deney raporları/sertifikası olacaktır - Ürün üzerinde CE işareti bulunacaktır. NOT: TS EN Standardına uygun devre kesici de kullanılabilecektir. 4. DOĞRU AKIM (DC) TOPLAMA PANOSU MAHFAZASINA AİT TASARIM, YAPISAL VE PERFORMANS ÖZELLİKLER 4.1. Genel i. Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının tasarım ve imalatı, fotovoltaik(pv) güç sistemleri elektrik tesisatı ile ilgili standartlara uygun olarak, en yeni teknik uygulamalar ve en iyi işçilikle yapılacak ve güvenlik faktörleri en geniş şekilde dikkate alınacaktır. ii. Doğru Akım (DC) Toplama Pano yapımında kullanılan bütün malzemeler, kullanım yerine ve amacına uygun, normal çalışmada karşılaşılabilecek her türlü mekanik, ısıl, elektriksel ve ortam zorlanmalarına dayanıklı bir yapıda olacak ve hiçbir arıza ve kusuru bulunmayacaktır. iii. Doğru Akım (DC) Toplama Pano mahfazaları sac ya da cam elyaf takviyeli polyester malzemeden imal edilecektir. iv. Doğru Akım (DC) Toplama Panolarında kullanılan teçhizatlar, şartnamede belirtilen özelliklerde ve ilgili standartlara ve/veya teknik şartnamelere uygun olacaktır. v. Panolarda kullanılacak plastik tüm yalıtkan malzemeler olağan dışı ısıya ve aleve karşı dayanıklı olacaktır ve IEC standardına göre (Gerilimli bölümlere temas eden yalıtkan malzeme V-0 sınıfına) uygun olacaktır. vi. Doğru Akım (DC) Toplama Panolarında bara kullanılması durumunda, pozitif ve negatif baralar uygun ebatta izolasyon plakasıyla ya da pozitif ve negatif bağlantı kutuları olarak birbirinden yeterince uzak ve ayrılmış olacaktır. vii. Kablo ve terminal yerleşimleri montaj sırasında ve bakımlarda kısa devrelere mahal vermeyecek şekilde olacaktır Yapısal Özellikler Malzemelerin ve Bölümlerin Dayanıklılığı Korozyona Karşı Koruma Korozyona karşı koruma, kullanma ve bakımın amaçlanan normal hizmet şartları göz önüne alınarak uygun malzemelerin kullanılmasıyla veya açık yüzeye koruyucu kaplamalar uygulanarak sağlanmalıdır. Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının yapımında kullanılan tüm malzemeler korozyona ve yaşlanmaya karşı dayanıklı olacaktır. 7

9 Korozyona karşı en azından aşağıdaki önlemler alınacaktır: - Metal bölümler korozyona dayanıklı malzemeden yapılacak, yüzeyler korozyonu en aza indirecek şekilde işlenecek ve kaplanacaktır. - Bütün yüzeyler su tutmaz şekilde düzenlenecektir. - Akım taşıyan parçalar demir içermeyen metalden yapılacaktır. - İmalatta kullanılacak malzeme galvanik korozyona yol açmayacak şekilde seçilecek ve düzenlenecektir. - Demirli parçalar galvanizli olacaktır Isıl Kararlılık Cam elyaf takviyeli polyester malzemelerden yapılmış mahfazaların ısıl kararlılığı bozulmamalıdır Ultraviyole Işınıma Karşı Dayanıklılık Cam elyaf takviyeli polyester malzemelerden yapılmış mahfazalar ultraviyole ışınıma karşı dayanıklı olmalıdır Yalıtkan Malzemelerin Isıya ve Yangına Dayanıklılığı Dâhili elektriksel etkilerden ve Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun güvenliğini bozabilen bozukluktan dolayı ısıl zorlamalara maruz kalabilen yalıtkan malzemelerin bölümleri, normal(çalışma) ısı, anormal ısı veya yangından olumsuz olarak etkilenmemelidir Mekanik Dayanım Kapılar için kilitleme düzenleri ve menteşeler/bağlantı pimleri dâhil bütün mahfazalar veya ara bölmeler, kısa devre şartları sırasında ve normal hizmette maruz kalabileceği zorlanmalara dayanması için yeterli mekanik dayanımda olmalıdır Kaldırma Düzeni Doğru Akım (DC) Toplama Panoları Alıcı tarafından belirtildiği takdirde kaldırma için uygun düzenek ile donatılmalıdır Doğru Akım (DC) Toplama Pano Mahfazası Tarafından Sağlanan Koruma Derecesi Mekanik Darbeye Karşı Koruma Mahfazalar mekanik darbelere karşı TS EN ye göre 20 joule e karşılık gelen bir mekanik şoka (IK10) dayanıklı olacaktır Enerjili Bölümler İle Temasa, Katı Yabancı Maddelerin Ve Sıvıların Girişine Karşı Koruma Enerjili bölümler ile temasa, katı yabancı maddelerin ve sıvıların girişine karşı Doğru Akım (DC) Toplama Panoları (kaidesi ile birlikte montajlı iken) TS 3033 EN 60529/IEC 'a göre en az IP 65 koruma derecesini sağlayacaktır. 8

10 Yalıtma Aralıkları Ve Yüzeysel Kaçak Yolu Uzunlukları Doğru Akım (DC) Toplama Panolarındaki cihazlar arasında, cihazların kendi standartlarında belirtilen açıklıklar bulunacak ve bu açıklıklar normal çalışma koşullarında değişmeyecektir. Cihazlar, ilgili çalışma koşulları dikkate alınarak, standartlarda belirtilen yalıtma aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları koşullarını sağlayacak şekilde monte edilecektir. Baralar, cihazlar arası bağlantılar ve kablo pabuçları gibi gerilimli çıplak iletkenler ve terminaller için yalıtma aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları, en azından bunların bağlandıkları cihazlar için belirtilen değerleri sağlayacaktır. Kısa devrelerde baralar ve çıplak bağlantılar arasındaki açıklıklar kalıcı olarak azalmayacaktır Elektrik Çarpmasına Karşı Koruma Normal çalışma koşullarında gerilimli çıplak iletkenlere yanlışlıkla doğrudan dokunmayı, normalde gerilim altında olmayan fakat bir arıza durumunda gerilim altında kalabilen çıplak metal bölümlere dokunmada canlıların zarar görmelerini önlemek için koruma sınıfı Sınıf II olacak standartlarda belirtilen koruyucu önlemler alınacaktır. Elektrik çarpmasına karşı alınacak koruma önlemleri en az aşağıdakileri kapsayacaktır Arıza Durumunda Elektrik Çarpmasına Karşı Koruma Doğru Akım (DC) Toplama Panosu içinde veya dış devrelerde meydana gelecek arızalarda, Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun ve teçhizatların gerilim altında kalabilecek bütün çıplak metal bölümlerine dokunmada elektrik çarpmasına karşı sitemin ana toprak barasına koruma iletkeni ile irtibatlandırılacaktır. Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun bütün açıktaki iletken bölümleri birbirleriyle ve besleme kaynağının koruma iletkeniyle veya topraklama iletkeni vasıtasıyla topraklama düzenine bağlanacaktır Normal İşletmede Elektrik Çarpmasına Karşı Koruma Doğru Akım (DC) Toplama Panolarında, yanlışlıkla dokunmayı önlemek için bütün güvenlik önlemleri alınacaktır. (Örnek: Gerilimli çıplak iletkenlere yanlışlıkla dokunmayı engellemek için ön örtü kullanılması gibi.) Yetkili personel tarafından Doğru Akım (DC) Toplama Panosu gerilimli durumda iken ön yüzden; - Anahtarlama cihazlarının açma ve kapama işlemleri, - Sigorta elemanlarının değiştirilmesi, - Yalıtılmış cihazlar ile gerilim ve akımın ölçülmesi tehlike riski olmadan yapılabilecektir Doğru Akım (DC) Toplama Panosu Dahili Elektriksel Devreler Ve Bağlantılar Ana Devreler i. Akım taşıyan iletkenlerin/baraların bağlantıları; yeterli ve sürekli bir temas basıncı sağlayacak usullerle yapılacak ve normal çalışmada oluşacak sıcaklık artışı, elektrodinamik zorlamalar ve titreşimlerden zarar görmeyecektir. Bağlantılarda, 9

11 termik genleşme ile farklı metaller kullanılması halinde oluşabilecek elektro galvanik etkiler dikkate alınacaktır. ii. iii. İki teçhizat arasındaki bağlantıda ek ve lehimle birleştirme yapılmayacak, bağlantılar sabit terminaller üzerinden yapılacaktır. Pozitif ve Negatif Baralar dikdörtgen kesitli elektrolitik bakır lamalardan yapılacak, aynı boyut ve kesit de olacaktır. Bara kesitleri; hesaplanan maksimum DC çalışma gerilim ve akımına dayanıklı olacak şekilde Doğru Akım (DC) Toplama Panosundaki sıcaklık artışı, kısa devrelerde meydana gelecek termik ve dinamik zorlamalar ve titreşimler göz önüne alınarak seçilecektir Ana ve Yardımcı Devrelerin İletkenlerinin Tanıtılması i. Koruma topraklaması devresinde kullanılacak iletkenler (PE) sarı-yeşil çift renkli olacaktır. ii. iii. Haberleşme ünitesi kullanılması durumunda haberleşme kabloları ekranlı olacaktır ve topraklanacaktır. Haberleşme kabloları için güç kablolarından ayrı kanallar kullanılacaktır. Pano içerisinde kullanılan tüm kablolar yangına dayanıklı ve halojen den arındırılmış özellikte olacaktır Soğutma i. Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının mahfazaları doğal soğutma ile donatılacaktır. ii. Sıcaklık artışı ve terlemeyi önlemek için Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının içinde yeterli soğutma sağlanacaktır. Cam elyaf takviyeli polyester mahfazalı Doğru Akım (DC) Toplama Panoları Madde de belirtilen koruma derecesini sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır Harici İletkenler İçin Bağlantı Uçları ve Kablo Giriş/Çıkışları i. Bağlantı uçlarının alüminyum veya bakır iletkenlerin veya her ikisinin bağlantısı için uygun olup olmadığını Doğru Akım (DC) Toplama Pano imalatçısı belirtmelidir. Bağlantı uçları harici iletkenlerin cihazın ve devrenin kısa devre dayanımı ve akım beyan değerlerine karşılık gelen gerekli kontak basıncının muhafaza edilmesini sağlayan düzenler ile (vidalar, bağlayıcılar vb.) bağlanabilecek şekilde olmalıdır. ii. iii. Bağlantı uçları uygun beyan akımına karşılık gelen en küçük kesit alanından en büyük kesit alanına kadar bakır iletkenleri taşıma yeteneğinde olmalıdır. Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının kablo giriş ve çıkışları panonun altından olacaktır. Giriş ve çıkış bağlantıları için rakor veya fiş soket kullanılabilecektir. Ayrıca varsa haberleşme kablolarının bağlantısı için klemensler eklenecektir Mahfaza ve Bölümleri Mahfazanın tipi, dış tasarımı ve montaj şekli ile ilgili özellikler, aşağıda belirtildiği şekilde olacaktır. 10

12 Sac Mahfazanın tipi Cam elyaf takviyeli polyester Dış tasarım Dolap tipi Montaj şekli Kaideye veya direğe/konstrüksiyona montaj Koruma derecesi Madde ye uygun olacaktır. Cam elyaf takviyeli polyester mahfaza ile ilgili diğer yapısal özellikler EK:3 de belirtilmektedir. Diğer yapısal özellikler ile teknik şartnamenin ilgili diğer bölümlerinin çelişmesi halinde diğer yapısal özelliklerde yer alan ifadeler geçerli olacaktır. Mahfaza ile ilgili diğer yapısal özellikler aşağıda verilmektedir Çatı Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının çatısı, yağmur, kar sularının birikmesini ve suyun süzülerek içeri girmesini engelleyecek yapıda olacaktır. Çatının iç tarafta kalan kısmında veya Doğru Akım (DC) Toplama Panonun üst kısımlarında haberleşme ünitelerinin yerleştirilmesi için uygun bölmeler yapılacaktır. Alıcı tarafından talep edilmesi halinde bu üniteler için panonun atmosferik olaylardan, su, nem vs. gibi durumlardan etkilenmesine sebep olmayacak şekilde harici anten çıkış yeri yapılacaktır Kapılar ve Kilitler i. Kapılar Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının genişliğine bağlı olarak bir veya iki kanatlı, menteşeli/bağlantı pimli ve üç noktadan (üst/orta/alt) kilitlenebilir tipte olacaktır. Menteşeler dışarıdan ulaşılamayacak şekilde gizli olacaktır. Tek kanatlı kapı olması halinde kapı düzeni, aksi belirtilmedikçe, sağda menteşe-solda kilit olacak biçimde olacaktır. ii. iii. iv. Cam elyaf takviyeli polyester mahfazalı Doğru Akım (DC) Toplama Panolarında kapı başına en az 2 (iki) adet bağlantı pimi kullanılacaktır. Menteşeler/bağlantı pimleri, kapı açık veya kapalı konumda iken aşağıdan kaldırıldığında serbest kalmayacak şekilde olacaktır. Kapılar; burulma, eğilme ve kasılmaya karşı dayanıklı sağlam bir yapıda olacak ve Doğru Akım (DC) Toplama Panosu üzerinde bütün temas yüzeylerine dayanacak şekilde kapanacaktır. Doğru Akım (DC) Toplama Panosunda kullanılacak contalar Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun çalışma koşullarında oluşacak ısı değişimlerine karşı dayanıklı, çevre koşullarından dolayı özellikleri bozulmayan, kalıcı şekil değiştirme ile bulunduğu bölümün koruma derecesinin bozulmasına neden olmayan ve ek noktası bulunmayan tek parça poliüretan dökme veya hava yastıklı lastik olacaktır. Keçe ve sünger gibi malzemelerden yapılan contalar kabul edilmeyecektir. v. Kapılar çalışmayı önlemeyecek şekilde, en az 120 açılacak ve açık durumda kalmasını sağlayan, rüzgâr basıncına dayanıklı bir durdurma düzeniyle donatılacaktır. vi. Kapı kolları ve kilitleme düzeni, yağmur ve kar sularının kilide ulaşmasını önleyecek biçimde olacaktır. Kilitlerin metal parçaları paslanmaz çelikten mamul olacaktır. 11

13 Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının Direğe Montajı Doğru Akım (DC) Toplama Panoları direk güneş ışınımına maruz kalmayacak şekilde en az 4 adet sabitleme noktasından direğe/konstrüksiyona monte edilecektir Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının Kaide ye Montajı Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının kaideye irtibatı en az M12 ölçüsündeki cıvatalar ile sahada yapılacaktır Doğru Akım (DC) Toplama Panoların Düzenlenmesi i. Doğru Akım (DC) Toplama Panoları, önden işletilmeye uygun olarak düzenlenecektir. Bu kapsamda; - Tüm elektriksel bağlantılar ön yüzden yapılacaktır. - Teçhizatlar; önden yapılacak montaj, kablaj, bakım ve değiştirme işlemleri için kolayca erişilebilecek şekilde yerleştirilecek ve bunların kumandaları, sigorta elemanlarının değiştirilmesi gibi işlemler, kolayca ve emniyetli olarak yapılacaktır. ii. iii. Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun kapısı açık durumda iken, gerilimli bölümlere erişilmeye karşı, en az IP2X koruma derecesi sağlanmış olacaktır. Koruma iletkenleri için olan bağlantı uçları hariç diğer bağlantı uçları Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun tabanının en az 0,2 m yukarısına konumlandırılmalı ve buna ilave olarak kabloların bunlara kolaylıkla bağlanabileceği şekilde yerleştirilmelidir Koruma Topraklama Terminali Topraklama Terminali, en az M12 ölçüsünde paslanmaz cıvatadan olacak ve topraklama iletkeninin bağlantısı için iki adet paslanmaz somun ile yaylı rondela cıvata üzerinde bulunacaktır. Topraklama terminali ile topraklama barası arasında elektriksel süreklilik en iyi şekilde sağlanacaktır. Topraklama terminali toprak işaretiyle işaretlenecektir. Cam elyaf takviyeli polyester Doğru Akım (DC) Toplama Panoları topraklama barası üzerinden topraklanacaktır. Topraklama iletkeninin bağlantısı için gerekli paslanmaz cıvata, somun ve yaylı rondela bara üzerine takılmış olacaktır Kaide Kaide; prefabrik olarak üretilmiş beton veya cam elyaf takviyeli polyester malzemeden olacaktır. Kaide ile ilgili diğer yapısal özellikler EK: 4 de verilmektedir İsim Plakası, Elektrik Tehlikesi İhbarları ve Amblem Doğru Akım (DC) Toplama Panolarında aşağıda belirtilen, isim plakaları, tehlike ihbarları, bağlantı şemaları bulunacaktır. 12

14 Plakalar ve levhalar paslanmaya dayanıklı malzemelerden yapılacak ve mahfazanın yapısına uygun bağlantı elemanları ile tutturulacaktır. Plakalarda ve levhalarda bulunan yazılar okunaklı olacak, yazı ve şekiller dış etkilerle silinmeyecek ve solmayacaktır. i. İsim plakası, Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun ön yüzünde, kolayca görülebilecek ve okunabilecek bir yerde bulunacaktır. İsim plakaları, imalatçının adı veya ticari markası, imal yılı ve ayı, Alıcının adı, sipariş numarası (varsa) ve malzeme kod numarası (varsa), seri numarası, kısa devre dayanıklılığı, koruma derecesi ve standartlarda belirtilen diğer bilgileri içerecektir. ii. iii. Doğru Akım (DC) Toplama Panoların üzerinde CE işareti, "CE" Uygunluk İşaretinin Ürüne İliştirilmesine ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik e uygun olarak yer alacaktır. Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının ön ve arka/yan yüzünde, Tehlike İhbar İşareti olarak EK-6 daki uyarı işareti ve yazısı belirtilen ölçülerde yer alacaktır Galvanizleme ve Boyama Doğru Akım (DC) Toplama Pano imalatında DKP sac kullanılması halinde bu saclar sıcak daldırma yöntemi ile galvanizlenecek ve galvanizleme işlemi ve galvanize edilmiş yüzeyler üzerindeki deneyler, TS EN ISO 1461 standartlarına uygun olarak yapılacaktır. Aksi belirtilmedikçe galvaniz kaplama kalınlıkları TS EN ISO 1461 Çizelge-1'e uygun olacaktır. Doğru Akım (DC) Toplama Pano imalatında hazır galvanizli çelik saclar kullanılması halinde, bu saclar TS 822 veya ISO 4998 e uygun olacaktır. Hazır galvanizli çelik sacların çinko kaplama ağırlığı (bir metre kare düz sacın her iki yüzeyine kaplanan toplam çinko miktarı); - TS 822 ye göre, anma değeri 381g/m 2 maks. (üç nokta deneyi ortalaması 275g/m 2 ) ya da, ISO 4998 e göre üç nokta deneyi ortalaması 275 g/m 2 (Z 275 sınıfı) olacaktır. Her iki durumda da galvanizli olan sac mahfazalı Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının dış yüzeyleri elektrostatik toz boyama yöntemi ile boyanmış olarak temin edilecektir. Boya rengi ve boyama ile ilgili bazı hususlar aşağıda verilmektedir. i. Boya rengi, aksi belirtilmedikçe, RAL 7035 renk kodunda, kalınlığı ise astar ile birlikte en az 65 ± 15 mikron olacaktır. ii. iii. Boya kalınlığı rastgele seçilmiş üç noktada "boya kontrol aygıtı" ile ölçülecektir. Ortalama kalınlık yukarıda belirtilen değerler arasında olacaktır. Boya tabakasının kaynaşması rastgele seçilen iki noktada TS EN ISO 2409'a uygun olarak bant yapıştırma yöntemiyle kontrol edilecektir. Deney sonucu, bu standartlarda yer alan Sınıf-1'den daha kötü olmamalıdır. iv. Mahfazanın boyası; kullanılan boya tipi, boyama tekniği gibi imalatçıdan kaynaklanacak hatalara karşı en az 3 (yıl) garantili olacaktır. Cam elyaf takviyeli polyester mahfazalı Doğru Akım (DC) Toplama Panoları, aksi belirtilmedikçe RAL 7035 renkte temin edilecektir. 13

15 4.3. Performans Özellikleri Dielektrik Özellikler Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının her devresi geçici aşırı gerilimlere ve ani geçici aşırı gerilimlere dayanma yeteneğine sahip olmalıdır. Geçici aşırı gerilimlere dayanım yeteneği ve katı yalıtımın bütünlüğü şebeke frekanslı gerilimle doğrulanmalı ani geçici aşırı gerilimlere dayanım yeteneği ise darbe dayanım gerilimi ile doğrulanmalıdır Sıcaklık Artışı Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının tasarımı, iletken kesitleri ile cihaz karakteristiklerinin seçiminde; Madde 1.4. de belirtilen çevre sıcaklıkları ve güneş ışınımı gibi dış etkenlerle, pano içindeki cihazlar, baralar ve akım taşıyan diğer parçalarda, güç kayıpları nedeniyle oluşacak sıcaklık artışları dikkate alınacaktır. Sıcaklık artış sınırlarının denetlenmesi deneyinde, Doğru Akım (DC) Toplama Panosu içerisinde ölçülen sıcaklık artışı değerleri, TS EN /IEC ,ÇİZELGE:6' da verilen değerleri aşmayacaktır Kısa Devre Koruma ve Kısa Devre Dayanım Dayanıklılığı Doğru Akım (DC) Toplama Panolarının tasarımı ve cihazların seçiminde hesaplanan kısa devre akımı dikkate alınacak ve Doğru Akım (DC) Toplama Panoları belirtilen kısa devre akımında oluşacak ısıl ve dinamik zorlamalara dayanacaktır İç Ark Dayanımı Doğru Akım (DC) Toplama Panoları içinde ark oluşumunu önleyici ve süresini kısaltıcı önlemler alınacaktır. Küçük bir olasılıkla dahi olsa, oluşabilecek bir iç ark durumunda insanların korunması için, mümkün olan en yüksek koruma sağlanacaktır Elektromanyetik Uyumluluk(EMU) Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun elektromanyetik uyumluluğu TS EN Ek J de belirtilen hususlara uygun olmalıdır. Elektromanyetik uyumluluğun sağlanması için elektromanyetik filtre kullanılmalıdır. 4.4.Cihazların Ortak Özellikleri Doğru Akım (DC) Toplama Panolarında kullanılacak cihazlar (Yük Kesici, sigorta, parafudr, baralar vb.), TEDAŞ ın varsa ilgili teknik şartnamelerine yoksa Türk Standartları (TS), Uluslararası Elektroteknik Komisyonu Standartları (IEC) ile diğer standartların yürürlükteki en son baskılarına uygun olacaktır. 14

16 5. DENEYLER 5.1.Tasarım Doğrulaması Komple imal edilmiş Doğru Akım (DC) Toplama Panolarına ilgili standartlarına uygun olarak aşağıdaki doğrulama deneyleri uygulanacaktır Yapılış - Malzemelerin ve bölümlerin dayanıklılığı (TS EN Madde 10.2) Korozyona karşı dayanıklılık(ts EN Madde ) Yalıtkan malzemelerin özellikleri(ts EN Madde ) Morötesi (UV) ışınıma dayanıklılık(ts EN Madde ) Kaldırma düzeni(ts EN Madde ) Mekanik darbe(ts EN Madde ) İşaretleme(TS EN Madde ) - Mahfazaların koruma derecesi (TS EN Madde 10.3) - Yalıtma aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu mesafeleri doğrulama deneyi(ts EN Madde 10.4) - Elektrik çarpmasına karşı koruma ve koruma devrelerinin bütünlüğü (TS EN Madde 10.5) - Anahtarlama cihazlarının ve bileşenlerin birleşmesi (TS EN Madde 10.6) - Dâhili elektriksel devreler ve bağlantılar (TS EN Madde 10.7) - Harici iletkenler için bağlantı uçları (TS EN Madde 10.8) Performans - Dielektrik özellikler(ts EN Madde 10.9) - Sıcaklık artışının doğrulanması (TS EN Madde 10.10) - Kısa devre dayanım dayanıklılığı doğrulama deneyi (TS EN Madde 10.11) - Elektromanyetik uyumluluk (TS EN Madde 10.12) - Mekaniksel çalışma (TS EN Madde 10.13) 5.2. Rutin Doğrulama İmalatı tamamlanmış bütün Doğru Akım (DC) Toplama Panolarına, imalatçı tarafından en az aşağıdaki rutin doğrulamalar uygulanacaktır Yapılış a) Mahfazaların koruma derecesi(ts EN Madde 11.2) b) Yalıtım aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları(ts EN Madde 11.3) c) Elektrik çarpmasına karşı koruma ve koruma devrelerinin bütünlüğü(ts EN Madde 11.4) d) Gömülü bileşenlerin birleşmesi(ts EN Madde 11.5) e) Dâhili elektriksel devreler ve bağlantılar(ts EN Madde 11.6) f) Harici iletkenler için bağlantı uçları(ts EN Madde 11.7) g) Mekanik çalışma(ts EN Madde 11.8) 15

17 5.2.2 Performans a) Dielektrik özellikler(ts EN Madde 11.9) b) Bağlantı, çalışma performansı ve fonksiyon(ts EN Madde 11.10) 6. DENEYLERE İLİŞKİN GENEL KURALLAR Rutin doğrulama (Madde 5.2) ilgili standartlara göre imalatçı tarafından yapılacaktır. Tasarım doğrulaması (Madde 5.1) imalatçı tarafından ilgili standartlara göre akredite edilmiş laboratuvarlarda yaptırılmış olacaktır. Madde 5.1 ve 5.2 te belirtilen tüm deneylerden olumlu sonuç alınmış olacaktır. Tüm deney raporları, kabul sırasında Yüklenici tarafından kabul heyetine sunulacaktır. Sunulan tüm deney raporları, tesiste kullanılan Doğru Akım (DC) Toplama Panoları ile aynı tip ve aynı özellikteki Doğru Akım (DC) Toplama Panoları üzerinde yapılmış deneylere ait olacaktır. 7.GARANTİLİ ÖZELLİKLER LİSTESİ Doğru Akım (DC) Toplama Panosuna ait Garantili Özellikler listesi EK-1 de yer almaktadır. 8. TEK HAT ŞEMASI Doğru Akım (DC) Toplama Panosuna ait tek hat şeması EK-2 de yer almaktadır. 16

18 EK-1 DOĞRU AKIM (DC) TOPLAMA PANOSU GARANTİLİ ÖZELLİKLER LİSTESİ Sıra Birimi No 1 İmalatçı adı 2 Marka 3 İmalatçının tip işareti 4 Uygulanan standart/standartlar 5 Koruma derecesi IP 6 Mekanik Dayanım Derecesi IK 7 Dize Akımı A 8 Maksimum Kısa Devre Akımı ka Sigorta İmalatçı adı Marka 9 İmalatçının tip işareti Uygulanan standart/standartlar Boyut mm Anma Akımı A Kesme Kapasitesi ka 10 Giriş Sayısı Parafudr Tipi İmalatçı adı 11 Marka İmalatçının tip işareti Uygulanan standart/standartlar Yük Ayırıcısı/ Devre Kesici İmalatçı adı 12 Marka İmalatçının tip işareti Uygulanan standart/standartlar Garanti Edilen 13 Bara kesiti ve uzunluğu (Varsa) Mahfaza - Malzemenin cinsi (Sac/Cam elyaf takviyeli polyester) - Cidar kalınlığı mm Kaide (Var/Yok) Kaide (varsa) x x mm 17

19 - Malzemenin cinsi - Cidar kalınlığı mm 16 Doğru Akım (DC) Toplama Panosu mm boyutları (En/Boy/Yükseklik) 17 Doğru Akım (DC) Toplama Panosunun toplam ağırlığı kg NOT: - Garantili Özellikler Listesi nde yer almayan diğer hususlar teknik şartnameye uygun olacaktır. - Garanti edilen sütununda boş bırakılan alanlar İmalatçı tarafından doldurulacaktır. - Garantili Özellikler Listesi, İmalatçı ve Yüklenici tarafından imzalanacak ve Yüklenici tarafından kabul heyetine sunulacaktır. 18

20 DOĞRU AKIM (DC) TOPLAMA PANOSUNA AİT TEK HAT ŞEMASI EK-2 19