Avrupa Birliği Sürecinde Yaşam Boyu Eğitim: Standardizasyon ve İşbirliği

Transkript

1 Avrupa Birliği Sürecinde Yaşam Boyu Eğitim: Standardizasyon ve İşbirliği Yrd. Doç. Dr. Celal GÜLŞEN Nevşehir Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi (NEVSEM) Müdürü 1

2 AMAÇ Bu araştırma; Avrupa Birliği Sürecinde Yaşam Boyu Eğitimde Standardizasyonun ve İşbirliğinin gerekliliğini vurgulamak, bu standardizasyonu ve işbirliğini sağlamak için Sürekli Eğitim (Yaşam Boyu Eğitim) Merkezlerince neler yapılabileceği konusunda önerilerde bulunmak amacıyla yapılmıştır. 2

3 ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ-1 3 İnsanoğlu yaratıldığı günden itibaren karışıklıktan kurtulmak ve belirli bir düzen tesis etmek için sürekli gayret içerisinde olmuştur. Bu düzenleme sürecinin tabii bir neticesi olarak ta standart ve standardizasyon olgusu ortaya çıkmıştır. Yeryüzünde kıt olan kaynakların en iyi şekilde değerlendirilmesi çabalarının bir ürünü olan standardizasyon, insanlık için bir lüks değil, bilakis olmazsa olmaz mutlak bir gerekliliktir.

4 ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ-2 4 Yaşam boyu eğitimde de standardizasyonun gerekliliği üzerinde durulması önemli görülmüştür. Özellikle eğitimin, yükseköğretim ayağında yaşam boyu eğitimlerin nasıl düzenlendiği, bu düzenleme de hangi kriterlerin ölçüt alındığının araştırılması, sonrasında da bu kurumların misyonlarının ne olması gerektiği üzerinde durulması önemli görülerek böyle bir araştırma yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.

5 Kavramsal Çerçeve-1 Standart:Belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve iş birliği ile belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemi olarak ta açıklanmaktadır. Anlayışta birlik ve beraberlik anlamına gelen standardizasyonda, anlayış birlikteliğinin akredite edilmesi de önemli bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır Nisan 2012 nevsem@gmail.com

6 Kavramsal Çerçeve-2 Akredite olmak, eğitim kurumları için de bir gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Örgün eğitim yanında yaşam boyu eğitim faaliyetlerinin de gerek ulusal ve gerekse uluslararası standartları olmalıdır. Bu standartların olabildiğince basitleştirilmesi de büyük önem arz etmektedir. 6

7 Kavramsal Çerçeve-3 7 Hayat boyu öğrenme faaliyetlerinde Avrupa Birliği sürecinde de önemli çalışmalar yapılmaktadır. Bu çerçevede Avrupa Parlamentosunca hayat boyu öğrenme programları organize edilmekte ve desteklenmektedir. Bu faaliyetlerde uluslararası standartlar belirlenerek uygulamada bu standartlara uyulması için çaba gösterilmektedir.

8 Kavramsal Çerçeve-4 Avrupa Parlamentosu ve Konseyi, Hayatboyu Öğrenme Programlarının genel amacını; Hayatboyu öğrenme yoluyla Topluluğu ileri bir bilgi toplumu haline getirmek, daha çok ve daha iyi iş imkânı oluşturmak, sosyal bütünlüğü geliştirmek; çevrenin gelecek kuşaklar için daha iyi korunmasını sağlamak; Topluluk içindeki eğitim ve öğretim sistemleri arasında karşılıklı değişim, işbirliği ve hareketliliği güçlendirmek olarak ifade etmektedir. 8

9 9 Bologna Sürecinde Yaşam Boyu Eğitim * Bologna Süreci, Avrupa Yükseköğretim Alanı yaratmayı hedefleyen bir reform sürecidir. Gönüllülük esasına dayalı olan süreçte, uluslararası standartlaşma gayreti bulunmaktadır. Amaç, yükseköğretim sistemlerinin kendilerine özgü farklılıkları korunarak birbirleriyle karşılaştırılabilir olmaları ve uyumlu hale getirilmeleridir. *Bu konu, diğer konuşmacılar tarafından ayrı başlık altında ele alındığından/alınacağından ayrıntıya girilmemiştir. Bildiri tam metnine Bildiri kitabından ulaşılabilir.

10 Türkiye de Yaşam Boyu Eğitim Çalışmaları-1 Avrupa Yüksek Öğretim alanı çerçevesinde önemi her geçen gün biraz daha ön plana çıkarılan yaşam boyu eğitim, Türkiye de de Bologna süreci kapsamında daha çok önemsenir olmuştur. Türkiye genelindeki kamu ve özel üniversitelerin hemen hepsinde yaşam boyu eğitimi teşvik ve organize edecek eğitim merkezleri kurulmaya başlamıştır. MEB de bu konuda Genel Müdürlük kurulmuştur. 10

11 Türkiye de Yaşam Boyu Eğitim Çalışmaları-2 Ancak, Merkezler arasında beklenilen düzeyde koordinasyonun sağlanamaması, Merkezlerin kurulma ve çalışma biçimleri konusunda genel çerçeveyi belirleyen yasal bir zemin oluşturulamamasına, Yaşam boyu eğitim merkezlerinin isimleri konusunda dahi birliktelik sağlanamamasına, Her merkezin başına buyruk çalışma biçimi belirlemesine yol açmıştır. 11

12 Türkiye de Yaşam Boyu Eğitim Çalışmaları-3 Türkiye de yaşam boyu eğitim konusunda 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı kapsamında oluşturulan Hayat Boyu Eğitim Özel İhtisas Komisyonunca hazırlanan raporda; Yaşam boyu eğitimin, eğitim kademelerini ve biçimlerini, yani okul öncesi, ilk, orta ve yüksek öğretimi, örgün ve yaygın eğitimi kapsamadığı, bilakis birleştirdiği/bütünleştirdiği belirtilmektedir. 12

13 Türkiye de Yaşam Boyu Eğitim Çalışmaları-4 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı nda; Yaşam boyu eğitimin üç temel amaca yönelmiş bulunduğuna vurgu yapılmaktadır. Bunlar; hayat boyu öğrenmede fırsatlar yaratarak; 1- Bireylerin kişisel gelişimini sağlamak, 2- Toplumsal bütünleşmeyi gerçekleştirmek, 3- Ekonomik büyümeyi sağlamaktır. 13

14 Türkiye de Yaşam Boyu Eğitimde SEMLER-1 Yaşam Boyu Öğrenmenin en önemli araçlarından biri olan sürekli eğitim merkezleri, üniversitelerin örgün lisans ve lisansüstü öğretim programları dışında eğitim programları düzenleyerek, üniversitenin kamu, özel sektör ve uluslararası kuruluşlar ile olan işbirliğinin gelişmesine katkıda bulunmaktadır. 14

15 Türkiye de Yaşam Boyu Eğitimde SEMLER-2 15 Sürekli Eğitim Merkezleri amaçları doğrultusunda, kamu, özel sektör ve uluslararası kuruluş ve kişilere, ihtiyaç duydukları alanlarda, ulusal ve uluslararası düzeyde eğitim programları, kurslar, seminerler, konferanslar düzenlemekte; bu faaliyetlerin koordinasyonunu sağlayarak bu alanlardaki üniversite imkanlarının tanıtımını yapmaktadırlar.

16 Türkiye de Yaşam Boyu Eğitimde SEMLER-3 16 Sürekli Eğitim Merkezlerinde planlanan eğitimler, eğitimlerin amacı, yapısı ve eğitimlerin katılımcı kitlesi gibi faktörler dikkate alınarak çeşitli gruplara ayrılmaktadır.bu programlardan en yaygınları aşağıda belirtilmektedir. Mesleki Eğitim Programları, Beceri Kazandırma Programları, Bilgisayar-Bilişim Programları, Dil Eğitimi Programları, Meslek Edindirme Programları, Kültür ve Sanat Programları, Spor Eğitim Programları, Kişisel Gelişim Programları, Sınavlara Hazırlık Programları, Kurumsal İşbirliği Eğitim Programları,

17 Türkiye de Yaşam Boyu Eğitimde SEMLER-4 17 Sürekli eğitim merkezlerinde düzenlenen eğitim programlarında, toplumun her kesiminden bireylerin ya da bu eğitimlerden çalışanlarını ve/veya üyelerini yararlandırmak isteyen kamu ve özel tüm kuruluşların talep ve ihtiyaçları da dikkate alınarak programlar tasarlanıp yürütülmektedir. Sürekli Eğitim Merkezleri tarafından yürütülen bu eğitim faaliyetlerinin süresi ve eğitimler sonunda veriler belgelerde de birliktelik görülmemektedir.

18 Türkiye de Yaşam Boyu Eğitimde SEMLER-5 Bologna Süreci kriterlerine göre ülke genelinde standartlar belirlenmediği için, bu eğitimler sonucunda verilen belgeler ve sertifikalar bazen sıradan bir evraktan öteye geçememektedir. Sürekli eğitim merkezleri, verilen eğitimlerde işbirliğinin olmamasından, eğitim sürelerinin farklılığından, verilen belgelerde aranan şartların farklılığından, eğitimleri tüm toplumu kapsayamamasından, eğitimlerin geçmiş kazanımların tamamını kredilendirememesinden rahatsızlık duymaktadır. 18

19 Türkiye de Yaşam Boyu Eğitimde SEMLER-6 Bu rahatsızlığın bir sonucu olarak tarihinde Sürekli Eğitim Merkezleri arasında koordinasyon sağlayarak, uluslararası akredite olmayı sağlayacak bir standartlaşmanın gerçekleştirilmesini temin edecek Türkiye Sürekli Eğitim Merkezleri (TÜSEM) Konseyi kurulmuştur. 19

20 Türkiye de Yaşam Boyu Eğitimde TÜSEM 20 Türkiye Sürekli Eğitim Merkezleri (TÜSEM) Konseyi nin temel amacı, Sürekli Eğitim Merkezlerinin mali ve bürokratik sorunlarının yetkili merciler karşısında tek elden güçlü şekilde temsil edilerek çözümlenmesini sağlamak, ortak proje önerilerinde bulunmak, ortak eğitimlerin düzenlenmesinde koordinasyon görevini üstlenmek ve merkezlerde düzenlenen tüm eğitim programları için akreditasyon, değerlendirme, belgelendirme ve bilgilendirme çalışmaları yaparak Sürekli Eğitim Merkezlerinin daha aktif, daha yaygın ve daha kaliteli eğitim veren kurumlar haline getirilmesini sağlamak ve ulusal-uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmaktır.

21 Avrupa Birliği Süreci İle Sürekli Eğitim Merkezlerinde Yeniden Yapılanma 21 Avrupa Birliği (Bologna) sürecine uygunluk sağlandığında öğrencilerin / kursiyerlerin aldıkları belgelerde ve belgelerin alınmasını gerektirecek kriterlerde (süre, konu, belge, vb) birliktelik sağlanacaktır. Yaşam boyu eğitimler sonunda verilen belgelerin ulusal ve uluslararası tanınırlığı güçlendirilecektir. Eğitimler, bütün toplumu kapsayacak şekilde yaygınlaştırılabilecektir.

22 Sonuçlar-1 22 Yükseköğretim sistemlerinin, bu sistemler içerisinde de yaşam boyu eğitim faaliyetlerini organize eden Sürekli Eğitim Merkezlerinin kendilerine özgü farklılıkları korunarak birbirleriyle karşılaştırılabilir olmaları ve uyumlu hale getirilmesi merkezler arası işbirliği için gerekli görülmektedir.

23 Sonuçlar-2 23 Ülkemizdeki sürekli eğitim merkezlerimiz arasında koordinasyon ve işbirliği eksikliği olduğu, şu anki halleriyle ortak kabul gören standartlarının olmadığı, buna bağlı olarak ta değişik isimlerde, değişik kıstaslara göre değişik etkinlik alanlarıyla yapılandıkları gözlenmektedir.

24 Sonuçlar-3 SEM lerin mevcut halleriyle uluslararası kabul görülebilirliğinin sağlanması zorlaşmaktadır. 24 Türkiyede ki SEM lerin tamamının bir an önce ülkemizin de taraf olduğu AB.yolculuğunda Avrupa Yükseköğretim Alanı (AYA) oluşturma çabalarının temeli olan Bologna Süreci nin gereklerini yerine getirecek bir yapılanmaya gitmesi zorunluluk olarak görülmektedir.

25 Sonuçlar-4 Bu yapılanmada yaşam boyu eğitim faaliyetlerinin Türkiye de tek elden yönetilmemesinden kaynaklanan zorluklara da dikkat çekilmesi büyük önem arz etmektedir. 25

26 Öneriler-1 26 Üniversitelerdeki sürekli eğitim merkezleri arasında Bologna Süreci çerçevesinde standartlaşmanın sağlanması ve işbirliğinin geliştirilmesi için kurulan TÜSEM in tüm sürekli eğitim merkezlerini kapsayacak şekilde genişlemesi ve daha etkin hale getirilmesi gerekmektedir. TÜSEM aracılığıyla MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü arasında da mutlaka işbirliği ve koordinasyon sağlanmalıdır.

27 Öneriler-2 Türkiye deki yaşam boyu eğitim faaliyetlerinde Avrupa Yükseköğretim Alanı (AYA) oluşturma çabalarının temeli olan Bologna Süreci nin gereklerini yerine getirecek bir yapılanmaya gidilmesi gerekmektedir. Bu yapılanmada yaşam boyu eğitim faaliyetlerinin tek elden yönetilmesinin sağlanmasında söz sahibi birimin TÜSEM olması için gerekli girişimlerde bulunulmalıdır. 27

28 Öneriler-3 Deneyimlerin paylaşılması ve işbirliğinin geliştirilmesi için Sürekli Eğitim Merkezleri toplantısının her yıl mutlaka bir kez yapılmasına devam edilmelidir. Yapılacak bu toplantılara ileriki yıllarda üniversitelerin rektörlerinin ve YÖK yetkililerinin katılımı da sağlanmalıdır. Yaşam boyu eğitimi destekleyecek, geliştirecek, yaygınlaştıracak ve işbirliği içerisinde standardizasyonu sağlayacak ulusal eğitim politikaları oluşturulmalıdır. 28

29 Öneriler-4 Yaşam boyu eğitimle ilgili tüm kurum ve kuruluşlardan alınan bilgilere dayanılarak bir eğitim haritası çıkarılmalı, bu eğitim haritasına bağlı olarak standartları önceden belirlenen programlar düzenlemek için konuyla ilgili yasal düzenlemeler (eğitimin süresi, belgesi, katılımcı özellikleri vb.) yapılmalıdır. 29

30 TEŞEKKÜRLER Yrd. Doç. Dr. Celal GÜLŞEN NEVSEM Müdürü 30