BEH Ç. Çocuklar n Dünyas na S nan Yazar. Yaflamdan Kesitler

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BEH Ç. Çocuklar n Dünyas na S nan Yazar. Yaflamdan Kesitler"

Esin Cevahir
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Yaflamdan Kesitler Sema Erdo an Çocuklar n Dünyas na S nan Yazar BEH Ç AK B ehiç Ak, yaz n dünyas na çocuklar için yazd kitaplarla ad m atan bir isim. Cumhuriyet Gazetesi nde bant karikatürler çizdi, karikatürleri yurtd fl nda sergilendi. Avrupa ülkelerinde sahnelenen tiyatro oyunlar Fay Hatt ve Tek Kiflilik fiehir adl oyunlar genifl ilgi gördü. 120 Ödüllü belgesel çal flmalar da olan Ak, mimarl k e itimi alm fl olmas na karfl n çocuklar n dünyas nda kalmay tercih etti. Çocuklar için haz rlad kitaplar Türkiye de bast ramayan Behiç Ak n kitaplar n basan ilk ülke Japonya. 80 li y llar n bafl yd. Picture Book denilen büyük ile çocuk aras nda köprü kurabilen çocuk kitaplar Türkiye de hem çok yayg n de ildi hem de istedi im gibi de ildi. flte bu

Avrupa ülkelerinde sahnelenen tiyatro oyunlar Fay Hatt ve Tek Kiflilik fiehir adl oyunlar genifl ilgi gördü.

2 Behiç Ak çocuk okurlar na kitaplar n imzalarken nedenle Türkiye de de il de Japonya da bast rd m. Japon yay nevleri kitaplar yla çok ilgilenir ve bu y llarca böyle devam eder. Bir yandan karikatürler çizer bir yandan çocuk kitaplar haz rlar. Ve sonunda bu kitaplar Türkiye bask - s n yapar. Kore, Çin ve Almanya da ise hâlâ yay mlanmakta. Dilimize pelesenk olmufl bir serzenifltir çocuklar m z çok okumuyor. Asl nda çok say da çocuk kitab var ama kitap almak çocuklar n en önemli ihtiyaçlar ndan olmad için kitap al m oran nüfusa göre çok düflük. Son 10 y ld r çocuk kitaplar n n çocuk edebiyat e itiminde kullan lmaya bafllamas ile Çocuk Edebiyat biraz daha önemsenmeye bafllad. Nitelikleri tart fl lsa da bu art fl önemli. Behiç Ak n kitaplar nda mizah unsuru a r bas yor. Mizah uyumsuzluktur. Ama hangi mizah Mizah var, mizah var. Entelektüel olarak zekâdan, güldüren mizahtan söz ediyorum. Bu hem çocu u hem de büyü ü; farkl aç dan bakabilme yetisini gelifltiren bir fley. Ben her kitab mda hem büyüklere hem de küçüklere yönelik gözlemlerimi aktarmaya çal fl yorum. Yaflas n Ç Harfi Kardeflli i kitab mda oldu u gibi. Okul öncesi hikâye kitaplar n n büyüklerin ve küçüklerin paylafl m için yap lmas n savunan Behiç Ak, bu nedenle büyüklerin de ilgisini çekecek konular seçiyor kitaplar nda. Çok okunmas ndaki en büyük etken de bu olsa gerek. Okuma yazma Sanal alemin etkilerini anlatan kitab. 121

Dilimize pelesenk olmufl bir serzenifltir çocuklar m z çok okumuyor.

3 BD HAZ RAN 2015 bilen çocuklar büyüklerden kopuyorlar. Oysa ben 9-10 yafl ndaki çocuklara yazd m kitaplar 40 yafl nda büyüklere de okutabiliyorum. Hedefim de bu zaten. Behiç Ak, kat ld söyleflilerde ve imza günlerinde çocuklar n sordu u sorulara göre ald klar e itimin kalitesini hemen anl yor. Bizde daha çok soru sormak yerine cevap vermek e itimi veriliyor. Performansa dönük e itimde neredeyse fl klardan birini söyle flekline dönmüfl durumda. Oysaki e itimin temeli bat da oldu u gibi soru sormak, sorular çeflitlendirmek. Farkl bak fl aç s çocu un sordu u sorular n farkl l ile ortaya ç k yor zaten. Bir söyleflide ikinci s n f ö rencisi bir kitap bir çocu u nas l ve neden etkiler diye bir soru sordu. Bu asl nda çok ilginç bir soruydu. Peki, bir kitap bir çocu u nas l ve neden etkiler sorusunun yan t ne olmal? Tek bir yan t yok. Çocuk kendi dünyas n da bulabilir, o güne kadar dikkat etmedi i bir konunun fark na da varabilir. Hayat zenginleflen çocu un farkl sorular sormas na neden olabilir ya da s radan olaylar s radanl ktan ç kabilir. Çocuklar n niceliksel de il de niteliksel sorular sorabilmesi önemli. Baz çocuklar kaç yafl ndas n, kaç kitap yazd n, en çok hangi kitab seversin diye niceliksel sorular soruyorsa anl yorum ki e itim seviyesi daha çok yetersiz. Oysa farkl bak fl aç lar n k flk rtan niteliksel sorular soruyorsa e itim düzeyinin ne kadar yükseldi ini görüyorum. Benim arad m kiflisel sorular sorabilme becerisi. Çocuklar okusun diyoruz ama do ru yönlendirme yapabiliyor muyuz? Türkiye de bu yavafl yavafl oluflmaya bafllad. Özellikle anneler bu konuda daha çok duyarl. Çocuk Behiç AK n resimli kitaplar bir çok okulda okutuluyor 122

Performansa dönük e itimde neredeyse fl klardan birini söyle flekline dönmüfl durumda. Oysaki e itimin temeli bat da oldu u gibi soru sormak, sorular çeflitlendirmek.

4 edebiyat n n önemini kavram fl ö retmenler de var. Ama çocu un eline bir I-pad verip geliflti ini düflünenler de Oysa çocu un sadece refleksleri gelifliyor. Giderek obsesif hale geliyor. Son iki roman mda da bu konuyu ifllemeye çal flt m. Tabi komik hikayelerle. Postayla Gelen Deniz Kabu u ve Yaflas n Ç harfi Kardeflli i. Sanal ortamdaki iletiflimin çocuklar üzerindeki etkisi? Çok k sa süreli, sanal ve sürekli bir ekranla iliflki kurman n getirdi i olumsuzluklar Elin, araç oldu u yetenekleri de köreltiyor. El ve beyin aras ndaki komplike bir iliflki el ve bilgisayar aras nda düz bir iliflkiye dönüflüyor. Ve bu çocu un beyinsel geliflimini engelliyor. Burada görsel bir veriyi bir tufl üzerinde parmak hareketine indirgedi iniz zaman beynin önemli bir bölümü çal flm yor. kinci bir konu becerileri geliflmemifl sadece sanal alemde var olmaya çal - flan bir çocuk gerçekle ba lar n koparmaya bafll yor. Sakarlafl yor, flartlan yor ve ba ml l a aç k hale geliyor. E itimin ve edebiyat n amac da insanlar tek boyutlu ba ml l klardan çok yönlü bir hayata sürüklemek. Teknoloji çok önemli ama s n rlar n belirlemek laz m. E-kitap kitab n yerine geçebilir mi? Bir fleyin bir baflka fleyin yerini almas gerekmiyor. Sinema nas l ki tiyatronun yerini alamad ysa e-kitap da kitab n yerini alamaz. Bilgisayarlarda an nda internete girme olana - n z oldu u için okudu unuz fleyden kopufllar bafll yor. Baflka fleye kayma BD HAZ RAN 2015 e ilimi var. Tek bir konuya konsantre olabilmenin yollar n açabilmek önemli. Bu, her fleyden biraz biliyormufl gibi yüzeysel bir insan tipi oluflturuyor. Günümüz insan da biraz öyle asl nda. Sanal iliflkiler gerçek iliflkilerin yerini almaya bafllad m? Öyle oldu. Gerçek hayattaki ortamlar yok oldu. Bu, sanal ortamlar oldu u için de il daha önce yok oldu. Özellikle yok edildi asl nda. nsanlar yaln zlaflt r ld lar ve bu teknolojide böyle ç kt. Meslek gruplar n n bir ortam yok. Gazetecilerin, radyocular n, üniversite hocalar n n... Okullardaki ö retmenler odas çay ve kahve içilen yer olarak kullan l yor. Dersini veren çekip gidiyor. Dünyan n her yerinde bu böyle. Yaln zlaflt r lan insanlar sanal ortamlara s n yor. nternetin kullan m ülkelere göre farkl l k gösteriyor. Japonlar buluflmak üzere haberleflmek amac yla kullan yor, biz komiklik olsun diye. Kitaplar n resimlenmesinin okunmas ndaki önemi nedir? Yazarken resim, resimlerken yaz de iflebiliyor. Karfl l kl birbirini etkileyen bu süreç do al olarak okuru da etkiliyor. Çok say da çocuk var asl nda yazd klar n resimleyen. Bat - da çok yayg n. nternet ortam nda yaza-çize sayfalar na kat l m çok fazla. Kedi Adas kitab m sviçre de 20 okulda resimleri okunan bir kitap. Aile albümlerindeki foto raflara ne kadar bak yorsunuz? Belki 3 dakika. Ama yar m saat bakarsan z hiç görmedi inizi görecek ve yorumlar yapacaks n z. Bir aile albümü bir romand r 123

Çok k sa süreli, sanal ve sürekli bir ekranla iliflki kurman n getirdi i olumsuzluklar Elin, araç oldu u yetenekleri de köreltiyor.

5 BD HAZ RAN 2015 Karikatür okulunda sergilenen örneklerden biri asl nda. Resimle iliflki kurmak zay f bizde. Sosyologlar, bizim toplumumuz için araflt rm fllard r herhalde. Kitaplar n z neden resimliyorsunuz diye bana soruldu. Çünkü, çocuklar sürekli bu ne diye soruyorlarm fl. Anlad m ki sadece çocuklar uyutmak için kitap okuyorlarm fl. Türkiye de kitap az okunuyor ya da okunmuyor mu? Oran düflük olmakla birlikte eskiye oranla bir art fl var. Çeflit ve say s çok artt. Çocuk edebiyat n n çocuk e itiminde önemi fark edildi. Yazar ve çizerler de ço ald. llusturatörler var. Çocuk kitaplar n n tan t m neden az? Kitap endüstrisi kitab ticari flekilde metalaflt rd. Bir kitab n tan t m n n fazla yap lmas do ru de il. Fazla reklamda kitaba iliflkin bir fley hat rlam yorsunuz ama kifliyi hat rl yorsunuz. Edebiyatç fizi iyle özel yaflam ile de il de yazd klar yla hat rlanmal. Bu fazla ezici bir fley. Kitab seçenler bireysel bir tercih yapm yorlar. Afl r reklamlaflt rma sonucu al yorlar o kitab. çeri i ile ilgilenmiyor. Bir röntgenci gibi bak yorlar. Ve giderek kitab n tiraj da düflmeye bafll yor. Afl r reklam okuyan n da dengesini bozuyor. Kitap entelektüel mecrada kalabilmeyi becerebilmeli. Eskiden çocuk kitaplar al n rd. Bizim eskiden önce sinemaya sonra filme daha sonra da yönetmenin filmine gitmemiz gibi. fiimdi gözlemliyorum. Çocuklar yazar na göre kitap seçiyorlar. Yazar n da be enip be enmedi i kitaplar var. Seçici bir alg olufltu çocuklar üzerinde. Bu hakiki okuyucu demek. Çocuklar n m büyüklerin mi dünyas? Yetiflkinlerin dünyas negatif çocuklar nki pozitif. kisinin de çok güzel yanlar var ama ben yazar olarak çocuklar n dünyas na s n yorum. Biz çok negatifiz. Dünya da ve Türkiye de çok negatiflik var. yi fleyler yazd n zda çok ilgi çekmiyor. Oysa çocuklar için en negatif fleyi dahi pozitif anlatmak zorundas n z. Çocuklar n dünyas n sarsmaman z, hayal k r kl klar na, suçluluk duygular na atmaman z gerekiyor. Çok farkl iki üslup asl nda. semaerdogan@butundunya.com.tr 124

Türkiye de kitap az okunuyor ya da okunmuyor mu? Oran düflük olmakla birlikte eskiye oranla bir art fl var. Çeflit ve say s çok artt. Çocuk edebiyat n n çocuk e itiminde önemi fark edildi.

Benzer belgeler

Beynimizi Nas l De iﬂtiriyor? Çeviri: DEN Z BENER

Beynimizi Nas l De ifltiriyor? Çeviri: DEN Z BENER nternet, her fleyi de ifltirdi Hat rlamak ve zihnimizi kullanmak konusunda, geleneksel yöntemlerimizden h zla uzaklafl yoruz. Be endi imiz bir yeme in tarifini,