ŞEKER PANCARI (Beta vulgaris L. spp.vulgaris var.altissima Doell) TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ

Transkript

1 ŞEKER PNCRI (eta vulgaris L. spp.vulgaris var.altissima oell) TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ GİRİŞ Tarımsal eğerleri Ölçme enemeleri(tö) Teknik Talimatı, 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu kapsamında 13 Ocak 2008 tarihinde yayımlanan itki Çeşitlerinin Kayıt ltına lınması Yönetmeliği ne göre Gıda, Tarım ve Hayvancılık akanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü ne kayıt altına alınması talebiyle başvurulan aday çeşitlere uygulanır. yrıca çeşit tescil başvuru öncesi denemeleri de bu teknik talimat esaslarına göre yapılır. 1. ENEME KOŞULLRI 1.1. eneme Yeri Tarımsal eğerleri Ölçme enemeleri; Şeker Pancarı tarımının yapıldığı ve başvuru sahibinin talepleri de dikkate alınarak en az 3 lokasyonda kurulur Materyal Tescile aday çeşitlerle bu çeşitlerin karşılaştırılabileceği, özelliklerine uygun (Rhizomania, Cercospora, Şeker pancarı Kist Nematoduna tolerans gibi) tescilli ve üretimde olan standart çeşitler deneme materyalini oluşturur. enemelerde en az iki ortak standart çeşit kullanılır. eneme materyali; Monogerm, 3,25 mm - 4,50 mm ye kalibre edilmiş, ilaçsız ve kaplanmamış (çıplak) tohumlardan oluşur Metot enemeler Tesadüf lokları eneme esenine göre en az dört tekrarlamalı ve üç sıralı olarak en fazla otuz çeşitle kurulur. TTSM tarafından uygun görüldüğü takdirde, ıslahçı kuruluş tarafından belirtilen çeşitle ilgili özel koşullar dikkate alınır. Tarımsal eğerleri Ölçme enemeleri(tö); Rhizomania, Rhizomania Cercospora beticola (yaprak lekesi) ve Şeker Pancarı Kist Nematodunun yoğun olarak görüldüğü bölgelerde en az iki standart çeşit ile ayrı ayrı kurulur. 2. ENEMENİN KURULMSI 2.1. Tohumluk Miktarı enemelerde kullanılacak tohumluk miktarı en çok iki ünitedir. (1 ünite= adet tohum) - 1 -

2 2.2. Ekim Ekim zamanı enemenin kurulduğu yerin özelliklerine ve iklim şartlarına göre uygun tarihte ekim yapılır Ekim derinliği En uygun ekim derinliği, 2-4 cm dir Ekim sıklığı Parsel ekim makinesi veya Elle ekimde (Ocak usulü ); Sıra uzunluğu : 10.0 m Sıra sayısı : 3 Sıra arası : 0.45 m Sıra üzeri : 0.20 m Ekimde parsel alanı : 1.35 m X m = 13.5 m 2 Hasatta parsel alanı : 1.35 m X 8.80 m = m 2 Hasatta pancar sayısı : 132 det 3. KÜLTÜREL İŞLEMLER 3.1. Gübreleme enemeler kurulmadan önce toprak analizi yapılır ve analiz raporunda şeker pancarı yetiştiriciliği için tavsiye edilen miktarlarda gübre verilir. naliz yapılamadığı durumlarda uygulanacak gübre miktarları ve zamanları Çizelge 1 de verilmiştir. Çizelge 1. Şeker Pancarına Verilecek Gübre Miktarları ve Gübreleme Zamanları Gübrenin cinsi Verilecek gübre miktarı (kg / da) Veriliş zamanı Oranı P 2 O 5 8 Sonbaharda son sürüm öncesi, İlkbahar toprak hazırlığında K 2 O 6 Sonbaharda son sürüm öncesi Tamamı 2/3 1/3 N 12 İlkbahar toprak hazırlığında, son çapa öncesi baş gübre şeklinde 1/2 1/ akım Çapalama, seyreltme, tekleme Şeker pancarı bitkilerinin sırayı tamamladığı iki gerçek yaprak döneminde yabancı ot mücadelesi için ilk çapa yapılır. itkiler, 4-6 gerçek yapraklı olduğu dönemde sıralar üzerinde - 2 -

3 belirlenen mesafelerde birer pancar bırakılarak teklenir. Elle ekimlerde ocaklardaki pancarlar seyreltme işleminden sonra tek bitkiye düşürülür. itkilerin, 8-10 yapraklı olduğu dönemde ikinci çapa yapılır. Yılın iklim şartlarına bağlı olarak yabancı ot durumuna göre gerekiyorsa pancar yapraklarına zarar vermeyecek şekilde 3. çapa yapılır. itkiler tarlayı kapatmışsa, sıralar arasına girilerek yabancı otlar elle sökülür. Makineli veya ocak usulü ekimde, sıra üzeri mesafeler 20 cm olacak şekilde veya her ocakta tek bitki kalacak şekilde tekleme yapılır İlaçlama Rhizomania hastalığına toleranslı denemelerde söz konusu hastalık dışında hastalık ve zararlı görüldüğünde gerekli mücadele yapılır. Yaprak Lekesi Hastalığına (Cercospora beticola) toleranslı denemelerde zararlılara ve Cercospora hastalığına karşı ilaçlı mücadele yapılır, diğer fungal hastalıklara karşı mücadele yapılmaz. Kist Nematod una toleranslı denemelerde söz konusu zararlı dışında hastalık ve zararlı görüldüğünde gerekli mücadele yapılır. Tüm denemelerde; külleme hastalığına karşı ise mücadele yapılmaz Sulama Ekim kuruya yapılmışsa; iyi bir tarla çıkışı için ekim sonrası yağmurlama sulama yapılır. undan sonra yapılacak sulamaların zamanı, miktarı ve sayısı iklim koşullarına ve bölgelere göre belirlenir. 4. YPILCK GÖZLEMLER 4.1. itki sayısı (adet) Makineli veya ocak usulü ekimde seyreltme ve tekleme işleminden sonra her parseldeki bitki sayısı belirlenir Yaprak Gelişimi (1-5) Pancarların parseldeki gelişme durumlarına göre yaprak olduğu dönemde gözlem yapılır. 1 = Çok kötü 2 = Kötü 3 = Orta 4 = İyi 5 = Çok iyi 4.3. Tohuma Kalkan itki Sayısı (adet) Tohuma kalkan bitkilerde çiçeklenme döneminden önce bitkiler sökülmeden çiçekler elle sıyrılarak tohum bağlama önlenir ve parselde tohuma kalkan bitki sayısı tespit edilir Hasatta Kök Sayısı (adet) Her parseldeki sökülen toplam pancar sayısı, kusursuz, çok köklü (çatal köklü), çürük, urlu, renkli, fare yeniği, tohuma kalkmış ve sakallı pancar sayısı belirlenir Kök Görünümü (1-5) Her parselde sökülen şeker pancarı yumrusunun gelişme durumu ve görünüşüne göre gözlem yapılır. 1 = Çok kötü 2 = Kötü 3 = Orta 4 = İyi 5 = Çok iyi 4.6. Kök Verimi (ton / ha) - 3 -

4 Her parselde kenar tesiri bitkiler değerlendirmeye alınmaz. Hasat parselindeki pancarlar sökülerek, toprağı temizlenir, alt yaprak saplarının başladığı hizadan düz bir şekilde baş kesimi yapılarak baş kısmı ve yaprakları ayrılır. Kök verimi; her parselde kusursuz, çok köklü (çatal köklü), çürük, fare yeniği, urlu, renkli, tohuma kalkmış ve sakallı pancarların toplam ağırlığıdır. 5. HSTLIK VE ZRRLILR 5.1. Yaprak Lekesi Hastalığı (Cercospora beticola) eğerlendirmesi Yapraklardaki Cercospora lekeleri 0-9 skalası kullanılarak değerlendirilir. 0 = Tüm bitkiler sağlıklı, 1 = ış yapraklarda ilk lekelerin görülmesi, 2 = ış yapraklarda leke sayısının artması, 3 = Lekelerin, merkezdeki göbek yapraklar dışındaki ara yapraklarda da Görülmesi, 4 = Lekelerin, gözle fark edilecek kadar birleşmeye başlaması, 5 = Yapraklar üzerinde küçük ölü alanların oluşması, 6 = Yapraklar üzerinde büyük ölü alanların oluşması, 7 = ış yapraklarda ayaların en az yarısının ve daha büyük bir kısmının ölmesi, 8 = ış yaprakların tamamına yakınının ve ara yapraklarda da ayaların büyük bir kısmının ölmesi, 9 = itkilerde belirgin yeni yaprakların sürmeye başlaması Külleme (Erysiphe betae) Hastalığı eğerlendirmesi Yapraklarda külleme hastalığı 0-5 skalasına göre değerlendirilir. 0 = Yapraklar sağlıklı, 1 = Yaprakların % 1-10 u küllemeli, 2 = Yaprakların %11-35 i küllemeli, 3 = Yaprakların %36-65 küllemeli, 4 = Yaprakların % küllemeli, 5 = Yaprakların % 91 den fazla küllemeli. 5.3.Kist Nematodu (Heterodera schachtii) eğerlendirmesi Her parseli temsil edecek şekilde ekim öncesi ve hasat sonrasında 0-20 cm derinlikten toprak numuneleri alınarak kist nematodu populasyon yoğunluğu belirlenir. Haziran sonu veya Temmuz ayı başında gözlem yapılır

5 ulaşıklık erecesi (0-5) Çizelge-2. Şeker Pancarı Kist Nematodu (Heterodera schachtii) eğerlendirme Skalası Canlı Yumurta ve Larva içeren Kist Sayısı (100 ml kuru toprakta) Yumurta ve Larva Sayısı Toplamı (100 ml kuru toprakta) Yaklaşık 150 Hafif Nematod Yoğunluğu Hafif, küme (yuvalanma) oluşumu yok Orta, küme (yuvalanma) oluşumu > 40 > 2500 ğır, kısmen daha geniş lekelerin ve boş alanların oluşumu Çok ağır, büyük genellikle yaygın boş alanlar 6. TEKNOLOJİK ÖZELLİKLER Hasat edilen kusursuz ve çok köklü (çatal köklü) pancarlar yıkanarak tartılır ve teknolojik analizlerde değerlendirilir Şeker Varlığı (%) Polar şeker miktarının kök ağırlığına göre % ifadesidir. ICUMS (Tekdüzen Şeker naliz Metotları Uluslararası Komisyonu) ve GS 6 (Genel Konu - 6) çerçevesinde oluşturulan soğuk digestion metodunda kurşun asetat veya alüminyum sülfat kullanılarak sakkarimetre ile tayin edilir rıtılmış Şeker Varlığı (%) Pancarda fabrikasyonla teorik olarak alınabilecek şekerin kök ağırlığına göre % olarak ifadesidir. u değer 3 değişik formülle hesaplanabilir. 1 = rıtılmış Şeker = 2 = rıtılmış Şeker = 3 = rıtılmış Şeker = 0 Z - [0.343 X (Na +K) X α- amino N ] 0 Z [ 0.19 X (Na +K) α-amino N+0.667] 0 Z - [0.117 X (Na +K) X α- amino N +1.08] rıtılmış Şeker = % rıtılmış şeker varlığı 0 Z (igestion) = % Şeker varlığı 6.3. rıtılmış Şeker Verimi (ton/ha) - 5 -

6 Torbaya girecek teorik şeker miktarının ifadesidir. rıtılmış şeker verimi; % arıtılmış şeker varlığının hektara kök verimi ile çarpılması sonucu elde edilir. 7. HST Hasat esnasında her parseldeki 3 sıranın başından ve sonundan 3 er bitki (toplam 18 bitki) kenar tesiri olarak ayrılır ve bunlar değerlendirmeye alınmazlar. Kenar tesiri dışındaki bitkiler hasat edilir. Sökülen pancarların toprağı temizlendikten sonra alt yaprak saplarının başladığı hizadan düz bir şekilde kesilerek baş kısmı ve yaprakları ayrılır. 8. VERİLERİN EĞERLENİRİLMESİ 8.1. Varyans nalizi Elde edilen sayısal verilere deneme desenine göre varyans analizi uygulanır. F testine göre farklılıkların önem düzeyi belirlenir ve farklılıkların önemli bulunması durumunda ortalamaların farklılık gruplandırılması sgari Önemli Fark (ÖF) a göre yapılır. eğerlendirmeler, denemedeki tüm çeşitleri kapsamalıdır. Lokasyonların ve yılların birleşik varyans analizi ve ortalamaların farklılık gruplandırması yapılır Stabilite nalizi Çeşitler hakkında ilave bilgiler edinilmesi amacıyla, TTSM tarafından yürütülen TÖ denemelerinde elde edilen çok yıllık verilerin durumuna ve varyans analiz sonuçlarına göre stabilite analizi yapılır. NOT: u talimat, yayımlandığı tarihten sonra kurulmuş olan Tarımsal eğerleri Ölçme denemeleri için geçerlidir

7 ŞEKER PNCRI TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ VERİM SONUÇLRI FORM: 1 Çeşitler Tekerrür Kök Verimi (t/ha)* Şeker Varlığı (%) rıtılmış Şeker Varlığı (%) rıtılmış Şeker Verimi (t/ha)* 1 C Ortalama 2 C Ortalama 3- C Ortalama 4 C Ortalama F CV (%) LS *u verim sonuçlarına istatistiksel analiz yapılacaktır. 7

8 ŞEKER PNCRI TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ İTKİ VE KÖK GÖZLEMLERİ FORM: 2 enemenin dı : Sulama Sayısı : eneme Yeri : Hasat Tarihi : Ekimde Parsel lanı : Hasatta Parsel lanı : Ekim Tarihi : Çıkış Tarihi : Çeşitler itki sayısı (adet) Yaprak Gelişimi (1-5) Tohuma Kalkan itki Sayısı Hasatta Kök Sayısı Kök Gelişimi (1-5) Sakallı Kök Sayısı Çatallı Kök Sayısı Renkli Kök Sayısı Çürük, Urlu, Fare yeniği Kök Sayısı Kusursuz Kök Sayısı

9 ŞEKER PNCRI TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ HSTLIK VE ZRRLI GÖZLEMLERİ FORM: 3 Çeşitler Yaprak Lekesi Hastalığı (Cercospora beticola) (0-9) Külleme (Erysiphe betae) (0 5) Kist Nematodu (Heterodera schachtii) (0-5)

10 FORM: 4 ŞEKER PNCRI TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ KİST NEMTOU (Heterodera schachtii) Pi, Pf ve Pf/Pi EĞERLERİ (100 ml kuru toprakta yumurta ve larva içeren kist sayısına göre) Çeşitler Tekerrür Pi (aşlangıç populasyonu) Pf (Nihai populasyon) Pf / Pi 1 C 2 C 3 C 4 C 10