ÜNSÜZLER ( Sessiz Harflerle İlgili Kurallar)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÜNSÜZLER ( Sessiz Harflerle İlgili Kurallar)"

Bilge Eroğlu
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ÜNSÜZLER ( Sessiz Harflerle İlgili Kurallar) Sürekli Ünsüzler : f h j l m n r s ş v y z Süreksiz Ünsüzler : p ç t k b c d g ğ Önüne sesli bir harf geldiğinde devam eden veya etmeyendir. Örnek: effffff olur, epppp olmaz. Kural 1: Orta hece ünlüsünün düşüm kuralı: Ağız burun karın omuz Ağzın burnu karnı omzu

geldiğinde devam eden veya etmeyendir. Örnek: effffff olur, epppp olmaz.

2 Kural 2: (v), (y) + dar ünlü (r) Örnek : sıyır sıyrıldı kıvır devir kıvrıldı devrildi

3 Kural 3 İkinci hecesinin ortasında dar ünlü olan bütün Arapça sözcükler ünlü ile başlayan bir ek aldığında orta hece ünlüsü düşür. Asır Şükür Fikir Zehir asrın şükretti fikrimiz zehrini

4 Kural 4 Yazılırken (t) harfi kullanılır, ancak okunurken düşürülür. Yazılışı Restorant Bisküvit Deodorant Renault Üst teğmen Ast subay Rast gele Okunuşu restoran bisküvi deodoran röno Üsteğmen assubay rasgele v idi, imiş, ise ayrı yazılsa bile bitişik okunur.

5 Kural 5 Sonu (g) ve (k) ile biten kısaltmalarda, yabancı yer adlarında, yabancı özel adlarda yumuşama olmaz. Ülkemizde şehir adlarında telaffuz ederken olur. Özel adlarda olmaz. Irak Jack Zonguldak Selçuk Atik ırak jack zonguldağı selçuğu Atik i Aşağıdaki gibi kelimelerde de yumuşama olmaz Ahlak hukuk mahluk Emlak teşvik istimlak Merak tahrik erzak İttifak tebrik

Irak Jack Zonguldak Selçuk Atik ırak jack zonguldağı selçuğu Atik i Aşağıdaki gibi

6 AŞINMA Yapısal Aşınma Yaylak İngek Ay oğul Kahve altı yayla inek ayol kahvaltı Sözel Aşınma Aşağıda Dışarıda aşağda dışarda

7 KURAL Türkçe de (b) sessiz harfinden önce n sessiz harfi gelmez. Doğru Yanlış Çember çenber Cambaz canbaz Tembel tenbel Perşembe perşenbe Çarşamba çarşanba Amber anber Kümbet künbet Birleşik sözcüklerde ve şehir adlarında bu kurala uygunsuzluk olabilir. Safranbolu İstanbul

perşenbe Çarşamba çarşanba Amber anber Kümbet künbet Birleşik

8 Alem: (..) hilal Alem: (-.) dünya Amfi: (..) toplantı salonu Ama: (--) kör Ama: (..) fakat, lakin Aşık: (..) kemik adı Aşık: (-.) sevi Ayan: (..) açık seçik Ayan: (-.) üst tabaka Grup: küme Gurup: batma Laik: (..) devlet ve din işlerinin ayrılığı Layık: (-.) bir şeyi elde etmeye hak kazanan KELİMELER Hakim: (..) bilen Hakim: (-.) sahip, kontrol eden,yargıç Kadir: (..) değer Kadir: (-.) gücü yeten Metin: (..) düz yazı Metin: (._) dayanıklı Mevzi: (..) siper Mevzi :(.-) konum, bölgesel Nazım: (..) ölçülü uyaklı şiir Nazım: (-.) düzenleme Vakıf: (..) dernek, hayır kurumu Vakıf: (-.) olaya hakim Vasi: (..) bakmakla yükümlü olan Vasi: (--) geniş, engin, yüce Kelli felli (yanlış) Kerli ferli (doğru)

) sahip, kontrol eden,yargıç Kadir: (..) değer Kadir: (-.) gücü yeten Metin: (..) düz yazı Metin: (._) dayanıklı Mevzi: (..) siper Mevzi :(.-) konum, bölgesel Nazım: (.

9 Diyanet: (.-.) din işleri Dinayet: (.-.) alçaklık Delalet: (.-.) iz, belirti Dalalet: (.-.) sapkınlık Mütevazi: (..-.) birbirine paralel Mütevazı: (..-.) tevazulu Katil: (..) zanlı olan kişi Katil: (-.) kesin işlemiş Akabinde: (.) bundan sonra Mahsur: (..) kuşatılmış Mahzur: (..) zarar, sakınca Muhabere: (.-..) haberleşme Muharebe: (.-..) savaş Yad: (.) yabancı Yâd: (-) hatırlama Âdem: (-.) insan Adem: (..) yokluk Âdet: (-.) gelenek Adet: (..) sayı Biçem: (..) üslup Biçim: (..) dış görünüş, şekil Bilakis: ( ) aksine Bilhassa: ( ) özellikle Eşgal: (..) meşguliyetin çoğulu, işler Eşkâl: (.-) şekilin çoğulu, görünüş, tip İltica: (..-) sığınma İrtica: (..-) gericilik Mülteci: (..-) sığınma Mürteci: (..-) gerici Taktir: (.-) damıtma Takdir: (.-) değer biçme

) yabancı Yâd: (-) hatırlama Âdem: (-.) insan Adem: (..) yokluk Âdet: (-.) gelenek Adet: (..) sayı Biçem: (..) üslup Biçim: (.

10 DÜZ YUVARLAK GENİŞ A E O Ö DAR İ I U Ü

11 İSTANBUL AĞZINDA ÜNLÜ DARALMASI v Eylem kökünde düz ünlü varsa (a,e,ı,i) bunları gelecek zamana sokacak olan (-ecek, -acak) eklerinin birinci ünlüleri (ı ya) veya (i ye) dönüşür. ( Sadece telaffuzda) Yapacak Yapıcak Kıracak kırıcak Bakacak------bakıcak Herkes bir örnek düşünecek.

12 Not: v Bu ekler eylemlere kip eki olarak ekleniyorsa ünlü daralması olur. Eğer bu ekler eylemden ad yapım eki görevi için geliyorsa bu kural geçersizdir. Örnek: Gelecek de bir gün gelecek. Gelecek de bir gün gelicek. Arabanın silecekleri pisliği silecek. Arabanın silecekleri pisliği silicek.

geçersizdir. Örnek: Gelecek de bir gün gelecek.

13 v Eylem kökünde Yuvarlak ünlü gelirse (o,ö,u,ü) bunları gelecek zamana sokacak olan (-ecek, -acak) eklerinin birinci ünlüleri (u ya) veya (ü ye) dönüşür. (Sadece telaffuzda) Örnek : soracak görecek vuracak sürecek sorucak görücek vurucak sürücek Herkes bir örnek düşünecek.

14 v Gelecek zaman ekinden önce (y) harfi gelmişse, eylem kökünün sonundaki ünlü (ı) veya (i) ye dönüşür. (y) den sonra gelen sesli (a,e) düşer. Anlayacak Diyecek Söyleyecek anlıycak diycek söylüycek Örnek düşünelim.

15 v Sonu ünlü ile biten eylemlere (a, e, an, en, arak, erek) eklerinden birisi gelirse; Anlayan Anlamayan Anlayarak anlıyan anlamıyan anlıyarak Örnek düşünelim.

16 v -maya, -meye eki geldiğinde; Kaçmaya kaçmıya Söylemeye söylemiye Gelmeye gelmiye Sevmeye sevmiye Not: Ekten sonra ecek, -acak gelirse (e,a) düşer. Kaçmayacak Söylemeyecek Gelmeyecek Sevmeyecek kaçmıycak söylemiycek gelmiycek sevmiycek

17 v (Ğ) nin kullanım durumları (ğ) sözcük içinde bir ünlü ile bir ünsüz arasında kullanılmışsa öndeki ünlü kalın ünlülerden (a,ı,o,u) biriyse (ğ) düşer, ünlü yarım ölçek uzatılır. Yağmur Çığlık Doğru Tuğla ya:mur çı:lık do:ru tu:la

ünlülerden (a,ı,o,u) biriyse (ğ) düşer, ünlü yarım ölçek

18 Eğer (ğ) nin ön seslisi (e,i,ü,ö) ise (ğ) (y) veya (v) harfine dönüşür. Teğmen teymen Çiğnemek çiynemek Düğme düyme dü:me Öğlen öylen Eğlence eylence Oğmak ovmak Göğermek gövermek

19 (ğ) iki ünlü arasındaysa kendinden sonrakini atar, kendinden önceki ünlüyü ½ ölçek uzatır. Soğan so:an sovan Öğün ö:ün Kağıt ka:t ka:ıt Doğan do:an

20 Sizin damda var beş boz başlı beş boz ördek. Bizim damda var beş boz başlı beş boz ördek. Sizin damdaki beş boz başlı beş boz ördek, bizim damdaki beş boz başlı beş boz ördeğe siz de bizim gibi beş boz başlı beş boz ördek misiniz demiş.

Benzer belgeler

Büyük Ünlü Uyumu (Kalınlık-İncelik Uyumu)

Büyük Ünlü Uyumu (Kalınlık-İncelik Uyumu) Türkçede 8 tane ünlü harfin 4 tanesi kalın, 4 tanesi ince ünlüdür. Büyük ünlü uyumu bir kelimedeki ünlü harflerin ince veya kalın olmasıyla ilgilidir. Kalın Ünlüler: