ÜCRETSİZ TOPLU TAŞIMA GELİR DESTEĞİNE İLİŞKİN REHBER

Transkript

1 ÜCRETSİZ TOPLU TAŞIMA GELİR DESTEĞİNE İLİŞKİN REHBER 11/01/2016

2

3 İÇİNDEKİLER 1- GİRİŞ TOPLU TAŞIMADAN ÜCRETSİZ/İNDİRİMLİ YARARLANACAKLAR... 4 a) Toplu taşımadan ücretsiz yararlanacaklar... 4 b) Toplu taşımadan indirimli yararlanacaklar... 5 c) Ücretsiz veya indirimli seyahat hakkının kullanımı... 5 ç) Ücretsiz veya indirimli seyahat hakkının kullandırılmaması ÜCRETSİZ VEYA İNDİRİMLİ TOPLU TAŞIMA YAPACAK ARAÇLAR... 6 a) Ücretsiz seyahat hakkının kullanılacağı araçlar... 6 b) Ücretsiz seyahat hakkının kullanılamayacağı araçlar GELİR DESTEĞİ ÖDENMESİNE İLİŞKİN ESASLAR... 6 a) Destekten yararlanacak araçlar... 6 b) Gelir desteği başvurusu ve ödeme... 7 c) Ödeme miktarları... 8 ç) Denetim... 8 d) Haksız ve yersiz ödemelerin geri alınması... 8 e) Gelir desteği ödemesinin yürürlük tarihi ve toplu ödeme... 8

4 1- GİRİŞ 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunda, kamu kurumlarınca (belediyeler) üretilen mal ve hizmet bedellerinde işletmecilik gereği yapılması gereken ticari indirimler hariç herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanamayacağı düzenlenmiş, aynı maddede istisna olarak bazı kişiler bakımından ücretsiz ve indirimli yararlanma hakkı düzenlenmiştir. Belediyelerin görev ve sorumlulukları arasında yer alan toplu taşıma hizmetinden ücretsiz yararlanacaklar için, gelir desteği ödemesi öngörülmüştür. (6637 sayılı Kanunun 17 nci maddesi ile getirilen ve 4736 sayılı Kanunun 1 inci maddesine eklenen (9) uncu fıkra) Söz konusu gelir desteğine ilişkin Ücretsiz Seyahat Kapsamında Yapılacak Gelir Desteği Ödemesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, 06/01/2016 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Birliğimize iletilen sorun alanları arasında bulunan ve çözümü için girişimlerde bulunduğumuz düzenlemenin belediyelerle ilgili hükümleri dikkate alınarak, 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu ve Birlik Tüzüğümüzde yer alan rehberlik görevimiz çerçevesinde uygulamaya ışık tutmak üzere belediyelerimiz için uygulama rehberi hazırlanmıştır. 2- TOPLU TAŞIMADAN ÜCRETSİZ/İNDİRİMLİ YARARLANACAKLAR a) Toplu taşımadan ücretsiz yararlanacaklar 4736 sayılı Kanuna göre toplu taşıma hizmetlerinden; 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun kapsamında aylık bağlananların kendileri, eşleri, anne ve babaları ile evli olmayan ve yirmi beş yaşını doldurmamış çocukları sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 56 ncı ve mülga 64 üncü maddesi, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 47 nci maddesinin sekizinci fıkrası, 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlarda belirtilen haller kapsamında; Hayatını kaybedenlerin, Harp veya vazife malulü sayılanlardan aylık almakta iken hayatını kaybedenlerin, Harp veya vazife malulü sayılmaları sebebiyle aylık almakta olanların, Harp veya vazife malulü sayılmaları sebebiyle aylık almakta iken, sınıf veya görev değiştirerek çalışmaya devam etmekle birlikte veya 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesine göre sigortalı olmayı gerektiren bir işte çalışmaya başlamış olmakla birlikte bu aylıkları kesilmesi gerekmeyenlerin, kendileri, eşleri, anne ve babaları ile evli olmayan ve yirmi beş yaşını doldurmamış çocukları sayılı Kanunun mülga 45 inci maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 47 nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen haller kapsamında; Hayatını kaybedenlerin, Harp veya vazife malulü sayılanlardan aylık almakta iken hayatını kaybedenlerin, Harp veya vazife malulü sayılmaları sebebiyle aylık almakta olanların, Sayfa 4 / 12

5 Harp ve vazife malulü sayılmaları sebebiyle aylık almakta iken, sınıf veya görev değiştirerek çalışmaya devam etmelerinden veya 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi kapsamında çalışmaya başlamalarından dolayı aylıkları kesilenlerin, kendileri, eşleri, anne ve babaları ile evli olmayan ve yirmi beş yaşını doldurmamış çocukları sayılı Vatani Hizmet Tertibi Aylıklarının Bağlanması Hakkında Kanun kapsamındaki hizmetleri sebebiyle vatani hizmet tertibinden aylık bağlananların kendileri, eşleri, anne ve babaları ile evli olmayan ve yirmi beş yaşını doldurmamış çocukları sayılı Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet Sporcusu Unvanı Verilmesi Hakkında Kanuna göre aylık bağlananların kendileri Engelliler için sağlık kurulu raporuyla %40 ve üzerinde engelli olduğunu belgeleyen Türk vatandaşlarının kendileri, ağır engellilerin kendileri ile birlikte birden fazla olmamak üzere birlikte yolculuk ettikleri refakatçileri, Türk vatandaşı olan 65 yaş ve üzeri kişiler, 60 ila 65 yaş arasında bulunan kişiler (Belediyelerce karar verilmesi halinde) b) Toplu taşımadan indirimli yararlanacaklar 60 ila 65 yaş arasında bulunan kişiler (Belediyelerce karar verilmesi halinde) Öğrenci ve basın kimlik kartı sahipleri (Belediyelerce karar verilmesi halinde) c) Ücretsiz veya indirimli seyahat hakkının kullanımı Ücretsiz veya indirimli seyahat edeceklerin, bu haklarını gösterir bir karta sahip olmaları gerekmektedir. Bu kart; Engelliler için Özürlüler Veri Tabanı Oluşturulmasına ve Özürlülere Kimlik Kartı Verilmesine Dair Yönetmelik hükümlerine göre düzenlenen Engelliler İçin Kimlik Kartı (bu Yönetmelikten önce alınan kartlar veya nüfus cüzdanlarına yazdırılan ve özür oranını gösteren ibare de geçerlidir.) 60 ve üstü bireyler için nüfus cüzdanı, Diğerleri için Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca (il müdürlüklerince) düzenlenecek Seyahat Kartı dır. Ağır engellinin refakatçisi için belge aranmaz. ç) Ücretsiz veya indirimli seyahat hakkının kullandırılmaması 4736 sayılı Kanunun yedinci fıkrasına göre belediyeler ile belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketler, ücretsiz ve indirimli seyahat hakkının kullanılması ile ilgili olarak gerekli tedbirleri alacaklardır. Ücretsiz veya indirimli seyahat hakkının kullandırılmaması hâlinde bu haktan faydalandırılmayan her kişi için toplu taşıma aracının tarifesi üzerinden elli tam bilet bedeli tutarında idari para cezası mülki idare amiri tarafından uygulanacak, verilecek idari para cezalarının tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekecektir. Sayfa 5 / 12

6 3- ÜCRETSİZ VEYA İNDİRİMLİ TOPLU TAŞIMA YAPACAK ARAÇLAR a) Ücretsiz seyahat hakkının kullanılacağı araçlar Kanunda ücretsiz veya indirimli seyahat hakkına sahip kişilerin yararlanacakları belediyeleri ilgilendiren toplu taşıma araçları; Belediyelere, Belediyeler tarafından kurulan şirketlere, birlik, müessese ve işletmelere Belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehir içi toplu taşıma araçları olarak belirtilmektedir. b) Ücretsiz seyahat hakkının kullanılamayacağı araçlar Şehir içi kara ve deniz taşımacılığında taksi, taksi dolmuş, dolmuş, rekreatif, turistik ve servis amaçlı kullanılan araçlar ile şehirlerarası rekreaktif, turistik ve servis amaçlı kullanılan araçlar. 4- GELİR DESTEĞİ ÖDENMESİNE İLİŞKİN ESASLAR a) Destekten yararlanacak araçlar 4736 sayılı Kanunda ücretsiz seyahat hakkının; belediyelere, belediyeler tarafından kurulan şirketlere ve belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait toplu taşıma araçlarında kullanılabilmesine rağmen, Yönetmelikte gelir desteğinden yararlanacak araçlar sadece belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehir içi toplu taşıma hizmeti veren her bir ulaşım aracı ile özel deniz ulaşımı aracı olarak belirlenmiştir. Düzenlemeye göre şehirlerarası toplu taşıma hizmeti verenler ile şehir içi kara ve deniz taşımacılığında taksi, taksi dolmuş, dolmuş, rekreaktif, turistik ve servis amaçlı kullanılan araçlar bu ödemeden faydalanamayacaktır. Bu düzenlemeden belediye şirketlerinin yararlanması mümkün olacak mı? Bilindiği üzere 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 26 ncı maddesinde büyükşehir belediyelerinin toplu ulaşım hizmetlerini, belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50 sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50 sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilmekte ve belediye şirketlerince de üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak yapılabilmektedir. Diğer belediyelerde ise ihale mevzuatına uygun olarak ulaşım hizmetleri belediye şirketlerince yürütülebilmektedir. Yukarıda da bahsedildiği üzere 4736 sayılı Kanun ve Ücretsiz veya İndirimli Seyahat Kartları Yönetmeliğinde ücretsiz seyahat hakkının belediyelere, belediyeler tarafından kurulan şirketlere ve belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait toplu taşıma araçlarında kullanılabileceğine ilişkin düzenlemeye yer verilmesine rağmen, Kanunun dokuzuncu fıkrasında ve Ücretsiz Seyahat Kapsamında Yapılacak Gelir Desteği Ödemesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte sadece belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait toplu taşıma araçları nın gelir desteğinden yararlanacağı düzenlenmiştir. Gelir desteğinden yararlanacaklar arasında belediye ve belediye şirketlerine de açıkça yer verilmesi yönündeki girişimlerimize rağmen Yönetmelik mevcut haliyle çıkarılmıştır. Yönetmelikteki belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait toplu taşıma araçları ibaresinin belediyeleri kapsamadığı açıkça anlaşılmaktadır. Buna karşılık, Sayfa 6 / 12

7 belediye şirketlerinin de özel hukuk tüzel kişileri olduğu ve toplu taşıma hizmetini belediyelerden aldıkları yetkiye göre yürüttüğü dikkate alındığında, bu şirketlerin de gelir desteğinden yararlanacağı sonucuna ulaşılmakla birlikte, Yönetmeliğin Kanundaki ibareden farklı olarak belediyelerce kurulan şirketleri de kapsayacak şekilde çıkarılmadığı düşünüldüğünde bunun bilinçli bir tercih olduğu ve bu çerçevede belediyelerce kurulan şirketlerin gelir desteğinden yararlanamayacağı da iddia edilebilmektedir. Kanaatimizce konu ileride yaşanması muhtemel ihtilaflarda yargı tarafından karara bağlanacaktır. b) Gelir desteği başvurusu ve ödeme Gelir desteği, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanacak ancak belediyeler aracılığıyla ödenecektir. Bunun nedenle belediyelerin şehir içi toplu taşıma hizmeti için yetki verdiği işletmecilerin; Soyadı/unvanı, Yetki belgesinin tarihi, sayısı ve süresi, Araç plaka numarası (deniz araçlarında buna muadil sayı veya ayırt edici özellik), İlgili ayda aracın fiilen çalışıp çalışmadığı hususlarına dair bilgileri içeren listenin ekli olduğu yazıyı, her ayın son gününden itibaren beş iş günü içerisinde İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğüne göndermesi gerekmektedir. Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünce yapılacak incelemeyi takiben belediyelerin talep yazıları, 5 iş günü içinde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına gönderilecek, Bakanlıkça Genel Müdürlükten gelen bilgi ve belgelere göre gerekli ödenek ve icmal tablosu il müdürlüklerine gönderilecektir. Ödeneği ve icmal tablosunu alan Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri, gelir desteği tutarını belediyelerin banka hesaplarına aktaracak, belediyeler de 5 iş günü içinde ilgili işletmecilerin hesaplarına ödeyeceklerdir. Sayfa 7 / 12

8 c) Ödeme miktarları Gelir desteği ödemesinden yararlanacak olan işletmecilere; Şehir içi toplu taşıma hizmeti veren her bir özel denizyolu ulaşımı aracı için aylık 750 TL, Diğer ulaşım araçlarından; Ankara ve İstanbul büyükşehir belediyelerinde şehir içi toplu taşıma hizmeti veren her bir ulaşım aracı için aylık 1000 TL, Büyükşehir belediyesi olan diğer illerde şehir içi toplu taşıma hizmeti veren her bir ulaşım aracı için aylık 750 TL, Büyükşehir belediyesi olmayan illerde şehir içi toplu taşıma hizmeti veren her bir ulaşım aracı için ise aylık 600 TL, gelir desteği ödemesi yapılacaktır. ç) Denetim Ücretsiz yolcu taşıma hizmeti veren toplu taşıma araçlarının işletmecilerine belediyelerce yapılacak ödemelere ilişkin iş ve işlemlerin denetimi İçişleri Bakanlığı tarafından yapılacak, gelir desteği ödenen işletmeciler ise belediyelerce denetlenecektir. Belediyeler kendilerine ibraz edilen belgelerin kontrolünden ve kendilerinin hazırladıkları belgelerin de doğruluğundan sorumlu olacak, tüm taraflar ödemelerin bütün sorumluluğunu taşıyacaktır. Ödemeye esas olan belgeler, gerektiğinde ibraz edilmek üzere en az 10 yıl süre ile saklanacaktır. d) Haksız ve yersiz ödemelerin geri alınması Gelir desteğinin haksız yere ödenmesine neden olanlar, haksız yere ödemeden yararlanmak üzere sahte veya içeriği itibariyle gerçek dışı belge düzenleyen ve kullanan İşletmeciler ile kişi ve kuruluşlar hakkında cezai ve kanuni işlem yapılacaktır. Gerçek dışı beyanda bulunmak suretiyle haksız ve yersiz ödemeye sebebiyet verenlerden, Bakanlıkça ödemenin yapıldığı tarihten itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre hesaplanacak gecikme zammı ile birlikte bir ay içinde ödenmesi istenecek, bu süre içinde ödenmemesi hâlinde ise bu tutarlar, 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre Maliye Bakanlığına bağlı vergi daireleri tarafından takip ve tahsil edilecektir. e) Gelir desteği ödemesinin yürürlük tarihi ve toplu ödeme Ücretsiz seyahat edenler için işletmecilere gelir desteği verilmesine ilişkin düzenleme (4736 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası) 7 Nisan 2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu nedenle Ücretsiz Seyahat Kapsamında Yapılacak Gelir Desteği Ödemesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik de her ne kadar 6 Ocak 2016 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış olsa da yürürlüğü 7 Nisan 2015 tarihinden geçerli olacak şekilde düzenlenmiştir. Bu düzenleme gereğince, 7 Nisan 2015 tarihi ile Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği 6 Ocak 2016 tarihi arasındaki dönem için hak edilen gelir desteği ödemesi, 6 Ocak 2016 tarihinden itibaren 60 gün içinde işletmecilere toplu olarak ödenecektir. Sayfa 8 / 12

9 NOTLAR: Sayfa 9 / 12

10 NOTLAR: Sayfa 10 / 12

11 Sayfa 11 / 12

12 TÜRK TÜRKİYE BELEDİYELER BİRLİĞİ Tunus Caddesi No: 12, Kavaklıdere-Çankaya / ANKARA Tel: (0 312) Faks: (0 312) tbb@tbb.gov.tr Sayfa 12 / 12