ÇOCUK KLİNİKLERİ DİYABET HEMŞİRELİĞİ REHBERİ 2011

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÇOCUK KLİNİKLERİ DİYABET HEMŞİRELİĞİ REHBERİ 2011"

Transkript

1 T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEPECİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ÇOCUK KLİNİKLERİ DİYABET HEMŞİRELİĞİ REHBERİ 2011 Derleyen: Düzenleyen: Hem. Perihan YETİM Doç. Dr. Önder KALENDERER Hem. Ayşen ÖZEL Hem. Dilek TURAN Bilimsel Danışman: Dr. Şule CAN

2 ÖNSÖZ Hemşirelik bilim ve sanattan oluşan bir sağlık disiplinidir. ipli Ekonomik ve sosyal değişimler, hemşireliğin ş ğ profesyonelleşme süreci, yeniliklerin getirdiği değişimler, bakımda kaliteyi artırma gereksinimi eksi hemşirelerin rin bilgilerini güncellemeleri leri zorunluluğunu nu getirmiştir. işt ir. Bu nedenlerle enle Tepecik Eğitim im ve Araştırma rma Hastanesi hemşirelik elik hizmet içi eğitimi imi kapsamında hemşirelik ş bakım hizmetlerinin kalitesinin n artırılması rılm a ve meslektaşlarımızın ekta a çalıştığı ı birimlerdeki imlerd ek uygulamalarında kaynak ak olabilmesi amaçlı bu rehber hazırlanmıştır. ı r. Etkinliğini iğini i ve saygınlığını bilgi birikiminden alacağına inandığımız meslektaşlarımıza ekta a bu rehberi ri hazırlarken, rk zor çalışma koşulları altında vakit ayırıpıp derleme yapan a değerli erli hemşirelerimize, ele rimize, bilimsel danışmanlığı n ığı ile katkıda bulunan değerli ğ hekimlerimize, erimize, hemşirelik mesleğine her konuda destek olan, özellikle bu rehberlerin hazırlanması sırasında her türlü imkanı sağlayan Başhekimimiz miz Prof. Dr. Orhan Gazi Yiğitbaşı ve çalışmalarımızda her zaman yanımızda olan Başhemşiremiz Gülşen ş İpekoğlu na teşekkürlerimizi sunarız. Hemşireler bakımın belirleyicisi ve biçimlendiricisidirler Ayşen Özel Dilek Turan Önder Kalenderer 1

3 İÇİNDEKİLER DİYABET 4 DİYABETİN ÖNEMİ 4 ÇOCUK DİYABETİ NEDİR? 6 DİYABETİN SINIFLAMASI 6 DİYABET TANI KRİTERLERİ 6 TANI TESTLERİ NELERDİR? 8 NEDEN DİYABET OLUŞUR? 9 HİPERGLİSEMİ (KAN ŞEKERI YÜKSEKLİĞİ) NEDİR? 10 HİPOGLİSEMİ BELİRTİLERİ NELERDİR? 11 İNSÜLİN FORMLARI 18 İNSÜLİN TÜRLERİ VE ETKİLERİ 18 İNSÜLİN UYGULAMA YÖNTEMLERİ 21 İNSÜLİNİN ENJEKTE EDİLMESİ 23 ENJEKSİYON UYGULAMA TEKNİĞİ 24 İNSÜLİNİN YAN ETKİLERİ 24 İNSÜLİNİN UYGULANMA ZAMANI 25 İNSÜLİNİN SAKLANMASI 25 TEDAVİ HEDEFLERİ 26 2

4 DİYABETİK KETOASİDOZ (DKA) 27 DİYABETİK KETOASİDOZ TEDAVİ PROTOKOLÜ 29 HİPEROZMOLAR HİPERGLİSEMİK NONKETOTİK KOMA (HHNK) 31 SEYAHAT LİSTESİNDE NELER OLMALI? 33 STRES YÖNETİMİ 33 ÇEŞİTLİ BESİNLERİN İÇERDİKLERİ KARBOHİDRAT GRAMLARI 33 BESİNLERİN KARBOHİDRAT İÇERİKLERİNİ GÖSTEREN LİSTELER 35 KAYNAKLAR 39 3

5 DİYABET Diyabet insani, sosyal ve ekonomik etkileri olan küresel bir problemdir. Bu gün tüm dünyada 200 milyondan fazla diyabetli vardır. Bu sayı her yıl 6 milyon kişi eklenerek artmaktadır. Büyüyen pandemi her ülkede sağlık kaynaklarının tüketimini arttırmakta ve çalışma çağında olan insanları sakat bırakmakta ya da öldürmektedir. Eğer hükümetler şimdi sağlıklı beslenme, fiziksel aktiviteyi artırma ve yaşam biçimini düzenleme gibi düşük maliyetli eylemlere başlarsa küresel pandemi azaltılabilir. Bu gerekçelerle Uluslararası Diyabet Federasyonu ( IDF ) tarafından başlatılan Birleşmiş Milletler Diyabet Çözümü Kampanyası ; Çocuklarda ve adölesanlarda, yaşlılarda, hamile kadınlarda, göçmen toplumlarda ve yerlilerde diyabetle ilgili özel ihtiyaçları ortaya çıkarmayı, Koruma için gereksinimleri açıklamayı, Diyabeti sağlıkta öncelik haline getirmeyi, Küresel diyabet topluluğunu bir araya getirmeyi, Hastalığa çare için araştırmaları artırmayı amaçlar. Ülkemizde 6 milyon diyabetli hastanın yaşam kalitesini yükseltmek, diyabete bağlı organ hasarlarını azaltmak ve yüksek diyabet riski taşımasına rağmen henüz farkında olamayan toplumu diyabetle mücadelede bilinçlendirmek amacıyla Sağlık bakanlığı 15 üniversite ve çok sayıda derneğin ortak başlattığı bugüne kadar ülkemizde yapılmış olan en büyük diyabet farkındalık projesi olan Türkiye Diyabet Kontrol Projesi 2008 yılının en önemli projelerinden birisidir. DİYABETİN ÖNEMİ Diyabet Dünyada en sık görülen kronik hastalıktır Günümüzde 250 milyona yakın olan diyabetli sayısının 2025 yılında 380 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir. Her yıl 6 milyon kişi diyabet tanısı almaktadır Diyabet ağır organ hasarlarına ve ölümlere sebep olabilir Her yıl 3,8 milyon kişi diyabete bağlı nedenlerle hayatına kaybetmektedir. Her on saniyede iki kişi diyabet tanısı olmakta, bir kişi diyabet nedeniyle hayatını kaybetmektedir; gelecek yıllarda bu sayının %25 artacağı düşünülmektedir. 4

6 Diyabetlilerde kardiyovasküler hastalıklar en önemli ölüm nedenidir. Diyabetlilerde kalp krizi ve inme (felç) geçirme riski diyabetli olmayanlara göre iki kat daha fazladır. Gelişmiş ülkelerdeki böbrek yetmezliği vakalarının ve buna bağlı büyük oranlarda ki diyaliz harcamalarının en önemli nedeni diyabettir. Tüm diyabetlilerin %10-20 si böbrek yetmezliği sonucu hayatını kaybetmektedir. Diyabetik retinopati gelişmiş ülkelerde erişkinlerde görme kaybının en önemli nedeni diyabettir. Dünya üzerinde yaklaşık 2,5 milyon diyabetli retinopatiden etkilenmektedir. Diyabet tanısından yaklaşık 15 yıl sonra hastaların % 2 sinde körlük, %10 nunda ciddi görme kaybı gelişmektedir. Alt ekstremite amputasyonlarının %40-70 inden diyabet sorumludur. Dünya üzerinde her 30 saniyede bir 1 diyabetli ayağını kaybetmektedir. Diyabet maliyeti çok yüksek bir hastalıktır Ülkemizde diyabetin kişi başı maliyeti dolar civarındadır. Bu miktarın yaklaşık yarısı, tedavi için yapılan harcamalardan kaynaklanmaktadır. Türkiye de diyabet için yapılan toplam harcama, yıllık 1,1 2,5 milyar dolar arasındadır. Komplikasyon varlığında doğrudan toplam maliyet 3 kat artmaktadır. Bir hasta herhangi bir nedenle hastaneye yatırıldığında maliyet 6,5 misli artmaktadır. Çocuk diyabetinin önemi nedir? Diyabet kronik bir sağlık sorunudur. Çocuğun yaşamını sürdürebilmesi için ömür boyu günde 3-4 kez insülin enjeksiyonu yapması ve aynı sıklıkta parmak ucunu delerek kan şekeri bakması gerekir. Ayrıca beslenmesi düzenli olmalıdır. Egzersiz ve spor rastgele değil programlı yapmalıdır. Dilediği zaman dilediği gibi ve dilediği kadar oynayamamak, istediğini istediği kadar yiyememek, insülin enjeksiyonlarına bağımlı olmak, yaşamı hep belli bir program çizelgesinde yürütmek, insülin, enjektör, kan şekeri ölçüm cihazı ve bu cihazda ölçüm için gerekli stikleri sağlamak, diyabetli çocuğun ve tüm ailesinin yaşamındaki karabulutlardır. Diyabet tedavisini düzenli yapabilmesi ve diyabetle yaşamayı öğrenebilmesi için çocuğun ve ailenin eğitimi gerekmektedir. Bu eğitim sürekli olmalıdır. 5

7 Çocuk diyabeti nedir? İnsülin eksikliği sonucu oluşan, Kan şekerinin yükselmesi ile karakterize, Etkin şekilde kontrol edilmediği zaman çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilen, Ömür boyu süren bir hastalıktır. Çocuk diyabetinin %90 ı insülin eksikliği sonucu olan tip 1 diyabet %10 u obeziteye bağlı tip 2 diyabet oluşturur. DİYABETİN SINIFLAMASI 1.Tip 1 diyabet İmmun nedenli Nedeni bilinmeyen 2.Tip 2 diyabet Periferik insülin direncinin ön panda olduğu İnsülin sekresyon yetmezliğinin ön planda olduğu 3.Gestasyonel Diyabet Diyabete Sebep Olan Diğer Etkenler İnsülin fonksiyonunda genetik bozukluklar Beta hücre fonksiyonunda genetik bozukluklar Pankreas hastalıkları Endokrin hastalıklar İlaçlar ve diğer kimyasal maddeler Enfeksiyonlar Diğer genetik sendromlardır. DİYABET TANI KRİTERLERİ 1-Semptomlar + rastgele plazma glikozu 200 mg/dl: Diyabete özgü semptomların (poliüri, polidipsi, polifaji ve açıklanamayan kilo kaybı vb.)varlığına ek olarak günün herhangi bir saatinde ölçülen plazma glikozun 200 mg/dl olması 2-Açlık plazma glikozu 126gr/dl (en az 8 saatlik açlık sonrası ): Bu değer başka bir zaman diliminde aynı koşullarda doğrulanır. 3-Oral glikoz tolerans testi ( OGTT ): 1.75gr/kg glikoz ile yapılan OGTT de 2. saat plazma glikoz değerinin 200mg/dl olması. (Test 12 saatlik açlık sonrası uygulanır. Eğer enfeksiyon, travma, büyük cerrahi girişim vb. varsa OGTT yapılmaz). 6

8 DİYABET TANISI. Not: Bozulmuş glikoz toleransı ve bozulmuş açlık glikozu prediyabet olarak adlandırılır. Bu durumda diyabetin ortaya çıkmasını engelleyecek ya da geciktirecek yaşam tarzı değişiklikleri (kilo kontrolü, beslenme, fizik egzersiz, vb.) önerilmelidir. 7

9 TANI TESTLERİ NELERDİR? Kan glikoz ölçümü: Glikoz ölçümünün venöz kan örneğinden yapılması önerilir. Ölçüm yapılacak kan örneği uzun süre bekletilirse sonuç olduğundan daha düşük çıkabilir. Bu nedenle alınan örnekler en kısa zaman da laboratuvara gönderilmeli, bekletilecek ise serin bir yerde tutulmalıdır ( buzdolabının kapağında veya rafında ). İNSÜLİN NEDİR? İnsülin, karın boşluğunun sol tarafında, mideye komşu olarak yerleşmiş yaprak şeklinde bir organ olan pankreastan salgılanan hormondur... İNSÜLİNİN ETKİSİ Besinlerle alınan şeker (glukoz) sindirim sisteminden emilerek kana karışır. Daha sonra glukoz enerji üretiminde kullanılmak üzere hücre içine girer. İnsülin hormonuna hücrenin kapısını açmak için ihtiyaç vardır. Hücre içine giren glukoz oksijen yardımıyla yakılarak enerji, su ve karbondioksite dönüşür. 8

10 İNSÜLİN EKSİKLİĞİNİN SONUÇLARI İnsülin olmadığında glukoz hücre içine giremeyecektir. Yani, hücreler aç kalacaktır. Vücudumuz kan şekeri yüksek olsa bile hücre içindeglukoz olmayacağından, kan şekerini daha fazla yükseltmeye çalışacaktır. Yani BOLLUK İÇİNDE AÇLIK durumu ortaya çıkacaktır. NEDEN DİYABET OLUŞUR? Pankreasta insülin üreten hücrelerin tahrip olması vücudu mikroplara karşı koruyan savunma sistemi hücreleri yanlışlıkla pankreas hücrelerini yabancı madde olarak algılayıp yok ederler. Genetik Faktörler Bazı ailelerde diyabete karşı genetik bir yatkınlık vardır. Dış Etkenler Bazı hastalıklar, virüsler, kaza, ameliyat, bazı ilaçlar. TİP 1 DİYABETİN ÖZELLİĞİ Pankreastan salınan insülinin yokluğuna bağlı olarak gelişir. Tedavide mutlaka insülin gereklidir. Her yaşta ortaya çıkabileceği gibi en sık 30 yaş öncesi gelişir. Diyabet semptomları ani olarak başlar. Hastalarda genellikle kilo kaybı vardır. 9

11 TİP 1 DİYABET BULGULARI Sık idrara çıkmak Çok su içmek Çok fazla yemek Kilo kaybı Sık enfeksiyonlar Bitkinlik/yorgunluk Kuru deri Bulantı/kusma HİPERGLİSEMİ (KAN ŞEKERİ YÜKSEKLİĞİ) NEDİR? Kan şekerinin normal değerlerin üstünde olmasına hiperglisemi denir (açlıkta 100mg/dl, toklukta 140mg /dl nin üzerine çıkması). Tip 1 diyabette hiperglisemi nedenleri İnsülinin uygun dozda alınmaması veya doz atlanması Hastalık Diyete uymamak Egzersiz yapmamak Stres Hiperglisemi belirtileri Çok acıkma Çok susama Sık idrara çıkma Kilo kaybı Yorgunluk ve uyku hali Deride kuruma ve kaşıntı Bulanık görmek Hiperglisemide yapılması gerekenler Yukarıdaki belirtiler varsa kan şekeri kontrol edilmeldir. Diyabetli hasta dinlenmeye alınmalıdır. Bol su içmesi önerilmelidir. Eğer yüksekse doktorun önerdiği şekilde insülin dozu arttırılmalıdır. İdrar keton yönünden kontrol edilmelidir. Gerekirse doktoru ile temasa geçilmeldir. 10

12 Sabah hiperglisemisi Nedenleri Etkisi - İnsülin dozu fazlalığı -Gece yarısı hipoglisemi - İnsülin dozu yetersizliği -Gece boyunca yüksek kan şeker Ne Yapılmalı? Gece yarısı kan şekerine bakılmalıdır. Düşükse son yapılan orta veya uzun etkili insülin azaltılır. Yüksekse son yapılan orta veya uzun etkili insülin arttırılır. Tip 1 diyabette hipoglisemi ne demektir? Hipoglisemi, diyabetliler için kan şekerinin 65-70mg/dl nin altına düşmesidir. Tip 1 diyabetlilerde neden hipoglisemi gelişir? Bir diyabetlide hipogliseminin gelişmesine yol açacak nedenler şunlardır: 1. Ana veya ara öğünü yememek, az yemek veya geciktirmek. 2. Aşırı egzersiz yapmak. 3. İnsülinin fazla miktarda yapılması (enjektöre yanlış miktarda insülin çekme veya yanlış miktarda doz hesaplamaya bağlı). 4. Kan şekeri yüksekliğini düzeltmek için uygunsuz sık veya çok miktarda insülin yapma. 5. Tatile çıkma gibi stresin azaldığı durumlar (insülin gereksinmesi azalabilir) 6. İnsülinin beklenenden farklı bir zamanda etkisini göstermesi 7. İnsülinin yanlışlıkla deri altına değil kas içine yapılması (kas içine yapılan insülin hızlı emilerek, daha çabuk etki gösterir). 8. İnsülin uygulamasından hemen sonra sıcak banyo yapılması (sıcak banyo derideki damarları genişleterek insülinin hızlı emilmesine neden olabilir). 9. Kusma veya ishal nedeniyle ağızdan beslenmenin bozulmasında. HİPOGLİSEMİ BELİRTİLERİ NELERDİR? Hafif derecedeki hipoglisemi bulguları Açlık hissi Ellerde ve vücutta titreme Soğuk terleme Ciltte solukluk Dudakta ve dilde karıncalanma Huzursuzluk Kalpte çarpıntı hissi, kalp atımının hızlanması 11

13 Orta derecedeki hipoglisemi bulguları Başarısı Karın Ağrısı Bulanık Görme Uyuşukluk Konuşma Zorluğu Hızlı Kalp Atışı Sinirlilik Solukluk Terleyerek Uyanma Sabah Kan şekerinin yüksek ölçülmesi( hipolisemiyi takip eden hiperglisemi) Küçük çocukların uykudan ağlayarak uyanması da bir hipoglisemi bulgusu olabilir. Ciddi derecedeki hipoglisemi bulguları Bilinç kaybı Havale geçirme Her diyabetlide aynı hipoglisemi bulguları görülmeyebilir. Bu bulgular kişiden kişiye değişiklik gösterebileceği için her diyabetlinin hipoglisemi sırasında hissettiği bulguları bilmesi çok önemlidir. Bazı diyabetlilerde ise hipoglisemi bulguları ortaya çıkmayabilir. Bu yüzden sık kan şekeri kontrolü ve hipoglisemiden şüphelenildiği anda kan şekerine bakılması önem taşır. Hipoglisemide yapılacaklar: Hipoglisemi sırasında yaş gruplarına göre önerilen glukoz miktarları ve bu glukozu içeren besinler: 12

14 Karbonhidrat verildikten sonra kan şekerini 15 dakika sonra kontrol edin. Kan şekeri 70 mg/dl nin üzerine çıkmamışsa tedaviyi yineleyin. Unutmayın ki düzelme ve koordinasyonun normale dönmesi, kan şekeri düzeldikten sonra dakikayı bulabilir. Bu nedenle hipoglisemiden düzelmeyi kan şekerinin normale dönmesi olarak değerlendirin. Egzersize veya öğün atlanmasına bağlı olan hipoglisemilerde de yukarıda belirtilen miktarlardaki basit karbohidrat yeterli olmayıp karmaşık karbohidrat ve proteinden zengin bir gıda almak gerekebilir (peynir-ekmek, süt, vb). Günün belli saatlerinde ısrar eden hipoglisemilerde insülin fazlalığı söz konusu olabilir. Dozların yeniden ayarlanacağını unutmayın. Hipoglisemiyi düzeltirken paniğe girip, aşırı miktarda yemek tüketmek de çok sakıncalıdır. Bu durumda yüksek kan şekeri ile savaşmak gerektiğini unutmayın. Gece kan şekeri düşüklüklerinde de önerilen miktarda basit karbohidrattan sonra kan şekerini stabil tutmak için kompleks karbohidrat ve proteinden zengin bir gıda almak gerekeceğini unutmayın. Diyabetlilerde Hipoglisemi sırasında yaşlara göre uygulanacak glukagon dozları Glukagon dozu her 10 kg için 0,1 0,2 mg (0,1 0,2 ml/10 kg) olacak şekilde derialtına veya kas içine uygulanır. Glukagonun vücutta enjekte edildiği bölgeler kolun üst kısmı, uyluk ve kalçalardır. GlucaGen HypoKit içerisinde insan vücudunda üretilenin eşdeğeri olan glukagon hormonu bulunur. Tıbbi yardımın mümkün olmadığı durumlarda, bir an önce kan şekerini yükseltmek için kullanılır. Etkisini yaklaşık dakika içinde göstererek ciddi hipoglisemi atağını hafifletir. 13

15 Diyabetlilerde Açlık Kan Glikozu Açlık kan glikozunun normal değeri: Okul çağında mg/ dl. Okul öncesinde mg/ dl. Süt çocuğunda mg /dl dir. Diyabetlilerde Tokluk Kan Glikozu Yemekten 2 saat sonraki kan glikozunun değeri: Okul çağında mg/dl Okul öncesinde mg/dl Süt çocuğunda mg/dl dir. TİP 1 DİYABETTE EĞİTİMİN ÖNEMİ Diyabet iyi bir eğitim ve plânlama ile kontrol altına alınabilir. Diyabetle yaşamı öğrenmek ve diyabete uyum sağlamak için, eğitim ve danışmanlık gereklidir. Aile bireylerinin ve yakın çevrenin desteği diyabette uyumu arttırır. Diyabet eğitim programlarına aile bireyleri de katılmalıdır. TİP 1 DİYABETTE TIBBİ BESLENMENİN ÖNEMİ Tıbbi Beslenme Tedavisinin (TBT) Amacı: Kan şekeri düzeyini normale yakın bir seviyede tutmak, Hiperglisemileri ve özellikle hipoglisemileri önlemek, Diyabetlinin şikâyetlerini gidermek, Büyüme-gelişmenin devamını sağlamak İdeal vücut ağırlığını elde etmek ve bunu korumak, Diyabetliye gerek psikolojik, gerek sosyal yönden düzenli bir yaşam sağlamak, Yaşam kalitesini yükseltmek, TTB nin bir yaşam biçimi haline dönüşmesini sağlamaktır. Tıbbi beslenme kuralları Yemeklerimizi ve ara öğünlerimizi aynı saatlerde almaya dikkat etmeliyiz. Yemek saatlerini ve miktarını günlük aktivitelerimize göre planlamalıyız. Ara öğün olarak meyve suyu yerine meyve tercih etmeliyiz. 14

16 Daha az yağ tüketmeliyiz. Daha çok sebze, meyve ve lifli gıda tüketmeliyiz. Tuzu azaltmalıyız. Tıbbi beslenmede nelerden uzak duralım? Hamur işleri Yağda kızartılmış veya soslu yiyecekler Kuruyemişler Tüm yağlı gıdalar İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar Diyabetik gıdalar Tıbbi beslenme tedavisi Diyetin düzenlenmesi tedavinin en önemli noktalarından birini oluşturmaktadır. Kişiye özel olarak düzenlenir. Uyulması gereken kurallar 1. Dengeli beslenmek 2. Düzenli yemek yemek ( üç ana ve üç ara öğün olarak) 3. İstenen büyüme ve gelişmeyi sağlamak. Dünya Sağlık Örgütünün Önerdiği Beslenme Tablosu Karbonhidratlar: Günlük kalori alımının % ı liften Zengin gıdalarla olmalıdır. Yağlar: Günlük kalori alımının % 30 u Sature yağlar <%10 Çoklu doymamış %10 Tekli doymamış %10 Proteinler: Günlük kalori alımının % si bitkisel ve hayvansal proteinlerden karşılanmalı 15

17 Basit karbohidratlar nedir? Toz şeker, kesme şeker, bal, reçel, marmelat gibi besinlerde bulunan karbohidratlardır. Diyabetlilerin basit karbonhidratları her gün yemesi sakıncalıdır. Bu besinler öğün sonrasında hiperglisemiye neden olurlar. ( dakika içinde ) Basit karbohidratlar kan şekerini kısa sürede yükseltirler. Kompleks karbohidratlar nedir? Ekmek, makarna, pilav, kuru baklagiller gibi besinlerde bulunurlar. Kan şekerini daha geç ve daha yavaş yükseltirler. Öğünlerde ihtiyaç kadar kompleks karbohidrat almak kan şekeri kontrolünün sağlanması için gereklidir. Diyabet diyetinde karbonhidrat sayım yöntemide kullanılmaktadır. DİYABET ve EGZERSİZ Her türlü fiziksel aktivite, kan şekerini düşürmeye ve kontrol etmeye yardımcı olur. Egzersiz ile kaslar ana yakıtları olan glikozu hemen tüketirler. Düzenli yapılan ve süresi giderek artırılan egzersiz tercih edilir. Egzersiz öncesinde, kan şekerini mutlaka ölçmek gerekir. Kan şekeri 240 mg/ dl den yüksek ise egzersiz yapılmaz. Eğer kan şekeri düşük ise egzersiz öncesi ara öğün alınır. Diyabetliler egzersiz sırasında hipoglisemi ihtimaline karşı yanlarında 4-8 adet kesme şekeri bulundurmalıdırlar. Egzersizin yararları İnsülin gereksinimini azaltır ve etkisini arttırır. Kas gücünü arttırır. Kilo kontrolüne yardım eder. Kalp damar sistemini olumlu yönde etkiler. Kendine güveni arttırır. Yaşam kalitesini artırır. Duygusal durumu iyileştirir. 16

18 İNSÜLİN Pankreastaki Beta hücreleri tarafından salgılanan bir hormondur. Kandaki glikozun ya da amino grup asitlerin artması durumunda salgılanır. Normal insülin salınımı, iki şekilde devam eder: Bazal insülin salınımı: Yemek yenmediği dönemlerde ve gece ihtiyaç duyulan düşük dozdaki insülini sağlar. Bolus insülin salınımı: Yemeklerden sonra ihtiyaç duyulan yüksek dozdaki insülini sağlar. İnsülinin etkisi Özellikle kas, karaciğer ve yağ dokusunda glikoz tutulumunu artırır. Karaciğerden glikoz çıkışını baskılar. Yağ depolanmasını artırır. Yağların yıkımını baskılar Aminoasit tutulumunu artırır ve protein yıkımını önler İnsülin tedavisinin uygulandığı durumlar Tip 1 Diyabet Diyabette gebelik ve emzirme dönemi veya gestasyonel diyabet Özel bazı durumlarda tip 2 diyabette geçici kullanım (ağır enfeksiyon, büyük cerrahi girişimler veya ağır travmalar gibi) Glikoz düşürücü ilaçlarla yeterince kontrol altına alınamayan tip 2 diyabet İnsülin tedavisi Tip 1 diyabeti olan kişilere her gün insülin uygulanmak zorundadır. Sindirim işlemi insülinin yıkılmasına neden olduğundan hap formunda alınamaz. İnsülin tedavisi normal fizyolojik insülin salınımını taklit etmeyi hedefler İnsülin tedavisi şu faktörler doğrultusunda bireyselleştirilmelidir: Diyabetin tipi Enjeksiyon yapmaya istekli olma Yaşam biçimi Kendi kendine kan glikozunu izleme Yaş Beceri Kan şekeri hedefler 17

19 İnsülin formları İnsülinler kartuş, flakon, hazır insülin kalemi olmak üzere üç ayrı şekilde eczanelerde bulunur. İnsülin kartuşları, kullanımı son derece kolay Humapen Ergo ve Novopen insülin uygulama kalemi ve microfine, novofine iğne uçları ile kullanılır. İnsülin enjektörü Kartuş insülin flakonu İnsülin kalemi Kartuş İnsülin: 3 ml» 300 ünite 1 Flakon İnsülin: 10 ml» 1000 ünite İNSÜLİN TÜRLERİ VE ETKİLERİ 18

20 İNSÜLİN EMİLİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Lipohipertrofi Enjeksiyon dozu Enjeksiyon yeri ve derinliği Egzersiz Ortam ve vücut sıcaklığı İnsülin türü Yeterince karıştırılmaması sebebiyle insülin yoğunluğunun değişmesi (bulanık insülinlerde) KISA ETKİLİ İNSÜLİNLER Cilt altı, kas içi, damar içi uygulanabilir. Berrak görünümlüdür. Etkisi 30 dakikada başlar; 6-8 saat devam eder. Humulin R, Actrapid HIZLI ETKİLİ ANALOG İNSÜLİNLER Berrak görünümlüdür. Cilt altı, kas içi, damar içi uygulanabilir. Pompa tedavisinde kullanılabilir. Etkisi 15 dakikada başlar; 4 6 saat devam eder. Humalog, Novorapid, Apidra ORTA ETKİLİ İNSÜLİNLER Bulanık görünümlüdür. Cilt altı uygulanır. Etkisi dk da başlar, saat devam eder. Humulin N, Insulotard HAZIR KARIŞIM İNSÜLİNLER Kısa etkili ve orta etkili insülin karışımıdır. Hangi oranda karıştırıldıkları etiket üzerinde belirtilmiştir. Bulanık görünümlüdür Cilt altı uygulanır. Etkisi 30 dk da başlar,14 16 saat devam eder. Humulin M 70/30, Mixtard 30 19

21 UZUN ETKİLİ ANALOG İNSÜLİNLER Berrak görünümlüdür Cilt altı uygulanır. Etkisi 3 4 saatte başlar, saat devam eder. Lantus, Levemir İNSÜLİN ETİKETLERİNDE KULLANILAN ULUSLARARASI RENK KODLAR 20

22 İNSÜLİN UYGULAMA YÖNTEMLERİ 1. İnsülin enjektörleri 2. İnsülin kalemleri 3. İnsülin pompası İnsülin uygulama bölgeleri Karın: Genel insülin emilimi için en uygun bölgedir. İğnenin uzunluğunu seçerken merkezi yağlanma göz önünde bulundurulmalı Kollar, uyluk, kalça: İnsülin enjeksiyonu vücudun çeşitli bölgelerinden yapılabilir. Ancak enjeksiyonu yaparken aynı bölge içinde kalacak şekilde enjeksiyon yerini değiştirmeniz gereklidir. ( Enjeksiyonlar arasında 1-2 cm mesafe bırakılmalıdır.) Rotasyon yapılmazsa enjeksiyon bölgesindeki yağ dokusunda şişlikler (lipohipertrofi) gelişebilir. Bu bölgelere yapılan insülin enjeksiyonu ağrısız olmakla beraber insülin emilimi bozuktur. 21

23 İnsülin enjektörleri 0,5 ml enjektör Enjektör üzerindeki her çizgi 1 üniteye karşılık gelir. 50 üniteye kadar insülin yapabilme imkânı sağlar 1 ml enjektör; Enjektör üzerindeki her çizgi 2 üniteye karşılık gelir. 100 üniteye kadar insülin yapabilme imkânı sağlar İnsülin kalemleri Taşınması kolaydır. Daha pratiktir. Hatalı doz çekilmesini minimuma indirir. Görme sorunu olan hastalarda daha uygundur. İnsülin pompaları Gün içinde 24 saat ayarlanan miktarlarda sürekli insülin verilir Büyük sorumluluk ve hasta uyumu gerektirir Maliyeti yüksektir Bu nedenlerle küçük sayıdaki hasta grubunda uygulanabilmektedir. İnsülin enjektörleri ve iğne uçları tek kullanımlıktır 1. Kullanım 2. Kullanım 3. Kullanım 4. Kullanım Her enjeksiyon sonrasında iğne ucu değiştirilmelidir 22

24 İNSÜLİNİN ENJEKTE EDİLMESİ CİLDİ KALDIRMA YÖNTEMİ Cildi 2-3 parmakla tutup hafifçe kaldırınız Yanlış! Tüm elle kavranarak kaldırılmış. Kas içi enjeksiyon riski yüksek. Doğru 2 3 parmakla kaldırılmış, böylece SC doku kastan uzaklaştırılmış. 23

25 ENJEKSİYON UYGULAMA TEKNİĞİ 1. Enjeksiyon bölgesini seçin. 2. Bölgeyi gerekliyse temizleyin. 3. Cildi parmaklarınız arasında hafifçe sıkıştırıp kaldırın. 4. İğneyi cilde batırın. 5. Enjektörün pistonuna bastırarak insülini cilt altına verin. 6. On a (10) kadar sayın ve iğneyi ciltten çıkarın. İNSÜLİNİN YAN ETKİLERİ 1. Hipoglisemi 2. Kilo artışı 3. Ödem 4. İnsülin antikoru oluşumu (Antiinsülin antikor) 5. İnsülin allerjisi 6. İnsülin enjeksiyonu sonucu gelişen lokal reaksiyonlar 7. Lipoatrofi 8. Lipohipertrofi 9. Somogy fenomeni (gece şeker düşmesine bağlı sabah reaksiyon olarak kan şekeri yükselmesi) 10. Dawn fenomeni (artmış sabah erken insülin dürenci) İNSÜLİN KALEM UYGULAMADA ÖNEMLİ NOKTALAR Kullanılmakta olan insülin kalemi oda sıcaklığında saklanmalıdır. İğne uçları en fazla 2 kez kullanılmalıdır. 24

26 Her iğne ve kartuş değişiminde kalemin havası çıkartılmalıdır. İnsülin uygulama saatleri her gün aynı saatte olmalıdır. Yapılan insülin çeşidine göre öğününü saatinde yemelidir. İnsülin yapılan bölgeler dönüşümlü olarak kullanılmalıdır. İNSÜLİNİ AYARLARKEN HEDEFLER NELERDİR? HbA1C Yemek öncesi Yemekten 2 saat sonra Kan şekeri Kan şekeri Diyabetlilerin <6,5 % /dl <180mg/dl Çoğunluğu İçin hedefler 1. Tedavi hedefleri bireyselleştirilmelidir 2. Hipoglisemi engellenmelidir İNSÜLİNİN UYGULANMA ZAMANI Kısa etkili (regüler) insülinler öğünden 30 dakika önce uygulanır. Hızlı etkili insülinler öğünden en fazla 15 dakika önce ya da öğüne başlarken verilebilir. Orta etkili ve uzun etkili insülinler öğünle doğrudan ilişikli değildir. NPH insülin yemeklerden dak önce yapılması tercih edilebilir. Düzenli ana ve ara öğün alınması ve hipoglisemiden koruma önemlidir. Uzun etkili insülinler günün herhangi bir saatinde yapılabilir. Fakat her gün aynı saatte yapılmalıdır. İNSÜLİNİN SAKLANMASI 1. Açılmamış şişeler son kullanma tarihine kadar buzdolabında 2 8 O C arasında saklanmalıdır. 2. Şişe açıldıktan sonra buzdolabında ya da 25 C nin altında, oda sıcaklığında 28 gün saklanabilir Hastanede kullanırken açtığınız tarihi üzerine yazınız ve açılmış şişeyi kullanırken tarihi kontrol ediniz. 3. Kesinlikle dondurulmamalıdır 4. Isı kaynağından uzak tutulmalıdır 5. Direk güneş ışığından ya da kuvvetli çalkalamadan hasar görebilir 25

27 TEDAVİ HEDEFLERİ PARAMETRE HEDEF Açlık kan şekeri mg/dl Tokluk kan şekeri < 140 mg/dl HbA1c < 6,5 % Tansiyon < 120 / 80mmHg Trigliserid < 150 mg/dl LDL Kolesterol < 100 mg/dl HDL Kolesterol > 40 mg/dl Balayı dönemi nedir? Diyabetin açığa çıkmasından ve tedaviye başlanmasından kısa süre (iki sekiz hafta) sonra pek çok diyabetlide balayı dönemi gelişir. Bunun nedeni kan şekerinin normale getirilmesiyle birlikte pankreasın beta hücreleri üzerinde yüksek kan şekerinin oluşturduğu toksisitenin kalkmasıdır. Ayrıca karaciğerdeki şeker yapımı da azalır. Tüm tip 1 diyabetli kişiler bu dönemi yaşamaz. Bu dönemde pankreastan az miktarda insülin üretimi gerçekleşir, dışarıdan insülin gereksinimi azalır ve kişiler diyabet oldukları konusunda şüpheye düşebilirler. Hatta mucize olarak lanse edilen tedavilere yönelebilirler. Balayı periyodu 1 2 haftadan 1 2 yıla kadar sürebilir. Bu dönem boyunca vücut dışarıdan çok fazla insüline ihtiyaç duymaz. Balayı dönemi sona erdikten sonra ise insülin gereksinimi tekrar artmaya başlar. Balayı periyodu boyunca hastalarımıza akşam insülinlerine gerek duyulmasa bile sabah insülinlerine devam etmelerini öneriyoruz. Deneyimlerden vücudun tekrar daha fazla insüline ihtiyaç duyacağı bilinmektedir. Özellikle büyüme döneminde, hastalık ya da stres varlığında insülin gereksinimi artar. Bu gereksinim sabahları daha belirgin olabilir. Unutulmamalıdır ki insülin enjeksiyonlarına ara verdikten sonra tekrar başlamak zor olabilir. Diyabetlilerin hatırlamaları gereken en önemli kural: İnsülinimi bugünden itibaren her gün yapmak zorundayım. Eğer İnsülinimi yapmayı unutursam diyabetim kontrolden çıkar. Tip bir diyabetim var, bugünden itibaren insüline gereksinim duymamak gibi bir seçeneğim yok. Hastalandığım zamanlarda da insüline gereksinim duyacağım. İhtiyacım azalsa da, İnsülinimi yapmak zorundayım. 26

28 Tip 1 diyabeti olan kişilerin diğer kişilerden bilinen tek farkı, vücutlarının yeterli insülin üretmemesidir. Bunun dışında vücutlarındaki işlevlerin tümü, organları tamamen normaldir. HbA1c Nedir? Hemoglobin kırmızı kan hücrelerinde bulunur ve oksijeni taşıyan moleküldür. Hemoglobin A1c kırmızı kan hücrelerinde şekerin bağlı olduğu hemoglobin miktarını gösteri Bu son 3 ay içinde ortalama kan şekeri değerinin nasıl gittiğini gösteren bir testtir. 1. Hemoglobin kırmızı kan hücrelerinde oksijeni bağlar ve taşınmasını sağlar. Kırmızı kan hücresinde, 120 günlük yaşam süresi boyunca kan glukoz düzeyinin seviyesine bağlı olarak, şeker molekülleri hemoglobine bağlı bulunur. 2. HbA1c kırmızı kan hücrelerinde glukozun bağlı olduğu hemoglobin yüzdesini gösteren bir ölçü birimidir. Bu son 3 aylık dönemdeki ortalama kan glukoz seviyesini verir. Bu yüzden her 3 ayda bir ölçülmelidir. 3. Amerikan Diyabet Birliği tarafından normal kabul edilen HbA1c değeri yüzde 7 nin altındadır. 4. Yukarıdaki grafikte kabaca HbA1c değerlerine karşılık gelen kan şekeri değerlerini görebiliriz. Mesela, hastanın HbA1c değeri % 9 ise bu bize son üç ay içinde hastanın ortalama kan şekeri düzeylerinin 240 mg /dl civarında gittiğini gösterir. DİYABETİK KETOASİDOZ (DKA) İnsülinin belirgin bir biçimde azlığı ya da yokluğu sonucu hiperglisemi, hiperketonomi, dehidratasyon ve asidozla seyreden, hastaneye yatış nedenleri arasında ilk sırada yer alan ciddi bir komplikasyondur. 27

29 Hazırlayıcı Faktörler nelerdir? 1. İnfeksiyonlar 2. Yeni başlayan Tip 1 DM (%20 25 vakada) 3. İnsülin tedavisindeki hatalar 4. Kalp damar hastalıkları 5. Pankreatit, 6. Miyokard infarktüsü 7. Travma 8. Karbonhidrat toleransını bozan ilaç kullanma, 9. Yeme bozuklukları (özellikle tekrarlayan DKA öyküsü olan Tip 1 Diyabetli genç kızlarda) DKA da Belirti ve Bulgular nelerdir? 1-Hiperglisemi ile ilgili Poliüri, Polidipsi, Polifaji, Kilo kaybı, 2-Ketozis ile ilgili Halsizlik, Nefeste aseton kokusu Karın ağrısı, Bulantı, Kusma Kabızlık 3-Asidoz ile ilgili Kusmaul solunum 4-Dehidratasyona bağlı deri turgorunun bozulması 5-Bilinç değişiklikleri Şuur bulanıklığı Koma 28

30 Laboratuar 1. Kan glukoz düzeyi >240 mg/dl 2. Ketonemi 3 mmol/l, 3. Kan ph 7.30, 4. Serum bikarbonat (HCO3-) düzeyi 15 meq/l, 5. Dehidratasyon ve asidoza bağlı olarak hafif ya da orta derecede lökositoz. DİYABETİK KETOASİDOZ TEDAVİ PROTOKOLÜ A-Hastanın değerlendirilmesi 1-Klinik A-Koma derecesi B-Dehidratasyon derecesi C-Vital bulgular 2-Laboratuar A-Elektrolit, BUN, kreatinin, kalsiyum, fosfat, CBC B-Glikoz C-Aseton D-İdrar analizi E-Kan gazları 3-Yapılacak işlemler A-İzotonik serum fizyolojik i.v. verilmesi B-Hastanın bilinci bulanıksa foley kateter takılması C-Hasta kusuyorsa nazogastrik takılması D-Hikâye ve fizik muayene yapılması E-Gerekli kayıtların tutulması için takip formlarının düzenlenmesi B-Sıvı ve elektrolit tedavisi C-İnsülin tedavisi Sıvı ve Elektrolit Tedavisi Hasta dehidrate ve şokta ise:20cc kg/saatten, hasta hafif dehidrate ve taşikardik ise:10cc kg/saatten izotonik ile yükleme yapılır. 29

Hipoglisemi-Hiperglisemi. Dr.SEMA YILDIZ TÜDOV Özel Diabet Hastanesi İstanbul

Hipoglisemi-Hiperglisemi. Dr.SEMA YILDIZ TÜDOV Özel Diabet Hastanesi İstanbul Hipoglisemi-Hiperglisemi Dr.SEMA YILDIZ TÜDOV Özel Diabet Hastanesi İstanbul Diabetin Acil Sorunları Hipoglisemi Diabetik Ketoz ( veya Ketoasidoz) Hiperosmolar Nonketotik Durum Laktik Asidoz Hipoglisemi

Detaylı

DİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ

DİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ İstanbul Üniversitesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı DİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ Dr. Dyt. Cemile İdiz Ne yemeliyim? DİYABET Tatlı meyve yeme!! Limon şekeri düşürür

Detaylı

Hipoglisemi Tedavisi. Dr. Ömer Salt. Acil Tıp Uzmanı Yozgat/Türkiye

Hipoglisemi Tedavisi. Dr. Ömer Salt. Acil Tıp Uzmanı Yozgat/Türkiye Hipoglisemi Tedavisi Dr. Ömer Salt Acil Tıp Uzmanı Yozgat/Türkiye Hipoglisemi sınıflaması Hafif hipoglisemi adrenerjik bulgular kan şekeri

Detaylı

DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler

DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler Diyabet nedir? Diyabet hastalığı, şekerin vücudumuzda kullanımını düzenleyen insülin olarak adlandırdığımız hormonun salınımındaki eksiklik veya kullanımındaki yetersizlikten

Detaylı

İNSÜLİN UYGULAMALARI

İNSÜLİN UYGULAMALARI İNSÜLİN UYGULAMALARI İnsülinin Fizyolojik Özellikleri İnsülin; pankreasın langerhans adacıklarındaki beta hücrelerinden salgılanan ve kan glikozunu düşüren bir hormondur. Sağlıklı bireylerde (gebe ve obez

Detaylı

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hemşirelik Protokolleri Adem Aköl Sinan Özyavaş Hazırlama Komitesi Kalite Konseyi Başkanı Kalite Koordinatörü 1/5

Detaylı

ŞEKER HASTALARINDA SAĞLIKLI BESLENME NASIL OLMALIDIR? Uzm. Dyt. Yonca SEVİM Haseki Eğ. ve Araş. Hast. Diyet Polikliniği

ŞEKER HASTALARINDA SAĞLIKLI BESLENME NASIL OLMALIDIR? Uzm. Dyt. Yonca SEVİM Haseki Eğ. ve Araş. Hast. Diyet Polikliniği ŞEKER HASTALARINDA SAĞLIKLI BESLENME NASIL OLMALIDIR? Uzm. Dyt. Yonca SEVİM Haseki Eğ. ve Araş. Hast. Diyet Polikliniği Diyabet Nedir? Önce Hastalığımızı Tanıyalım! Şeker Glikoz Karbonhidrat! İnsülin!

Detaylı

DİYABETTE İLAÇ VE İNSÜLİN TEDAVİSİ

DİYABETTE İLAÇ VE İNSÜLİN TEDAVİSİ DİYABETTE İLAÇ VE İNSÜLİN TEDAVİSİ Uz. Dr. M. Masum CANAT Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Kliniği DİYABET (ŞEKER HASTALIĞI) NEDİR? İnsülin eksikliği ya da var olan

Detaylı

Glukoz İzlemi ve İnsulin Dozlarının Ayarlanması. Dr. Sare Betül Kaygusuz Dr. Şükrü Hatun

Glukoz İzlemi ve İnsulin Dozlarının Ayarlanması. Dr. Sare Betül Kaygusuz Dr. Şükrü Hatun Glukoz İzlemi ve İnsulin Dozlarının Ayarlanması Dr. Sare Betül Kaygusuz Dr. Şükrü Hatun Öğrenim hedefleri Kan şekeri ölçümleri ve değerlendirilmesi, yemek öncesi, tokluk, gece yatmadan önce ve gece kan

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında BESLENME. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ

Böbrek Hastalıklarında BESLENME. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ Böbrek Hastalıklarında BESLENME TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ Böbrek Hastalıklarında BESLENME Diyetiniz günlük enerji gereksiniminize

Detaylı

1- Süt ve Sütten Yapılan Besinler

1- Süt ve Sütten Yapılan Besinler Besin Grupları Doğada çok çeşitli besinler bulunmakta ve her besinin besin öğesi bileşimi farklılık göstermektedir. Besin öğelerini tek bir besinle vücudumuza almamız imkansızdır. Besin öğelerinin dengeli

Detaylı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU DÜŞÜK KAN ŞEKERİ HİPOGLİSEMİ Diyabetli olmak ve diyabetle beraber

Detaylı

İçindekiler. http://d-nb.info/1033563838

İçindekiler. http://d-nb.info/1033563838 İçindekiler Bu Kitap kimin için yazıldı? 11 Önsöz 12 Diyabet üzerine bilmeniz gereken konular 15 Glukagon nedir? 17 Tip-1 -Diyabet 23 Kan şekerinin aşırı düşmesi neden olur? (Hipoglisemi) 25 Kan şekerinin

Detaylı

DİABETES MELLİTUS YRD. DOÇ.DR. KADRİ KULUALP

DİABETES MELLİTUS YRD. DOÇ.DR. KADRİ KULUALP DİABETES MELLİTUS YRD. DOÇ.DR. KADRİ KULUALP Diabetes mellitus; pankreastaki insülin yapımının yetersiz oluşu nedeniyle, özellikle karbonhidrat metabolizmasında olmak üzere lipid ve protein metabolizmalarında

Detaylı

DÜŞÜK KAN ŞEKERİNİN BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ

DÜŞÜK KAN ŞEKERİNİN BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ DÜŞÜK KAN ŞEKERİNİN BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ HİPOGLİSEMİ (KAN ŞEKERİNİN DÜŞMESİ) Tedavi planınız kan şekerinizi hedef değerler arasında tutmada daha etkili hale geldikçe, arada sırada hipoglisemi (düşük

Detaylı

DİYABETES MELLİTUS. Dr. Aslıhan Güven Mert

DİYABETES MELLİTUS. Dr. Aslıhan Güven Mert DİYABETES MELLİTUS Dr. Aslıhan Güven Mert DİYABET YÖNETİMİ Kan şekeri ayarını sağlamaktır. Diyabet tedavisinde hedef glukoz değerleri NORMAL HEDEF AKŞ (mg/dl)

Detaylı

Diyabet Nedir? Diyabetin iki tipi vardır:

Diyabet Nedir? Diyabetin iki tipi vardır: Diyabet Nedir? Kan şekeri, glukoz vücut için gerekli olan enerjiyi sağlar. İhtiyaçtan fazla şeker, gerektiğinde kullanılmak üzere karaciğer ve yağ hücrelerinde depolanır. Şekerin vücutta enerji olarak

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE Sağlıklı büyümek ve gelişmek için yeterli ve dengeli beslenmeliyiz. BESLENME İnsanın yaşına, cinsiyetine, çalışma ve özel

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ DİABETLİ HASTALAR İÇİN BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-02

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ DİABETLİ HASTALAR İÇİN BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-02 FR-HYE-04-719-02 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ DİABETLİ HASTALAR İÇİN BESLENME KILAVUZU Hazırlayan AD/BD/Birim(ler):Beslenme ve DiyetBirimi Sayfa 1 / 10 İlkyayın tarihi:

Detaylı

Kanser tedavisi sırasında sağlıklı bir diyet hemen hemen başka zamanlardakiyle aynıdır. Her gün çeşitli gıdalar yemeniz gerekir.

Kanser tedavisi sırasında sağlıklı bir diyet hemen hemen başka zamanlardakiyle aynıdır. Her gün çeşitli gıdalar yemeniz gerekir. KANSER HASTALARINDA BESLENME DESTEĞİ Dengeli ve sağlıklı beslenme sadece tedavi gören kanser hastaları için değil tedavi sonrası süreçte de sağlıklı yaşamı oluşturan önemli unsurlardan biridir. Kanser

Detaylı

gereksinimi kadar sağlamasıdır.

gereksinimi kadar sağlamasıdır. Yeterli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmasını sürdürebilesi için gerekli olan enerjinin sağlanması anlamına gelir. Dengeli beslenme ise, alınan enerjinin yanında bütün besin öğelerini gereksinimi kadar

Detaylı

Diyabette Beslenme. Diyabet

Diyabette Beslenme. Diyabet Diyabette Beslenme Diyabet BR.HLİ.044 Diyabet Hastası Nasıl Beslenmeli? Halk arasında şeker hastalığı olarak adlandırılan diyabet, düzenli beslenme programı gerektirir. Düzenli ve bilinçli bir beslenme

Detaylı

neden az yağlı az kolesterollü diyet?

neden az yağlı az kolesterollü diyet? neden az yağlı az kolesterollü diyet? DYT-YRD07 Rev / 2 Yürürlük Tarihi / 30.12.2005 Rev Tarihi / 17.18.2012 neden az yağlı az kolesterollü diyet? Kolesterol insan vücudunda doğal olarak bulunan yağa benzer

Detaylı

PEDİATRİDE GÜNCEL DİYABET TEDAVİSİ. Dr. Ömer Tarım

PEDİATRİDE GÜNCEL DİYABET TEDAVİSİ. Dr. Ömer Tarım PEDİATRİDE GÜNCEL DİYABET TEDAVİSİ Dr. Ömer Tarım PLAN Tanı Hipoglisemi Enfeksiyon sırasında yönetim Ketoasidoz Yenilikler DİYABETLİ HASTADA YANLıŞ TANıLAR Üriner enfeksiyon ÜSYE Enurezis nokturna Ensefalit

Detaylı

Pankreas, midenin arkasında karın içine yerleşmiş bir organdır. Gıdaların sindirim ve kullanımında büyük rol alır. Vücut için önemli hormonlar

Pankreas, midenin arkasında karın içine yerleşmiş bir organdır. Gıdaların sindirim ve kullanımında büyük rol alır. Vücut için önemli hormonlar Pankreas, midenin arkasında karın içine yerleşmiş bir organdır. Gıdaların sindirim ve kullanımında büyük rol alır. Vücut için önemli hormonlar üretir. Bunların başında insülin gelmektedir. İnsülin, pankreastan

Detaylı

DİYABET DİYETİ * Diabet diyeti, yeterli ve dengeli beslenme temeline dayanmaktadır. Size önerilen miktarlardaki yiyecekler günlük protein,

DİYABET DİYETİ * Diabet diyeti, yeterli ve dengeli beslenme temeline dayanmaktadır. Size önerilen miktarlardaki yiyecekler günlük protein, DİYABET DİYETİ * Diabet diyeti, yeterli ve dengeli beslenme temeline dayanmaktadır. Size önerilen miktarlardaki yiyecekler günlük protein, karbonhidrat, yağ ve enerji ihtiyacınızı karşılayacaktır. * Bu

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI

SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Beslenme; insanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin vücuda alınıp kullanılabilmesidir.

Detaylı

İNSÜLİN / GLP 1 KULLANANLAR İÇİN ENJEKSİYON REHBERİ

İNSÜLİN / GLP 1 KULLANANLAR İÇİN ENJEKSİYON REHBERİ İNSÜLİN / GLP 1 KULLANANLAR İÇİN ENJEKSİYON REHBERİ İnsülin enjeksiyonu nereye yapılmalıdır? İnsulin enjeksiyonunun deri altı yağ dokuya (subkutan) yapılması gerekir. Yağ dokusu içine yapılan enjeksiyonda

Detaylı

Sporcu Beslenmesi Ve Makarna. Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU Beslenme ve Diyetetik Bölümü Bölüm Başkanı

Sporcu Beslenmesi Ve Makarna. Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU Beslenme ve Diyetetik Bölümü Bölüm Başkanı Sporcu Beslenmesi Ve Makarna Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU Beslenme ve Diyetetik Bölümü Bölüm Başkanı BESLENME Genetik yapı PERFORMANS Fiziksel kondisyon Yaş Cinsiyet Yaş Enerji gereksinimi Vücut bileşimi

Detaylı

ayfer.aktas@acibadem.com.tr

ayfer.aktas@acibadem.com.tr ayfer.aktas@acibadem.com.tr İnsülin Nedir? İnsülin Çeşitleri Uygulamada Dikkat Edilecekler Moleküler ağırlığı 5.8 kilodalton (kda) olan, polipeptit yapılı ve vücuttaki karbonhidrat özüştürmesinin düzenlenmesinde

Detaylı

DİYABETES MELLİTUS. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC

DİYABETES MELLİTUS. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC DİYABETES MELLİTUS Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC İ NORMAL FİZYOLOJİ İnsan vücudu enerji olarak GLUKOZ kullanır Alınan her besin vücudumuzda glukoza parçalanır ve kana verilir Kandaki glukozun enerji kaynağı olarak

Detaylı

İnsülin Pompa Tedavisi Başlangıç, Temel Bilgiler, İzlem

İnsülin Pompa Tedavisi Başlangıç, Temel Bilgiler, İzlem İnsülin Pompa Tedavisi Başlangıç, Temel Bilgiler, İzlem Doç. Dr. Özlem ÜSTAY TARÇIN Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları BD DÜNYADA TİP 1 DM POMPA KULLANIMI 25

Detaylı

40 GRAM PROTEİNLİ NORMAL POTASYUMLU, FOSFORDAN SINIRLI DİYET Değişim Değişim sayısı Süt 1 Yumurta 1 Et 2 Ekmek 6 Makarna (30 gr) 2 Şehriye (15 gr) 1

40 GRAM PROTEİNLİ NORMAL POTASYUMLU, FOSFORDAN SINIRLI DİYET Değişim Değişim sayısı Süt 1 Yumurta 1 Et 2 Ekmek 6 Makarna (30 gr) 2 Şehriye (15 gr) 1 40 GRAM PROTEİNLİ NORMAL POTASYUMLU, FOSFORDAN SINIRLI DİYET Değişim Değişim sayısı Süt 1 Yumurta 1 Et 2 Ekmek 6 Makarna (30 gr) 2 Şehriye (15 gr) 1 *Sebze ve meyve normal potasyumlu diyette serbest ama

Detaylı

İNSÜLİN TEDAVİSİNİN YÖNETİMİ. Prof. Dr. Nermin OLGUN Acıbadem Üniversitesi SBF Hemşirelik Bölümü

İNSÜLİN TEDAVİSİNİN YÖNETİMİ. Prof. Dr. Nermin OLGUN Acıbadem Üniversitesi SBF Hemşirelik Bölümü İNSÜLİN TEDAVİSİNİN YÖNETİMİ Prof. Dr. Nermin OLGUN Acıbadem Üniversitesi SBF Hemşirelik Bölümü AMAÇ: Diyabetli ve yakınlarına insülin uygulamaları konusunda temel bilgi, beceri tutum kazandırmaktır. Bilgi

Detaylı

Diyabet ve egzersiz TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU

Diyabet ve egzersiz TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU TEMD DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU HASTA EĞİTİM KİTAPÇIKLARI SERİSİ 02 Diyabet ve egzersiz Diyabetli bireyler

Detaylı

DiYABET VE BESLENME N M.-

DiYABET VE BESLENME N M.- DiYABET VE BESLENME Diyabet tedavisinin amacı;kan şekeri kontrolünü sağlayarak diyabetin seyrinde gelişebilecek bozuklukları (komplikasyonları) önlemek veya geciktirmek; böylece yaşam kalitenizi yükseltmektir.

Detaylı

ZAYIFLAMA DiYETi. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ

ZAYIFLAMA DiYETi. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ ZAYIFLAMA DiYETi TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ ZAYIFLAMA DiYETi Diyetiniz günlük enerji gereksiniminize göre size özgü planlanmıştır.

Detaylı

TEMEL KARBONHİDRAT SAYIMI

TEMEL KARBONHİDRAT SAYIMI TEMEL KARBONHİDRAT SAYIMI Prof. Dr. M. Emel Alphan Yediğiniz yiyeceklerdeki karbonhidratları sayma yaklaşımını kullandığınız takdirde, kan şekerinizi kontrol edebilir, diyabete bağlı gelişebilecek komplikasyonları

Detaylı

Düzenleyen :Burcu GÜLBAHAR Okul Rehber Öğretmeni

Düzenleyen :Burcu GÜLBAHAR Okul Rehber Öğretmeni Düzenleyen :Burcu GÜLBAHAR Okul Rehber Öğretmeni Kilo alımının fizyolojisi Enerji alımı Enerji tüketimi Kontrol faktörleri Genetik etki Diyet Egzersiz Bazal metabolizma Termogenez Yağ içeriği yüksek beslenme

Detaylı

Diyabetes Mellitus. Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı

Diyabetes Mellitus. Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Diyabetes Mellitus Akut Komplikasyonları Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Diyabetes mellitus akut komplikasyonlar Hipoglisemi Hiperglisemi ilişkili ketonemi

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME. AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL

SAĞLIKLI BESLENME. AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL SAĞLIKLI BESLENME AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL 1 İNSANLAR NEDEN YEMEK YER 2 3 Sağlığın temeli yeterli ve dengeli (sağlıklı) beslenmedir. İnsan vücudunu bir arabaya benzetebiliriz;

Detaylı

HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ

HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu çeşitli yağ tipleri kolesterol, trigliserid, LDL-kolestroldür.

Detaylı

İLKÖĞRETİM ÇOCUKLARI İÇİN SAĞLIKLI BESLENME BESİN ÖGELERİ

İLKÖĞRETİM ÇOCUKLARI İÇİN SAĞLIKLI BESLENME BESİN ÖGELERİ İLKÖĞRETİM ÇOCUKLARI İÇİN SAĞLIKLI BESLENME Doğumdan itibaren büyüme ve gelişme, sağlıklı ve uzun bir yaşam için vücudumuza gerekli olan bütün maddeleri besinlerle alırız. Besin; yenilebilen ve yenildiğinde

Detaylı

DİABETES MELLİTUS DİYABET (Şeker )HASTALIĞI. ATASAM HASTANESİ Kalite Yönetim Birimi

DİABETES MELLİTUS DİYABET (Şeker )HASTALIĞI. ATASAM HASTANESİ Kalite Yönetim Birimi DİABETES MELLİTUS DİYABET (Şeker )HASTALIĞI ATASAM HASTANESİ Kalite Yönetim Birimi BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ? DİYABET(ŞEKER HASTALIĞI) NEDİR? Diyabet vücutta yeterince insülin üretilememesi veya etkili

Detaylı

DİYABET VE ORUÇ DR.KORHAN KAPUCU

DİYABET VE ORUÇ DR.KORHAN KAPUCU DİYABET VE ORUÇ DR.KORHAN KAPUCU Diyabet nedir? Nasıl meydana gelir? Diyabet, başta karbonhidratlar olmak üzere protein ve yağ kullanımı ve dengesini ilgilendiren bir hastalıktır.kendisini kan şekerinin

Detaylı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU HİPERLİPİDEMİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini

Detaylı

Diyabetik Hasta Takibi. Dr. Hasan Onat PHD Diyabet Çalışma Grubu İnece ASM, Kırklareli

Diyabetik Hasta Takibi. Dr. Hasan Onat PHD Diyabet Çalışma Grubu İnece ASM, Kırklareli Diyabetik Hasta Takibi Dr. Hasan Onat PHD Diyabet Çalışma Grubu İnece ASM, Kırklareli Amaç Bu oturum sonunda katılımıcı hekimler birinci basamakta Diyabet hastalığının yönetimi konusunda bilgi sahibi olacaklardır.

Detaylı

İnsülin Nasıl Uygulanır? Diyabet

İnsülin Nasıl Uygulanır? Diyabet İnsülin Nasıl Uygulanır? Diyabet BR.HLİ.046 www.hisarhospital.com İNSÜLİN UYGULAMA Diyabette temel amaç kan şekeri düzeyini hedef aralıklarda tutmaktır. Bu amaçla beslenme tedavisi, egzersiz ve ilaç tedavisi

Detaylı

İNSÜLİN KULLANAN DİYABETLİDE EGZERSİZ YÖNETİMİ

İNSÜLİN KULLANAN DİYABETLİDE EGZERSİZ YÖNETİMİ İNSÜLİN KULLANAN DİYABETLİDE EGZERSİZ YÖNETİMİ BELGİN BEKTAŞ Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi Diyabet Eğitim Merkezi Diyabet Hemşireliği Derneği Yönetim Kurulu Üyesi EGZERSİZ NEDİR? İskelet kaslarını

Detaylı

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Hipertansiyon HT Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Neslihan Yukarıkır ve Arş. Gör. Dr. Dilber Deryol Nacar

Detaylı

TİP 2 DİYABETİN TEDAVİSİNDE MİNİMAL İNVAZİV CERRAHİ

TİP 2 DİYABETİN TEDAVİSİNDE MİNİMAL İNVAZİV CERRAHİ TİP 2 DİYABETİN TEDAVİSİNDE MİNİMAL İNVAZİV CERRAHİ Obezite, kandaki yüksek şeker düzeyleri ile karakterize olan ve ömür boyu süren Tip 2 Diyabetin gelişmesindeki en önemli faktörlerden birisidir. Bu hastalık,

Detaylı

Toujeo verilen kişi olarak siz

Toujeo verilen kişi olarak siz H A S TA B İ LG İ L E R İ Toujeo verilen kişi olarak siz Bu broşür, diyabeti olan ve doktor tarafından Toujeo (insülin glarjin) verilen kişi olarak size yönelik hazırlanmıştır. Tüm diyabet tedavilerinin

Detaylı

Endokrin ve Metabolik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite ve Egzersiz

Endokrin ve Metabolik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite ve Egzersiz Endokrin ve Metabolik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite ve Egzersiz Prof Dr Zehra Aycan Doç Dr Baran Yosmaoğlu Yrd Doç Dr Cihan Fidan Hasan Göktan Arzu Bektaş Kapsam: Tip 1 diyabet Obezite ve Tip 2 diyabet

Detaylı

ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT İLKÖĞRETİM OKULU Sağlık Bülteni-1. YETERLİ ve DENGELİ BESLENME. PSİKOLOJİK DANIŞMA ve REHBERLİK BÖLÜMÜ

ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT İLKÖĞRETİM OKULU Sağlık Bülteni-1. YETERLİ ve DENGELİ BESLENME. PSİKOLOJİK DANIŞMA ve REHBERLİK BÖLÜMÜ ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT İLKÖĞRETİM OKULU Sağlık Bülteni-1 YETERLİ ve DENGELİ BESLENME PSİKOLOJİK DANIŞMA ve REHBERLİK BÖLÜMÜ OKUL ÇAĞINDA BESLENME Okul çağı dönemi, büyüme ve gelişmenin hızlı olduğu, besin

Detaylı

1 gr yağ: 9 kilokalori, 1 gr protein ve karbonhidrat: 4 kilokalori, 1 gr alkol 7 kilokalori verir.

1 gr yağ: 9 kilokalori, 1 gr protein ve karbonhidrat: 4 kilokalori, 1 gr alkol 7 kilokalori verir. Doğru beslenme için karbonhidrat, yağ ve proteinler belirli oranlarda belirli miktarlarda düzenli olarak alınmalıdır. Alınan kalori verilen kaloriden fazla olduğu zaman kilo alımı başlar. Her gün yenilen

Detaylı

DİYABET HEMŞİRELİĞİ DERNEĞİ DİYABET EĞİTİMCİSİNİN EĞİTİMİ KURSU PROGRAMI

DİYABET HEMŞİRELİĞİ DERNEĞİ DİYABET EĞİTİMCİSİNİN EĞİTİMİ KURSU PROGRAMI DİYABET HEMŞİRELİĞİ DERNEĞİ DİYABET EĞİTİMCİSİNİN EĞİTİMİ KURSU PROGRAMI Hazırlayan : Julie A. KUENZİ, RN,MSN,CDE,CPT Medical College of Wisconsin Çeviren: Doç.Dr. Nermin OLGUN Marmara Üniversitesi Hemşirelik

Detaylı

İNSÜLİN KULLANAN ERİŞKİN HASTANIN TAKİBİ. Hülya Gülyüz Demir Yeditepe Üniversitesi Hastanesi

İNSÜLİN KULLANAN ERİŞKİN HASTANIN TAKİBİ. Hülya Gülyüz Demir Yeditepe Üniversitesi Hastanesi İNSÜLİN KULLANAN ERİŞKİN HASTANIN TAKİBİ Hülya Gülyüz Demir Yeditepe Üniversitesi Hastanesi İnsülin Tedavisi; Tip 1 diyabet Diyabette gebelik ve emzirme dönemi veya gestasyonel diyabet Özel bazı durumlarda

Detaylı

DIABETES MELLITUS NEDİR? NEDENLERİ VE SONUÇLARI. Mümkün olduğunca normal bir yaşam. Lilly Deutschland GmbH Werner-Reimers-Straße 2 4 61352 Bad Homburg

DIABETES MELLITUS NEDİR? NEDENLERİ VE SONUÇLARI. Mümkün olduğunca normal bir yaşam. Lilly Deutschland GmbH Werner-Reimers-Straße 2 4 61352 Bad Homburg DIABETES MELLITUS NEDİR? NEDENLERİ VE SONUÇLARI DEDBT01944 Lilly Deutschland GmbH Werner-Reimers-Straße 2 4 61352 Bad Homburg Mümkün olduğunca normal bir yaşam www.lilly-pharma.de www.lilly-diabetes.de

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ KOAH LI HASTANIN BESLENMESİ FR-HYE-04-719-41

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ KOAH LI HASTANIN BESLENMESİ FR-HYE-04-719-41 FR-HYE-04-719-41 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ KOAH LI HASTANIN BESLENMESİ Hazırlayan AD/BD/Birim(ler): Beslenme ve Diyet Birimi Sayfa 1 / 7 İlk yayın tarihi: 01.05.2007

Detaylı

Diyabet ve komplikasyonlarıyla. yla mücadele uzun bir yolculuk gibidir. Binlerce kilometrelik bir yolculuk bile, r. Lao Tzu MÖ 600

Diyabet ve komplikasyonlarıyla. yla mücadele uzun bir yolculuk gibidir. Binlerce kilometrelik bir yolculuk bile, r. Lao Tzu MÖ 600 İki veciz söz s Diyabet ve komplikasyonlarıyla yla mücadele uzun bir yolculuk gibidir. Binlerce kilometrelik bir yolculuk bile, tek bir adımla başlamak zorundadır. r. Lao Tzu MÖ 600 Şeker Hastalığı; Ülkemizde;

Detaylı

KARBOHİDRAT METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI DİYABET

KARBOHİDRAT METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI DİYABET KARBOHİDRAT METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI DİYABET KARBOHİDRAT METABOLİZMASI BOZUKLULARI DIABETES MELLITUS Diabetes mellitus, direkt olarak insülin direnci, yetersiz insülin salımı veya aşırı glukagon salımı

Detaylı

Kansız kişilerde görülebilecek belirtileri

Kansız kişilerde görülebilecek belirtileri Kansızlık (anemi) kandaki hemoglobin miktarının yaş ve cinsiyete göre kabul edilen değerlerin altında olmasıdır. Bu değerler erişkin erkeklerde 13.5 g/dl, kadınlarda 12 g/dl nin altı kabul edilir. Kansızlığın

Detaylı

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ MENOPOZ DÖNEMİ BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ? Menopoz nedir?

Detaylı

Kalp Hastalıklarından Korunma

Kalp Hastalıklarından Korunma Kalp Hastalıklarından Korunma AsılRezzan Dr alt başlık Deniz stilini Acardüzenlemek için tıklatın Kalp- Damar hastalıkları (KDH) birçok Avrupa ülkesinde ve Türkiye de orta ve ileri yaş grubunda en önemli

Detaylı

Klinik Beslenme Günleri II-Diyabet Karbonhidrat Sayımı

Klinik Beslenme Günleri II-Diyabet Karbonhidrat Sayımı Klinik Beslenme Günleri II-Diyabet Karbonhidrat Sayımı Diyetisyen Sevde Kahraman Biruni Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü 10.11.2018, İstanbul Sunum Planı Karbonhidrat

Detaylı

4.Sınıf Fen Bilimleri

4.Sınıf Fen Bilimleri Fen Bilimleri Adı: Soyadı: Numara: Besinler ve İçerikleri Canlıların yaşamlarını sürdürebilmek için yedikleri ve içtikleri maddelere besin denir.canlılar büyüyüp gelişmek, üremek ( çoğalmak ) ve solunum

Detaylı

DİYABETTE TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ. Diyetisyen Osman Yıldırım

DİYABETTE TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ. Diyetisyen Osman Yıldırım DİYABETTE TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ Diyetisyen Osman Yıldırım Tıbbi Beslenme Tedavisi (TBT) Diyabetin önlenmesi Diyabetin tedavisi Diyabet ile ilişkili komplikasyonların tedavisi Temel Enerji Kaynağımız

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ

SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK; Fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. BESLENME; Büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken

Detaylı

ÇOCUKLARDA ŞEKER HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

ÇOCUKLARDA ŞEKER HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR? Öğrencim ve Diyabet ÇOCUKLARDA ŞEKER HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR? Şeker hastalığının (diyabet) en sık görülen belirtileri sık sık ve bol miktarda idrar yapma, çok su içme, iştah artmasına rağmen

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ OBESİTE HASTALARI İÇİN BESLENME KILAVUZU OBESİTE HASTALARI İÇİN BESLENME KILAVUZU

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ OBESİTE HASTALARI İÇİN BESLENME KILAVUZU OBESİTE HASTALARI İÇİN BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-01 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ OBESİTE HASTALARI İÇİN BESLENME KILAVUZU Hazırlayan AD/BD/BİRİM(ler) : Beslenme ve Diyet Birimi Sayfa 1 / 9 OBESİTE HASTALARI

Detaylı

Diabetes Mellitus. Prof.Dr. Rüveyde Bundak Prof. Dr. Firdevs Baş

Diabetes Mellitus. Prof.Dr. Rüveyde Bundak Prof. Dr. Firdevs Baş Diabetes Mellitus Prof.Dr. Rüveyde Bundak Prof. Dr. Firdevs Baş İ.Ü. Çocuk Sağlığı Enstitüsü ve İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD. Büyüme-Gelişme ve Pediatrik Endokrin BD Diabetes

Detaylı

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle

Detaylı

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle

Detaylı

Diyabette başarılı bir tedavinin temel taşı diyettir.

Diyabette başarılı bir tedavinin temel taşı diyettir. Diyabette başarılı bir tedavinin temel taşı diyettir. Diyabete ait özel bir diyet yktur. Fakat her diyabetliye özel bir diyet vardır. Diyabetliye uygulanacak diyet; diyabetlinin kilsuna, byuna, yaşına,

Detaylı

KARBONHİDRAT SAYIMI 1. BASAMAK. Uz. Dyt. Ceren Yolaçan İşeri

KARBONHİDRAT SAYIMI 1. BASAMAK. Uz. Dyt. Ceren Yolaçan İşeri KARBONHİDRAT SAYIMI 1. BASAMAK Uz. Dyt. Ceren Yolaçan İşeri Tıbbi Beslenme Tedavisi İlaç/insülin Fiziksel Aktivite Eğitim Yapabilirlik durumu İstekliliği Kanıta dayalı sınırlandırmalar Yeme Zevki Kan

Detaylı

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar Diyet denilince aklımıza aç kalmak gelir. Bu nedenle biz buna ''sağlıklı beslenme programı'' diyoruz. Aç kalmadan ve bütün besin öğelerinden dengeli biçimde alarak zayıflamayı ve bu kiloda kalmayı amaçlıyoruz.

Detaylı

A S T A B I L G I L E R I. Apidra ara insülin verilen kişiler için

A S T A B I L G I L E R I. Apidra ara insülin verilen kişiler için A S T A B I L G I L E R I Apidra ara insülin verilen kişiler için Doktorunuz tarafından saptanan diyabetli hastalar için bu broşürü hazırladık. Tüm diyabet tedavilerinin ilk amacı iyi hissetmek, ayrıca

Detaylı

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK Beslenme İle İlgili Temel Kavramlar Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması, Yaşam kalitesini artırması için

Detaylı

GEBELİKTE YETERLİ ve DENGELİ BESLENME

GEBELİKTE YETERLİ ve DENGELİ BESLENME GEBELİKTE YETERLİ ve DENGELİ BESLENME NEDEN ÖNEMLİDİR? Hayat sağlıkla güzeldir BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ Gebelik öncesi ideal ağırlığında olan yetişkin kadınların ortalama 9-14 kg arasında (ayda 1-1,5kg)

Detaylı

Hipoglisemi Hiperglisemi. (Kan Şekerinin Yükselmesi ve Düşmesi) Diyabet

Hipoglisemi Hiperglisemi. (Kan Şekerinin Yükselmesi ve Düşmesi) Diyabet Hipoglisemi Hiperglisemi (Kan Şekerinin Yükselmesi ve Düşmesi) Diyabet BR.HLİ.045 HİPOGLİSEMİ Kan şekeri düzeyinin 50 mg/dl veya altına düşmesi hipoglisemi olarak tanımlanır. Hipogliseminin oluşumuna zemin

Detaylı

KALP DAMAR HASTALIKLARI VE BESLENME

KALP DAMAR HASTALIKLARI VE BESLENME KALP DAMAR HASTALIKLARI VE BESLENME Kalp hastalıkları deyince; kalp ve kan damarlarına ilişkin hastalıklar aklımıza gelmektedir. Damar sertliği; Atardamar duvarının kalınlaşmasıdır. Yavaş seyreden ilerleyici

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ GÜNLÜK BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-12

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ GÜNLÜK BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-12 FR-HYE-04-719-12 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ GÜNLÜK BESLENME KILAVUZU Hazırlayan AD/BD/Birim(ler): Beslenme ve Diyet Birimi Sayfa 1 / 9 İlk yayın tarihi: 01.05.2007

Detaylı

DİYABETLİ OLDUĞUNUZU NASIL ANLARSINIZ?

DİYABETLİ OLDUĞUNUZU NASIL ANLARSINIZ? DİYABET Diyabet Şekerin vücutta enerji olarak kullanılması ve depolanması için insüline gereksinim vardır. İnsülin şekerin kanda yükselmesini önleyen bir hormondur, midenin arkasında pankreas adlı organın

Detaylı

KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU

KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU Türkiye ulusal düzeyde ölüm nedenleri arasında ilk sırayı 205.457 ölümle kardiyovaskülerhastalıklar (tüm ölüm nedenlerinin %47,73 ü) almaktadır. Kardiyovasküler

Detaylı

ENERJİ METABOLİZMASI

ENERJİ METABOLİZMASI ENERJİ METABOLİZMASI Soluduğumuz hava, yediğimiz ve içtiğimiz besinler vücudumuz tarafından işlenir, kullanılır ve ihtiyaç duyduğumuz enerjiye dönüştürülür. Gün içinde yapılan fiziksel aktiviteler kalp

Detaylı

T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ NEDİR

T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ NEDİR T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ Sağlıklı yaşam, mutlu bireyler, güler yüzlü toplum DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ NEDİR Anemi (Kansızlık) Araştırması Korkuttu Bursa'da, Uludağ

Detaylı

VAY BAŞIMA GELEN!!!!!

VAY BAŞIMA GELEN!!!!! VAY BAŞIMA GELEN!!!!! DİYABET YÖNETİMİNDE İNSÜLİN POMPA TEDAVİSİNİN KAN ŞEKERİ REGÜLASYONUNA OLUMLU ETKİSİ HAZIRLAYAN: HEM. ESRA GÜNGÖR KARABULUT Diyabet ve Gebelik Diyabetli kadında gebeliğin diyabete

Detaylı

DENGELİ BESLENME NEDİR?

DENGELİ BESLENME NEDİR? DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gereken dört temel besin grubu olan; süt ve ürünleri, et ve benzeri, sebze ve meyveler, ekmek ve tahıllar dan hergün sizin için gerekli

Detaylı

1800 KALORİLİK ZAYIFLAMA DİYETİ ÖRNEK YEMEK LİSTESİ

1800 KALORİLİK ZAYIFLAMA DİYETİ ÖRNEK YEMEK LİSTESİ 1800 KALORİLİK ZAYIFLAMA DİYETİ BİR GÜNDE ALINMASI GEREKEN YİYECEK MİKTARLARI BESİN GRUBU DEĞİŞİM MİKTARI SÜT 3 ET 5 EKMEK VE EKMEK YERİNE GEÇEN 10 SEBZE YEMEĞİ 2 MEYVE 5 YAĞ 4 SABAH: ÖRNEK YEMEK LİSTESİ

Detaylı

YETERLİ DENGELİ BESLENME

YETERLİ DENGELİ BESLENME YETERLİ DENGELİ BESLENME Yeterli ve dengeli beslenme için günlük ihtiyaç duyulan ENERJİ ve BESİN ÖGELERİ besinlerle vücuda alınır. BESİNLER Besinler içerdikleri besin ögelerine göre 5 TEMEL BESİN GRUBU

Detaylı

TİP 1 DİYABETLİLER İÇİN SAĞLIKLI BESLENME KARBONHİDRAT SAYIMI EL KİTAPÇIĞI

TİP 1 DİYABETLİLER İÇİN SAĞLIKLI BESLENME KARBONHİDRAT SAYIMI EL KİTAPÇIĞI T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ANABİLİM DALI BÜYÜME-GELİŞME VE PEDİATRİK ENDOKRİNOLOJİ BİLİM DALI TİP 1 DİYABETLİLER İÇİN SAĞLIKLI BESLENME ve KARBONHİDRAT

Detaylı

Vitaminlerin yararları nedendir?

Vitaminlerin yararları nedendir? Vitaminlerin yararları nedendir? Vitamin ve mineraller vücudun normal fonksiyonlarının yerine getirilmesinde, büyüme ve gelişiminde çok önemlidir. Az miktarlarda yeterlidirler. Gebelikte anne yanında bebeğin

Detaylı

Hasta bilgileri. Lantus

Hasta bilgileri. Lantus Hasta bilgileri Lantus Bu kitapçığı diyabet hastaları ve doktor tarafından Lantus teşhisi koyulan kişiler için hazırladık. Tüm diyabet tedavilerinin ilk amacı kan glikoz seviyesini olabildiğince normal

Detaylı

Yatan hastalarda güncel diyabet tedavisi

Yatan hastalarda güncel diyabet tedavisi Yatan hastalarda güncel diyabet tedavisi Doç. Dr. Mehmet Uzunlulu Medeniyet Üniversitesi Göztepe EAH İç Hastalıkları Kliniği Diyabet hastası neden yatar? Kontrolsüz diyabet HbA1c: %16 Metformin DPP-4 inhibitörü

Detaylı

Diyabet insülin eksikliği veya etkisizliği sonucu gelişen, akut ve kronik komplikasyonların eşlik etmesiyle yaşam boyu süren bir hastalıktır.

Diyabet insülin eksikliği veya etkisizliği sonucu gelişen, akut ve kronik komplikasyonların eşlik etmesiyle yaşam boyu süren bir hastalıktır. DİYABET DİYABET NEDİR? Diyabet insülin eksikliği veya etkisizliği sonucu gelişen, akut ve kronik komplikasyonların eşlik etmesiyle yaşam boyu süren bir hastalıktır. Diyabet her yaşta görülebilir. SORUN

Detaylı

İNSÜLİN ENJEKSİYONU UYGULAYAN DİYABETLİLER İÇİN ANKET

İNSÜLİN ENJEKSİYONU UYGULAYAN DİYABETLİLER İÇİN ANKET İNSÜLİN ENJEKSİYONU UYGULAYAN DİYABETLİLER İÇİN ANKET Hemşire Formu Numara: / / Ülke telefon kodu Hastane kodu Hasta numarası ( 1-25 e kadar) 1. İlgili hastanın Diyabet tipini belirtiniz? Tip 1 Tip 2 Gestasyonal(gebelik

Detaylı

Basın bülteni sanofi-aventis

Basın bülteni sanofi-aventis Basın bülteni sanofi-aventis 28 Mart 2007 TERİMLER SÖZLÜĞÜ A 1c, Hemoglobin HbA 1c Herhangi bir zamandaki HbA1c yüzdesi, önceki 3 ay içindeki ortalama kan glukozu düzeyini yansıtır (3 ay, kırmızı kan hücrelerinin

Detaylı

Beslenme: Yeterli ve dengeli beslenme: Besin: hayvansal kaynaklı besinlerdir. bitkisel kaynaklı besinlerdir. Besin öğesi:

Beslenme: Yeterli ve dengeli beslenme: Besin: hayvansal kaynaklı besinlerdir. bitkisel kaynaklı besinlerdir. Besin öğesi: Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması ve yaşam kalitesini artırması için gerekli olan besinleri vücuduna alıp kullanmasıdır. Beslenme, ne karın doyurmak veya

Detaylı

YENİ DİYABET CHECK UP

YENİ DİYABET CHECK UP YENİ DİYABET CHECK UP Toplumda giderek artan sıklıkta görülmeye başlanan ve başlangıç yaşı genç yaşlara doğru kayan şeker hastalığının erken teşhisi için bir Check Up programı hazırladık. Diyabet Check

Detaylı

Şeker düşürücü ilaçlar

Şeker düşürücü ilaçlar TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU TEMD DİABETES 05 MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU HASTA EĞİTİM KİTAPÇIKLARI SERİSİ Şeker düşürücü ilaçlar Şeker düşürücü

Detaylı