Gençler için Fırsatların Yaygınlaştırılması ve Becerilerin Oluşturulması : Türkiye de Orta Öğretim için Yeni Bir Gündem. Robin Horn Dünya Bankası

Transkript

1 Eğitim Sektörü Çalışması ORTA ÖĞRETİM Gençler için Fırsatların Yaygınlaştırılması ve Becerilerin Oluşturulması : Türkiye de Orta Öğretim için Yeni Bir Gündem Robin Horn Dünya Bankası 1

2 Bugün n Orta Öğretim Türkiye T için i in Hayati Öneme neme Sahip Ekonomik Başarı için Orta Öğretime ihtiyaç var Küreselleşme gençler için ve insan sermayesinin gelişimi için yeni zorlu görevler doğurmuştur, ve temel eğitim artık yeterli bir temel sunmamaktadır Nüfusun en büyük kesimini oluşturan gençler Bu büyük grup Türkiye için bir risk mi, yoksa bir fırsat mı? Türkiye nin geleceğine yatırım yapması gerek 8 yıllık temel eğitim mezunlarının oluşturduğu baskıdaki artış Yeni ilköğretim mezunları öğrenimlerine devam etmek istiyor 2

3 Türkiye nin Avrupa ve Dünya D ile Rekabet Edebilmesi için i in Çok Daha Fazla Orta Öğretim retim Mezununa İhtiyacı Olacak AB nin 2015 Hedefi 22 Yaşı şındaki Gençlerinin %85 i i Orta Öğretim Diplomasına Sahip Olacak Orta Öğrenim Diploması Olan yaş grubu gençlerin yüzdesi 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% AB (toplam) Türkiye (toplam AB Toplam AB Kız Ankara Toplam Ankara Kız Türkiye Toplam Türkiye Kız Kars Toplam Kars Kız Diyarbakır Toplam Diyarbakır Kız 3

4 Orta Öğrenim Diploması veya Sertifikası Artık k Yeterli Değil Artık sadece gençlerin ne öğrendikleri yeterli değil Artık sadece gençlerin ne bildikleri yeterli değil; Neler yapabildikleri, Nasıl düşündükleri, Bilgi ve düşüncelerini gerçek dünyada nasıl uyguladıkları da önemli 4

5 Türkiye nin Daha Yüksek Y Kaliteli Orta Öğretim Mezunlarına na İhtiyacı Var Öğrencilerin Percent Yüzdesi of Students Turkey Türkiye New Yeni Üye Members Mem Üye bers OECD 0 < Öğrenme Becerisi Ölçeği Learning Proficency Scale 5

6 Orta Öğretim Mezunları Yeni Beceri Türlerine T İhtiyaç Duyuyor Okullar öğrencilerine, akademik bilgi ve mesleki becerilerin ötesinde yeni beceriler sağlamak zorunda Okullar bu yeni becerileri hem genel hem de mesleki orta öğretimde sağlamak zorunda Yeni beceriler, tüm müfredat boyunca öğrenilen belirli akademik disiplinlere bağlı değil Bu devingen bir hedeftir. 6

7 Yeni Beceriler Akademik bilgileri uygulamalı bilgilerle birleştirebilmek -- ne olduğunu bilmek ve nasıl olduğunu bilmek Bilgiye dayalı bir dünyada bilgiye erişebilme, bilgiyi seçebilme ve değerlendirebilme Bilgiyi oluşturabilme,uyarlayabilme ve aktarabilme Katı bilişsel becerilerin ötesinde çoklu düşünmeyi geliştirebilme ve uygulayabilme 7

8 Yeni Beceriler (devamı) Analitik düşünebilme ve karmaşık düşünceleri basit bir şekilde ifade edebilme Belirsiz durumlarla, beklenmeyen sorunlarla ve öngörülemeyen koşullarla baş edebilme Etkin bir şekilde ve grup içerisinde çalışabilme ve öğrenebilme Farklı kültür ve dillerle çalışabilme Birden fazla kariyerle baş edebilme ve bir iş piyasasında yer bulabilme 8

9 İşverenler Artık k Bu Yeni Becerilere Sahip Kişileri ileri İstihdam Etmek İstiyor 15 Complex Communications Expert Thinking 10 5 Routine Manual Routine Cognitive Non-Routine Manual Yıllar 9 Talep edilen becerilerdeki yıllık değişim (% olarak)

10 Türkiye deki Orta Eğitim E Sistemini Etkileyen Faktörler rler: Bazı ESS Araştırma rma Bulguları Orta Öğretim Harcamaları Orta Öğretimde Okullaşma Oranlarının Yükseltilmesi Orta Öğretimde Eşitlik Orta Öğretimin Çıktıları 10

11 Orta Öğretime retime Yönelik Y Kamu Harcamaları 0,03% 29% 1,90% 11% 9% 49% Okul Öncesi İlköğretim Genel Lise Meslek Lisesi Diğer Yüksek Öğretim 11

12 Özel ve Kamu Harcamaları Normal devlet liselerine yapılan toplam harcamalara aileler yaklaşık yüzde 50 oranında katkıda bulunmuştur Ancak meslek liselerine yapılan toplam harcamalara ailelerin katkısı çok düşük olmuştur. Şekil 10: Eğitimin Finansmanı, % 80% 60% 40% 20% 0% İlköğretim Öncesi İlköğretim Genel Lise Mesleki ve Teknik Lise Üniversite Özel Nitelikli Eğitim % kamu finansman kaynakları % özel finansman kaynakları % diğer finansman kaynakları (Kaynak; How Much Does Turkey Spend on Education, background paper for World Bank ESS-December 2005) 12

13 Özel ve Kamu Orta Öğretim Kurumlarında Öğrenci Başı şına Harcama Devlet Okullarında ve Özel Okullarda Öğrenci Başına Harcama (ABD$), 2002, (1 ABD$ = TL) İlköğretim Öncesi Kamu Özel İlköğretim Genel Lise Mesleki ve Teknik Lise 13

14 Orta Öğretimde retimde Net Okullaşma Oranları ( ) Kızlar Erkekler Toplam

15 Orta Öğretimde Net Okullaşma Oranlarındaki ndaki Bölgesel B Farklılıklar klar ( ) 15 BATI MARMARA EGE DOĞU MARMARA BATI ANADOLU AKDENİZ İÇ ANADOLU BATI KARADENİZ DOĞU KARADENİZ KUZEYDOĞU ANADOLU DOĞU ANADOLU GÜNEYDOĞU ANADOLU ERKEK KIZ İSTANBUL

16 Orta Öğretim Kurumlarında Öğretmen Başı şına Düşen D Öğrenci Sayısındaki Bölgesel Farklılıklar klar ( ) ISTANBUL BATI MARMARA EGE DOĞU MARMARA BATI ANADOLU AKDENİZ İÇ ANADOLU BATI KARADENİZ DOĞU KARADENİZ KUZEYDOĞU ANADOLU DOĞU ANADOLU GÜNEYDOĞU ANADOLU İLKÖĞRETİM ÖNCESİ İLKÖĞRETİM ORTA ÖĞRETİM 16

17 Türkiye deki Orta Öğretim Sistemi Amaçlar larına Ulaşam amıyor Doğru ÖSS Cevaplarının Sayısı Meslek Lisesi(36%) Meslek Lisesi Alt Küme Imam Hatip (2%) Sözel Sayısal Norm al Lise (63%) Genel Lise Alt Küme Kümesi Anadolu Lisesi (6%) Fen Lisesi (<1%) ÖSS'ye Giren Üniversiteye Yerleştirilen MYO'ya Yerleştirilen Doğrudan MYO'ya Giden Genel Meslek 17

18 Diploma Türüne T Göre G İşsizlik Oranları (2003) 12,0% 11,0% 10,0% 10,0% 9,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% Yaş Meslek Genel Üniversite 18

19 Diploma Türüne T Göre G Kazanç (2003) (Üniversite Mezunlarının n Yüzdesi Y olarak) 100,0% 80,0% 60,0% 61,3% 60,3% 40,0% 20,0% 0,0% Yaş Meslek Genel Üniversite 19

20 Orta Öğretim retim MüfredatM fredatı Seçenekler enekler ve Değişiklikler iklikler SENARYO 1 Yüksek düzeyde uzmanlaşma (alanlaşma 11 veya 12 yaşında başlar) Yüksek düzeyde seçicilik (farklı okul türlerine dağıtım için yaşlarında sınav yapılması) Orta öğretimin ilk kademesinde mesleki eğitim temel bir seçenek Akademik alanlarda geleneksel disiplinler üzerinde odaklanma Mesleki alanda işe hazırlık ve uygulama 20

21 Orta Öğretim retim MüfredatM fredatı Seçenekler enekler ve Değişiklikler iklikler SENARYO 2 Uzmanlaşma ve seçme işlemi orta öğretimin ilk kademesinin sonuna ertelenir Bir dereceye kadar iç farklılaşmayı sağlamanın tek aracı seçici konu sistemi dir. Mesleki eğitim, orta öğretimin son aşamasına kaydırılır Genel ortak müfredata mesleki unsurlar dahil edilir Müfredatlar ötesi hususlar ve ve disiplinler arası yaklaşımlar göz önünde bulundurulur; ancak geleneksel alanlar orta öğretim müfredatının çerçevesini oluşturmaya devam eder 21

22 Orta Öğretim retim MüfredatM fredatı Seçenekler enekler ve Değişiklikler iklikler SENARYO 3 Uzmanlaşma ve seçme işlemi orta öğretimin son aşamasının sonuna ertelenir Seçici sistem ve homojen öğrenci gruplandırması belirli bir lisedeki dahili seçim sistemini oluşturur Mesleki eğitim, tamamen orta öğretim sonrası bir kurumdur Mesleki unsurlar akademik müfredata daha büyük ölçüde yerleştirilir Dil ve matematik dersleri dışında, müfredatın kalan kısmı disipliner gelenekten uzaklaştırılır ve böylelikle becerilere dayalı, proje esaslı ve müfredat ötesi alternatifler yaygınlaştırılır 22

23 Bir Eğitim E Sisteminin Yapısı ile ilgili Hiçbir Uluslararası Norm Bulunmamaktadır Genel Orta Öğretim Okullarına Kaydolan Orta Öğrenim Öğrencilerinin Yüzdesi 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 ABD, Hindistan, Çin, Brezilya, Meksika, Malezya İngiltere, Belçika, Slovakya, Avusturya, Çek Cum., Arjantin ABD Hindistan Brezilya Meksika Malezya Japonya Portekiz Tayland Kore Rusya Endonezya Yunanistan Macarisyan Danimarka Polonya Fransa Finlandiya Almanya Avustralya Hollanda Slovakya Avusturya Arjantin Genel Ortaöğretim Programlarına Kayıt % Ülke 23

24 Kaliteli Orta Öğretimin SürdS rdürülebilir bir Şekilde Yaygınla nlaştırılması Uygulanabilir Midir? Hong-Kong, Kore, Malezya, Singapur, Tayvan, Finlandiya bunun mümkün olduğunu göstermiştir Ve kısa bir süre içinde bunu gerçekleştirmek mümkündür ile 2000 yılları arasında bu ülkeler ortalama eğitim süresini 4.5 yıldan fazla arttırmışlardır Finlandiya ve Kore bunu, herkes için orta öğretime katılma fırsatını arttırarak ve okulların kalitesini eşitleyerek gerçekleştirmiştir. 24

25 Dünya Bankası nın n Orta Öğretim ile İlgili Önerileri 25

26 1. Orta Öğretime Ciddi Yatırım m Yapın İller için yıllık hedefler belirleyerek, orta öğretimde okullaşma oranını 2015 yılına kadar yüzde 80 e çıkarmak için stratejik bir girişim başlatın 1997 yılındaki Temel Eğitim Reformu doğrultusunda orta öğretim için büyük çaplı bir yatırım başlatın Orta öğretim kurumlarında öğretmen başına düşen öğrenci oranını kademeli olarak aralığını çıkarın; bu okullaşma kapasitesinin yükseltilmesine yardımcı olacaktır Orta öğretimi kademeli olarak zorunlu hale getirin Kızların ve yoksul ailelerin çocuklarının okula devam etmesi için daha fazla teşvik sağlayın 26

27 2. Tüm m Orta Öğretim Kurumlarında Öğrenme Çıktılarını Arttırmaya rmaya Yönelik Mekanizmalar Uygulayın Okul kalitesi için göstergeler ve standartlar belirleyin Her bir okul için kalite hedefleri belirleyin ve okulları bu hedeflere ulaşmaları için teşvik edin Her okulun asgari standartları karşılamasını sağlayın Standartları asgari seviyenin çok daha üzerine çıkarın 27

28 3. Müfredat M Standartlarını ve Eğitim E Değerlendirmesini erlendirmesini Uyumlaştırın Müfredata bağlı olarak öğrenme standartları belirleyin Tüm öğrencileri bu müfredat standartlarına göre değerlendirmek için testler geliştirin Öğrencilerin öğrenme performansı ile ilgili bu testlerin sonuçlarını öğrencilere ve ailelerine bildirin, ve Okul performansı sonuçlarını kamuoyuna bildirin 28

29 4. Öğretmen retmen Eğitimi E için i in Ulusal Bir Çerçeve eve Geliştirin Çerçeveyi yeni müfredat ile uyumlu hale getirin Mesleki beceri, bilgi, nitelik ve değerler açısından öğretmen yetkinliklerini tanımlayın Üniversiteler için, öğretmen eğitim programlarının tasarımı konusunda kılavuz ilkeler belirleyin Üniversitelerdeki öğretmen eğitim programları için kalite güvencesi, akreditasyon ve değerlendirme mekanizmaları oluşturun 29

30 5. Tüm T m Orta Öğretim Öğrencilerine Yüksek Öğrenime ve Vasıfl flı İstihdama Hazırlanmalar rlanmalarını için in Fırsatlar F Sağlay layın Tüm öğrencilerin yüksek kaliteli eğitime erişimini sağlayın Meslek okullarındaki öğrencilere, hem genel orta öğretim diploması getirecek hem de kendilerini vasıflı istihdama hazırlayacak temel becerileri öğrenme imkanı tanıyın Genel orta öğretim okullarındaki öğrencilere uygulamalı beceri ve sertifika edinme imkanı tanıyın Her öğrencinin yüksek kalitede üniversite eğitimine hazırlanmasını sağlayın Gençlere, üniversite de dahil olmak üzere, eğitim süreçlerinin herhangi bir noktasında çalıştıkları konuları seçme esnekliği tanıyın 30

31 6. Orta Öğretimi, Tüm T Öğrenciler için in Yeni Beceriler Geliştirecek Şekilde Yapıland landırın Uzmanlaşmaya daha yüksek sınıflarda geçmeye başlayın ve son aşamada da üniversitede uzmanlaşmaya geçin Beceri seviyesine dayalı gruplandırmayı azaltın (başarı düzeyi düşük olanların pahasına başarılı olanların başarı seviyesini yükseltmektedir) Müfredat tasarımına ve geliştirilmesine yönelik disipliner gelenekten uzaklaşmaya başlayıp daha geniş müfredat alanlarını ve beceri merkezli yaklaşımları benimseyin Orta öğretim müfredatında aşırı kalabalıklaşmayı önleyin 31

32 7. ÖSS SınavS navı Yerine, Yeni Bir Sistemle Orta Öğretim retim Sonunda Becerilerin Kapsamlı Bir Şekilde Değerlendirilmesi erlendirilmesi ÖSS, öğrencilerin neleri bildiği, neleri yapabildiği, nasıl bir muhakeme becerisine sahip olduğu ve becerilerini nasıl uyguladığı gibi geniş yetkinliklerini test eden çağdaş değerlendirmeler demeti şeklinde yeniden yapılandırılmalıdır Bu değerlendirmeler tüm öğrencileri, okulda öğrendikleri becerileri ortaya koymaya yönlendirmelidir Bu değerlendirmeler müfredat ile uyumlu olmalıdır Öğrencilerin becerileri hakkında hem işverenlere hem de yüksek öğretim kurumlarına bilgi sağlamalıdır. 32

33 Teşekkür Ederim 33