B ilindi i üzere 3065 say l Katma De er Vergisi Kanunun 13 üncü maddesine

Transkript

1 mali ÇÖZÜM 165 F NANSAL K RALAMA fi RKETLER NE YAPILAN MAK NE -TEÇH ZAT TESL MLER NDE KATMA DE ER VERG S ST SNASI Hakk YILDIRIM * I. G R fi B ilindi i üzere 3065 say l Katma De er Vergisi Kanunun 13 üncü maddesine eklenen (d) bendi ile, yat r m teflvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsam ndaki makine ve teçhizat teslimleri katma de er vergisinden istisna edilmifltir. Buna göre, yat r m teflvik belgesinde yer alan mallardan "makine ve teçhizat" niteli i tafl yanlar n yurtiçi teslimleri ile ithalinde 01/08/1998 tarihinden itibaren katma de er vergisi uygulanmayacakt r. Her ne kadar mükelleflerin bu kapsamdaki al fllar için yüklendikleri vergileri indirim konusu yapmalar mümkün ise de özellikle yeni yat r mlarda katma de er vergisi yarat labilmesi uzun süre ald ndan ve bu süre zarf nda yüklenilen vergilerin, fiilen indirimi mümkün olmad ndan, bu durum finansman s k nt s yaratmakta idi.mezkur kanun maddesi ile belgeli yat r mlarda önemli bir girdi olan makine ve teçhizatlar n tesliminin vergiden istisna edilmesi, yat mc lar n finansman s k nt lar n önemli ölçüde hafifletmifl ve yat r mlar n teflviki yönünde olumlu bir etken olmufltur. Son y llarda yat r mc lar n söz konusu makine ve teçhizat ihtiyaçlar n karfl lamak için finansal kiralama yolunu seçtikleri bir gerçektir. Bu yaz da katma de- er vergisi kanununun 13/d maddesi kapsam ndaki makine-teçhizat teslimlerinin finansal kiralama yoluyla yap lmas halinde KDV uygulamas n n nas l olaca irdelenecektir. * Vergi Denetmeni

2 166 mali ÇÖZÜM II. ST SNA LE LG L ÖZELL K ARZEDEN KAVRAMLAR stisnan n uygulanmas nda özellik arz eden makine ve teçhizat, finansal kiralama ve teflvik belgesi kavramlar afla da bafll klar halinde anlat lm flt r. A. Makine ve Teçhizat n Tan m Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebli inde makine ve cihazlar, üretimde kullan lan her türlü makine ve cihazlar ile bunlar n eklentileri ve bu amaçla kullan lan tafl ma gereçleri fleklinde tan mlanm flt r. Buna göre makine ve teçhizat, amortismana tabi iktisadi k ymet niteli i tafl yan ve mal ve hizmet üretiminde kullan lan sabit k ymetlerdir. Bir sabit k ymetin istisnadan yararlanabilmesi için, öncelikle makine ve teçhizat niteli inde olmas, ayr ca mal ve hizmet üretiminde kullan lmas gerekmektedir. Sektörlerin yap s itibariyle üretim faaliyetinin yan s ra idari ve pazarlama gibi üretim d fl alanlarda kullan lan ayn cins sabit k ymetler ise bu kapsama girmeyecektir. Sarf malzemeleri ve yedek parçalar ile hizmet üretiminde do rudan ve zorunlu olarak kullan lanlar d fl ndaki masa, sandalye, koltuk, dolap, mefruflat gibi demirbafllar makina ve teçhizat kapsam na girmedi inden istisnadan yararlanamayacakt r. Tafl t araçlar da makine ve teçhizat kapsam na girmemektedir. Bu nedenle otomobil, panel, arazi tafl t, otobüs, minibüs, kamyonet, kamyon, treyler ve çekici (Euro normlar n haiz olanlar hariç) gibi tafl t araçlar istisnadan faydalanamayacakt r. Di er yandan Katma De er Vergisi Kanunun 74 Nolu Genel Tebli i ile tafl t araçlar kapsam na, hastane yat r mlar na iliflkin teflvik belgelerinde yer alan ambulanslar da dâhil edilmifltir. Ancak; yüklü a rl 45 tonu geçen off road truck tipi kamyonlar ile karayoluna ç kmas mümkün olmayan kaya tipi damperli kamyonlar, madencilikte kullan lan damperli kamyonlar, frigorifik kamyonlar, forkliftler, ifl makinalar, vinçler, tar m makinalar ve benzerlerinin teslim ve ithalinde istisna kapsam nda ifllem yap lacakt r. Hava, deniz ve demiryolu tafl ma araçlar da makina ve teçhizat kapsam na girmemektedir. Ancak Katma De er Vergisi Kanununun l3/a maddesindeki flartlar n mevcudiyeti halinde bu araçlar n teslim ve ithalinde, sözü edilen 13 üncü maddede düzenlenen "araçlara iliflkin istisna" hükümleri çerçevesinde istisna uygulanabilecektir. B. Yat r m Teflvik Belgelerinin Tan m ve Kapsam Yat r m teflvik belgesi; sermaye birikimini yat r ma yönlendirmek, üre-

3 mali ÇÖZÜM 167 timde yüksek katma de er yaratmak, teknoloji kullan m n ve yenilenmesini özendirmek, bölgeler aras ekonomik dengesizlikleri gidermek, istihdam yaratmak ve dünya ölçe inde rekabet gücü sa lamak için yat r mlar n ve yat r mc lar n devlet taraf ndan desteklenmesi amac yla verilen bir belgedir. ( Makine ve teçhizat teslimlerine Katma De er Vergisi istisnas n n uygulanabilmesi için yat r m teflvik belgelerinde bulunmas zorunlu olan unsurlar (söz konusu belgelerin düzenleme tarihlerine göre) Katma De er Vergisi Kanunun 69 Nolu Genel Tebli inde afla- daki gibi aç klanm flt r. 1. Yeni Teflvik Belgeleri 01/08/1998 tarihinden sonra düzenlenen yat r m teflvik belgelerine ekli listelerde makina ve teçhizat tan m na giren sabit k ymetler, belgeyi veren idareler taraf ndan belirlenerek istisnadan yararlanacaklar aç kça ifade edilecektir. stisnadan yararlanmak isteyen yat - r mc lar teflvik belgesini ve eki listenin asl n sat c ya veya gümrük idaresine ibraz ederek istisna uygulanmas n talep edeceklerdir. Bu kapsamda ifllem yapan sat c lar ve gümrük idareleri sabit k ymetin belgede istisna kapsam na giren mallar aras nda yer ald n belirledikten sonra katma de er vergisi uygulamaks z n ifllem yapacaklard r. Ayr ca listenin uygun bir yerine sat lan veya ithal edilen mal miktar n belirten "Listenin... s ras ndaki... adet makine ve teçhizat... tarih ve... say l fatura /beyanname ile sat lm flt r/ithali yap lm flt r." flerhini koyarak imza ve kafle (gümrük idarelerinde mühür) tatbiki suretiyle onaylayacaklard r. Bu flekilde flerh düflülen liste ile yat - r m teflvik belgesinin birer fotokopisi belge sahipleri taraf ndan imza ve kafle tatbik edilmek suretiyle onaylanarak gümrük idarelerine veya sat c lara verilecektir. Yat r mc lar, yat r m teflvik belgesi eki listelerde her bir makine ve teçhizat için belirtilen miktardan fazla istisna kapsam nda mal alamayacakt r. Sat c lar n, ibraz edilen listelerdeki flerhlere bakarak, bu miktar n afl lmamas na dikkat etmeleri gerekmektedir. 2. Eski Teflvik Belgeleri 01/08/1998 tarihinden önce düzenlenen yat r m teflvik belgelerinde yer alan makine ve teçhizat n bu tarihten sonraki teslim ve ithalinde de istisna uygulanacakt r. Ancak, bu belgelerin eki listelerde makine ve teçhizat kapsam na giren mallarla ilgili bir belirleme yer almamaktad r. Belgeyi veren idareler taraf ndan listeler, söz konusu belirlemeyi ihtiva edecek biçimde yenileninceye

4 168 mali ÇÖZÜM kadar, istisnadan faydalanmak isteyen al c lar, makine ve teçhizat kapsam na giren mallar n belirlenmesi için teflvik belgesi ve eki listelerle birlikte yat r - m n yap ld ildeki sanayi ve ticaret müdürlüklerine baflvuracaklard r. Baflvuru s ras nda daha önce ithalat veya sat n alma yoluyla iktisap edilen mallar, mükellef taraf ndan liste üzerinde adetleri de belirtilerek, imzalanmak suretiyle beyan edilecektir. llerdeki sanayi ve ticaret müdürlükleri, listelerde yer alan mallardan makine ve teçhizat kapsam na girenleri yukar daki aç klamalar çerçevesinde belirledikten sonra, listeye "Listenin.../.../... s ralar nda yer alan mallar makine ve teçhizat kapsam ndad r." flerhini koyarak onaylayacaklar ve flerhli listeler ile yat r m teflvik belgelerinin birer örne ini Hazine Müsteflarl ile mükellefin ba l oldu u vergi dairesine göndereceklerdir. Mükellefler yat r m teflvik belgesi ile sanayi ve ticaret müdürlüklerince onayl listenin asl n sat c lara veya gümrük idarelerine ibraz ederek istisna uygulanmas n talep edeceklerdir. Sat c lar ve gümrük idareleri istisna kapsam nda teslim veya ithal edilen mal için teflvik belgesi eki listeye yukar daki bölümde yer alan flerhi koyacaklar ve belirtilen esaslara göre istisna uygulayarak ifllem yapacaklard r. Yat r m teflvik belgesi ve eki listelerin birer fotokopisi yat r m teflvik belgesi sahipleri taraf ndan imza ve kafle tatbik edilmek suretiyle onaylanarak gümrük idarelerine ve sat c lara verilecektir. Öte yandan yat r m teflvik belgesi sahibi mükelleflerin teflvik belgesi ald klar idareye liste de iflikli i amac yla baflvurmalar halinde listedeki mallardan makine ve teçhizat niteli- inde olanlar n belirlenmesini sa lamalar da mümkündür. Bu durumda sanayi ve ticaret müdürlüklerine müracaat edilerek listenin onaylat lmas - n n gerekmeyece i tabiidir. (Ancak daha sonra yay nlanan Katma De er Vergisi Kanunun 74 Nolu Genel Tebli i ile;1/8/1998 tarihinden önce verilen teflvik belgeleri yenileninceye kadar, teflvik belgesi eki listelerdeki mallardan makine ve teçhizat kapsam na girenlerin yat r m n yap ld ildeki sanayi ve ticaret müdürlüklerince belirlenmesi uygulamas na son verilmifltir. Buna göre, 1/8/1998 tarihinden önce al nan teflvik belgelerinden 74 Nolu Genel Tebli inin yay m tarihine kadar sanayi ve ticaret müdürlüklerine tespit yapt rmayanlar, bu tespiti belgeyi veren kurumlara yapt racaklard r.) C. Finansal Kiralaman n Tan m Finansal kiralama; 213 Say l Vergi Usul Kanunun mükerrer 290.maddesinde: Kira süresi sonunda mülkiyet hakk n n kirac ya devredilip devredil-

5 mali ÇÖZÜM 169 medi ine bak lmaks z n, bir iktisadî k ymetin mülkiyetine sahip olmaktan kaynaklanan tüm riskler ile yararlar n kirac ya b rak lmas sonucunu do uran kiralamalard r. Kiralama iflleminde; iktisadî k ymetin mülkiyetinin kira süresi sonunda kirac ya devredilmesi, kirac ya kira süresi sonunda iktisadî k ymeti rayiç bedelinden düflük bir bedelle sat n alma hakk tan nmas, kiralama süresinin iktisadî k ymetin ekonomik ömrünün % 80'inden daha büyük bir bölümünü kapsamas veya sözleflmeye göre yap lacak kira ödemelerinin bugünkü de erlerinin toplam n n iktisadî k ymetin rayiç bedelinin % 90' ndan daha büyük bir de- eri oluflturmas hallerinden herhangi birinin varl durumunda kiralama ifllemi finansal kiralama kabul edilir. fieklinde tan mlanm flt r. III. F NANSAL K RALAMA fi RKETLER NE YAPILAN MAK NE-TEÇH ZAT TESL MLER NDE UYGULANACAK K.D.V ST SNASININ fiartlari Bilindi i üzere 10/06/1985 tarih ve 3226 say l Finansal Kiralama Kanununun 4842 say l Kanunla de iflik 28 inci maddesinde Yat r mlar n tamam n n veya bir bölümünün finansal kiralama yoluyla gerçeklefltirilmesi halinde kiralayan, finansal kiralamaya konu olan iktisadi k ymetlerle ilgili olarak bunlar n sat n al nmas halinde uygulanan teflviklerden yararlan r. Hükmü yer almaktad r. Yat r mlarda Devlet Yard mlar Hakk nda 2002/4367 say l Karar n uygulamas na iliflkin 2002/1 say l Tebli- in 40 nc maddesinde ise Teflvik belgesi konusu menkul veya gayrimenkullerin tamam n n veya bir k sm n n finansal kiralama yolu ile temini mümkündür. Finansal kiralama flirketleri arac l yla yap lacak yat r mlar için, kiralayan n (finansal kiralama flirketi), kirac - ya (yat r mc ) ait daha önceki y l kararlar na veya bu Tebli in istinat etti- i Karara göre düzenlenmifl teflvik belgesinin eki mahiyetinde olan teflvik belgesini almas flartt r. Finansal kiralama yoluyla yap lacak yat r mlarda kiralayan, kirac n n teflvik belgesinde yer alan Fon veya bütçe kaynakl kredi hariç di er destek unsurlar ndan yararland r l r. flas, sözleflmenin feshi veya yat r - m n gerçekleflmemesi durumlar nda; yararlan lan destek unsurlar ilgili mevzuat çerçevesinde tahsil olunur... hükmüne yer verilmifltir. Yukar da yer alan hükümler uyar nca, yat r m teflvik belgesine ba lanan ve finansal kiralama yoluyla gerçeklefltirilecek yat r mlara iliflkin olarak, finansal kiralama flirketleri ad na yat - r mc n n (kirac n n) sahip oldu u teflvik belgesinin eki niteli inde ve bu belgeye tan nan destek unsurlar ndan

6 170 mali ÇÖZÜM yararland r lmas na imkan sa lanan bir teflvik belgesi düzenlenmektedir. Finansal kiralama flirketleri ad na düzenlenen bu teflvik belgesi kapsam nda finansal kiralama flirketlerine yap - lan makine-teçhizat teslimleri, KDV Kanununun 13/d maddesi çerçevesinde vergiden istisna olacakt r. Finansal kiralama flirketinin bu kapsamda temin edece i makine ve teçhizat, ilgili mevzuat uyar nca kirac n n kullan m na b rakmas ise teslim hükmünde olmad ndan genel hükümlere göre Katma De er Vergisine tabi tutulacakt r. Öte yandan finansal kiralama flirketleri ile yat r mc lar (kirac lar) aras nda yap lan sözleflmede belirtilen sürenin sonunda, makine-teçhizat n yat r mc - n n (kirac n n) mülkiyetine geçmemesi veya yat r m n teflvik belgesinde öngörüldü ü flekilde gerçekleflmemesi halinde, finansal kiralama flirketine yap lan teslim s ras nda al nmayan vergi tutarlar KDV Kanununun 13/d maddesi çerçevesinde yat r mc dan (kirac dan) vergi ziya cezas uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir. IV. SONUÇ Bilindi i gibi Katma De er Vergisi Kanununun 13/d maddesinde; yat r m teflvik belgesine sahip mükelleflere, belge kapsam ndaki makine ve teçhizat teslimlerinin katma de er vergisinden istisna tutulmas na dair yer alan hüküm 4369 say l Kanunun 59 uncu maddesiyle getirilmifltir. stisna uygulamas na iliflkin usul ve esaslar 69 ve 74 seri no.lu Katma De- er Vergisi Genel Tebli leri ile düzenlenmifltir. Söz konusu istisna hükmü uyar nca yat r m teflvik belgesine sahip mükelleflere, belge kapsam ndaki makine ve teçhizat teslimlerinde KDV hesaplanmamaktad r. Di er taraftan teflvik belgeli mükellefler, belge kapsam ndaki makine ve teçhizat finansal kiralama flirketleri arac l yla temin edebilirler. Bu flekilde yap lacak tedariklerde uygulamay aç kl a kavuflturmak için 21/03/2007 tarih ve KDVK.-47/ say l Katma De er Vergisi Sirküleri yay mlanm flt r. Söz konusu sirkülerde; finansal kiralama flirketlerine yap lan teslimlerde makine ve teçhizat kapsam nda olanlar n (yaz m z n önceki bölümlerinde aç klanan flartlar tafl malar halinde) istisnadan yararlanaca aç kl a kavuflturulmufltur. KAYNAKÇA 2 no.lu KDV Sirküleri (gib.gov.tr) 47 no.lu KDV Sirküleri (gib.gov.tr) 69 no.lu KDV Genel Tebligi (gib.gov.tr) 72 no.lu KDV Genel Tebligi (gib.gov.tr) 74 no.lu KDV Genel Tebligi (gib.gov.tr) 89 no.lu KDV Genel Tebligi (gib.gov.tr) fl Portal