Epidemiyoloji ISI-İLİŞKİLİ ACİLLER. Patofizyoloji. Klinik. Prickly heat. Heat edema

Transkript

1 ISI-İLİŞKİLİ ACİLLER Haldun Akoğlu Epidemiyoloji Isı artışı ile ilişkili ölümler daha çok yaşlılarda görülmekte < 40 yaş; 1/ > 85 yaş; 5/ Patofizyoloji Isı üretimi ile ısı kaybı arasındaki denge sağlanamazsa patofizyolojik etkiler ortaya çıkar. Isı kaybetme yolları; İletim (% 2), Temas ( % 10-15), Yayılma (% 65) Buharlaşma Minör hastalıklar heat edema Prickly heat Heat syncope Heat cramps Heat tetany Heat exhaustion (bitkinlik) Heat edema Prickly heat Ellerde ve ayklarda hafif ödem tablosu Günler içinde geriler Giysili bölgelerde kaşıntılı, makülopapüler, eritematöz raşlar Stratum corneum tabakasının maserasyonu sonucu ter kanallarının tıkanmasına sekonder oluşan enflamasyon vardır. 1

2 Heat syncope Heat cramps Periferik vazodilatasyona, azalmış vazomotor tonusa bağlı gelişen bir çeşit postural hipotansiyon sonucu görülür. İskelet kasında ağrılı, istemsiz ve spazmotik kasılmaların olması Özellikle bacaklar ve baldırda görülür. Na, K ve hücresel sıvı kaybına bağlı görülür Heat tetany Heat exhaustion Hiperventilasyon sonucu Solunumsal alkaloz Parestezi Ellerde ve ayaklarda kasılma ile karakterizedir Nonspesifik semptomlar Baş dönmesi, kuvvetsizlik, keyifsizlik, bitkinlik, sersemlik, bulantı, kusma, baş ağrısı ve miyalji olarak Senkop, ortostatik hipotansiyon, sinüs taşikardisi, takipne, terleme ve hipertermi (< 40 C) görülebilir. Heat stroke Tanı Heat exhaustion semptomlarına ek olarak SSS disfonksiyonu mevcuttur ve ateş >40 C (104 F) dir. Anhidrozis her zaman görülmeyebilir. Heat stroke, ateş yüksekliği ve bilinç bulanıklığı şikayeti ile başvuran hastalarda düşünülmelidir. 2

3 Ayırıcı tanı Laboratuvar İnfeksiyon (sepsis, menenjit, ensefalit, malaria, tifo, beyin absesi) Toksinler (antikolinerjik, fenotiyazinler, salisilat, fensiklidin (PCP), kokain, amfetaminler ve alkol çekilme send.) Endokrin ve metabolik aciller (tirotoksikoz, Diyabetik Ketoasidoz) Primer SSS hastalıkları (status epileptikus, stroke, intrakraniyal kanama) Nöroleptik malin sendrom Malin hipertermi CBC Glukoz,elektrolitler, BUN, kreatinin, KCFT Koagulasyon testleri CK İdrar analizi, idrarda miyoglobin Kan kültürleri, AKG Akc grafisi, EKG ve gebelik testi BT ve LP (intrakranial patoloji şüphesi varsa) Stabilizasyon Hızlı soğutma Altta yatan hastalıklar ve yaralanmaların değerlendirilmesi ABC Hidrasyon (isotonik normal salin ve LR), santral basınç ve idrar çıkışı takibi Evaporasyon (buharlaşma) en iyi ve en pratik soğutma yöntemi Buz paketleri aksilla ve kasıklara konulabilir. Titremelere kaşı benzodiazepinler veya fenotiyazinler kullanılabilir. Dirençli vakalarda Soğuk gastrik, peritoneal lavaj veya kardiyopulmoner bypass kullanılabilir. 40 C altına inince soğutma işlemi kesilir Takip Heat stroke olan hastalarda end-organ hasarı gelişebileceğinden, yakın takip için YBÜ ne yatırılmalı. Heat exhaustion ve çok yaşlı hastalar veya altta yatan comorbid hastalığı olanlar yatırılarak tedavi edilmeli Diğer minör yaralanmalarda hastalar plk takibi yapılmak üzere gönderilebilir. 3

4 ISIRIKLAR VE SOKMALAR HYMENOPTERA (BAL ARISI-EŞEK ARISI) Venoma en sık yanıt Sokma yerinde ağrı, hafif eritem, ödem ve kaşıntı Haldun Akoğlu Genellikle sistematik yanıt olmaz Toksik reaksiyonlar nonantijeniktir. Anflaksiye benzer ancak genellikle bronkospazm ve ürtiker olmadan sadece bulantı, kusma ve ishal ile sınırlı kalır. Ciddi anaflakside ilk semptomlar Gözlerde kaşıntı, ürtiker ve öksürük Semptomlar çoğunlukla 15 dk içinde görülmeye başlar ve 6 saat içinde hepsi ortaya çıkar İlerledikçe solunum yetmezliği ve kardiyovasküler kollaps görülebilir Gecikmiş reaksiyonlar görülebilir Serum hastalığı benzeri semptom ve bulgular Ateş, baş ağrısı, keyifsizlik Ürtiker Poliartrit Minör lokal reaksiyonlarda oralantihistaminler ve analjezikler yeterli olur Daha ciddi reaksiyonlarda epinefrin vermek gerekir 1/1000 0,3-0,5 ml erişkin için 1/1000 0,01 ml/kg (maks 0,3mL) çocuk için Bazı hastalarda dk sonra 2. enj gerekebilir. 4

5 Takip Parenteral H1- ve H2-reseptör antagonisti Steroidler (metilprednisolon) Bronkospazm için beta agonistler Hipotansiyon için kristaloid; dopamin ve epinefri inf (LH) Minör semptomlu hastalar birkaç saat monitörize izlendikten sonra tedaviye yanıt vermişse gönderilebilir. Tüm hastalar mutlaka allerjiste yönlendirilmelidir. KARINCALAR Ateş karıncalarının sokması sonucu papül oluşur ve 6-24 saat içinde steril bir püstül gelişir. arı sokmasındaki ile aynıdır. 5