Açıklama Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Açıklama 2008-2010. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK"

Bariş Yalçın
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Açıklama Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK

2 TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU VE UYKU

3 Hypnos (Uyku Tanrısı)

4 Nyks (Gece Tanrısı)

5 Hypnos (uyku tanrısı) ve Thanatos (ölüm tanrısı)

6 Morpheus ve Phantasos (Rüya Tanrıları)

7 Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), morbidite riski yüksek, tedaviye dirençli, süreğen gidişli yaygın bir bozukluktur. Travmatik olayı tekrarlayıcı tarzda yaşama, olayı anımsatan uyaranlardan kaçınma ve artmış uyarılmışlık TSSB nun ana belirtileridir. Uyku yapısındaki değişiklik, artmış irkilme, devamlı tetikte ve dikkatli olma bulguları ve fizyolojik tepkilerde artma TSSB da sık görülen bulgulardır

8 Uyku bozuklukları TSSB nun belirgin özelliklerinden biridir. DSMIV de travmatik olayları tekrar yaşama ve artmış uyarılmışlık bulguları içinde yer alır. Travmayla ilişkili gece kabusları, uykuya başlama ve anksiyetenin eşlik ettiği sık uyanıklıklar TSSB da % 6397 gibi bir oranla sık görülen bulgulardır.

9 Gece kâbusları, TSSB'da önemli bir yer alır ve travmatik olayların tekrarı ve tehdit eden olayların özelliklerini taşır. Hastalarda insomnia yanında artmış uyarılmışlık sonucunda oluşan uykuya başlamada ve devam ettirmede güçlük belirgindir. Uyku sırasında da hareketlerin arttığı, rüya ile ilişkili olmaksızın psişik ve somatik anksiyete ile ilişkili uyanmalar da dikkat çekmektedir.

10 TSSB olgularında toplam uyku zamanında ve uyku etkinliğinde azalma en çok bildirilen bozukluklar olmuştur. Bu veriler, uykunun sürekliliğine ilişkin bozuklukların ön planda olduğuna işaret etmektedir. Çalışmaların çoğunda düşük uyku indeksi ve toplam uyku süresinde azalma belirgindir. TSSB olgularının büyük bölümü uykuıya dalma sorunu tanımlamaktadırlar.

11 Uykuya başlama ve devam ettirmedeki bozulma, TSSB olgularında sıklıkla yoğun olarak yaşadıkları zorlayıcı ve rahatsız edici zihinsel içerikten kaçınma çabası olabileceği gibi, uykudaki bu bozulma REM dönemine de bağlanmaktadır. REM uykusu düşünce içeriğinin zorlayıcı etkisinin yoğunlaştığı ve aktiviteler üzerinde baskılayıcı kontrolün azaldığı bir dönem olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle REM dönemi TSSB olguları için bir tehdit olmaya başlamaktadır.

12 TSSB olgularında iç ve dış uyaranlar üzerinde kontrol yeteneğinin azaldığı, bu uyaranlara karşı kullanılan kontrol etme ve baş etme yeteneğinde azalmanın uykuda da kendini gösterdiği düşünülmektedir. Uykuya başlamada görülen güçlük yaşanan sık gece kabusları nedeniyle uyku fobisi olarak da adlandırılmaktadır. Hastaların kaçınma davranışlarından birisi olarak uyuyamama yönünde bir davranış geliştirmiş olabilecekleri düşünülmektedir.

13 TSSB olgularında yapılan çalışmalardaki bu değişkenliğe rağmen en sık bildirilen anormallik, toplam uyku süresinde ve uyku etkinliğinde azalmadır. Bulgular, uykunun sürekliliğine ilişkin bozukluklar olduğuna işaret etmektedir. Uykudaki kesintiler, dinginliğin ortadan kalktığını, TSSB nun temel belirtilerinden birisi olan uyarılmışlık artışının uykuda da görüldüğünün göstergesi olarak kabul edilebilir.

14 Uyku süresince polisomnografi kayıtları, elektroensefalografi ve diğer fizyolojik verilerin kaydedilebildiği yöntemlerle uykunun başlangıcı, devamı yapısı (uyku dönemlerinin dağılımı) ve REM aktivitesinin ölçümü ile hastalık hakkında objektif bilgiler sağlanır.

15 UYKUNUN NORMAL FİZYOLOJİSİ: Uyku, insan ömrünün yaklaşık 1/3'nü oluşturmaktadır. Farklı 5 dönem dikkati çekmektedir. Bu dönemlerden birisi Rapid Eye Movement (REM) diğerleri de Non REM (NREM) olarak adlandırılmaktadır. Bu dönemleri içine alacak şekilde bir tanım yapılırsa uykunun, uyanıklıkla beş uyku dönem arasındaki periyodik geçişler olduğu söylenebilir.

16 UYKUNUN NORMAL FİZYOLOJİSİ: Genellikle kısa bir uyanıklık döneminden sonra insanlar 1., 2., 3. ve 4. döneme girmektedir. Uykunun başlamasından yaklaşık 90 dakika sonra ilk REM dönemi ortaya çıkmaktadır. Daha sonra da yaklaşık 90 dakika aralarla bir gecede 35 REM döneminden geçilmektedir. Genel olarak uykunun ilk 1/3'lük bölümünde derin uyku, son 1/3'ünde de REM uykusu daha fazla yer almaktadır.

17 Dönem EEG de saniyedeki siklus sayısı (cps) İlişkili beyin dalgaları Genç erişkinlerdek i miktarı Özellikleri Uyanık, gözler kapalı 812 cps Alfa dalgaları _ Gevşemiş durum 1. dönem uyku 37 cps Teta dalgası %5 Nabız ve solunumda yavaşlama, kan basıncı ve episodik beden hareketlerinde azalma ile görülen uykunun hafif dönemi 2. dönem uyku 1214 cps Uyku iğcikleri ve K kompleksi % 45 Total uyku süresinin en büyük yüzdesini kaplar 3.ve 4. dönem uyku cps Delta dalgaları (yavaş dalga uyku) % 25 (yaşla azalır) Uykunun en derin ve kas gerginliğinin oldukca azaldığı dönemdir. Gece terörü, uykuda yürüme ve yatak ıslatma gibi uyku bozuklukları bu dönemde oluşabilir. REM uykusu 340 cps testere dişi görünümünd e beta, alfa ve teta dalgaları % 25 (yaşla azalır) Episodik hızlı göz hareketleri ile kas tonusunda azalma veya kayıp olurken, nabız, solunum ve kan basıncında artma, penis ve klitoriste ereksiyon olur. EEG kaydı olarak kişi sanki uyanırkan, beden sanki uykuya devam ediyor gibidir.

18 TSSB DA YAPILAN UYKU ÇALIŞMALARI: 2007 yılında toplam 772 olgu ile 20 polisomnografi çalışması üzerinden yapılan bir metaanalizde; Genelde TSSB olgularının daha fazla dönem 1 uykusuna, azalmış delta uykusuna sahip oldukları ve REM dansitesinin yüksek olduğu bildirilmiştir. Ancak bu çalışmalarda cinsiyet, yaş, depresyonun ve madde kötüye kullanımın varlığının verileri etkileyen önemli değişkenler olduğu vurgulanmıştır.

19 Uyku latensinde uzama, uyku etkinliğinde ve toplam uyku süresinde azalma sık bildirilen bozukluklar olmuştur. Çalışmaların çoğunda toplam uyku süresinde azalmanın anlamlı olduğu gösterilirken, bazılarında ise anlamlı değişikliğin olmadığı bildirilmiştir. Uyku etkinliğinde azalma çalışmaların çoğunda bildirilirken, bir kısmında da değişiklik gösterilememiştir.

20 TSSB da REM uykusu ile ilgili değişiklikler, diğer uyku değişkenlerine göre daha tutarlı sonuçlar vermiştir. Savaş gazisi TSSB olgularında REM uykusunda fazik motor aktivite ve göz hareketleri dansitesi artmış olduğu bildirilmiştir. Gece kâbusları ve kısa uyanıklıklar REM uykusunda daha fazla görülmüştür.

21 Kronik TSSB olgularında yapılan çalışmalarda ağırlık kazanan bulgular REM uykusunun devamlılığının bozulması (semptomatik uyanıklıklar, artmış uyanıklık, arousallar ve artmış motor aktivite) ve artmış fazik hızlı göz hareketleri (REM dansitesi) olmuştur. Bu yüzden REM uykusundaki fragmantasyonun TSSB için temel karakteristik uyku bozukluğu olabileceği düşünülmektedir.

22 Travma Sonrası Stres Bozukluğunda Uyku Uyku bozuklukları, TSSB da en sık bildirilen bulgulardır. % 6397 (Nishiyama,1996: van Kammen, 1987: Cox, 1992) Uykuya başlamada güçlük TSSB; % 44, TSSB gelişmeyenlerde; % 6 (Neylan 1998) TSSB; % 41, TSSB gelişmeyenlerde; % 13 (Shapiro, 2000) Uykuya devam etmede güçlük TSSB; % 91, TSSB gelişmeyenlerde; % 63 (Neylan 1998) TSSB; % 47, TSSB gelişmeyenlerde; % 18 (Shapiro, 2000) Kabuslar TSSB; % 52, TSSB gelişmeyenlerde; % 5 (Neylan 1998) TSSB; % 19, TSSB gelişmeyenlerde; % 4 (Shapiro, 2000)

23 T. uyku zamanı REM latesi REM % Dönem 2 % Delta % Dönem 1 % Uyanıklık sayısı Uyku latensi Uyku etkinliği Travma Sonrası Stres Bozukluğunda Uyku Mellman 1995?? Mellman 1995 * Hefez 1987 Kramer 1988 Mikulincer 1989 Glaubman 1990 Vankammen 1990 Ross 1994 Dow 1996 Lavie 1979 Hefez 1987 GATA 1999 Toplam uyku süresinde azalma, Uyku etkinliğinde azalma, Uyku latensinde uzama, Gece kabusları Mikro uyanıklıklar

24 Travma Sonrası Stres Bozukluğunda Uyku UYKU DEĞİŞKENİ Uyku İndeksi Uyanıklık Sayısı Yatakta Geçen Süre Toplam Uyku Süresi Uyku Periyod Zamanı Uyku Latensi Dönem Değişikliği Dönem Sıklığı Dönem 1 Dönem 2 Dönem 3 Dönem 4 Dönem 3+4 REM Dönem Yüzdesi Dönem 1 Dönem 2 Dönem 3 Dönem 4 Dönem 3+4 REM Dönem Latensi Dönem 2 Dönem 3 Dönem 4 REM *p<.05 **p<.01 TSSB n=25 82± ± ± ± ± ± ±17.4 Kontrol n= ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ±21.2 p.001**.02*.02*.05*.02*.03*.003**.03*

25 Travma Sonrası Stres Bozukluğunda Uyku kap hızı Tablo XXV: TSSB ve normal olgularda EKG ritmi karşılaştırması TSSB normal uyanıklık dönem 1 dönem 2 delta REM Uyku dönemlerine göre EKG değişkenleri Uyanıklık Dönem 1 Dönem 2 Delta uykusu REM dönemi TSSB 72.4± ± ± ± ±8.8 Normal 61.4± ± ± ± ±3.2

32 Çatışmayla ilişkili TSSB olgularında Paroksetin ve Paroksetin + Melatoninin uyku yapısı üzerine olan etkileri. Toplam 12 olgu çalışmaları tamamlanmıştır.

33 Uyku indeksinde azalma, Uyanıklık sayısında artma, Uyku latensinde artma, Toplam uyku süresinde azalma, Dönem 4 yüzdesinde azalma, Dönem 2 latensinde uzama, REM latensinde kısalma anlamlı bulunan değişiklikler olmuştur

Benzer belgeler

Uykuda değişmeler. Travma sonrası stress bozukluğu: Uyarılmışlık yoğun. Mani: Kısa ve kompakt uyku, REM ve delta uykusu azalmış

Uykuda değişmeler. Travma sonrası stress bozukluğu: Uyarılmışlık yoğun. Mani: Kısa ve kompakt uyku, REM ve delta uykusu azalmış Uykuda değişmeler Depresyon: REM latensi kısa, delta dalgaları azalmış Travma sonrası stress bozukluğu: Uyarılmışlık yoğun Mani: Kısa ve kompakt uyku, REM ve delta uykusu azalmış Panik: Uykuya dalma güçlüğü,