BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ

Transkript

1 BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ BİLGİSAYAR: Kendisine verdiğimiz bilgileri istediğimizde saklayabilen, istediğimizde geri verebilen. MATEMATİKSEL, MANTIKSAL işlemler yapabilen ve sonucu kullanıcıya ileten bir cihazdır. Kişisel bilgisayarın çalışma prensibi iki kısımda incelenir. 1. DONANIM, 2. YAZILIM 1. DONANIM(Hardware) Bilgisayar iç ve dış donanım olmak üzere iki kısımda incelenir. Bilgisayar kasası ve içindeki parçalar iç donanım parçalarını oluştururken kasa dışındaki parçalar dış donanım parçalarını oluşturur. Yaygın olarak kullanılan Dış Donanım Parçaları şunlardır: Monitör: Bilgisayarda yaptığımız işleri görebilmemizi sağlayan elektronik bir alettir. Monitörler ekranları üzerindeki pixel denilen renk noktacıkları ile görüntüyü oluştururlar. (Full Hd çözünürlüklü bir ekranda 1920x1080= tane pixel vardır.) Klavye: Bilgisayara harf, rakam, işaret gibi verileri girmemizi ya da onay ve iptal komutları vermemizi sağlayan aygıttır. Ülkemizde F ve Q klavye yaygın olarak kullanılmaktadır. F Klavyedeki harfler Türkçe yazım kurallarına göre dizilmiştir. (Ünlü harfler sol orta kısımdadır.) Fare (Mouse): Bilgisayara el hareketleri ve tıklama ile komut verebilmemizi sağlayan cihazdır. (Dokunmatik ekranlı bilgisayarlarda farenin yerini ekranlarda bulunan dokunma algılama alanları yapmaktadır.) Yazıcı: Bilgisayardaki bilgilerimizi kâğıt üzerine çıkartmamızı sağlayan cihazlardır. Lazer ve mürekkep püskürtmeli olmak üzere yaygın olarak kullanılan iki tip yazıcı vardır. Kasa ve içindekilerden oluşan İç Donanım Parçaları şunlardır: (Anakart, İşlemci, Ram ve Ekran kartı bozulursa bilgisayar açılmaz.) Kasa Kutusu: Kasa kutusu kasa içindeki donanım parçalarını sabitlememizi ve bir arada tutmamızı sağlar. En önemli parçası Kasa içerisindeki donanım parçalarının elektriğini sağlayan Güç Kaynağıdır. Anakart: Birçok iç donanım parçasını üzerine takılmasını ve bu parçaların düzenli çalışmasını sağlayan parçadır. (Klavye, Mouse, İşlemci, Ram, Hard Disk, Tüm USB cihazları, DVD Rom, Ekran Kartı, Ses Kartı vs parçalar ana karta bağlanır.) İşlemci: Tüm mantıksal ve matematiksel işlemleri yapar. Bilgisayarın işlem hızı işlemciye bağlıdır. İşlemcilerdeki çekirdek sayısı işlemci sayısı gibidir. İşlemcinin çekirdek sayısı ne kadar fazla ise işlemci aynı anda o kadar farklı iş yapabilir. İşlemcilerin saniyedeki işlem yapabilme hızları GHZ (gigahertz) olan birimle ölçülür. Hard Disk: Tüm dosyalarımız (klasör, program, müzik, film, oyun vs.) kalıcı olarak bu donanım parçasının içine kaydedilir. Masaüstü bilgisayarlarında ve dizüstü bilgisayarlarda genellikle içinde Metal Disk bulunan Hard Diskler mevcutken tablet ve akıllı telefonlarda Flash Diskler gibi parçalardan oluşan Hard Diskler mevcuttur. RAM: Bilgisayarda yapılan işlemlerin bilgileri geçici olarak RAM de tutulur. Bilgisayar kapatıldığında bu bilgiler silinir. Örneğin Windows ve oyunlar Hard Diskler içerisinde kayıtlıdır. Oyunu oynamak için çalıştırdığımızda oyun RAM a yüklenir ve RAM üzerinden oynanır. Ekran Kartı: Bilgisayardaki bilgileri kullanıcının görebilmesi için monitöre gönderir. Monitörün bilgi kablosu ekran kartına bağlanır. Ekran Kartlarında VGA, DVI, HDMI çıkışlar yoluyla görüntü monitörlere iletilir. Ses Kartı: Bilgisayardaki seslerin çıkmasını sağlar. Hoparlör ya da kulaklık ses kartına bağlanır. 1

2 2. YAZILIM (Software) Yazılım, bilgisayarda donanım parçalarını kontrol ederek istediğimiz işlemleri yapmamızı sağlayan komutlardır. Yazılımı olmayan bir bilgisayarı çalıştırdığımızda ekranda sadece boş bir görüntü oluşur. Aslında yazılımı görmemiz dokunmamız mümkün değildir, çünkü yazılımlar bilgisayarın belleğine yüklenen komutlardır. Nasıl bir arkadaşımızın belleğindeki bilgileri göremez ancak o söylediği zaman öğrenebilirsek, bilgisayara yüklü yazılımı da ancak bilgisayarı kullandığımız zaman fark ederiz. Kısacası, içi boş sayfalarla dolu bir kitabı kullanamadığımız gibi yazılımı olmayan bir bilgisayarda da hiçbir işlem yapamayız. Yazılımları iki bölümde inceleriz. 1-İşletim Sistemi Yazılımları: Bilgisayarın tüm işlevlerini yöneten yazılımlardır. Örneğin Windows (Windows 7), Linux (Pardus, Android), Mac Os X Bir bilgisayarın işleyişi ve özelliklede verimliliği, işletim sistemi ile ilgilidir. İşletim sisteminin ana görevi bir orkestra şefi gibi bilgisayarın çalışması için gerekli komutları vermek ve işlevleri sağlamaktır. İşletim sistemi, donanım ile yazılım arasındaki bağlantıyı sağlar. Eğer işletim sistemi çalışmazsa bilgisayarı kullanamayız, programları yükleyemeyiz. 2-Uygulama Yazılımları: Bilgisayarda istediğimiz işleri yapmamızı sağlar. Yazı yazmak, resim yapmak, oyun oynamak gibi. Örneği Word, Excel, PowerPoint programları gibi yazılımlar farklı amaçlar için kullanılır. WİNDOWS İŞLETİM SİSTEMİNE GİRİŞ: Windows işletim sistemi dünyada en çok kullanılan işletim sistemidir. Adını pencerelerden alan Windows işletim sistemi 1982 yılından beri kullanılmaktadır. (Windows3.1, Windows95, Windows98, Windows2000, WindowsXP, WindowsVista, Windows7, Windows8) Windows İşletim Sisteminde Pencere İşlemleri: Bir program, dosya ya da klasör açtığınızda, ekranınızda pencere olarak adlandırılan bir çerçeve kutusunun içinde gösterilir (Windows işletim sistemi adını bundan alır ). Windows'da her yerde pencereler olduğundan, pencerelerin nasıl taşınacağını, boyutlarının nasıl değiştirileceğini ya da yalnızca çalıştırmayı anlamak çok önemlidir. Menü çubuğu: Programda seçim yapmak için tıklatabileceğiniz öğeler içerir. Başlık çubuğu: Belge ve programın adı gösterilir (veya bir klasörde çalışıyorsanız klasör adını gösterir). Simge Durumuna Küçült, Ekranı Kapla ve Kapat düğmeleri: Bu düğmeler, sırasıyla, pencereyi gizler, tüm ekrana sığacak şekilde büyütür ve kapatır. Kaydırma çubuğu: O anda göremediğiniz bilgileri görmek için pencere içeriğini kaydırmanızı sağlar. Kenarlıklar ve köşeler: Pencerenin boyutunu değiştirmek için fare işaretçinizle bunları sürükleyebilirsiniz. 2

3 Windows İşletim Sisteminde Dosya ve Klasör Sistemi: Dosya: Daha çok birisinin masasında veya dosya dolabında bulabileceğiniz yazılı bir belgeye benzer; ilgili bilgiler koleksiyonunu içeren bir öğedir. Bilgisayardaki dosya örneklerine metin belgeleri, elektronik tablolar, dijital resimler ve hatta şarkılar bile dahildir. Örneğin, dijital fotoğraf makinesiyle çektiğiniz her resim ayrı bir dosyadır ve müzik CD'si bir düzine tek tek şarkı dosyası içerir. Klasör: dosyalarınızı depoladığınız bir taşıyıcıdan biraz daha fazlasıdır. Binlerce dosya kâğıdını birisinin masasına koyarsanız, belirli bir dosyaya gerek duyduğunuzda bulmanız neredeyse olanaksızdır. Bu nedenle, kişiler genellikle dosya kâğıtlarını dosya dolabındaki klasörlere depolarlar. Dosyaları mantıksal gruplar halinde düzenlediğinizde belirli bir dosyayı bulmanız kolay olur. Dosyalarımızı ve Klasörlerimizin adını değiştirmek için Mouse ile dosya ve klasörün üzerine gelip sağ tuşu basıp, çıkan menüden Yeniden Adlandır dememiz yeterlidir. Windows İşletim Sisteminde Kopyalama, Taşıma(Kesme) ve Kısayol İşlemi: Kopyalama: Bütün programlarda en çok kullanılan konulardan bir tanesi de kopyalama ve taşımadır. Bir dosyanın fotokopisini alıp başka bir ortama (klasöre) yerleştirilmesi işlemine kopyalama adı verilir. Kopyalama sonunda dosyalar iki tarafta da mevcuttur. Kopyalamak içinmouse ile dosya ve klasörün üzerine gelip sağ tuşu basıp, çıkan menüden Kopyala seçeneğini seçip, kopyalama yapacağımız yerde tekrar Mouse un sağ tuşuna basıp Yapıştır seçeneğini seçmemiz yeterlidir. Taşıma(Kesme): Dosyaların taşınması ise yerlerinin değiştirilmesi anlamında kullanılabilir. Yani dosyayı bir yerden alıp başka bir yere götürmek olarak düşünebilirsiniz. Taşıma için Mouse ile dosya ve klasörün üzerine gelip sağ tuşu basıp, çıkan menüden Kes seçeneğini seçip, kopyalama yapacağımız yerde tekrar Mouse un sağ tuşuna basıp Yapıştır seçeneğini seçmemiz yeterlidir. Kısayol: Bir dosyanın veya programın bağlantısıdır ve bir simge ile gösterilir. Bir kısayolu çift tıklattığınızda, ilgili dosya veya program açılır. Sık kullanılan dosyaları tek ve kolayca erişilebilen bir konumda (örneğin, bir klasör veya masaüstü) tutmak için mükemmel bir yoldur. Kısayol için Mouse ile dosya ve klasörün üzerine gelip sağ tuşu basıp, çıkan menüden Kopyala seçeneğini seçip, kopyalama yapacağımız yerde tekrar Mouse un sağ tuşuna basıp Kısayol Yapıştır seçeneğini seçmemiz yeterlidir. Windows İşletim Sisteminde Denetim Masası: Denetim Masası, Windows'u, uygulamaları ve hizmet ortamını yapılandırmak için kullanabileceğiniz özel amaçlı yönetimsel araçlar sağlar. Denetim Masası, sık gerçekleştirilen görevler (örneğin, Görünüm ve Donanım Ekleme) için kullanabileceğiniz varsayılan öğeler içerir. Kullanıcı tarafından yüklenen uygulamalar ve hizmetlerle ilgili simgeler de Denetim Masası'na eklenir. En çok kullanılan denetim masası özelliklerinden bazıları şunlardır: 1. Kişiselleştirme: Bilgisayarın temasını, rengini, seslerini, masaüstü arka planını, ekran koruyucuyu, yazı tipi boyutunu ve kullanıcı hesabı resmini değiştirerek bilgisayarınızı kişiselleştirebilirsiniz. Masaüstünüz için belirli araçlar da seçebilirsiniz. 2. Fare: Farenizi çeşitli yollarla özelleştirebilirsiniz. Örneğin, fare düğmelerinizin işlevlerini değiştirebilir, fare işaretçisini daha görünebilir yapabilir ve fare tekerleğinin kaydırma hızını değiştirebilirsiniz. 3

4 3. Ağ ve Paylaşım Merkezi: Bu bölümü kullanarak bilgisayarlar arası bağlantı ve internet bağlantı ayarlarını değiştirip kontrol edebilirsiniz. 4. Aygıt Yöneticisi - Aygıtlar ve Yazıcılar: Aygıt Yöneticisini kullanarak, bilgisayarınızda yüklü aygıt sürücülerini görüntüleyip güncelleştirebilir, donanımın düzgün çalışıp çalışmadığını kontrol edebilir ve donanım ayarlarında değişiklik yapabilirsiniz. 5. Bölge ve Dil Seçenekleri: Bu bölümde bulunan, Klavye ve Diller alt başlığına girerek klavyemizi istediğimiz dile ve düzene değiştire biliriz. (F Klavye ve Rusça Klavye) 6. Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü: Üzerinde saat tarih ve başlat menüsünün bulunduğu Görev çubuğunun ayarları bu bölümden düzenlenir. 7. Görüntü: Ekran görüntü ayarları bu bölümden yapılır. En önemli bölümü Ekran çözünürlüğünün ayarlanmasıdır. 8. Güç Seçenekleri: Bilgisayar kasası güç düğmesinin yapacaklarından, bilgisayar kullanılmadığında ekranın kapatılması ve bilgisayarın uyku moduna geçmesi gibi güç ayarlarının yapıldığı yerdir. 9. İnternet Seçenekleri: İnternet Explorer programı için giriş web sayfası, görüntü ve bağlantı ayarlarının ayarlandığı yerdir. 10. Klasör seçenekleri: Gizli dosya ve klasörleri görünür kılmak, dosya uzantılarının gizleyip açmak gibi dosya ve klasörler üzerinde çeşitli işler yaptığımız bölümdür. 11. Kullanıcı Hesapları: Bilgisayarı kullanan kişilerin için ayrı ayrı hesaplar açılmasına ve bu hesaplar üzerinde parola, resim, değiştirme gibi ayarların yapıldığı bölümdür. 12. Programlar ve Özellikler: Bilgisayara yüklü programları kaldırıp değiştirdiğimiz bölümdür. 13. Sistem: Bilgisayarımızla ilgili İşlemci, Ram, İşletim Sistemi, performans gibi bilgileri içeren bölümdür. 14. Tarih ve Saat: Tarihi, saati ve saat dilimini değiştirdiğimiz bölümdür. 15. Yazı Tipleri: Windows ta ve çeşitli programlar da kullanılan yazı tiplerine ekleme ve değişiklik yaptığımız bölümdür. 16. Yedekleme ve Geri Yükleme: Dosyalarımızı ve windows u yedekleyerek bir sorun oluşması durumunda bu yedekler sayesinde bizi sorunlardan kurtaran bölümdür. MİCROSOFT OFFİCE (Word, Excel, PowerPoint Programları) Microsoft Officebilgisayarda yazı hazırlamak, hesap tabloları oluşturmak, sunu hazırlamak gibi işlemleri gerçekleştirdiğimiz paket programlardan oluşan ticari bir yazılım paketidir. Microsoft Office WORD Kağıt, rapor, kitapçık vb gibi işlemleri yaptığımız, profesyönel belgeler hazırlanan bir yazı yazma programıdır. Word de kullanılan belli başlı özellikler şunlardır. Yeni:Yeni bir word belgesi açmak içi kullanılır. Şablonları kullanarak hazır safalar üzerinde çalışma yapılabilir (Hazır davetiyeler vb). Aç: Kayıtlı bir word belgesini açmak için kullanılır. Kaydet: Bir dosya üzerinde yapılan değişiklikleri tekrar açılan o dosya üzerine kaydetmek için kullanılır. Farklı Kaydet:Bir dosya üzerinde yapılan değişiklikleri yeni bir dosya olarak kaydetmek için kullanılır. Word Giriş, Ekle, Sayfa Düzeni, Başvurular, Postalar, Gözden Geçir, Görünüm Menülerinden oluşmaktadır. 1. Giriş Menüsü: İçinde Yazı Tipi, Paragraf, Stiller, Düzenleme gibi bölümler vardır. a. Yazı Tipi: Bu bölümde yazı tipi, yazı tipi boyutu, yazılan yazıyı büyük küçük harfe çevirme, seçilen metni kalın, italik, metine alt çizgi ve üst çizgi ekleme alt karakter, üst karakter, keçeli kalem vurgusu ve yazı tipi rengi bulunmaktadır. 4

5 b. Paragraf: Bu bölümde yazılan paragrafın sola hizalanması, ortalanması, sağa hizalanmasıve iki yana yaslanması özellikleri ile paragraflar arası ve paragrafın satırları arasındaki boşluğun ayarlandığı bölüm bulunmaktadır. Ayrıca paragraf renginin belirlenmesi, madde işaretleri, madde numaralandırması, paragraf girintisi ve seçilen paragrafların sıralandırılması gibi özellikler mevcuttur. c. Stiller: Yazı tipinden, yazı büyüklüğüne, yazı rengine, paragraf ayarlarına kadar hazır ayarların olduğu bölümdür. d. Düzenleme: Bu bölümde belge içindeki metin ve başka içerikleri bulduğumuz BUL bölümü ve Belgedeki metin ve içerikleri değiştirdiğimiz DEĞİŞTİR bölümü bulunmaktadır. 2. Ekle Menüsü: Sayfalar, Tablolar, Çizimler, Bağlantılar, Üstbilgi ve Altbilgi, Metin ve Simgeler Bölümlerinden oluşmaktadır. a. Sayfalar: Yazılan belgemize kapak sayfası, bulunduğumuz sayfanın öncesine ve sonrasına boş sayfalar eklediğimiz bölümdür. b. Tablolar: Belgemize tablolar eklediğimiz bölümdür. Eklenen tablonun Tablo Araçları Tasarım menüsünden tablomuzun hücre renklerinden kenarlık çizgi ve renkleri ayarları yapılmaktadır. Eklenen tablonun Tablo Araçları Düzen menüsünden ise tablomuzun istenmeyen satır ve sütunları silindiği gibi yeni satır ve sütunlar eklenebilir. Birleştir bölümü ile hücreler ve tablolar birleştirilip bölünebilir. Hücrelerin satır ve sütun olarak genişlikleri ayrlanabilir. Hizalam bölümü ile hücre içerisine yazılan yazılar hücrede istediğimiz şekilde konumlandırılıp metin yönü değiştirilebilir. Sıralama özelliği ile sütunlar baz alınarak hücre içerikleri isteğimize göre sıralanabilir. 5

6 c. Çizimler: Resim, Küçük resim, Şekil çizimleri, SmartArt ve Grafik eklediğimiz bölümdür. Resim: Belgemize resimler ekleyip, düzenlediğimiz bölümdür. Resim araçları biçim menüsü seçeneklerini kullanarak resimlerimiz üzerinde çeşitli değişiklikler yapabiliriz. Özet olarak Ayarla bölümüyle renk ve parlak gibi ayarlar, Resim Stilleri bölümüyle resmimize çeşitli çerçeve ve efektler, Yerleştir bölümüyle resmimizi sayfada konumlandırma, boyut bölümüylede resmimizin boyutunu ve resim üzerinden istemediğimiz yerleri kesme gibi işlemler yapılabilir. Çizim Araçları: Çeşitli şekiller ekleyip düzenlediğimiz bölümdür. Çizim araçları biçim menüsü seçeneklerini kullanarak şekiller üzerinde çeşitli değişiklikler yapabiliriz. Şekil ekle bölümü ile yeni şekil ekleyebilir, şekil stilleri bölümüyle şekillerin renleri üzerinde değişiklikler yapabiliriz. Yerleştir bölümüyle şekillerimizi sayfada konumlandırma ve birden fazla şekili seçerek yeni şekil oluşturma, boyut bölümüylede çizimlerin boyutunu değiştirme işlemi yapabiliriz. SmartArt: Bilgiyi görsel olarak ifade etmek için SmartArt grafiklerinin oluşturulduğu bölümüdür. SmartArt Tasarım bölümüyle grafikler düzenlernirken, SmartArt Biçim bölümüyle grafiklarin renk gibi tasarım özellikleri değiştirilir. Grafik: Verileri göstermek ve karşılaştırmak için kullanılan görsel şekillerdir. 6

7 Grafik Araçları Tasarım Bölümü ile grafiğin verileri gösterge başlıkları ve grafiğin stilli ayarlanır. Grafik Araçları Düzen Bölümü ile gösterge etiketleri, eksen çizgileri, grafik arka plan rengi gibi bölümler ayarlanır. Grafik Araçları Biçim Bölümü ile grafiktegi şekil ve yazıların sitilleri ve reklerini ayarlayabiliriz. d. Üstbilgi ve Altbilgi: Belgelerimize üstbilgi, altbilgi ve sayfa numarası eklediğimiz bölümdür. e. Metin: Sayfamıza metin kutusu ve dekoratif metin (WordArt) eklediğimiz bölümdür. f. Simgeler: Sayfamıza Matematiksel denklemler ve klavyemizde bulunmayan ( gibi ) simgeler eklediğimiz bölümdür. 3. Sayfa Düzeni Menüsü: Sayfa yapısı, sayfa arka planı sayfanın paragraf özellikleri ve sayfadaki resim ve şekillerin yerleşim ayarlarının yapıldığı bölümdür. a. Sayfa Yapısı: Sayfanın kenar boşlukları, sayfası yatay çevirme, sayfa boyutunu ayarlama, sayfayı sütünlara bölmek ve sayfaları farklı bölüm yapmak için bu bölümdeki özellikler kullanılır. b. Sayfa Arka Planı: Sayfamıza Fligran eklemek, sayfa rengini değiştirmek ve sayfa kenarlıklarının ayarlandığı bölümdür. c. Paragraf: Sayfadaki paragraf ve girinitileri ile paragraflar arasındaki boşluklar ayarlanır. d. Yerlerştir: Sayfamızda bulunan resim ve şekillerin hizalanması, guruplanması gibi ayarların yapılabildiği bölümdür. 4. Görünüm Menüsü: Sayfa görünümünün ayarlandığı bölüm burasıdır. Belge Görünümü bölümü ile sayfaların görünme şekli değiştirilirken, Göster/Gizle bölümü ile belgeye cetvel, klavuz çizgileri ve sayfarı küçük küçük gösteren küçük resimler bölümü eklenir. 5. Yazdır: Yazdığımız yazıyı printerden çıkarmak için bu bölüm kullanılır. Yazıcı Bölümü ile yazıyı çıkarmak istediğimiz yazıcıyı seçebiliriz. Sayfa Aralığı bölümü ile tüm sayfaları değil sadece çıkarmak istediğimiz sayfaları çıkarabilir. (Örnek 1,40,22-30,3,35-38 yazarak birinci, kırkıncı, yirmiiki ve otuzuncu sayfa aralıklarını, üçüncü sayfayı, otuzbeş ve otuzsekizinci sayları çıkarırız). Kopya Sayısı bölümü ile çıkartığımız sayfalardan kaç kopya çıkarmak istiyorsak o kadar çıkartırız. Sayfalara yazımızı önlü arkalı çıkarmak için öncelikle tek numaralı sayfaları yazıcıdan çıkartır, bu sayfaları yazıcıya geri koyup sayfaların boş yerlerine çift numaralı sayfaları yazdırarak yazımızı önlü arkalı yazdırmış oluruz. 7