AAPM NĠN TG-51 KLĠNĠK REFERANS DOZĠMETRĠ PROTOKOLÜ VE UYGULAMALARI

Transkript

1 Çukurova Üniversitesi AAPM NĠN TG-51 KLĠNĠK REFERANS DOZĠMETRĠ PROTOKOLÜ VE UYGULAMALARI Mehmet YÜKSEL, Zehra YEĞĠNGĠL Lüminesans Dozimetri Kongresi IV Gaziantep Üniversitesi, Eylül

2 İÇERİK 1. RADYOTERAPĠ a) Radyoterapi b) Radyoterapi Teknikleri c) Teleterapi Cihazları 2. TG-51 DOZĠMETRĠ PROTOKOLÜ a) Araç-Gereçler b) Ölçüm Sistemi c) TG-51 de Veriler d) Ölçüm Yöntemleri c) Soğurulan Doz Hesabı 2

3 Radyoterapi 1. RADYOTERAPİ Tıpta, iyonlaştırıcı radyasyon yardımıyla kanserli hücrelerin yok edilmesi için kullanılan tedavi yöntemidir. Genel hedef, kanser hücresi ve dokusudur. Radyoterapinin amacı; tanımlanmış tümör hacmine, tümörü çevreleyen sağlıklı dokuya en az zarar verecek şekilde, yüksek doğrulukla ölçülmüş radyasyon dozunu vermek ve bu sayede tümör içindeki hastalıklı hücrelerin bölünmelerini veya çoğalmalarını devamlı olarak durdurmak, tümörün yok olmasını sağlamak, hayat kalitesini arttırmak ve kanserli hasta sağ kalımını arttırmaktır. 3

4 Radyoterapi Maksimum Doz Minumum Doz Hedef organ (kanserli doku) Diğer organlar (sağlıklı dokular) İlk Radyoterapi Tedavisi (1957) Kanserli ve Normal Hücreler 4

5 Radyoterapi Teknikleri Radyoterapi Harici Radyoterapi (Teleterapi) Dahili Radyoterapi (Brakiterapi) Sistemik Selektif Radyoterapi 5

6 Radyoterapi Teleterapi Cihazları Co-60 Cihazları: Radyasyon kaynağı olarak Co-60 kullanan cihazlardır. Aktiviteleri 5000 Ci ile Ci arasında değişmektedir. 6

7 Radyoterapi Lineer Hızlandırıcı Cihazlar: Işını elektrik enerjisi kullanarak kendisi üreten, düzenleyen ve hastaya gönderen cihazlardır. Ürettikleri fotonların enerjileri MV. 7

8 2. TG-51 DOZİMETRİ PROTOKOLÜ (Harici Işın Dozimetri Protokolü) Kuzey Amerika da merkezi bulunan The AAPM (The American Association of Physics in Medicine-Amerikan Tıbbi Fizikçiler Birliği) tarafından oluşturulmuş klinik referans dozimetri protokolüdür. 8

9 TG-51 Protokolü Soğurulan doz ölçümlerinde foton ve elektronun her ikisi için de su fantomu kullanılması önerilmektedir. Çünkü; katı fantomlarla yapılan hesaplamalarda fantomlarda meydana gelen elektrik yükü birikimi hesaplanan değerlerde sapmaya neden olmaktadır. Co-60 kaynağı ile ışınlanan bir su fantomunun, ölçüm noktasında soğurduğu dozun, iyon odasından faydalanılarak hesaplanması ile elde edilen kalibrasyon faktörü yardımıyla, Co-60 cihazının kalibrasyonunun yapılması temeline dayanır. 9

10 TG-51 Protokolünde Araç ve Gereçler Su Fantomu (30 cm x 30 cm x 30 cm) Elektrometre İyon odası Lineer hızlandırıcı veya Co-60 cihazı 10

11 TG-51 Protokolü İçin Ölçüm Sistemi 11

12 TG-51 Protokolünde Veriler Bu protokolde kullanılan verilerin birçoğu yalnızca kesin ve çok iyi tanımlanmış referans şartları altında uygulanır. Bu şartlar, yüksek enerjili foton ve elektron ışınlamaları için belirlenmiş olup bunlar; Ölçümün derinliği, Alanın büyüklüğü ve Kaynağın yüzeye uzaklığıdır. (SSD) 12

13 Soğurulan Dozun Ölçümü İçin Yöntemler 1) Kaynak-İyon Odası Uzaklığı (Sabit) SCD : Source-Chamber Distance 13

14 Soğurulan Dozun Ölçümü İçin Yöntemler 2) Kaynak-Yüzey Uzaklığı (Sabit) SSD : Source-Surface Distance 14

15 Soğurulan Dozun Hesaplanması referans kalitesinde, D W kalibrasyon faktörlü bir iyon odası ile referans şartlarda soğurulan doz: D W : N, D MN W D, W Suyun soğurduğu doz (Gy) M : N D, W : Referans şartlarda tam olarak düzeltilmiş dozimetre okuması (C) Kalibrasyon faktörü (Gy/C) 15

16 Soğurulan Dozunun Hesaplanması Kalibrasyon faktörü; N D, W k N 60 Co D, W Foton; D W Mk N 60 Co D, W k TG-51, iyon odalarının bilinen tüm referansları için değerlerini içerir ve değerler arasındaki değişim %5 tir. 16

17 Soğurulan Dozun Hesaplanması Elektron; P gr : D k w Klinikte ölçülen, MP P gr gr k ' R k 50 ' R k k ecal N ecal, D w Co ' k R50 : Protokolde sunulan değer, k ecal : 60 ecal N Co N D, W D, W dönüşümünü yapar. 17

18 Derin Doz Grafiği Su fantomunda, 10 x 10 cm² alanın merkezi ekseni boyunca elde edilen derin doz eğrisi 18

19 Daha Detaylı Bilgi İçin 19

20 KAYNAKLAR 1) AAPM Online 2) B. Demir ve ark., Cerrahpaşa Tıp Dergisi, Cilt:34 Sayı:1, ) B. Dirican, 1. Parçacık Hızlandırıcıları ve Uygulamaları Kongresi, Ekim ) NRC Ionizing Radiation Standarts Web 20

21 TEŞEKKÜRLER 21