Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası

Transkript

1 tepav Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Küreselleşme Rekabet Politikası ve kriz Slide 1 türkiye ekonomi politikaları araştırma vakfı Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Güven Sak Ankara, 26 Mart 2008

2 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 2 Çerçeve Nasıl büyüyoruz? Büyüme nasıl sürdürülebilir? Şirketlerin büyüme kısıtları Hizmetler sektörünün artan önemi Büyüme sürecinin rekabet politikası meseleleri nelerdir? Devlet yardımları Hizmetler sektörüne ilişkin politika çerçevesi Şirket birleşmelerinin kolaylaşması

3 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 3 Son dönemde nasıl büyüdük? : % : %7.2 Kamudaki kural/davranış değişiklikleri sonucunda gelen özel sektör intibakı Mali disiplin Bankacılık reformu Verimlilik artışlarına dayalı Özel sektöre dayalı Ölçek ve verimlilik ilişkisi

4 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 4 Türkiye nin uzun dönemli yakınsama performansı 60% Seçilmiş ülkelerde kişi başına düşen milli gelirin ABD de kişi başına düşen milli gelire oranı (PPP, ) 50% 40% 30% 20% Türkiye / ABD 10% 0% Kaynak: Dünya Kalkınma Göstergeleri

5 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 5 Aynı kalmak kader değil, yakınsayabilenler var Seçilmiş ülkelerde kişi başına düşen milli gelirin ABD de kişi başına düşen milli gelire oranı (PPP, ) 60% 50% Kore / ABD 40% 30% 20% Türkiye / ABD Çin / ABD 10% 0% Kaynak: Dünya Kalkınma Göstergeleri

6 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 6 Türkiye deki temel sorun şirketlerin yeterince büyüyememesidir Hayatta kalan şirketler beşinci yıllarına ulaştıklarında, hala aynı boyuttalar. 5 senede hayatta kalanların ölçeği / yeni girenlerin ölçeği 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Kolombiya Romanya Türkiye Arjantin Macaristan Meksika Letonya Estonya Kaynak: Dünya Bankası TEPAV 2007

7 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 7 Büyüme nasıl sürdürülebilir?

8 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 8 Slide 8 İkinci nesil reformlar ve rekabet gücü gündemi Ekonominin kurumsal altyapısı Yargı, vergi, kamu yönetimi, Düzenleyici otoriteler Devlet yardımları sistemi İstihdam politikaları İşgücü maliyetleri Nitelikli işgücü (eğitim reformu) Girdi maliyetleri (hizmetler) Altyapı ve enerji reformları Şirketler kesiminin büyüme engelleri

9 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 9 Şirketlerin büyümesinin önündeki engeller ekonominin yeni kısıtıdır Finansal sistemin boyutları? Finansal kesime erişim problemleri? Kayıtdışı faaliyetlerin yoğunluğu? Hukuk sisteminden kaynaklanan aksaklıklar? Giriş-çıkış engelleri? Yurt içi piyasalarda eşit şartlarda rekabete ilişkin problemler? Devlet yardımları düzenlemesi

10 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 10 Hizmetler sektörünün artan önemi Yeni dönemde rekabet gücünün belirleyicisi hizmetler sektörünün performansıdır Eğitim, finans, enerji, ulaştırma, lojistik, bilişim, iletişim, perakende, sağlık, inşaat Örnek: perakende sektörü gıda sektörünü de dönüştürmektedir Hizmetler sektörünün doğrudan yabancı yatırım girişlerindeki önemi Kamudan satışlar-tmsf ya da özelleştirme

11 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 11 Büyüme sürecinin rekabet politikası meseleleri nelerdir?

12 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 12 Devlet yardımı karmaşasına bir örnek 5084 sayılı teşvik kanunu Yeni yapılan yatırımlar ne kadar makul? Fiyat rekabetine ve ucuz işgücüne dayalı bir strateji ne kadar makul? Kahramanmaraş örneği: Eskiler için 2008 de teşvik kalkıyor; sadece yeniler faydalanacak Kaybedenler: Kahramanmaraş dışındakiler, daha önce kurulmuş olanlar; DTM nin dahilde işleme rejimi düzenlemesi Yeni kurulanlar da kurdan dolayı kaybediyorlar Uzun vadede kazanan? Dönüşüm sürecinin yönetim sorunu Politika çerçevesi, koordineli eylem (uygulama koordinasyonu)

13 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 13 Etkin düzenleme büyüme dostudur Sektörel rekabet politikalarının artan önemi Başka türlü iyi ve kötü örnekler nasıl bir arada olabilir. Sivil havacılık İnternet servis sağlayıcılığı Özelleştirme idaresi Rekabet Kurumu ilişkisi umut verici Darısı sektörel düzenleyici otoriteler ve yargı ile iyi ilişkilere

14 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 14 Sektörlere ilişkin tutarlı politika çerçevesi Özel yolcu taşımacılığı alanının rekabete açılması başarılı sonuçlar verdi Şirket sayısı arttı. Fiyatlar düştü (%70 e kadar). Taşınan yolcu sayısı yükseldi (son üç yılda %100 artış) Piyasa bir bütün olarak büyüdü. Sivil Havacılık İdaresi başarılı bir performans izledi. Aynı durum internet servis sağlayıcılığı için geçerli değil. TT özelleştirme gelirlerini ençoklaştırmanın hedef olarak alınmasının dayanılmaz hafifliği Girişlere kısıtlayıcı yaklaşım. İkisi de aynı bakanlık değil mi?

15 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 15 Türkiye de havayolu taşımacılığı Havayolu taşımacılığında altyapı kalitesi, 2007, OECD ülkeleri sıralamaları Kaynak: Global Competitiveness Report

16 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 16 Türkiye de internet kullanımı OECD ülkelerinde 100 kişi başına düşen geniş bant abonesi sayısı, teknolojiye göre, Haziran 2006 DSL Kablo Diğer OECD Ortalaması Iceland Korea Switzerland Finland Norway Sweden Canada United Kingdom Belgium United States Japan Luxembourg Austria France Australia Germany Spain Italy Portugal New Zealand Czech Republic Ireland Hungary Poland Turkey Slovak Republic Mexico Greece Kaynak: Dünya Bankası TEPAV 2007 Netherlands Denmark

17 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 17 Slide 17 Türkiye de internet erişim maliyeti Aylık ortalama genişbant maliyeti Mbit/saniye için, Ekim 2007, USD PPP Kaynak: OECD

18 Recent Developments in the Turkish economy Slide 18 Peki Türkiye de Facebook a ne oluyor? Facebook da Türkiye ağına kayıtlı kullanıcı sayısı, Mar07-Mar million 1.6 million 700 k 170 k 6500 *Mart 2007 *Eylul 2007 *Kasim 2007 *Ocak2008 *Mart 2008 Source: Facebook.com

19 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 19 Neden Türkiye de BRIC ülkelerinin iki katı kadar kullanıcı var? Seçilmiş ağlara kayıtlı Facebook kullanıcıları, Mart 2008 London, UK Australlia Turkey 1.9 million 1.8 million 2.4 million Toronto, Canada 1.1 million Sweeden New York, US Chicago, US India 832 k 805 k 604 k 590 k China Brazil Russia 240 k 109 k 74 k Source: Facebook.com

20 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 20 Nelere baktık? Nelere bakmadık? Bakılanlar (RK-Dünya Bankası-TEPAV) Telekomünikasyon Hızlı tüketim malları perakendeciliği Elektrik Havayolu yolcu taşımacılığı Henüz bakılmayanlar Karayolu kargo taşımacılığı Havayolu kargo taşımacılığı Liman işletmeciliği Enerji alt başlıkları (üretim + dağıtım) İnternet servis sağlayıcılığı + içerik sağlayıcılığı

21 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 21 Büyüme sürecinde nasıl bir işlev? Büyüme ortak hedefin içselleştirilmesini gerektirir. DÖİK süreci YOİKK süreci Rekabet politikası alanında Şirketler kesiminin önündeki büyüme engellerinin kaldırılması-rekabet kısıtının kaldırılması Özel şirketlere ilişkin rekabet politikası kararlarının uygulanması Kamu kuruluşları ve düzenlemeye tabi teşebbüslere ilişkin rekabet hukuku uygulama sorunları Devlet yardımları düzenlemesi Şirket birleşmeleri Hizmetler sektöründe verimlilik artışlarının sağlanması Sektörel rekabet politikalarının saptanması ve uygulanması

22 Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Rekabet Politikası Slide 22 Sonuçlar Büyüme süreci ortak bir hedefe kilitlenmeyi gerektirir Hizmetler sektöründe yeniden yapılanma ve şirketlerin büyüme engellerinin kaldırılması konusunda herkesin ortak hedefi görebilmesi gerekir. Rekabet politikası, şirketlerimizin küresel rekabet ortamına intibakı amacını görebilmelidir.