Bipolar duygudurum bozukluğu tanısı konan bireylerin etkilenmemiş birinci derece akrabalarındaki şizotipal özellikler

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Bipolar duygudurum bozukluğu tanısı konan bireylerin etkilenmemiş birinci derece akrabalarındaki şizotipal özellikler"

Transkript

1 256 Bipolar duygudurum bozukluğu olanların akrabalarında şizotipal özellikler Bipolar duygudurum bozukluğu tanısı konan bireylerin etkilenmemiş birinci derece akrabalarındaki şizotipal özellikler Murat EMÜL, 1 Erhan KURT, 2 Özkan GÜLER, 1 Gazi ALATAŞ 2, Ömer ÖZBULUT 1, Ömer GEÇİCİ 3 ÖZET Amaç: Bipolar duygudurum bozukluğu hastalarının etkilenmemiş akrabalarındaki şizotipal özelliklerin sağlıklı kontrollerle karşılaştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Katılımcılar, bipolar bozukluk tanılı bireylerin DSM-IV-TR tanı ölçütlerine göre herhangi bir psikiyatrik tanıyı karşılamayan birinci derece akrabaları; kendisinde ve akrabalarında herhangi bir psikiyatrik bozukluk bulunmayan sağlıklılardan seçildi. Bireylerden Şizotipal Kişilik Ölçeğinin doldurulması istendi. Sonuçlar: Yakın arkadaş yokluğu, kısıtlı duygulanım ve şüphecilik alt ölçeklerinde hasta akrabalarının puanları sağlıklı kontrol grubundan anlamlı olarak daha yüksek bulundu. Kişilerarası şizotipi ve negatif şizotipi puanları hasta akrabalarında sağlıklılara göre anlamlı olarak daha yüksek saptandı. Tartışma: Çalışmamız, negatif şizotipinin bipolar bozukluk için ortak ailesel özellikler gösterebileceğini düşündürmektedir. Pozitif ve dezorganize şizotipi boyutu genetik ya da ailesel yatkınlıkla ilişkili bulunmamıştır. Şizofreni için pozitif belirti sayılan şüpheciliğin bipolar bozuklukta da ailesel özellik taşıdığı düşünülmektedir. (Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007; 8: ) Anahtar sözcükler: Affektif psikoz, şizotipi, psikoza yatkınlık, birinci derece akrabalar The schizotypal features of unaffected first degree relatives of bipolar mood disorder patients ABSTRACT Objective: The aim of this study was to compare the schizotypal features in unaffected first degree relatives of bipolar affective patients with healthy controls. Methods: The participants were elected from the relatives of bipolar affective patients who did not meet any psychiatric diagnostic criteria among DSM-IV-TR and healthy people who did not have any psychiatric disorder or whom did not have any first degree relatives with psychiatric disorder. Results: No close friends, constricted affect, and suspiciousness subscale scores were found significantly higher in unaffected relatives of the patients than healthy controls. Interpersonal schizotypy and negative schizotypy scores were also significantly higher in relatives of the patients than healthy controls. Conclusion: Negative schizotypy is considered to be related with familiality in bipolar mood disorder in our study. Positive and disorganized schizotypy dimensions were not found to be related with familiality in bipolar mood disorders. Suspiciousness, which is thought to be a positive symptom in schizophrenia, is considered to have familial characteristics in bipolar affective disorder. (Anatolian Journal of Psychiatry 2007; 8: ) Key words: affective psychosis, schizotypy, psychosis proneness, first degree relatives 1 Yrd.Doç.Dr., 3 Doç.Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri ABD, AFYON 2 Uzm.Dr., Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, İSTANBUL Yazışma adresi: Dr. Murat EMÜL, Afyon Kocatepe Üniv. Tıp Fak. Psikiyatri ABD, Mavi Hastane, İzmir Yolu, 8. km. AFYON E-posta: hmuratemul@hotmail.com; muratemul@yahoo.com Anatolian Journal of Psychiatry 1007; 8:

2 Emül ve ark. 257 GİRİŞ Şizotipinin genellikle şizofreniye yatkınlığı gösterdiği düşünülmektedir. 1 Ancak bu kavram daha genel anlamda özgün olmayan psikoza yatkınlığı ya da psikotizmi düşündürmektedir. 2 Bu nedenle boyutsal yaklaşımla bakıldığında şizotipi, normallikten başlayıp yalnız şizofrenik bozuklukla değil, bipolar ve obsesif kompulsif bozukluk gibi başka patolojik spektrumlarla da sonlanan bir süregenlik durumudur. 1 Yine de, şizofreni spektrumu için ayrık kategorilere karşı işlevsel psikozun süregenliği ya da başka sözcüklerle belirtilecek olursa, sendrom yerine boyutsallık üzerindeki tartışmalar şimdiye dek açıklayıcı yanıtlar bulamamıştır. 3 DSM-IV tanı ölçütlerine göre, şizotipal kişilik özellikleri taşıyanlar şüpheci ve alıngan olmaya eğilimlidir. Davranışları ve konuşmaları tuhaftır, farklı inanış ve ilgi alanları vardır. Duygulanımları kısıtlı olabilir ve kişilerarası yakınlık kurmada zorlanabilirler. En önemli konulardan biri şizotipal karakterlerin duygudurum bozukluğu gibi başka bozukluklarla nasıl ilişkili olduğudur. Psikotik bozuklukların sınırları çok açık belirlenmemiştir ve psikotik özellikli duygudurum bozukluğu, içgörüsü az olan obsesif kompulsif bozukluk (OKB) gibi başka klinik durumlar da ortak özellikler götserebilmekte ve psikotik bozukluklarda bir belirsizlik sorusu doğurmaktadır. 1 Şizofreni spektrumu özelliklerinin şizofreni hastalarının akrabalarında, psikotik özellikli duygudurum bozukluğu hastalarının akrabalarına göre daha yüksek oranda görüldüğü tartışmalıdır. Aslında, şizofreni ve psikotik özellikli duygudurum bozukluğu hastalarının çocuklarındaki çalışmalarda şizotipal özelliklerinin yaygınlığının farklı olmadığı, ancak iki grupta da şizotipal özelliklerin kontrol grubundan anlamlı düzeyde yüksek olduğu bildirilmiştir. 4 Duygudurum bozukluğu olan hastaların birinci derece akrabalarında şizofreni spektrumu özelliklerinin arttığı bildirilmişken, 4 biri geniş ölçekli bir epidemiyolojik çalışma 5 olmak üzere, iki farklı çalışmada 6 benzer sonuçlar bulunmamıştır. Şizotipinin üç boyutu, şizofrenideki üç faktörlü yapıya çok benzemektedir. 7-9 Belirtilerin kümelendiği boyutsal yaklaşıma göre, bu üç boyut basit bir genetik temele dayanmakta ve şizofreni için farklı ailesel risk etkenleriyle ilişkili görünmektedir. 10,11 Örneğin, üç çalışmada şizofreni hastalarındaki yüksek dezorganizasyon skorunun hem şizofreni, hem de BDB için yüksek ailesel riskle ilişkili olduğu gösterilmiştir Ancak BDB hastalarının etkilenmemiş akrabalarını şizotipal özellikler bakımından değerlendiren veriler sınırlıdır. Bu çalışmadaki amacımız, BDB hastalarının birinci derece akrabalarında görülen şizotipal özelliklerle kendisinde ve birinci derece akrabalarında psikiyatrik bozukluk öyküsü bulunmayan sağlıklı kişileri karşılaştırmaktı. YÖNTEM VE GEREÇ Çalışma örneklemi, 1 Aralık Şubat 2007 tarihleri arasında Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Psikotik Bozukluklar Polikliniği ve Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Ayaktan Tedavi Ünitesi ne başvuran hastaların akrabalarından oluşturuldu. Yarı yapılandırılmış görüşme ile DSM-IV-TR BDB tanı ölçütlerini karşılayan bireylerin, DSM-IV-TR ölçütlerine göre yapılan görüşme sonucunda herhangi bir tanı konmamış olan 42 birinci derece akrabası (gelişigüzel olarak anne-babaları, kardeşleri ya da çocukları) çalışmaya alındı. Çalışmaya alınma ölçütleri: BDB hastalarının birinci derece akrabaları için Şizotipal Kişilik Ölçeği ni (ŞTKÖ) 15 anlayıp doldurabilecek zihinsel kapasitede ve eğitim düzeyinde olması, kendisinde herhangi bir ruhsal bozukluk öyküsünün olmaması ölçüt olarak alınmıştır. Kontrol grubunu DSM-IV-TR tanı ölçütlerine göre herhangi bir psikiyatrik bozukluğu ve geçmişinde psikiyatrik bozukluk öyküsü olmayan ve birinci derece akrabalarında psikiyatrik bozukluk bulunmayan 31 sağlıklı birey çalışmaya alındı. BDB hastalarının birinci derece akrabalarından ve kontrol grubundan ŞTKÖ doldurulması istendi. Ülkemizde ölçeğin güvenilirlik ve geçerliliği üniversite öğrencilerinde yapılmıştır. 16 Ölçeğin toplam puanı 0-74 arasında değişmektedir. Sorular evet ya da hayır biçiminde yanıtlanmaktadır. ŞTKÖ nin, DSM-III-R şizotipal kişilik bozukluğu tanı ölçütlerini tarayan 9 alt ölçeği vardır ve her alt ölçekte 7-9 arasında madde vardır. Ölçeğin başlangıçta iki faktörden oluştuğu düşünülmüşse de, sonraki çalışmalar bilişsel-algısal, kişilerarası ve dezorganize şizotipi olarak adlandırılan üç faktörün varlığına işaret etmiştir. Bilişsel-algısal şizotipi puanı, alınma düşünceleri, garip inanış-büyüsel düşünce, sıra dışı algısal yaşantı ve şüphecilik alt ölçeklerinin puanlarının toplanmasıyla hesaplanır. Kişilerarası şizotipi puanı, aşırı sosyal anksiyete, yakın arkadaş yokluğu, kısıtlı duygulanım ve şüphe- Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007; 8:

3 258 Bipolar duygudurum bozukluğu olanların akrabalarında şizotipal özellikler cilik puanlarının toplanmasıyla elde edilirken; dezorganize şizotipi puanını hesaplamak için garip davranış ve garip konuşma puanları toplanmaktadır. 16 İstatistiksel değerlendirme Etkilenmemiş hasta akrabaları ve sağlıklı grubun medeni durumları, eğitim düzeyleri ve cinsiyetleri ki-kare testi, yaşları Student s t testi ile karşılaştırıldı. Hasta akrabaları ve sağlıklı kontrol gruplarının ŞTKÖ alt test puanları ve boyutsal yaklaşımlı puanları Student t testi ile değerlendirildi; p<0.05 anlamlı olarak kabul edildi. SONUÇLAR Hastaların akrabaları ve sağlıklı grup arasında sosyodemografik özellikler bakımından anlamlı bir fark yoktu (Tablo 1). Hasta akrabalarının yedisi çocuk, 21 i anne-baba ve 14 ü kardeşlerden oluşmuştu. ŞTKÖ yakın arkadaş yokluğu, kısıtlı duygulanım ve şüphecilik alt ölçeklerinde hasta akrabalarının puanları sağlıklı kontrol grubundan anlamlı olarak daha yüksek bulundu (sırasıyla, t=2.8, p=0.005; t=2.8, p=0.006 ve t=2.0, p=0.04). ŞTKÖ toplam puanları açısından iki grup arasında anlamlı bir fark bulunmadı. Üç faktörlü yapıya göre bakıldığında ise, ŞTKÖ kişilerarası şizotipi faktör puanı hasta akrabalarında sağlıklılara göre anlamlı olarak daha yüksek saptandı (t=2.1, p=0.03). İki faktörlü yapıyla değerlendirildiğinde, ŞTKÖ negatif şizotipi skoru hasta akrabaları grubunda anlamlı olarak yüksekti (t=2.1, p=0.03). Hasta akrabaları ve sağlıklı gönüllülerdeki ŞTKÖ puanları ortalama±standart sapma olarak özetlenmiştir (Tablo 2). Üç faktörlü yapıya göre değerlendirildiğinde, dezorganize şizotipi puanları bakımından iki grup arasında anlamlı bir fark bulunmadı (p>0.05). İki faktörlü yapıya göre bakıldığında iki grup arasındaki pozitif şizotipi puanları açısından anlamlı bir fark saptanmadı (p>0.05). Tablo 1. Hasta akrabalarının ve kontrol grubunun sosyodemografik özellikleri Hasta Sağlıklı Özellikler akrabaları (n) grup (n) Test p Cinsiyet 0.4 Kadın/Erkek 15/27 17/14 Eğitim χ 2 = İlköğretim Lise YO/üniversite 6 8 Medeni durum 0.11 Bekar 8 10 Evli Yaş (Ort.±SD) 41.5± ±9.5 t= TARTIŞMA Şizofreni ve affektif psikozlar arasındaki Kraepelinyan dikotomi son yıllarda daha sık tartışılmaktadır. Birkaç araştırmacı, 17,18 ayırıcı tanısı güç olan bu iki bozukluğun genetik bir süreklilik taşıdığını öne sürmüştür. Baron ve Gruen, 19 şizofreni hastalarının akrabalarının şizofreni spektrum bozukluğu olup olmamasına bakılmaksızın, artmış oranlarda majör depresif nöbet yaşadıklarını bildirmişlerdir. Cardno ve ark. 20 ise, duygulanımsal olan ve olmayan psikozlar arasında bir bağ olduğunu öne sürmüştür. Anatolian Journal of Psychiatry 2007; 8: Şizofreni spektrum bozukluklarının birçok belirtisi depresyonla (ör., sosyal geri çekilme, zevk almama, konsantrasyon güçlüğü) ve anksiyete (ör., endişe) ile üst üste binişmektedir. Depresyon ve anksiyetenin negatif belirtili şizofreniyle birçok fenotipik benzerlikleri paylaştığına dikkat edilmelidir. 21 Çalışmamızda ŞTKÖ negatif belirtilerinden yakın arkadaş yokluğu, kısıtlı duygulanım alt ölçeği puanları hasta akrabalarında daha yüksek bulundu. Üç boyutlu yapıya göre, kişilerarası şizotipi, iki boyutlu yapıya göre negatif şizotipi puanlarının BDB hasta akrabala-

4 Emül ve ark. 259 Tablo 2. Hastaların sağlıklı akrabaları ve kontrol grubunun ŞTKÖ puanları Hasta akrabaları Sağlıklı kontrol ŞTKÖ skorları Ort. ± SD Ort. ± SD Referans 2.6 ± ± 2.1 Sosyal anksiyete 3.8 ± ± 2.4 Garip inanış-büyüsel düşünce 1.4 ± ± 1.5 Sıra dışı algısal yaşantı 2.2 ± ± 2.1 Garip davranış 1.3 ± ± 1.6 Yakın arkadaş yokluğu* 3.6 ± ± 1.6 Garip konuşma 2.6 ± ± 2.4 Kısıtlı duygulanım** 3.4 ± ± 1.6 Şüphecilik* 3.0 ± ± 1.7 Üç boyutlu yaklaşım Bilişsel algısal şizotipi 9.2 ± ± 6.4 Kişiler arası şizotipi* 13.3 ± ± 6.2 Dezorganize şizotipi 3.8 ± ± 3.4 İki boyutlu yaklaşım Pozitif şizotipi 13.0 ± ± 8.8 Negatif şizotipi* 13.3 ± ± 6.2 ŞTKÖ toplam puan 23.7 ± ± 12.3 * p<0.05, ** p<0.001 rında anlamlı düzeyde yüksek saptanması bu ortak fenotipik paylaşımın ailesel ortak özelliklerin bir parçası olabileceğini düşündürmektedir. Ancak, bu durumun açıklığa kavuşması için etkilenmemiş birinci derece şizofreni ve BDB akrabalarının ŞTKÖ ile karşılaştırıldığı çalışmalara gereksinme vardır. Şizofreni hastaları manik belirtilere benzer belirtileri sıklıkla yaşamaktadır Özellikle şizofreninin akut evresinde aşırı heyecan, dürtüsellik, psikomotor hareketlilik ve işbirliği kurulamama gibi belirtiler bulunabilmektedir. Şizofreni ve akut bipolar mani hastalarında yapılan bir araştırmada pozitif ve negatif sendrom değerlendirme ölçeğinden şizofrenide mani benzeri belirtileri saptamak için heyecan alt ölçeği oluşturulmuştur. Bu alt ölçeğin içinde şüphecilik/kötülük görme başlığı da yer alır. 25 Şizofrenideki mani benzeri bu belirtiler bozukluğun merkezinde yer almaktadır ve farmakolojik tedaviye iyi yanıt verme eğilimi taşır. 26,27 Bir çalışmada haloperidole yanıt alınamayan şizofreni hastalarına divalproex eklenmiş ve şüpheciliği, varsanıları, sıra dışı düşünce içeriği ve emosyonel yoksunluğu olan şizofreni hastalarında olumlu yanıt alınmıştır. 28 Bir başka çalışmada şizofreni spektrum bozukluğu olan hastalarda paranoyanın, artmış depresyonun bir öngörücüsü olduğu bulunmuştur. 29 Bizim çalışmamızda, BDB olan hastaların etkilenmemiş akrabalarında şüphecilik alt puanı sağlıklılara göre anlamlı düzeyde yüksekti. Yukarıdaki çalışmalar ve bizim bulgumuz, şüpheciliğin BDB için ailesel özellik taşıyabileceğini düşündürmektedir. Çalışmamızda literatür verilerini destekleyen bulgu, dezorganize şizotipi bakımından etkilenmemiş hasta akrabaları ile sağlıklı kontrol grubu arasında fark olmamasıydı. Yapılan dört şizofreni araştırmasında, dezorganizasyon puanları bakımından akraba ve kontrol grupları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bu bulgu, ŞTKÖ deki dezorganizasyon boyutunun şizofrenide olduğu gibi, olasılıkla BDB için de ailesel yatkınlığı içermediğini düşündürmektedir. Pozitif belirtiler, doğası gereği daha kolay gözlemlenebilmektedir. Daha çok dikkat çekmelerinin yanı sıra pozitif belirtiler, akut psikotik bozukluğu göstermekte ve sıklıkla klinik müdahaleyi gerektirmektedir. Bazı çalışmalarda şizofreni tanısı konmuş bireylerin akrabalarının psikoz benzeri belirtileri içeren ölçeklere daha Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007; 8:

5 260 Bipolar duygudurum bozukluğu olanların akrabalarında şizotipal özellikler savunmacı yaklaştıkları görüşü ileri sürülmüştür. 33,35 Otuz altı şizofreni hastasının annebabasının (n=72) ve 26 evli çiftin karşılaştırıldığı bir çalışmada, pozitif şizotipi skorları şizofreni tanısı konmuş çocuğu olan anne-babalarda anlamlı olarak daha düşük bulunmuştur. Bu düşüklüğün, hasta akrabalarının anne-babalarının şizofreni belirtilerine daha aşina olmasından kaynaklanabileceği üzerinde durulmuştur. 34 Çalışmamızda pozitif şizotipinin etkilenmemiş hasta akrabaları ve sağlıklılar arasında farklı bulunmaması, hasta akrabalarının negatif belirtilerden çok pozitif belirtilere aşina olmasından kaynaklanabileceğini akla getirmektedir. Bu çalışmanın önemli kısıtlılıkları vardır. En önemli kısıtlılığı, BDB hastalarının psikotik özellikli olan ve olmayan olarak ayrılmamasıdır. İkincisi, örneklemin küçük olmasının bulguları genelleştirmeyi zorlaştırmasıdır. Üçüncüsü, karşılaştırma grubu olarak şizofreni hastalarının etkilenmemiş akrabalarının çalışmada olmamasıdır. Dördüncüsü, anne-babalarla kardeşlerin birlikte değerlendirilmesi bulguları yorumlamayı güçleştirmektedir. Çünkü bir aile kuracak ve anne-baba olacak kadar sağlıklı anne babalar ile henüz evlenmemiş bireyleri bir arada değerlendirmek hatalı olabilecektir. 30 Beşinci olarak, ŞTKÖ nin Türkçe güvenilirlik ve geçerlilik çalışmasında kadın-erkek arasında farklılık olabileceği üzerinde durulmuşken, biz çalışmada cinsiyet farklılıklarını karşılaştırmadık. Ayrıca ölçeğin genç nüfusta çalışılması ve bizim örneklemimizin orta yaşlardaki bireylerden oluşması da yorumlamalarımızı kısıtlamaktadır. Sonuç olarak BDB hastalarının birinci derece akrabalarında ŞTKÖ ne göre negatif şizotipi boyutu ailesel bir yatkınlığı göstermektedir. ŞTKÖ pozitif ve dezorganize şizotipi boyutu bizim örneklemimizde ailesel yatkınlıkla ilişkili bulunmamıştır. Ayrıca şizofreni için pozitif belirtilerden biri olan şüphecilik bipolar bozuklukta ailesel özellik taşıyabilmektedir. Ancak yalnız bir test doldurarak elde edilen bu sonuçları ihtiyatlı yorumlamak gereklidir. Bu konuda daha geniş örneklemle, anne-baba, kardeş ve çocuklardaki şizotipal özellikleri karşılaştıran; BDB hastaları ile şizofreni hastalarının etkilenmemiş akrabalarındaki şizotipal özellikleri karşılaştıran çalışmalara gereksinme vardır. KAYNAKLAR 1. Rossi A, Daneluzzo E. Schizotypal dimensions in normals and schizophrenic patients: a comparison with other clinical samples. Schizophr Res 2002; 54: Claridge G, McCreery C, Mason O, Bentall R, Boyle G, Slade P, et al. The factor structure of schizotypal traits: a large replication study. Br J Clin Psychol 1996; 35: Kendler KS and Walsh D. In reply. Arch Gen Psychiatry 1999; 56: Gillvarry CM, Russell A, Hemsley D and Murray RM. Neuropsychological performance and spectrum personality traits in the relatives of patienst with schizophrenia and affective psychosis. Psychiatry Res 2001; 101: Kendler KS, McGuire M, Gruenberg AM, O'Hare A, Spellman M, Walsh D. The Roscommon Family Study: III. Schizophrenia-related personality disorders in relatives. Arch Gen Psychiatry 1993; 50: Torgersen S, Onstad S, Skre I, Edvardsen J and Kringlen E. True schizotypal personality disorder: a study of co-twins and relatives of schizophrenic probands. Am J Psychiatry 1993; 140: Liddle PF, Barnes TR. Syndromes of chronic schizophrenia. Br J Psychiatry 1990; 157: Anatolian Journal of Psychiatry 2007; 8: Arndt S, Alliger RJ and Andreasen NC. The distinction of positive and negative symptoms. The failure of a two-dimensional model. Br J Psychiatry 1991; 158: Gruzelier JH. The factorial structure of schizotypy, part I: affinities with syndromes of schizophrenia. Schizophr Bull 1996; 22: Andreasen NC, Carpenter WT. Diagnosis and classification of schizophrenia. Schizophr Bull 1993; 19: Kendler KS, McGuire M, Gruenberg AM, Walsh D. Clinical heterogeneity in schizophrenia and the pattern of psychopathology in relatives: results from an epidemiologically based family study. Acta Psychiatr Scand 1994; 89: Cardno AG, Holmans PA, Harvey I, Williams MB, Owen MJ, McGuffin P. Factor-derived subsyndromes of schizophrenia and familial morbid risks. Schizophr Res 1997; 23: Van Os J, Marcelis M, Sham P, Gilvarry K, Murray R. Psychopathological syndromes and familial morbid risk of psychosis. Br J Psychiatry 1997; 170: Guerra A, Fearon P, Sham P, Jones P, Lewis S, Mata I, Murray R. The relationship between predisposing factors, premorbid function and symptom dimensions in psychosis: an integrated approach. Eur Psychiatr 2002; 17:

6 Emül ve ark Raine A. The SPQ: A scale for the assessment of schizotypal personality based on DSM-II-R criteria. Schizophr Bull 1991; 17: Şener A, Bora E, Tekin I, Özaşkınlı S. Şizotipal Kişilik Ölçeğinin üniversite öğrencilerindeki güvenilirlik ve geçerliliği. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2006; 16: Taylor MA. Are schizophrenia and affective disorder related? A selective literature review. Am J Psychiatry 1992; 149: Crow TJ. The continuum of psychosis and its genetic origins. The sixty-fifth Maudsley lecture. Br J Psychiatry 1990; 156: Baron M, Gruen RS. Schizophrenia and affective disorder: are they genetically linked? Br J Psychiatry 1991;159: Cardno AG, Marshall EJ, Coid B, Macdonald AM, Ribchester TR, Davies NJ, et al. Heritability estimates for psychotic disorders: the Maudsley twin psychosis series. Arch Gen Psychiatry 1999; 56: Lewandowski KE, Barrantes-Vidal N, Nelson- Gray RO, Clancy C, Kepley HO, Kwapil TR. Anxiety and depression symptoms in psychometrically identified schizotypy. Schizophr Res 2006; 83: Nakaya M, Suwa H and Ohmori K. Latent structures underlying schizophrenic syndromes: a five-dimensional model. Schizophr Res 1999; 23: Mass R, Schoemig T, Hitschfeld K, Wall E, Haasen C. Psychopathological syndromes of schizophrenia: evaluation of the dimensional structure of the Positive and Negative Syndrome Scale. Schizophr Bull 2000; 26: Peralta V, Cuesta MJ. How many and which are the psychopathological dimensions in schizophrenia? Issues influencing their ascertainment. Schizophr Res 2001; 49: Lindenmayer JP, Brown E, Baker RW, Schuh LM, Shao L, Tohen M, et al. An excitement subscale of the Positive and Negative Syndrome Scale. Schizophr Res 2004; 68: Marder SR, Davis JM, Chouinard G. The effects of risperidone on the five dimensions of schizophrenia derived by factor analysis: combined results of the North American trials. J Clin Psychiatry 1997; 58: Lindenmayer JP, Iskander A, Parak M, Apergi FS, Czobor P, Smith R, et al. Clinical and neurocognitive effects of clozapine and risperidone in treatment-refractory schizophrenia: a prospective study. J Clin Psychiatry 1998; 59: Wassef AA, Hafiz NG, Hampton D, Molloy M. Divalproex sodium augmentation of haloperidol in hospitalized patients with schizophrenia: clinical and economic implications. J Clin Psychopharmacol 2001; 21: Drake RJ, Pickles A, Bentall RP, Kinderman P, Haddock G, Tarrier N, Lewis SW. The evolution of insight, paranoia and depression during early schizophrenia. Psychol Med 2004; 34: Vollema MG, Sitskoorn MM, Appels MCM, Kahn RS. Does the Schizotypal Personality Questionnaire reflect the biological-genetic vulnerability to schizophrenia? Schizophr Res 2002; 54: Kremen WS, Faraone SV, Toomey R, Seidman LJ and Tsuang MT. Sex differences in selfreported schizotypal traits in relatives of schizophrenic probands. Schizophr Res 1998; 34: Yaralian PS, Raine A, Lencz T, Hooley JM, Bihrle SE, Mills S, et al. Elevated levels of cognitive-perceptual deficits in individuals with a family history of schizophrenia spectrum disorders. Schizophr Res 2000; 46: Appels MC, Sitskoorn MM, Vollema MG, Kahn RS. Elevated levels of schizotypal features in parents with a family of schizophrenia spectrum disorders. Schizophr Bull 2004; 30(Suppl.4): Clementz BA, Grove WM, Katsanis J and Iacono WG. Psychometric detection of schizotypy: perceptual aberration and physical anhedonia in relatives of schizophrenics. J Abnorm Psychol 1991; 100: Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007; 8:

Araflt rmalar/researches M. Emül, M. Dalk ran, fi. Turan, R. Yavuz, A. Duran, M. U ur

Araflt rmalar/researches M. Emül, M. Dalk ran, fi. Turan, R. Yavuz, A. Duran, M. U ur Araflt rmalar/researches M. Emül, M. Dalk ran, fi. Turan, R. Yavuz, A. Duran, M. U ur için %9 ve çocuklar için %13 oldu u bildirilmifltir (1). fiizofreni yüksek oranda genetik etkileflim alt nda olmas

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2

İÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2 İÇİNDEKİLER Bölüm 1 Giriş 1 Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2 Normal Dışı Davramışları Belirlemede Öznellik 2 Gelişimsel Değişimlerin Bir Bireyin Davranışsal ve Duygusal Dengesi Üzerindeki

Detaylı

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM 1. Açıklama 1.1.Proje Ortaklarının Adları: Uzman Klinik Psikolog Özge Yaren YAVUZ ERDAN, Uzman Klinik Psikolog Elvan DEMİRBAĞ, Uzman Klinik Psikolog Nilay KONDUZ 1.2.Nihai

Detaylı

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya Þizofrenide Prodromal Belirtiler Prof. Dr. Ýsmet KIRPINAR* Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya da yazýlarýn çoðu; þizofreninin heterojen bir sendrom olduðunu, bu hastalýk için hiçbir patognomonik

Detaylı

Bir Üniversite Hastanesi Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Hastaların Sosyodemografik Özellikleri ile Tanı Grupları Arasındaki İlişki

Bir Üniversite Hastanesi Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Hastaların Sosyodemografik Özellikleri ile Tanı Grupları Arasındaki İlişki ORİJİNAL MAKALE / ORIGINAL ARTICLE Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2014;4(3): 14-18 ISSN: 2146-443X Düzce Üniversitesi sbedergi@duzce.edu.tr Bir Üniversite Hastanesi Psikiyatri Polikliniğine

Detaylı

GİRİŞ İki uçlu bozukluk: Manik episod Depresif episod Ötimi (iyilik hali) Kronik gidişli Kesin ilaç tedavisi gerektirir (akut episod ve koruyucu

GİRİŞ İki uçlu bozukluk: Manik episod Depresif episod Ötimi (iyilik hali) Kronik gidişli Kesin ilaç tedavisi gerektirir (akut episod ve koruyucu ÖTİMİK BİPOLAR HASTALARDA ve AİLELERİNDE YAŞAM KALİTESİ: DİYABETİK HASTALAR ve NORMAL KONTROLERLE KAŞILAŞTIRMALI BİR ÇALIŞMA A. Özerdem a, B. Çakaloz a, Ş.Topkaya a, A. Koçyiğit b, M.Yılmaztürk b, B.B.

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi

Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi ÜN VERS TEYE G R SINAV S STEM NDEK SON DE KL E L K N Ö RENC LER N ALGILARI Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi

Detaylı

Güç Artık İnternette! Power is now on the Internet!

Güç Artık İnternette! Power is now on the Internet! ISSN 2148-7286 eissn 2149-1305 DOI 10.15805/addicta.2015.2.2.R036 Copyright 2015 Türkiye Yeşilay Cemiyeti addicta.com.tr Addicta: The Turkish Journal on Addictions Güz 2015 2(2) 149-153 Review Başvuru

Detaylı

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım 1961 yılında Malatya da doğdum. İlk-orta ve lise öğrenimimi Malatya da tamamladım.1978 yılında girdiğim Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni 1984 yılında bitirdim. 1984-1987 yılları arasında Çanakkale ve

Detaylı

MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ BAZI SOSYODEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE BENLİK SAYGISI DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ BAZI SOSYODEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE BENLİK SAYGISI DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI DOI:10.7816/sed-01-02-05 MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ BAZI SOSYODEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE BENLİK SAYGISI DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Arş. Gör. Dr. H. Onur KÜÇÜKOSMANOĞLU 1 ÖZET Araştırmada müzik öğretmeni

Detaylı

Öz: Bu araştırmanın amacı, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği (BESÖ) Bölümü

Öz: Bu araştırmanın amacı, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği (BESÖ) Bölümü Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümü Öğrencilerinin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Belirtilerinin, Akademik Başarı ve Bazı Parametrelerle İlişkisinin İncelenmesi Mustafa ATLI 1, Gökhan YAŞAR

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU

ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU Hazırlayan Sosyolog Kenan TURAN Veteriner Hekimi Volkan İSKENDER Ağustos-Eylül 2015 İÇİNDEKİLER Araştırma Konusu

Detaylı

Obsesif Kompulsif Belir leri Olan Şizofreni Hastalarının Şizofreni ve Obsesif Kompulsif Bozukluk Hastaları İle Karşılaş rılması

Obsesif Kompulsif Belir leri Olan Şizofreni Hastalarının Şizofreni ve Obsesif Kompulsif Bozukluk Hastaları İle Karşılaş rılması Türk Psikiyatri Dergisi 2008; 19(3): 247-256 Obsesif Kompulsif Belir leri Olan Şizofreni Hastalarının Şizofreni ve Obsesif Kompulsif Bozukluk Hastaları İle Karşılaş rılması Dr. Gülcan GÜLEÇ 1, Dr. Elif

Detaylı

Şizofreni Hastalarının Birinci Derece Yakınlarındaki Şizotipal Özelliklerin Sağlıklı Bireylerle Karşılaştırılması

Şizofreni Hastalarının Birinci Derece Yakınlarındaki Şizotipal Özelliklerin Sağlıklı Bireylerle Karşılaştırılması 266 Araştırma Makalesi / Research Article DOI: 10.4274/npa.y 6136 Şizofreni Hastalarının Birinci Derece Yakınlarındaki Şizotipal Özelliklerin Sağlıklı Bireylerle Karşılaştırılması Comparison of the Schizotypal

Detaylı

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol 1 Acibadem University Medical Faculty 2 Maltepe University Medical

Detaylı

Depremin Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Polikliniği ne başvuru profili üzerine etkisi

Depremin Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Polikliniği ne başvuru profili üzerine etkisi Berkem ve Bildik 29 Depremin Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Polikliniği ne başvuru profili üzerine etkisi Meral Berkem, 1 Tezan Bildik 2 ÖZET Amaç: 1998 ve 1999 deprem sonrası aylarda

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER

PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER Editörler Prof. Dr. Ömer Aydemir - Prof. Dr. Ertuğrul Köroğlu in De erli Türk Hekimlerine Arma an d r. HYB Bas m Yay n 226 PS KOLOJ VE PS K YATR D Z S 36 PS K YATR

Detaylı

İŞLEVSEL DÜZENLEMELERİN, ENGELLİ HASTA MEMNUNİYETİNE OLAN YANSIMASI ERCİYES TIP ÖRNEĞİ

İŞLEVSEL DÜZENLEMELERİN, ENGELLİ HASTA MEMNUNİYETİNE OLAN YANSIMASI ERCİYES TIP ÖRNEĞİ İŞLEVSEL DÜZENLEMELERİN, ENGELLİ HASTA MEMNUNİYETİNE OLAN YANSIMASI ERCİYES TIP ÖRNEĞİ Uzm. İbrahim BARIN Prof. Dr. Kudret DOĞRU Prof. Dr. Murat BORLU Başmüdür Özcan ÖZYURT Müdür Yard. Uzm. Murat YENİSU

Detaylı

Duygusal ve Davran sal Bozukluklar n Tan m 2

Duygusal ve Davran sal Bozukluklar n Tan m 2 Ç NDEK LER Bölüm 1 Giri 1 Duygusal ve Davran sal Bozukluklar n Tan m 2 Normal D Davram lar Belirlemede Öznellik 2 Geli imsel De i imlerin Bir Bireyin Davran sal ve Duygusal Dengesi Üzerindeki Etkileri

Detaylı

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. KAVRAMLAR Büyüme ve Gelişme Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. Büyüme Büyüme, bedende gerçekleşen ve boy uzamasında olduğu gibi sayısal (nicel) değişikliklerle ifade edilebilecek yapısal

Detaylı

DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012. Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi

DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012. Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012 Hazırlayanlar Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi Laura D. Tyson, Kaliforniya Berkeley Üniversitesi Saadia Zahidi, Dünya Ekonomik Forumu Raporun

Detaylı

Bipolar afektif bozukluk nedir?

Bipolar afektif bozukluk nedir? Bipolar afektif bozukluk nedir? Bipolar afektif bozukluğu pek çok kişi farklı şekillerde yaşar. Bazıları şiddetli mutsuzluk ve sadece hafif taşkınlık atakları deneyimlerken, diğerleri son derece şiddetli

Detaylı

KANSER HASTALARINDA PALYATİF BAKIM VE DESTEK SERVİSİNDE NARKOTİK ANALJEZİK KULLANIMI

KANSER HASTALARINDA PALYATİF BAKIM VE DESTEK SERVİSİNDE NARKOTİK ANALJEZİK KULLANIMI T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA PALYATİF BAKIM VE DESTEK SERVİSİNDE NARKOTİK ANALJEZİK KULLANIMI UZMANLIK

Detaylı

HALK EĞİTİMİ MERKEZLERİ ETKİNLİKLERİNİN YÖNETİMİ *

HALK EĞİTİMİ MERKEZLERİ ETKİNLİKLERİNİN YÖNETİMİ * HALK EĞİTİMİ MERKEZLERİ ETKİNLİKLERİNİN YÖNETİMİ * Doç. Dr. Meral TEKİN ** Son yıllarda halk eğitimi, toplumdaki öneminin giderek artmasına koşut olarak, önemli bir araştırma alanı olarak kabul görmeye

Detaylı

Tekrar ve Düzeltmenin Erişiye Etkisi Fusun G. Alacapınar

Tekrar ve Düzeltmenin Erişiye Etkisi Fusun G. Alacapınar Journal of Language and Linguistic Studies Vol.2, No.2, October 2006 Tekrar ve Düzeltmenin Erişiye Etkisi Fusun G. Alacapınar Öz Problem durumu:tekrar, düzeltme ile başarı ve erişi arasında anlamlı bir

Detaylı

Clark-Beck Obsesyon-Kompulsiyon Ölçeği nin Türk toplumunda psikometrik özellikleri

Clark-Beck Obsesyon-Kompulsiyon Ölçeği nin Türk toplumunda psikometrik özellikleri Beşiroğlu ve ark. 197 Clark-Beck Obsesyon-Kompulsiyon Ölçeği nin Türk toplumunda psikometrik özellikleri Lütfullah BEŞİROĞLU, 1 Mehmet Yücel AĞARGÜN, 2 Murat BOYSAN, 3 Mustafa GÜLEÇ, 4 Buket ERYONUCU 5

Detaylı

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal

Detaylı

Alkol tanısı almış ve tedavi alan hastaların hastalıklarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi*

Alkol tanısı almış ve tedavi alan hastaların hastalıklarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi* Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134 www.insanbilimleri.com Alkol tanısı almış ve tedavi alan hastaların hastalıklarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi* Yrd.Doç.Dr.Mursayettin EKSEN

Detaylı

GENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ

GENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl:2003 (2) Sayı:14 63 GENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ Arş.Gör.Esra ÖZAY* Arş.Gör.Dr.İjlal OCAK* Gürbüz OCAK**

Detaylı

Kırsal Kalkınmada Yönetişim. Şanlıurfa Örneği Ülker Şener-Evren Aydoğan

Kırsal Kalkınmada Yönetişim. Şanlıurfa Örneği Ülker Şener-Evren Aydoğan Kırsal Kalkınmada Yönetişim Şanlıurfa Örneği Ülker Şener-Evren Aydoğan Çalışmanın arka planı Amaç: Kırsal kalkınmada yönetişim mekanizmalarının nasıl işlediği ve hangi araçların kullanıldığı Urfa özgülünde

Detaylı

Depresyon 1. Depresyon nedir? 2. Depresyon (çökkünlük) sanıldığı kadar sık mı? 3. Depresif belirtiler ile depresyon farklı mıdır?

Depresyon 1. Depresyon nedir? 2. Depresyon (çökkünlük) sanıldığı kadar sık mı? 3. Depresif belirtiler ile depresyon farklı mıdır? 1. Depresyon nedir? Depresyon ruh halinizi, hislerinizi, davranışlarınızı, ve ruh sağlığınızı etkileyen bir hastalıktır. Depresyonun bir halsizlik kendi kendinize çözebileceğiniz bir sorun olmayıp, biyolojik

Detaylı

Türkiye de Fikri Mülkiyet Eğitimi; TPE Perspektifi

Türkiye de Fikri Mülkiyet Eğitimi; TPE Perspektifi Türkiye de Fikri Mülkiyet Eğitimi; Salih BEKTAŞ İçerik FM Eğitiminin geçmişi Temel Politika dokümanlarında FM Eğitimi Kalkınma Planları Tespitler / Öneriler TPE Faaliyetleri / Girişimleri İlköğretim Yükseköğretim

Detaylı

Üniversite öğrencilerinde kendilerinin bildirdikleri dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtilerinin değerlendirilmesi

Üniversite öğrencilerinde kendilerinin bildirdikleri dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtilerinin değerlendirilmesi 88 Üniversite öğrencilerinde kendilerinin bildirdikleri DEHB belirtilerinin değerlendirilmesi Üniversite öğrencilerinde kendilerinin bildirdikleri dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtilerinin

Detaylı

Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası nın (DÖYAS) Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme

Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası nın (DÖYAS) Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası nın (DÖYAS) Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme Yrd. Doç. Dr. Ayfer Bayındır Çevik Doç. Dr. Şeyda Özcan Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu

Detaylı

Madde Bağımlısı Hastalarda Sosyal Destek ve Benlik Saygısı

Madde Bağımlısı Hastalarda Sosyal Destek ve Benlik Saygısı ARAŞTIRMA YAZISI / ORIGINAL ARTICLE Hemşirelik / Nursing Madde Bağımlısı Hastalarda Sosyal Destek ve Benlik Saygısı Gülçin Avşar 1, Filiz Koç 2, Gülay Aslan 2 1 Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi,

Detaylı

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29 Dünyanın Derdi Depresyon Dünyada 120 milyon kişi depresyonda. 185 ülkenin verilerine göre 2020 yılında kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada depresyon olacak. İSTANBUL - Türkiye psikiyatri Derneği'nin

Detaylı

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU 2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına

Detaylı

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi özcan DEMİREL 1750 Üniversiteler Yasası nın 2. maddesinde üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu

Detaylı

25 Nisan 2016 (Saat 17:00 a kadar) Pazartesi de, postaya veya kargoya o gün verilmiş olan ya da online yapılan başvurular kabul edilecektir.

25 Nisan 2016 (Saat 17:00 a kadar) Pazartesi de, postaya veya kargoya o gün verilmiş olan ya da online yapılan başvurular kabul edilecektir. Sıkça Sorulan Sorular Başvuru Başvuru ne zaman bitiyor? 25 Nisan 2016 (Saat 17:00 a kadar) Pazartesi de, postaya veya kargoya o gün verilmiş olan ya da online yapılan başvurular kabul edilecektir. Bursluluğun

Detaylı

Öğrenci A. 16PF - KİM Kişilik ve Meslek Yönlendirme Envanteri Kısa 2004-01. Uygulama: Doğum Tarihi: 16PF-KİM (2003)_ Türk Normu.

Öğrenci A. 16PF - KİM Kişilik ve Meslek Yönlendirme Envanteri Kısa 2004-01. Uygulama: Doğum Tarihi: 16PF-KİM (2003)_ Türk Normu. Öğrenci A Lütfen, raporu yazıcıya göndermeden önce, tarayıcınız İnternet Explorer 6.0 ise Araçlar > İnternet Seçenekleri > İleri sekmesi Yazıcı kısmının altındaki, İnternet Explorer 7.0 ve üzeri ise Dosya

Detaylı

İçindekiler. 2. Zaman Verilerinin Belirlenmesi 47

İçindekiler. 2. Zaman Verilerinin Belirlenmesi 47 İçindekiler 1. Süreç Verileri Yönetimine Giriş 1 1 Giriş 3 2 Temel Bilgiler 5 2.1 Refa ya göre süreç yönelimli zaman verileri yönetimi anlayışı 5 2.2 Standart süreçte veriler 8 2.2.1 Yönetim verileri 9

Detaylı

Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i

Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i Devrim ÖZDEM R ALICI * Özet Bu ara t rmada 2002-2003

Detaylı

Uluslararası Durum. rkiye nin Dikkate Alması Gereken. Prof.Dr.Giray. .Giray Berberoğlu Orta Doğu u Teknik Üniversitesi

Uluslararası Durum. rkiye nin Dikkate Alması Gereken. Prof.Dr.Giray. .Giray Berberoğlu Orta Doğu u Teknik Üniversitesi Uluslararası Durum Belirleme Çalışmaları Kapsamında TürkiyeT rkiye nin Dikkate Alması Gereken Sonuçlar Prof.Dr.Giray.Giray Berberoğlu Orta Doğu u Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkiye nin Katıld

Detaylı

Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri

Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri Prof.Dr. Cevat NAL Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarl k Fakültesi Dekan Y.Doç.Dr. Esra YEL Fakülte Akreditasyon Koordinatörü

Detaylı

FORMAL AFET EĞİTİMLERİNİN FARKINDALIK ve TUTUM ÜZERİNE ETKİLERİNİN KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRILMASI

FORMAL AFET EĞİTİMLERİNİN FARKINDALIK ve TUTUM ÜZERİNE ETKİLERİNİN KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRILMASI FORMAL AFET EĞİTİMLERİNİN FARKINDALIK ve TUTUM ÜZERİNE ETKİLERİNİN KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRILMASI Serpil GERDAN Oya YAZICI ÇAKIN Kocaeli Üniversitesi 2009 1/15 CEVAP ARANAN SORULAR

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

Dr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ

Dr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Dr.ERHAN AKINCI Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Ekim 2010, İZMİR Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok GREGOR MENDEL

Detaylı

İçindekiler Şekiller Listesi

İçindekiler Şekiller Listesi 1 İçindekiler 1.GĠRĠġ 3 2. Mekânsal Sentez ve Analiz ÇalıĢmaları... 4 3. Konsept....5 4. Stratejiler.....6 5.1/1000 Koruma Amaçlı Ġmar Planı.....7 6.1/500 Vaziyet Planı Sokak Tasarımı....7 7.1/200 Özel

Detaylı

OBEZ BİREYLERİN DEPRESİF BELİRTİ DÜZEYLERİNİN VE ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ

OBEZ BİREYLERİN DEPRESİF BELİRTİ DÜZEYLERİNİN VE ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ OBEZ BİREYLERİN DEPREİF BELİRTİ DÜZEYLERİNİN VE ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMEİ Gönül ÖZGÜR * Aysun BABACAN GÜMÜŞ ** Ceren PALAZ *** Kabul Tarihi:12/07/2007 ÖZET Bu araştırmanın amacı, obez bireylerin

Detaylı

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba 1.1 Ara rman n Amac Ara rmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba olarak hizmet vermekte olan; 1. Bütçe ve Performans Program ube Müdürlü ü 2. Stratejik Yönetim ve Planlama

Detaylı

Balkanlar da Refah: Kısa Rapor

Balkanlar da Refah: Kısa Rapor The study underlying the results published in this paper was conducted as part of research financed under the Research and Technology Innovation Fund (KTIA_AIK_12-1-2013-0043) called Adaptation and ICT-supported

Detaylı

ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNE BABALARIN PSİKOPATOLOJİK SEMPTOMLARININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA(AMASYA İLİ ÖRNEĞİ)

ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNE BABALARIN PSİKOPATOLOJİK SEMPTOMLARININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA(AMASYA İLİ ÖRNEĞİ) ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNE BABALARIN PSİKOPATOLOJİK SEMPTOMLARININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA(AMASYA İLİ ÖRNEĞİ) Şenay ŞEKER 1 Atıf/ : Şeker, Şenay, (2015). Engelli Çocuğu Olan Anne-Babaların Psikopatolojik

Detaylı

GENEL MATEMATİK DERSİNDEKİ ÖĞRENCİ BAŞARISI İLE ÖSS BAŞARISI ARASINDAKİ İLİŞKİ

GENEL MATEMATİK DERSİNDEKİ ÖĞRENCİ BAŞARISI İLE ÖSS BAŞARISI ARASINDAKİ İLİŞKİ Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt: 7 Sayı:11 Bahar 006 s. 37-46 GENEL MATEMATİK DERSİNDEKİ ÖĞRENCİ BAŞARISI İLE ÖSS BAŞARISI ARASINDAKİ İLİŞKİ Nezahat ÇETİN Nevin MAHİR ÖZET Bu çalışmanın amacı, fen ve mühendislik

Detaylı

ÇOCUK PSİKYATRİSİ KONSÜLTASYON VE STAJ PROGRAMI

ÇOCUK PSİKYATRİSİ KONSÜLTASYON VE STAJ PROGRAMI ÇOCUK PSİKYATRİSİ KONSÜLTASYON VE STAJ PROGRAMI Programın Amacı: Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Konsültasyon ve Staj Programı nın amacı, asli olarak bilimsel bilgi ve mesleki etik kuralları gözeterek ruh

Detaylı

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN BİLGİSAYAR VE İNTERNET KULLANIMINA YÖNELİK TUTUMLARI

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN BİLGİSAYAR VE İNTERNET KULLANIMINA YÖNELİK TUTUMLARI ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN BİLGİSAYAR VE İNTERNET KULLANIMINA YÖNELİK TUTUMLARI UNIVERSITY STUDENTS' ATTITUDES TOWARDS THE USE OF COMPUTERS AND INTERNET Hakan POLAT University of Fırat, ELAZIG, TURKEY hakanpolat@firat.edu.tr

Detaylı

K z Ergenlerin Ergenlik Fizyolojisine liflkin Bilgi Düzeyleri (Manisa Örne i)

K z Ergenlerin Ergenlik Fizyolojisine liflkin Bilgi Düzeyleri (Manisa Örne i) K z Ergenlerin Ergenlik Fizyolojisine liflkin Bilgi Düzeyleri (Manisa Örne i) Öğr.Gör. Saliha ALTIPARMAK* Yrd. Doç. Dr. Gülten KARADENİZ* Betül ADIGÜZEL** Gülden ÖZATEŞ** Esra GÖK** Özet Araştırmanın amacı;

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ ANABİLİM DALI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DÖNEM V PSİKİYATRİ STAJ DERS PROGRAMI

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ ANABİLİM DALI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DÖNEM V PSİKİYATRİ STAJ DERS PROGRAMI T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ ANABİLİM DALI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DÖNEM V PSİKİYATRİ STAJ DERS PROGRAMI STAJ DÖNEMİNDE EĞİTİM VE ÖĞRETİMDEN SORUMLU ÖĞRETİM ÜYELERİ:

Detaylı

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen Yrd. Doç. Dr. G. Zeynep Akabay Gülçat Klinik Psikoloji Tel: (312) 586 74 17 e-posta: zeynep.gulcat@ufuk.edu.tr gulcatz@gmail.com Adres: Kızılcaşar mahallesi İncek Bulvarı 06830 Gölbaşı Ankara / TÜRKİYE

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ 1. ADI SOYADI: NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT 2. DOĞUM TARİHİ: 15.01.1969 3. UNVANI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİ UZMANI 4.

ÖZGEÇMİŞ 1. ADI SOYADI: NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT 2. DOĞUM TARİHİ: 15.01.1969 3. UNVANI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİ UZMANI 4. ÖZGEÇMİŞ 1. ADI SOYADI: NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT 2. DOĞUM TARİHİ: 15.01.1969 3. UNVANI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİ UZMANI 4. ÖĞRENİM DURUMU: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Tıp Fakültesi 9 Eylül Üniversitesi

Detaylı

Üniversiteye Yeni Başlayan Öğrencilerin İnternete İlişkin Görüşleri (Akdeniz Üniversitesi Örneği)

Üniversiteye Yeni Başlayan Öğrencilerin İnternete İlişkin Görüşleri (Akdeniz Üniversitesi Örneği) 528 Üniversiteye Yeni Başlayan Öğrencilerin İnternete İlişkin Görüşleri (Akdeniz Üniversitesi Örneği) Turgut Fatih KASALAK, Akdeniz Üniversitesi Enformatik Bölümü, tfatih@akdeniz.edu.tr Evren SEZGİN, Akdeniz

Detaylı

ERGENLERİN KİŞİLERARASI İLİŞKİLERİNİ ETKİLEYEN SOSYAL YAŞANTI DEĞİŞKENLERİ İLE SALDIRGANLIK DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

ERGENLERİN KİŞİLERARASI İLİŞKİLERİNİ ETKİLEYEN SOSYAL YAŞANTI DEĞİŞKENLERİ İLE SALDIRGANLIK DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ ERGENLERİN KİŞİLERARASI İLİŞKİLERİNİ ETKİLEYEN SOSYAL YAŞANTI DEĞİŞKENLERİ İLE SALDIRGANLIK DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ Özet Araştırmada ergenlerin kişilerarası ilişkilerini etkileyen

Detaylı

OTİZM NEDİR? becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur.

OTİZM NEDİR? becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur. OTİZM NEDİR? Otizm, sosyal ve iletişim Otizm, sosyal ve iletişim becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur. GÖRÜLME SIKLIĞI Son verilere göre 110 çocuktan birini etkilediği kabul edilmektedir

Detaylı

AİLELERİN YAŞADIKLARININ BETİMLENMESİ

AİLELERİN YAŞADIKLARININ BETİMLENMESİ 134 AİLELERİN YAŞADIKLARININ BETİMLENMESİ ÇİZELGE 122 Ailelerin Çocuğunuzda Bazı Sorunlar Olduğunu Nasıl Anladınız? a) Yürümede gecikme olduğunda 8 16 b) Görme bozukluğu fark edildiğinde 1 2 c) Hastanede

Detaylı

KİTAP İNCELEMESİ. Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri. Tamer KUTLUCA 1. Editörler. Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice AKKOÇ

KİTAP İNCELEMESİ. Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri. Tamer KUTLUCA 1. Editörler. Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice AKKOÇ Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2012) 287-291 287 KİTAP İNCELEMESİ Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri Editörler Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice

Detaylı

2.000 SOSYOLOG İLE YAPILAN ANKET SONUÇLARINA DAİR DEĞERLENDİRMEMİZ. Anayasa nın 49. Maddesi :

2.000 SOSYOLOG İLE YAPILAN ANKET SONUÇLARINA DAİR DEĞERLENDİRMEMİZ. Anayasa nın 49. Maddesi : 2.000 SOSYOLOG İLE YAPILAN ANKET SONUÇLARINA DAİR DEĞERLENDİRMEMİZ Anayasa nın 49. Maddesi : A. Çalışma Hakkı ve Ödevi Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek,

Detaylı

Dersin Tanıtımı: TEORİ + UYGULAMA (Saat) Cinsel Sağlık HSH 230 2+0 5 AKTS DERS ADI DERS KODU YARIYIL DERSİN DÜZEYİ

Dersin Tanıtımı: TEORİ + UYGULAMA (Saat) Cinsel Sağlık HSH 230 2+0 5 AKTS DERS ADI DERS KODU YARIYIL DERSİN DÜZEYİ Dersin Tanıtımı: DERS ADI DERS KODU YARIYIL TEORİ + UYGULAMA (Saat) Cinsel Sağlık HSH 230 2+0 5 AKTS DERSİN DİLİ DERSİN TÜRÜ DERSİN DÜZEYİ ÖĞRETİM ELEMAN(LAR)I DERSİN ÖĞRENME ÇIKTILARI DERSİN VERİLİŞ BİÇİMİ

Detaylı

KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN

KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ

Detaylı

2015 OCAK ÖZEL SEKTÖR DI BORCU

2015 OCAK ÖZEL SEKTÖR DI BORCU OCAK ÖZEL SEKTÖR DI BORCU Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man Özel sektörün yurt d ndan sa lad k sa ve uzun vadeli kredilerin borçlu ve alacakl bilgileri, döviz cinsi, kullan m, anapara/faiz

Detaylı

ÇUKUROVA'DA OKALİPTÜS YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İDARE SÜRELERİNİN HESAPLANMASI

ÇUKUROVA'DA OKALİPTÜS YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İDARE SÜRELERİNİN HESAPLANMASI ÇUKUROVA'DA OKALİPTÜS YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İDARE SÜRELERİNİN HESAPLANMASI Ali ÖZKURT Orman Yüksek Mühendis Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü PK.18 33401 TARSUS 1.GİRİŞ Türkiye'de orman varlığının

Detaylı

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7 İÇİNDEKİLER 1 Projenin Amacı... 1 2 Giriş... 1 3 Yöntem... 1 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6 5 Kaynakça... 7 FARKLI ORTAMLARDA HANGİ RENK IŞIĞIN DAHA FAZLA SOĞURULDUĞUNUN ARAŞTIRILMASI Projenin Amacı : Atmosfer

Detaylı

DÜNYADAN HABERLER NİSAN

DÜNYADAN HABERLER NİSAN DÜNYADAN HABERLER NİSAN 2012 Türk Eczacıları Birliği tarafından hazırlanmıştır. WillyBrandt Sok. no:9 06690 Çankaya Ankara İçindekiler: İspanya da Artık Emekliler de Katılım Payı Ödeyecek İrlanda da Jenerik

Detaylı

B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet

B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet 57 Yrd. Doç. Dr. Yakup EMÜL, Bilgisayar Programlama Ders Notları (B02) Şimdiye kadar C programlama dilinin, verileri ekrana yazdırma, kullanıcıdan verileri alma, işlemler

Detaylı

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 18 Aral k 1979 da Birle mi Milletler Genel cinsiyet ayr mc l n yasaklayan ve kad n haklar n güvence alt na alan

Detaylı

DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER

DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER Dünyada üretilen krom cevherinin % 90 ının metalurji sanayinde ferrokrom üretiminde, üretilen ferrokromun da yaklaşık % 90 ının paslanmaz çelik sektöründe

Detaylı

Psikolojiye Giriş. Gözden geçirme oturumları. Evrim ve Akılcılık Ders 10. Pazartesi, 26/02, 16.00-18.00 Salı, 27/02, 18.00-20.00

Psikolojiye Giriş. Gözden geçirme oturumları. Evrim ve Akılcılık Ders 10. Pazartesi, 26/02, 16.00-18.00 Salı, 27/02, 18.00-20.00 Gelecek Çarşamba Yapılacak Sınav (olası dağılım) Psikolojiye Giriş Evrim ve Akılcılık Ders 10 Giriş: 4 Beyin: 9 Freud: 9 Skinner: 9 Bilişsel Gelişim: 9 Dil: 9 Algı/Dikkat: 9 Bellek: 9 Aşk: 7 Evrim: 4 Akılcılık:

Detaylı

ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016

ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016 ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016 19 Ocak 2016 tarihli Alpha Altın raporumuzda paylaştığımız görüşümüz; Kısa dönemde 144 günlük ortalama $1110.82 trend değişimi için referans takip seviyesi olabilir.

Detaylı

KİŞİLİK BOZUKLUKLARI İLE GELİR VE CİNSİYET DEĞİŞKENLERİNİN İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

KİŞİLİK BOZUKLUKLARI İLE GELİR VE CİNSİYET DEĞİŞKENLERİNİN İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ Cilt/Volume VIII Sayı/Number 1 Nisan/April 2015 Sosyal Bilimler Dergisi/Journal of Social Sciences 63 KİŞİLİK BOZUKLUKLARI İLE GELİR VE CİNSİYET DEĞİŞKENLERİNİN İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ Hakan ÖZTUNÇ Yıldız

Detaylı

ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI

ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI 1 Rassal Değişken Bir deney ya da gözlemin şansa bağlı sonucu bir değişkenin aldığı değer olarak düşünülürse, olasılık ve istatistikte böyle bir

Detaylı

Hayata Dokunan Bir El: YEDAM (Yeşilay Danışma Merkezi)

Hayata Dokunan Bir El: YEDAM (Yeşilay Danışma Merkezi) Hayata Dokunan Bir El: YEDAM (Yeşilay Danışma Merkezi) Bağımlılıkta rehabilitasyon süreci dediğimizde bağımlı bireylerin psikolojik ve sosyal destek ile hayata yeniden kazandırılması kast edilmektedir.

Detaylı

T.C ATAŞEHİR ADIGÜZEL MESLEK YÜKSEKOKULU

T.C ATAŞEHİR ADIGÜZEL MESLEK YÜKSEKOKULU T.C ATAŞEHİR ADIGÜZEL MESLEK YÜKSEKOKULU 2015-2016 EĞİTİM ve ÖĞRETİM YILI MERKEZİ YERLEŞTİRME PUANIYLA YATAY GEÇİŞ İŞLEMLERİ (EK MADDE-1 E GÖRE) ve BAŞVURULARI Yükseköğretim Kurumlarında Ön lisans ve Lisans

Detaylı

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit 2016 un türevi 1. ROMATİZMAL ATEŞ NEDİR? 1.1 Nedir? Romatizmal ateş, streptokok adı

Detaylı

1.3. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.1. GİRİŞ... 2 1.2. NİTEL ARAŞTIRMALARDA GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK SORUNLARI... 2

1.3. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.1. GİRİŞ... 2 1.2. NİTEL ARAŞTIRMALARDA GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK SORUNLARI... 2 İÇİNDEKİLER 1. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.1. GİRİŞ... 2 1.2. NİTEL ARAŞTIRMALARDA GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK SORUNLARI... 2 1.3. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.3.1. ÖRNEK OLAY (DURUM ÇALIŞMASI) YÖNTEMİ...

Detaylı

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262

Detaylı

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL Sözlerime gayrimenkul ve finans sektörlerinin temsilcilerini bir araya

Detaylı

Çekirdek belirtileri açýsýndan duygulaným alanýnda. Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme. Özet

Çekirdek belirtileri açýsýndan duygulaným alanýnda. Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme. Özet Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme Doç. Dr. Levent KÜEY* Özet Depresyon psikiyatrik bozukluklar arasýnda en sýk karþýlaþýlan hastalýklardan biridir. Depresif hastalarýn önemli bir

Detaylı

T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ URLA DENİZCİLİK MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ YÖNERGESİ

T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ URLA DENİZCİLİK MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ YÖNERGESİ T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ URLA DENİZCİLİK MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ YÖNERGESİ Amaç Madde 1: Bu yönergenin amacı; Ege Üniversitesi Urla Denizcilik Meslek Yüksekokulu nda öğrenim gören öğrencilerin eğitim-öğretim

Detaylı

KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR

KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR Sektörlere Göre Dağılım 60 %52 50 %39 %46 Tarım 40 Sanayi 30 % 14 %19 %21 İnşaat 20 %8 10 % 1 Hizmetler 0 KADIN ERKEK 2

Detaylı

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2 İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET DOI= 10.17556/jef.54455 Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2 Genişletilmiş Özet Giriş Son yıllarda

Detaylı

ARAŞTIRMA PROJESİ NEDİR, NASIL HAZIRLANIR, NASIL UYGULANIR? Prof. Dr. Mehmet AY

ARAŞTIRMA PROJESİ NEDİR, NASIL HAZIRLANIR, NASIL UYGULANIR? Prof. Dr. Mehmet AY ARAŞTIRMA PROJESİ NEDİR, NASIL HAZIRLANIR, NASIL UYGULANIR? Prof. Dr. Mehmet AY Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü 29.03.2012 / ÇANAKKALE Fen Lisesi ARAŞTIRMA PROJESİ

Detaylı

KEMOTERAPİ ALAN HASTALARA BAKIM VERENLERİN PSİKİYATRİK SEMPTOM DÜZEYLERİ VE BAKIM VERME YÜKLERİ

KEMOTERAPİ ALAN HASTALARA BAKIM VERENLERİN PSİKİYATRİK SEMPTOM DÜZEYLERİ VE BAKIM VERME YÜKLERİ KEMOTERAPİ ALAN HASTALARA BAKIM VERENLERİN PSİKİYATRİK SEMPTOM DÜZEYLERİ VE BAKIM VERME YÜKLERİ PSYCHIATRIC SYMPTOM LEVELS AND BURDEN CARE OF CAREGIVERS OF PATIENTS RECEIVING CHEMOTHERAPY Emine ÖKSÜZ,

Detaylı

SORUMLULUK PROJELERİ

SORUMLULUK PROJELERİ YAŞAR ÜNİVERSİTESİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ SOSYAL SORUMLULUK PROJELERİ Sosyal Sorumluluk Projesi, Yaşar Üniversitesi nin kurumsal bilim iddiasının unsurlarından biridir; bu iddianın, akademik ve idari

Detaylı

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB)

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) Obsesif kompulsif bozukluk, ruh sağlığı çalışanlarının sık karşılaştığı bir hastalıktır ve kaygı bozuklukları içerisinde sınıflandırılır. OKB çocukluk

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİDE EĞİTİM

YENİLENEBİLİR ENERJİDE EĞİTİM YENİLENEBİLİR ENERJİDE EĞİTİM Enerjinin Önemi Enerji, Dünyamızın en önemli ihtiyaçlarından biridir. Türkiye nin son otuz yılda enerji talebi yıllık ortalama %8 artış göstermiştir.ülkemiz elektrik enerjisinin

Detaylı

MALZEMENİ SÖYLE TARİFİNİ AL : BİR MOBİL UYGULAMA

MALZEMENİ SÖYLE TARİFİNİ AL : BİR MOBİL UYGULAMA XVI. Akademik Bilişim Konferansı 5-7 Şubat 2014 Mersin Akademik Bilişim Mersin Üniversitesi MALZEMENİ SÖYLE TARİFİNİ AL : BİR MOBİL UYGULAMA N. Tuğbagül Altan Akın Enise Başaran Nilüfer Ceylan Ayşe Güler

Detaylı

Primer Enürezis Noktürna Tanılı Çocuk ve Ergenlerde Anksiyete ve Depresyon Belirti Şiddetinin Değerlendirilmesi

Primer Enürezis Noktürna Tanılı Çocuk ve Ergenlerde Anksiyete ve Depresyon Belirti Şiddetinin Değerlendirilmesi Ankara Med J, 2014, 14(3): 85-90 Araştırma / Research Primer Enürezis Noktürna Tanılı Çocuk ve Ergenlerde Anksiyete ve Depresyon Belirti Şiddetinin Değerlendirilmesi Evaluation of Anxiety and Depression

Detaylı