Endokrinoloji ve Metabolizma Derne i

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Endokrinoloji ve Metabolizma Derne i"

Transkript

1 YEN LENM fi 4. BASKI Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derne i D ABETES MELL TUS VE KOMPL KASYONLARININ TANI, TEDAV VE ZLEM KILAVUZU-2009 Diabetes Mellitus Çalıflma Grubu

2 Bu materyal Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD) tarafından yayınlanmış ve dağıtılmıştır. Kılavuzun tamamı veya bir kısmı izinsiz çoğaltılamaz veya ticari amaçla kullanılamaz.

3 TEMD D ABETES MELL TUS VE KOMPL KASYONLARININ TANI, TEDAV VE ZLEM KILAVUZU-2009 YENİLENMİŞ 4. BASKI TEMD Diabetes Mellitus Çalışma Grubu tarafından hazırlanmıştır. Ekim 2009 / İSTANBUL

4 D ABETES MELL TUS VE KOMPL KASYONLARININ TANI, TEDAV VE ZLEM KILAVUZU Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği türkiye endokrinoloji ve metabolizma derne i Meşrutiyet Cad., Ali Bey Apt., 29/12 Kızılay, Ankara Tel. (0312) Faks (0312) ISBN No: Bayt Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın ve Tanıtım Ltd. Şti. Ziya Gökalp Cad. 30/ Kızılay, Ankara Tel: Baskı Tarihi: Ekim 2009

5 Büyük ifller, mühim teflebbüsler; ancak, müflterek mesa-i ile kabil-i temindir. Mustafa Kemal Atatürk, 1925

6

7 Önsöz Değerli Meslektaşlarım, Kanıta dayalı tanı ve tedavi rehberlerinin ana amacı hekimlerin klinik uygulamaları sırasında, yenilenen ve kanıta dayalı bilgiler ışığında karar vermelerini sağlayarak tıbbi hataları en az düzeye indirmek ve maaliyetlerin gereksiz artışını önlemektir. Güncellenen veriler bazen çelişkili sonuçlar doğurabilir ve o konudaki literatürü çok yakından izleyemeyen hekimlerde bazı tereddütlere yol açabilir. TEMD tarafından hazırlanan endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları rehberleri tanı ve tedavi için kanıta dayalı ve ülke verilerini de göz önünde bulunduran yol haritaları oluşturarak bu tür çelişkilere de bir cevap verebilme hedefini gütmektedir. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Çalışma grupları üyelerinin özverili çalışmaları ile hazırlanan rehberlerin literatürdeki değişiklikleri izleyerek gerektikçe yenilenmesi planlanmaktadır. Bu rehberler gıda ve ilaç endüstrisinden destek alınmaksızın Derneğimiz tarafından basılmaktadır ve herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır. Hazırlanan rehberlerin yararlı olması dileği ile tüm katkıda bulunanlara şükranlarımı sunarım. Saygılarımla, Prof. Dr. N. Sema AKALIN TÜRK YE ENDOKR NOLOJ VE METABOL ZMA DERNE YÖNET M KURULU BAfiKANI DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU 05

8 Sunarken Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu-2009 değiştirilmiş, güncellenmiş yeni baskısı ile dördüncü kez sizlere ulaşıyor. Her yıl yenilenerek, güncellenerek, eklemeler yapılarak gerçekleşen ve ortak bir bilimsel etkinliğe yetiştirme heyecanını da taşıyan bu eseri hazırlamanın kıvancını ve mutluluğunu sizlerle paylaşmak istiyoruz. Böylesine büyük sorumluluk içeren bir kılavuzun hazırlanması cesareti, derneğimizin yılında yönetim kurulunda aldığı kararla başlamış, tüm üyelerimizin ve okuyucularımızın desteği ve katkılarıyla artmıştır. Endokrin hastalıkların beslenme ve yaşam biçimi değişikliğine eşlik eden sıklığı, ederindeki artışın sağlık giderlerine yansıması sonucu hükümetlere artan yükü nedeniyle ortak tedavi kılavuzlarına olan gereksinim TEMD tarafından değerlendirilmiş, bu karar tüm çalışma grupları gibi, Diabetes Mellitus Çalışma Grubu nun diyabet kılavuzu hazırlamasıyla sonuçlanmıştır. Doğrusunu söylemek gerekirse TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu nun kısa zamanda dördüncü baskı yapacak kadar benimsenmesi çalışma grubumuzu heyecanlandıran ve sorumluluğunu daha da artıran bir durumdur. Bu büyük sorumluluğun yerine getirilmesi çalışma grubumuzun kararlılığı yanında, tüm dernek üyelerimizin her basım öncesi karşılıklı iletişim, anketlere yanıt, eleştiri gibi ayrıntılı çok yönlü katkılarıyla mümkün olmuştur. Elinizdeki dördüncü baskıda da aynı olaylar yaşandı, anketlerle değişiklik teklifleri soruldu, yazılı, sözlü eleştiri- katkılar alındı ve derneğimizde gündemli bir toplantıda yeniden değerlendirilerek kılavuz son şekline getirildi. Bir kılavuzun dördüncü kez basılıyor olması, her baskının katılımcıların katkısıyla desteklenen değişiklikler içermesi, güncel dünya kılavuzlarının rehberliğinde yapılıyor olması ve daha da önemlisi benimsenmiş ve kullanılıyor olması ülke düzeyinde konsensus oluşturduğunu göstermektedir. Kılavuz hazırlanırken birden çok bilim alanına hizmet eder kolaylık ve basitlikte olması hedeflenmişti. Aynı hedef korunmak koşuluyla ve gelen istekler doğrultusunda bu baskıda: A1C testinin diyabet tanısında kullanılması konusundaki yeni görüşler, glisemik kontrol hedeflerinde bireysel farklılıklara dikkat edilmesi, güncel insülin tedavisi, diyabetlide aşılama uygulamaları, ayrıntılı diyabet ve gebelik, ramazan ve diyabet yaşlıda diyabet, özel koşullarda (cezaevi, huzurevi vb.) yaşayan diyabetlilerde diyabet bakımı, işyerinde diyabet gibi konular ayrıntılandırıldı ve/veya eklendi. Bu baskıdaki konular, ayrıca kanıta dayalı tıp gerçeklikleri ışığındaki bilgilerle anlatıldı, zenginleştirildi ve önerilerle desteklendi. Daha önceki baskılara göre kaynaklara daha ayrıntılı yer verildi. Bize göre en önemlisi ve kılavuzun konsensus rehberi olduğunu gösteren yönü; ülkemiz gerçekleri ışığında TEMD önerilerine yer verilmiş olmasıdır. Bu öneriler konuların sonunda TEMD Önerileri başlığı ile aktarılmış ve kullanıcıya ayrıcalıklı seçme olanağı sağlanması hedeflenmiştir. Sağlık bilinci oluşturma, yaygınlaştırma, toplumu bilgilendirerek hastalıkların yaygınlaşmasını önleme, erken ve doğru tedavi ile sağlık maliyetlerini en aza indirgeme şeklindeki modern sağlık hizmeti öncelikleri doğrultusunda başlatılan çalışmalarımız, diyabet kılavuzu ile ülkemiz gerçekleri ışığında son görüşlerin eşliğinde yararlanımınıza sunulmaktadır. Her zaman ifade ettiğimiz gibi bazı eksiklik ve kusurların bulunması kaçınılmazdır. Bu mükemmel bir eser değildir. Ama inanıyoruz ki, iyi bir çalışma ve bir konsensustur. Mükemmel iyinin düşmanıdır sözü doğrultusunda biz İYİ yapmaya çok çaba ve özen gösterdik. İyi bulduğunuz her şey derneğimize ve üyelerimize, eksiklikler editörlere aittir. Eleştiri ve katkılarınızın, eserin gelecek baskılarında en önemli yol göstericimiz olacağını yineleyerek en çok yararlandığınız eser olması dileğimizle saygılar sunarız. TEMD D YABET KILAVUZU YAZIM KOM TES TEMD D ABETES MELL TUS ÇALIfiMA GRUBU ADINA 06 DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU

9 Yaz m komitesi Prof. Dr. İlhan SATMAN Prof. Dr. Şazi İMAMOĞLU Prof. Dr. Candeğer YILMAZ TEMD Diabetes Mellitus Çalıflma Grubu K lavuzun haz rlanmas nda katk da bulunan meslektafllar m z Prof. Dr. Sema AKALIN Prof. Dr. Güngör AKÇAY Doç. Dr. Müjde AKTÜRK Prof. Dr. Yüksel ALTUNTAŞ Doç. Dr. Yalçın ARAL Prof. Dr. Metin ARSLAN Uz. Dr. Hayati AYAKTA Uz. Dr. Yusuf AYDIN Prof. Dr. Göksun AYVAZ Prof. Dr. Ömer AZAL Prof. Dr. Nazif BAĞRIAÇIK Prof. Dr. Mithat BAHÇECİ Prof. Dr. Mustafa Kemal BALCI Prof. Dr. Nilgün BAŞKAL Y. Doç. Dr. Taner BAYRAKTAROĞLU Uz. Dr. Dilek BERKER Doç. Dr. Erol BOLU Doç. Dr. Selçuk CAN Doç. Dr. Zeynep CANTÜRK Uz. Dr. Erman ÇAKAL Doç. Dr. Bekir ÇAKIR Uz. Dr. İlkay ÇAKIR Prof. Dr. Nuri ÇAKIR Prof. Dr. Berrin ÇETİNARSLAN Y. Doç. Dr. Şevki ÇETİNKALP Prof. Dr. Ramis ÇOLAK Prof. Dr. Ahmet ÇORAKÇI Doç. Dr. Abdurrahman ÇÖMLEKÇİ Uz. Dr. Cavit ÇULHA Doç. Dr. Selçuk DAĞDELEN Uz. Dr. Fikret DEMİR Uz. Dr. Ferhat DENİZ Prof. Dr. Nevin DİNÇÇAĞ Uz. Dr. Hatice Karaköse DOĞAN Prof. Dr. Hatice Sebila DÖKMETAŞ Prof. Dr. Belgin EFE Uz. Dr. Gülşah ELBÜKEN Prof. Dr. Tomris ERBAŞ Prof. Dr. Gürbüz ERDOĞAN Prof. Dr. Cihangir EREM Doç. Dr. Canan ERSOY Uz. Dr. Sibel ERTEK Doç. Dr. Melek Eda ERTÖRER Prof. Dr. Erdinç ERTÜRK Prof. Dr. Olcay GEDİK Doç. Dr. Mustafa Sait GÖNEN Uz. Dr. Nurdan GÜL Doç. Dr. Serdar GÜLER Prof. Dr. Sevim GÜLLÜ Prof. Dr. Sadi GÜNDOĞDU Doç. Dr. Engin GÜNEY Uz. Dr. Kağan GÜNGÖR Prof. Dr. Alper GÜRLEK Uz. Dr. Serhat IŞIK Prof. Dr. Hasan İLKOVA Prof. Dr. Taylan KABALAK Prof. Dr. Hakkı KAHRAMAN Uz. Dr. Züleyha Cihan KARACA Doç. Dr. Ayhan KARAKOÇ Prof. Dr. Kubilay KARŞIDAĞ Prof. Dr. Fahrettin KELEŞTİMUR Uz. Dr. Bekir KESKİNKILIÇ Prof. Dr. Mustafa KUTLU Uz. Dr. Meral MERT Uz. Dr. Türkan METE Uz. Dr. Aslı NAR Doç. Dyt. Emel ÖZER Doç. Dr. Gökhan ÖZIŞIK Uz. Dr. Mine ÖZTÜRK Uz. Dr. Ufuk ÖZUĞUZ Uz. Dr. Serpil SALMAN Doç. Dr. Fulden SARAÇ Uz. Dr. Özlem Soyluk SELÇUKBİRİCİK Doç. Dr. Murat SERT Prof. Dr. Numan TAMER Prof. Dr. Tamer TETİKER Doç. Dr. Füsun Baloş TÖRÜNER Prof. Dr. Armağan TUĞRUL Prof. Dr. Ercan TUNCEL Doç. Dr. Neslihan Başçıl TÜTÜNCÜ Uz. Dr. Yasemin TÜTÜNCÜ Prof. Dr. Mehmet TÜZÜN Uz. Dr. Mehmet Ali UÇAR Y. Doç. Dr. Kubilay UKİNÇ Prof. Dr. Ali Rıza UYSAL Doç. Dr. Gökhan ÜÇKAYA Uz. Dr. Ayşe Kubat ÜZÜM Uz. Dr. Dilek YAZICI Prof. Dr. Sena YEŞİL Prof. Dr. İlhan YETKİN Not: Bu kılavuzda yer alan Sürekli Ciltaltı İnsülin İnfüzyon Tedavisi İlkeleri bölümü TEMD Sürekli Ciltaltı İnsülin İnfüzyon Tedavisi alt grubu ve Diyabetik Ayak Ülserleri bölümü ise TEMD Diyabetik Ayak alt grubuı tarafından hazırlanmıştır. DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU 07

10 YAZARLARIN ÇIKAR ÇATIfiMASI TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu Yazım Komitesi ndeki yazarlar, bu kılavuzun hazırlanması, yazılması ve basılması sırasında herhangi bir firma veya grup ile herhangi bir ticari çıkar çatışması içinde bulunmamışlardır. 08 DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU

11 TEMD-2009 D ABETES MELL TUS VE KOMPL KASYONLARININ TANI, TEDAV VE ZLEM KILAVUZU NDAK DE fi KL KLER N ÖZET Bu yıl kılavuzumuzun yenilenmesi aşamasında TEMD üyelerine gönderdiğimiz ankete gelen yanıtlar ve Diyabet Çalışma Grubu üyelerinden gelen öneriler doğrultusunda TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu nda geniş değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler aşağıda özetlenmiştir: Her konunun sonuna TEMD Önerileri başlığı altında pratik öneriler eklenmiştir. Öneriler dayandıkları çalışmalara göre kanıta dayalı tıp kuralları çerçevesinde sınıflanmış ve derecelendirilmiştir. Çalışmalara ilişkin kaynaklar, kullanım sırasına göre numaralandırılarak önerilerin sonunda belirtilmiştir. Kanıta dayalı tıp bulgularının sınıflandırılma ve derecelendirme kriterleri Tablo-I ve Tablo-II de görülmektedir. Diyabet tanı ve izlem kriterlerinde plazma glukoz (PG) düzeylerinin esas alınması, ayrıca PG düzeyleri ile kapiller tam kan ve serum glukoz düzeylerinin farklı olması göz önüne alınarak, özellikle Uluslararası Klinik Kimyacılar Federasyonu (IFCC) nun kapiller kan glukozunu ölçen cihazların PG düzeyine göre kalibre edilmesini önermesinden sonra, kavram kargaşasına yol açmamak için kılavuzun bu baskısında kan glukoz düzeyi terimi yerine PG düzeyi teriminin kullanılması benimsenmiştir. A1C nin diyabet tanısında kullanılması konusundaki yeni görüş eklenmiştir. Glisemik kontrol hedeflerinin belirlenmesinde bireysel farklılıkların göz önünde bulundurulması gerektiği vurgulanmıştır. Tip 1 diyabetliye yaklaşım şematik olarak özetlenmiştir. Tip 2 diyabette tedavi algoritması ve insülin tedavisi güncellenmiştir. İnkretin bazlı tedaviler ile ilgili konu genişletilmiştir. Diyabette kardiyovasküler sorunlara yaklaşım ve risk faktörleri detaylandırılmıştır. Diyabetin uzun dönem komplikasyonlarındaki (retinopati, nöropati, nefropati ve diyabetik ayak) güncel yaklaşımlar şematik olarak özetlenmiştir. Diyabetlide aşı uygulamaları konusu güncellenmiştir. Diyabetlide gebelik konusu güncellenmiş ve algoritmik olarak özetlenmiştir. Diyabette özel durumlar bölümüne diyabet ve dini görevler (ramazan, hac), iş yaşamında diyabet, özel koşullarda (bakımevleri, ceza/tutuk evleri) yaşayan kişilerde diyabet bakımı vb. gibi alt başlıklar açılarak ilgili konular detaylandırılmıştır. Daha önce farklı bir konuda geçen diyabette dislipidemi konusu ayrı bir başlık altında özetlenmiştir. Son olarak güncel yeni kaynaklar eklenmiş ve alfabetik dizin olarak kılavuzun sonunda verilmiştir. DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU 09

12 KANITA DAYALI TIP B LG LER N N SINIFLANDIRILMASI TABLO I Yay nlanm fl çal flmalar n kan ta-dayal t p düzeylerini belirleyen kriterler Düzey Tanı çalışmaları Düzey 1 Düzey 2 Düzey 3 Düzey 1 in 3 kriterinin karşılanmış olması Düzey 4 Düzey 1 in 1 veya 2 kriterinin karşılanmış olması Tedavi ve önleme (prevansiyon) çalışmaları Düzey 1A Düzey 1B Düzey 2 Düzey 3 Düzey 4 Prognoz çalışmaları Düzey 1 Düzey 2 Düzey 3 Düzey 4 Kriterler a. Test sonuçlarının -tanısal standart ya da altın standart sonuçları bilinmeksizin- bağımsız olarak yorumlanmış olması b. Tanısal standardın -test sonuçları bilinmeksizin- bağımsız olarak yorumlanmış olması c. Hastalık açısından kuşkulu (ancak bilinen hastalığı olmayan) kişilerin seçilmiş olması d. Hem test standardının hem de tanısal standardın tekrarlanabilir şekilde tanımlanmış olması e. Çalışmaya en az 50 hasta ve 50 kontrol bireyin alınmış olması Düzey 1 in 4 kriterinin karşılanmış olması Yüksek kalitede randomize-kontrollü çalışmaların meta-analizi veya sistematik gözden geçirme çalışmaları a. Kanıtların kapsamlı şekilde araştırılmış olması b. Yazarların inceleme kapsamına alacakları makale seçiminde ön yargılı olmaktan kaçınmış olması c. Yazarların her makaleyi geçerliği açısından değerlendirmiş olması d. Verilerle ve uygun analizlerle desteklenmiş kesin sonuç bildirilmesi VEYA Araştırıcıları tarafından ortaya atılmış soruyu cevaplayacak güçte ve uygun şekilde tasarlanmış randomize-kontrollü çalışmalar a. Hastaların tedavi gruplarına rastgele olarak dağıtılmış olması b. İzlem sürecinin en azından %80 oranında tamamlanmış olması c. Hastalar ve araştırıcıların verilen tedavi ajanına kör tutulmuş olması (*) d. Hastaların dahil edildikleri tedavi grubunda analiz edilmiş olması e. Örnek boyutunun çalışmadan beklenen sonucu tayin edecek ölçüde büyük tutulması Randomize olmayan klinik çalışmalar veya sonuçları tartışma götürmeyen (kesin) kohort çalışmaları Düzey 1 kriterlerini karşılamayan randomize-kontrollü çalışmalar veya sistematik gözden geçirmeye dayalı çalışmalar Randomize olmayan klinik çalışmalar veya kohort çalışmaları Diğer çalışmalar a. Çıkar durumu olan, fakat çıkardan kaynaklanmış sonuçları (çıktıları) bulunmayan hasta kohortunun alınmış olması b. Çalışmaya dahil edilme ve çalışma dışı bırakılma kriterlerinin tekrarlanabilir olması c. Katılımcıların en az %80 inin izlenmiş olması d. Konu dışı (şaşırtıcı) prognostik faktörler için istatistiksel ayarlamaların yapılmış olması e. Sonuç parametrelerinin tekrarlanabilir şekilde tanımlanmış olması a. Şıkkındaki kriter ile birlikte, diğer 4 kriterden 3 ünün karşılanmış olması a. Şıkkındaki kriter ile birlikte, diğer kriterlerden 2 sinin karşılanmış olması a. Şıkkındaki kriter ile birlikte, diğer kriterlerden 1 inin karşılanmış olması (*) Çalışma ajanına kör tutulma durumu mümkün olmayan ya da pratik olmayan durumlarda (örneğin yoğun ve konvansiyonel insülin tedavilerinin karşılaştırılması) değerlendiren ve çalışma sonuçlarını hükme bağlayan kişilerin (çalışma ajanına) kör olması yeterli kabul edilmektedir. 10 DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU

13 TABLO II Klinik pratikte tavsiye edilen önerilerin s n fland r lma kriterleri Sınıf Kriterler Sınıf A En iyi kanıtı Düzey 1 çalışmaya dayanan öneriler Sınıf B Sınıf C Sınıf D En iyi kanıtı Düzey 2 çalışmaya dayanan öneriler En iyi kanıtı Düzey 3 çalışmaya dayanan öneriler En iyi kanıtı Düzey 4 çalışmaya veya ortak görüşlere dayanan öneriler DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU 11

14 çindekiler 1. Glisemik Bozukluklarda Tanı, Sınıflama ve Tedavi 1.1 Tanım 1.2 Tanı ve Sınıflama 1.3 Tip 1 Diabetes Mellitus 1.4 Tip 2 Diabetes Mellitus 1.5 Gestasyonel Diabetes Mellitus 1.6 Tarama Endikasyonları ve Tanı Testleri 2. Diyabetli Hastalarda Standart Bakım İlkeleri 2.1 Anamnez 2.2 Fizik Muayene 2.3 Konsültasyonlar 2.4 Laboratuvar İncelemeleri 2.5 Komplikasyonlar 2.6 Eğitim 3. Diyabetli Hastalarda Hastaneye Yatırılma İlkeleri 3.1 Akut Metabolik Komplikasyonlar 3.2 Kontrolsüz Diyabet 4. Diyabetli Hastalarda Glisemik Kontrol Hedefleri 4.1 Glisemik Hedefler 4.2 Evde Glukoz Takibi 5. Diyabette Tıbbi Beslenme Tedavisi 5.1 Tıbbi Beslenme Tedavisinde Genel İlkeler 5.2 Karbonhidrat Sayımı Tekniği 6. Diyabette Egzersiz ve Fizik Aktivite 6.1 Genel İlkeler 6.2 Egzersiz ile İlişkili Sorunlar 7. Oral Antidiyabetik ve İnsülinomimetik İlaçların Kullanım İlkeleri 7.1 İnsülin Salgılatıcı İlaçlar 7.2 İnsülin Duyarlılaştırıcı İlaçlar 7.3 Alfa-Glukozidaz İnhibitörleri 7.4 İnsülinomimetik İlaçlar 7.5 Monoterapide Kullanılan Oral İlaçlara Yanıt 7.6 Hazır OAD Kombinasyonları 8. İnsülin Tedavisi İlkeleri 8.1 Genel İlkeler 8.2 İnsülin Tedavi Protokolleri 9. Tip 2 Diyabet Tedavisinde Güncel Yaklaşım 9.1 IDF ve ADA/EASD Önerileri 9.2 TEMD Tip 2 Diyabet Tedavi Algoritması 12 DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU

15 10. Sürekli Cilt-altı Insülin İnfüzyon Tedavisi (SCİİ) İlkeleri 10.1 SCİİ Endikasyonları 10.2 SCİİ Kontrendikasyonları 10.3 SCİİ Tedavisinin Düzenlenmesi 10.4 SCİİ Tedavisinin Komplikasyonları 11. Pankreas ve Adacık Transplantasyon Endikasyonları 12. Diyabetin Akut Komplikasyonları 12.1 Diyabetik Ketoasidoz 12.2 Hiperozmolar Hiperglisemik Durum 12.3 Laktik Asidoz 12.4 Hipoglisemi 13. Diyabetin Kronik Komplikasyonları 13.1 Makrovasküler Hastalık (Hızlanmış Ateroskleroz) 13.2 Mikrovasküler Komplikasyonlar 14. Diyabetik Ayak Ülserleri 15. Diyabet ve Özel Durumlar 15.1 Diyabet ve Cerrahi 15.2 Total Parenteral Nütrisyon Tedavisi 15.3 Diyabet ve Gebelik 15.4 Yoğun Bakım Hastalarında Hiperglisemi Tedavisi 15.5 Steroid Kullanan Hastalarda Hiperglisemi Tedavisi 15.6 Yaşlılarda Diyabet 15.7 Diyabet ve Yolculuk 15.8 Diyabetlide Aşı Uygulamaları 15.9 Diyabet ve Doğal Afet Durumları Diyabet ve Dini Görevler Özel Koşullarda Yaşayan Kişilerde Diyabet Bakımı 16. Diyabette Hipertansiyon ve Tedavisi 17. Diyabette Dislipidemi ve Tedavisi 18. Diyabeti Önleme 18.1 Tip 1 Diyabeti Önleme 18.2 Tip 2 Diyabeti Önleme 19. Kaynaklar 20. Kısaltmalar 21. Laboratuvar Testlerinin Normal Referans Aralıkları (Standart ve SI Birimleri Tablosu) DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU 13

16

17 01 Glisemik bozukluklarda tan, s n flama ve tedavi 1.1 Tan m Diyabet, insülin eksikliği ya da insülin etkisindeki defektler nedeniyle organizmanın karbonhidrat, yağ ve proteinlerden yeterince yararlanamadığı, sürekli tıbbi bakım gerektiren, kronik bir metabolizma hastalığıdır. Kontrolsüz diyabetten kaynaklanan hiperglisemi akut komplikasyonlar ile ölüme yol açabilir, uzun dönemde gelişen kronik komplikasyonları ile de yaşam kalitesini bozar. Hastalığın, akut komplikasyon riskini azaltmak ve uzun dönemde tedavisi pahalı ve kronik (retinal, renal, nöral, kardiyak ve vasküler) sekellerinden korunmak için sağlık çalışanları ve hastaların sürekli eğitimi şarttır. Glukoz metabolizmasının diğer bozukluklarını ifade etmek için kullanılan Disglisemi ise kalitatif bir terimdir. Burada sunulan öneriler, kanıta dayalı bilgiler ve mevcut uluslararası konsensuslar ışığında, diyabetli hastaların sağlık sorunlarını azaltmayı hedeflemektedir. 1.2 Tan ve S n flama Diyabet ve glukoz metabolizmasının diğer bozukluklarının tanı ve sınıflamasında son 10 yılda değişiklikler yapılmıştır. Önce 1997 yılında, Amerikan Diyabet Birliği (ADA) yeni tanı ve sınıflama kriterlerini yayınlamış ve hemen ardından 1999 da Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bu kriterleri küçük revizyonlarla kabul etmiştir. Daha sonra 2003 yılında, bozulmuş açlık glukozu (IFG) tanısı için ADA tarafından küçük bir revizyon yapılmıştır. WHO ve Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) tarafından 2006 yılı sonlarında yayınlanan raporda ise 1999 kriterlerinin korunması benimsenmiştir. Buna karşılık, ADA ve Avrupa Diyabet Çalışma Birliği (EASD) 2007 yılında yayınlanan son konsensus raporlarında ise 2003 yılındaki düzenlemenin değişmemesi gerektiğini savunmaktadır. DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU 15

18 1.2.1 Tan kriterleri A. Diabetes mellitus Diyabet ve glukoz metabolizmasının diğer bozuklukları için 2003 yılı revizyonunu da kapsayan yeni tanı kriterleri Tablo-1.1 de görülmektedir. TABLO 1.1 Diabetes mellitus ve glukoz metabolizmas n n di er bozukluklar nda tan kriterleri ( ) Diabetes mellitus Rasgele glukoz (+ diyabet semptomları) APG (en az 8 saatlik açlığı takiben) OGTT de 2. st PG Bozulmuş Bozulmuş Glukoz Glukoz Toleransı Toleransı (IGT) (IGT) OGTT de 2. st PG Bozulmuş Açlık Glukozu (IFG) ( ) APG (en az 8 saatlik açlığı takiben) ( ) Glisemi venöz plazmada glukoz oksidaz yöntemi ile mg/dl olarak ölçülür. ( ) 2006 yılı WHO/IDF Raporunda normal APG kesim noktasının 110 mg/dl ve IFG mg/dl olarak korunması benimsenmiştir. APG: Açlık plazma glukoz düzeyi, 2.st PG: 2.st plazma glukoz düzeyi, OGTT: Oral glukoz tolerans testi, IGT: Impaired glucose tolerance, IFG: Impaired fasting glucose, WHO: Dünya Sağlık Örgütü, IDF: Uluslararası Diyabet Federasyonu. Buna göre diyabet tanısı üç yöntemle konulabilir. Çok ağır diyabet semptomlarının bulunduğu durumlar dışında, tanının daha sonraki bir gün, diğer bir yöntemle de doğrulanması gerekir. Tanı için 75 g glukoz ile standart oral glukoz tolerans testi (OGTT) yapılması, açlık plazma glukozuna (APG) göre daha sensitif ve spesifik olmakla birlikte, bu testin aynı kişide günden güne değişkenliğinin yüksek, emek yoğun ve maliyetli olması rutin kullanımını güçleştirmektedir. Diğer taraftan, APG nin daha kolay uygulanabilmesi ve ucuz olması klinik pratikte kullanımını artırmaktadır. Hastalığın aşikar klinik başlangıcı nedeniyle tip 1 diyabet tanısı için çoğu kez OGTT yapılması gerekmez. Tanı kriterleri venöz plazmada glukoz oksidaz yöntemi ile yapılan ölçümleri baz almaktadır. Klinikte veya hastaların evde glisemi takibinde kullandıkları tam kan, kapiller kan ve serum glisemi değerleri aşağıdaki formüllerde gösterildiği gibi biraz daha düşüktür (*). Bu formüllere dayanarak, son yıllarda kapiller tam kanda glukoz düzeyini ölçen cihazların PG düzeylerine göre kalibre edilerek kullanılması benimsenmektedir. WHO ya göre tokluk kapiller tam PG düzeyi venöz plazmadaki düzeye eşittir, ancak açlıkta kapiller PG düzeyi plazmadakinden yaklaşık olarak %10 daha düşük kabul edilmektedir. ( ) Plazma glukoz (mg/dl) = [ X tam kan glukoz (mg/dl) / 18] Plazma glukoz (mg/dl) = [ X kapiller kan glukoz (mg/dl) / 18] Plazma glukoz (mg/dl) = [ X serum glukoz (mg/dl) / 18] Bu formüllere göre venöz plazmada 126 mg/dl olarak ölçülen glukoz düzeyi tam kanda ~%11 (112 mg/dl), kapiller kanda ~%7 (118 mg/dl), serumda ise ~%5 (120 mg/dl) daha düşük ölçülür. 16 DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU

19 Tanı testi olarak hemoglobin A 1c (HbA 1c : A1C) Standardizasyonundaki sorunlar ve tanı eşiğindeki belirsizlik nedeniyle glikozillenmiş hemoglobin A 1c (HbA 1c : A1C) nin diyabet tanı aracı olarak kullanılması uzun yıllar önerilmemiştir. Özellikle APG ile diyabet tanısı almayan bazı kişilerde, OGTT ile diyabet tanısı konulduğu halde, standardizasyon sorunları sebebi ile A1C normal (<%6.0) bulunabilmekteydi. Ancak son yıllarda A1C nin tüm dünyada standardizasyonu yönündeki çabalar ve prognostik önemine dair kanıtların artması sonucunda A1C nin de diyabet tanı testi olarak kullanılabileceği gündeme gelmiştir. ADA, EASD, IDF ve Uluslararası Klinik Kimyacılar Federasyonu (IFCC: International Federation of Clinical Chemistry) temsilcilerinin oluşturduğu Uluslararası Diyabet Uzmanlar Komitesi 2008 yılında yaptığı bir dizi toplantı sonucunda, uluslararası standardardizasyon kurallarına uyulması koşulu ile diyabet tanısı için A1C kesim noktasını %6.5 olarak belirlemiştir. Bununla beraber A1C nin her merkezde rutin olarak yapılamaması, teknik sorunları ve standardizasyonundaki eksikler ve maliyeti dikkate alındığında, testin tanı amaçlı kullanımının, pekçok toplumda olduğu gibi; ülkemiz için de şu anda uygun olmadığı düşünülmektedir. B. Gestasyonel diabetes mellitus (GDM) Gebelik diyabetinin araştırılması amacıyla, birçok toplumda genellikle 50 g glukozlu tarama testi pozitif çıkan gebelerde birkaç gün sonra 100 g glukozlu, 3 saatlik OGTT yapılmaktadır. Alternatif olarak 75 g glukozlu, 2 saatlik OGTT de önerilmektedir (Tablo-1.2). 50 g glukozlu tarama testi Gebeliğin haftalarında rasgele bir zamanda (açlık-tokluk durumuna bakılmaksızın) 50 g glukozlu sıvı içirildikten 1 saat sonra PG düzeyi 140 mg/dl ise diyabet açısından kuşkuludur, daha ileri testin yapılması gerekir. Bazı araştırıcılar, 50 g glukozdan 1 saat sonraki PG >180 mg/dl ise OGTT yapılmasını gerekli görmemekte, bu vakaların GDM gibi izlenmesini ve tedavi edilmesini önermektedir. 100 g glukozlu OGTT 50 g glukozlu tarama testi pozitif olan gebelerde tanıyı kesinleştirmek için 100 g glukozlu 3 saatlik OGTT yapılmalıdır. En az iki değerin normal sınırı aşması GDM tanısı koydurur. 75 g glukozlu OGTT WHO ve bazı otörler, gebelerde de gebe olmayan erişkinler gibi 75 g glukozlu, 2 saatlik OGTT yapılmasını yeterli görmektedir. WHO, gebelerde OGTT değerlendirmesinin tıpkı gebe olmayan yetişkinlerdeki gibi yapılmasını önermektedir. TABLO 1.2 ADA ve WHO ya göre GDM tan kriterleri ( ) Açlık 1. st 2. st 3. st ADA kriterleri 100 g glukoz ile OGTT (en az 2 patolojik değer tanı koydurur) 75 g glukoz ile OGTT (en az 2 patolojik değer tanı koydurur) WHO kriterleri 75 g glukoz ile OGTT (en az 1 patolojik değer tanı koydurur) ( ) Glisemi venöz plazmada glukoz oksidaz yöntemi ile mg/dl olarak ölçülür. GDM: Gestasyonel diabetes mellitus DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU 17

20 TEMD ÖNER LER 1. Diyabet tan s nda APG benimsenmelidir. 2. Diyabet aç s ndan riskli bireylerde OGTT yap lmal d r. 3. GDM tan s için 50 g glukozlu ön tarama testi pozitif ç kan gebelerde 100 g glukozlu 3 saatlik OGTT ile kesin tan konulmas benimsenmelidir. 4. A1C nin standardizasyonundaki eksikler ve yüksek maliyeti dikkate al nd nda, ülkemizde testin tan amaçl kullan m uygun de ildir. C. Prediyabet Daha önce S n rda Diyabet ya da Latent Diyabet diye anılan IGT ve IFG, artık Prediyabet olarak kabul edilmektedir. Her ikisi de diyabet ve kardiyovasküler hastalık (KVH) için önemli risk faktörleridir. Tablo 1.1 den görüleceği üzere, zole IFG için APG mg/dl ve 2.st PG <140 mg/dl, buna karşılık zole IGT için 2.st PG mg/dl ve APG <100 mg/dl olması gerektiği geniş ölçüde kabul görmektedir. Buna göre Kombine IFG + IGT olarak bilinen durumda hem APG mg/dl hem de 2.st PG mg/dl arasında olmalıdır. Bu kategori glukoz metabolizmasının daha ileri bozukluğunu ifade eder. WHO ve IDF nin 2006 yılı raporunda APG mg/dl arasında bulunan kişilerin çok az bir kısmında diyabet olabileceğinden ve bu sınırdaki kişilerde yapılması gerekecek OGTT nin getireceği ek maliyetten hareketle, normal APG için üst sınırın 110 mg/dl olması gerektiği belirtilmiş ve 1999 yılı IFG tanımının mg/dl olarak korunması benimsenmiştir. WHO/IDF raporunda ayrıca IFG/IGT kategorileri için Glukoz Metabolizmas n n Ara (Intermedier) Bozukluklar teriminin kullanılması tavsiye edilmektedir. Buna karşılık, ADA ve EASD 2007 yılında yayınlanan son konsensus raporlarında, 2003 yılındaki revizyona uygun olarak normal APG üst sınırının 100 mg/dl olmasını ve IFG/IGT kriterlerinin ve bu bozukluklar için kullanılan Prediyabet teriminin değişmemesi gerektiğini savunmaktadır. Uluslararası Diyabet Uzmanlar Komitesi A1C % aralığında bulunan bireylerin diyabet açısından yüksek riskli olduklarını ve koruma programlarına alınmaları gerektiğini bildirmiştir. Ancak A1C nin teknik ve standardizasyonundaki eksikler ve yüksek maliyeti dikkate alındığında, testin yüksek riskli bireylerin tanımlanmasında kullanımının ülkemiz için henüz uygun olmadığı düşünülmektedir. 18 DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU

21 1.2.2 Diyabet semptomlar Klasik semptomlar Poliüri Polidipsi Polifaji veya iştahsızlık Halsizlik, çabuk yorulma Ağız kuruluğu Noktüri Daha az görülen semptomlar Bulanık görme Açıklanamayan kilo kaybı İnatçı infeksiyonlar Tekrarlayan mantar infeksiyonları Kaşıntı TEMD ÖNER LER 1. Bu geliflmelerin fl nda TEMD, yaflam tarz -diyabet riskini art racak yönde-h zla de iflen toplumumuzda, diyabet bilincinin yerlefltirilmesi aç s ndan 2003 y l prediyabet kriterlerinin korunmas gerekti ini uygun bulmaktad r. Buna göre; APG normal de eri <100 mg/dl olmal ve APG: mg/dl olmas durumunda IFG kabul edilmelidir. 2. A1C nin teknik ve standardizasyonundaki eksikler dikkate al nd nda, ülkemizde testin bu amaçla kullan lmas, flu an için uygun görülmemektedir. DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU 19

22 1.2.3 S n flama Tablo-1.3 te özetlenen diyabet sınıflamasında dört klinik tip yer almaktadır. Bunlardan üçü (tip 1 diyabet, tip 2 diyabet ve GDM) primer, diğeri (spesifik diyabet tipleri) ise sekonder diyabet formları olarak bilinmektedir. TABLO 1.3 Diabetes mellitusun etyolojik s n flamas I. Tip 1 diyabet (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır.) A. İmmün aracılıklı B. İdyopatik II. Tip 2 diyabet (İnsülin direnci zemininde ilerleyici insülin sekresyon defekti ile karakterizedir.) III. Gestasyonel diabetes mellitus (GDM) (Gebelik sırasında ortaya çıkan ve genellikle doğumla birlikte düzelen diyabet.) IV. Diğer spesifik diyabet tipleri A. ß-hücre fonksiyonlarının genetik defekti (monogenik diyabet formları) 20. Kromozom, HNF-4α (MODY1) 7. Kromozom, Glukokinaz (MODY2) 12. Kromozom, HNF-1α (MODY3) 13. Kromozom, IPF-1 (MODY4) 17. Kromozom, HNF-1ß (MODY5) 2. Kromozom, NeuroD1 (MODY6) Mitokondriyal DNA Neonatal diyabet (Örn. Kir6.2 mutasyonuna bağlı diyabet) Diğerleri B. İnsülinin etkisindeki genetik defektler Leprechaunism Lipoatrofik diyabet Rabson-Mendenhall sendr. Tip A insülin direnci Diğerleri C. Pankreasın ekzokrin doku hastalıkları Fibrokalkulöz pankreatopati Hemokromatoz Kistik fibroz Neoplazi Pankreatit Travma/pankreatektomi Diğerleri D. Endokrinopatiler Akromegali Aldosteronoma Cushing sendr. Feokromositoma, Glukagonoma Hipertiroidi Somatostatinoma Diğerleri IV. Diğer spesifik diyabet tipleri E. İlaç veya kimyasal ajanlar Atipik anti-psikotikler Anti-viral ilaçlar ß-adrenerjik agonistler Diazoksid Fenitoin Glukokortikoidler α-interferon Nikotinik asit Pentamidin Proteaz inhibitörleri Tiyazid grubu diüretilkler Tiroid hormonu Vacor Diğerleri G. İmmun aracılıklı nadir diyabet formları Anti insülin reseptör antikorları Stiff-man sendr. Diğerleri H. Diyabetle ilişkili genetik sendromlar (Monogenik diyabet formları) Alström sendr. Down sendr. Friedreich tipi ataksi Huntington korea Klinefelter sendr. Laurence-Moon-Biedl sendr. Miyotonik distrofi Porfiria Prader-Willi sendr. Turner sendr. Wolfram (DIDMOAD) sendr. Diğerleri HNF-1α: Hepatosit nükleer faktör-1α, MODY1-6: Gençlerde görülen erişkin tipi diyabet formları 1-6 (maturity onset diabetes of the young 1-6), HNF-4α Hepatosit nükleer faktör-4α, IPF-1: İnsülin promotör faktör-1, HNF-1β: Hepatosit nükleer faktör-1β, NeuroD1: Nörojenik diferansiyasyon 1, DNA: Deoksi-ribonükleik asit, DIDMOAD sendr.: Diabetes insipidus, diabetes mellitus, optik atrofi ve sağırlık (deafness) ile seyreden sendrom (Wolfram sendromu). 20 DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU

Çağın Salgını. Aile Hekimliğinde Diabetes Mellitus Yönetimi

Çağın Salgını. Aile Hekimliğinde Diabetes Mellitus Yönetimi Çağın Salgını Aile Hekimliğinde Diabetes Mellitus Yönetimi Epidemiyoloji, Tanı, İzlem Uzm. Dr. İrfan Şencan Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği Başasistanı Sunum Planı Tanım

Detaylı

DİABETES MELLİTUS DİYABET (Şeker )HASTALIĞI. ATASAM HASTANESİ Kalite Yönetim Birimi

DİABETES MELLİTUS DİYABET (Şeker )HASTALIĞI. ATASAM HASTANESİ Kalite Yönetim Birimi DİABETES MELLİTUS DİYABET (Şeker )HASTALIĞI ATASAM HASTANESİ Kalite Yönetim Birimi BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ? DİYABET(ŞEKER HASTALIĞI) NEDİR? Diyabet vücutta yeterince insülin üretilememesi veya etkili

Detaylı

Diyabetik Hasta Takibi. Dr. Hasan Onat PHD Diyabet Çalışma Grubu İnece ASM, Kırklareli

Diyabetik Hasta Takibi. Dr. Hasan Onat PHD Diyabet Çalışma Grubu İnece ASM, Kırklareli Diyabetik Hasta Takibi Dr. Hasan Onat PHD Diyabet Çalışma Grubu İnece ASM, Kırklareli Amaç Bu oturum sonunda katılımıcı hekimler birinci basamakta Diyabet hastalığının yönetimi konusunda bilgi sahibi olacaklardır.

Detaylı

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği YENİLENMİŞ 5. BASKI Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU-2011 ISBN 978-605-4011-10-0 Diabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim

Detaylı

Gebelikte diyabet taraması. Prof. Dr. Yalçın Kimya

Gebelikte diyabet taraması. Prof. Dr. Yalçın Kimya Gebelikte diyabet taraması Prof. Dr. Yalçın Kimya Gestasyonel diyabet İlk defa gebelik sırasında saptanan diyabet Diagnosis and classification of diabetes mellitus. Diabetes Care 2010;33(Suppl 1):S62 9.

Detaylı

DİYABETES MELLİTUS. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC

DİYABETES MELLİTUS. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC DİYABETES MELLİTUS Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERC İ NORMAL FİZYOLOJİ İnsan vücudu enerji olarak GLUKOZ kullanır Alınan her besin vücudumuzda glukoza parçalanır ve kana verilir Kandaki glukozun enerji kaynağı olarak

Detaylı

DİYABETTE YENİ YAKLAŞIMLAR. Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya AD AYDIN 2003

DİYABETTE YENİ YAKLAŞIMLAR. Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya AD AYDIN 2003 DİYABETTE YENİ YAKLAŞIMLAR Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya AD AYDIN 2003 1 Diabetes Mellitus (DM) Diabetes mellitus (DM), karbonhidrat metabolizmasının,

Detaylı

Meral Mert, Endokrinoloji ve Metabolizma

Meral Mert, Endokrinoloji ve Metabolizma Meral Mert, Endokrinoloji ve Metabolizma Diyabetli bir kadının gebe kalması pregetasyonel diyabet. Gebelikte diyabetin ortaya çıkması gestasyonel diyabet olarak tanımlanır. 2 Gestasyonel diyabet UK de

Detaylı

Aile Hekimliği Uygulamasında Diyabetes Mellitus Yönetimi ve. Prof.Dr. Halil Önder Ersöz Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

Aile Hekimliği Uygulamasında Diyabetes Mellitus Yönetimi ve. Prof.Dr. Halil Önder Ersöz Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı Aile Hekimliği Uygulamasında Diyabetes Mellitus Yönetimi ve İnsülin Tedavisi Başlama Prof.Dr. Halil Önder Ersöz Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı TANIM: Diyabetes Mellitus, insülin sekresyonundaki

Detaylı

Algoritmalarla Diyabette Beslenme Tedavisi

Algoritmalarla Diyabette Beslenme Tedavisi Algoritmalarla Diyabette Beslenme Tedavisi TEMD Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi TIBBİ BESLENME TEDAVİ ALGORİTMASI Tip 1 Diyabetli Tip 2 Diyabetli Gestasyonel Diyabetli Diyabetik Gebe Prediyabet

Detaylı

Uzman Dr. Berrin Berçik İnal. İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Biyokimya Laboratuvarı

Uzman Dr. Berrin Berçik İnal. İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Biyokimya Laboratuvarı Uzman Dr. Berrin Berçik İnal İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Biyokimya Laboratuvarı 1979 yılında Amerikan Ulusal Diyabet Veri Grubu-National Diabetes Data Group (NDDG), ardından 1980 ve 1985 yıllarında

Detaylı

6 EKİM 2016, PERŞEMBE

6 EKİM 2016, PERŞEMBE 6 EKİM 2016, PERŞEMBE GİRİŞ VE KURSLAR 13:30-17:00 DİYABET TEKNOLOJİLERİ KURSU Salon 2 17:30 AÇILIŞ 17:45-18:45 AÇILIŞ PANELİ Tip 2 diyabet ve kardiyovasküler risk Oturum Başkanları: Berrin Çetinarslan,

Detaylı

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU ISBN 978-605-4011-16-2 Diabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu TEMD DİABETES MELLİTUS

Detaylı

Metabolik Sendrom Tanı Tedavi Dr. Abdullah Okyay

Metabolik Sendrom Tanı Tedavi Dr. Abdullah Okyay Metabolik Sendrom Tanı Tedavi Dr. Abdullah Okyay Metabolik Sendrom İnsülin direnci (İR) zemininde ortaya çıkan Abdominal obesite Bozulmuş glukoz toleransı (BGT) veya DM HT Dislipidemi Enflamasyon, endotel

Detaylı

VAY BAŞIMA GELEN!!!!!

VAY BAŞIMA GELEN!!!!! VAY BAŞIMA GELEN!!!!! DİYABET YÖNETİMİNDE İNSÜLİN POMPA TEDAVİSİNİN KAN ŞEKERİ REGÜLASYONUNA OLUMLU ETKİSİ HAZIRLAYAN: HEM. ESRA GÜNGÖR KARABULUT Diyabet ve Gebelik Diyabetli kadında gebeliğin diyabete

Detaylı

KARBOHİDRAT METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI DİYABET

KARBOHİDRAT METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI DİYABET KARBOHİDRAT METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI DİYABET KARBOHİDRAT METABOLİZMASI BOZUKLULARI DIABETES MELLITUS Diabetes mellitus, direkt olarak insülin direnci, yetersiz insülin salımı veya aşırı glukagon salımı

Detaylı

Türkiye Diyabet Prevalans Çalışmaları: TURDEP-I ve TURDEP-II

Türkiye Diyabet Prevalans Çalışmaları: TURDEP-I ve TURDEP-II 47. ULUSAL DİYABET KONGRESİ 11-15 Mayıs 211, Rixos Sungate Hotel, Antalya Türkiye Diyabet Prevalans Çalışmaları: TURDEP-I ve TURDEP-II Prof. Dr. İlhan SATMAN ve TURDEP-II Çalışma Grubu İstanbul Üniversitesi

Detaylı

DİYABET HEMŞİRELİĞİ DERNEĞİ DİYABET EĞİTİMCİSİNİN EĞİTİMİ KURSU PROGRAMI

DİYABET HEMŞİRELİĞİ DERNEĞİ DİYABET EĞİTİMCİSİNİN EĞİTİMİ KURSU PROGRAMI DİYABET HEMŞİRELİĞİ DERNEĞİ DİYABET EĞİTİMCİSİNİN EĞİTİMİ KURSU PROGRAMI Hazırlayan : Julie A. KUENZİ, RN,MSN,CDE,CPT Medical College of Wisconsin Çeviren: Doç.Dr. Nermin OLGUN Marmara Üniversitesi Hemşirelik

Detaylı

TIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI DİYABETİMİ YÖNETİYORUM PROJESİ DİYABET YÖNETİMİ KURSU RAPORU

TIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI DİYABETİMİ YÖNETİYORUM PROJESİ DİYABET YÖNETİMİ KURSU RAPORU TIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI DİYABETİMİ YÖNETİYORUM PROJESİ DİYABET YÖNETİMİ KURSU RAPORU (AİLE HEKİMİ, AİLE SAĞLIĞI ELEMANI, TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ HEKİMİ, TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ SAĞLIK PERSONELİ) Prof.

Detaylı

Tip 1 diyabete giriş. Prof. Dr.Mücahit Özyazar Endokrinoloji,Diyabet,Metabolizma Hastalıkları ve Beslenme Bölümü

Tip 1 diyabete giriş. Prof. Dr.Mücahit Özyazar Endokrinoloji,Diyabet,Metabolizma Hastalıkları ve Beslenme Bölümü Tip 1 diyabete giriş Prof. Dr.Mücahit Özyazar Endokrinoloji,Diyabet,Metabolizma Hastalıkları ve Beslenme Bölümü ENTERNASYONAL EKSPER KOMİTE TARAFINDAN HAZIRLANAN DİABETİN YENİ SINIFLAMASI 1 - Tip 1 Diabetes

Detaylı

İnfeksiyonlu Hastada Antidiyabetik Tedavi İlkeleri

İnfeksiyonlu Hastada Antidiyabetik Tedavi İlkeleri İnfeksiyonlu Hastada Antidiyabetik Tedavi İlkeleri Doç. Dr. Mehmet Uzunlulu İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe EAH, İç Hastalıkları Kliniği Sunum akışı Kılavuzlar ışığında; Glisemik tanımlamalar ve

Detaylı

Diyabetes Mellitus. Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı

Diyabetes Mellitus. Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Diyabetes Mellitus Komplikasyonları Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Diyabetes mellitus komplikasyonlar Mikrovasküler Makrovasküler Diyabetik retinopati Diyabetik

Detaylı

DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler

DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler Diyabet nedir? Diyabet hastalığı, şekerin vücudumuzda kullanımını düzenleyen insülin olarak adlandırdığımız hormonun salınımındaki eksiklik veya kullanımındaki yetersizlikten

Detaylı

Doğru tedavinin esası. önce doğru tanı koymaktır.

Doğru tedavinin esası. önce doğru tanı koymaktır. Doğru tedavinin esası önce doğru tanı koymaktır. Olgu-1 72 yaşında, kadın Şikayeti yok 20 yıllık kontrollü hipertansiyonu, 10 yıldır tedavi altında hiperlipidemisi mevcut. Kardiyoloji polikliniğinde kontrolünde

Detaylı

Metabolik Sendrom ve Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı. Dr Miraç Vural Keskinler

Metabolik Sendrom ve Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı. Dr Miraç Vural Keskinler Metabolik Sendrom ve Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı Dr Miraç Vural Keskinler Önce sentez DM ve MS Akılcı İlaç Kullanımı Oral antidiyabetik ajanlar İnsülin Glp-1 analogları Antihipertansif ilaçlar Hipolipidemik

Detaylı

Gestasyonel Diyabet: Anne ve Fetusta Kısa ve Uzun Dönem Sonuçlar

Gestasyonel Diyabet: Anne ve Fetusta Kısa ve Uzun Dönem Sonuçlar Gestasyonel Diyabet: Anne ve Fetusta Kısa ve Uzun Dönem Sonuçlar Prof. Dr. Lemi İbrahimoğlu İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Perinatoloji Bilim Dalı Gestasyonel Diyabetes

Detaylı

Klavuzlar ve Tip 2 Diyabet Tedavisi. Prof. Dr. Mustafa Kemal BALCI Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi

Klavuzlar ve Tip 2 Diyabet Tedavisi. Prof. Dr. Mustafa Kemal BALCI Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Klavuzlar ve Tip 2 Diyabet Tedavisi Prof. Dr. Mustafa Kemal BALCI Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Çıkar Çatışması Danışma Kurulu Üyelikleri Novo Nordisk, Sanofi, Lily, MSD, Astra Zeneca, Sponsor Destekli

Detaylı

Diyabet ve egzersiz TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU

Diyabet ve egzersiz TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU TEMD DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU HASTA EĞİTİM KİTAPÇIKLARI SERİSİ 02 Diyabet ve egzersiz Diyabetli bireyler

Detaylı

Gestasyonel Diyabet (GDM)

Gestasyonel Diyabet (GDM) Gestasyonel Diyabet (GDM) Tanım, Sıklık Gebelikte ortaya çıkan veya ilk defa tespit edilen glikoz intoleransı olarak tanımlanmaktadır (WHO 2012; ACOG, 2013). Aşikar diyabet kriterlerini içermeyen ve gebeliğin

Detaylı

DİYABETES MELLİTUS. Dr. Aslıhan Güven Mert

DİYABETES MELLİTUS. Dr. Aslıhan Güven Mert DİYABETES MELLİTUS Dr. Aslıhan Güven Mert DİYABET YÖNETİMİ Kan şekeri ayarını sağlamaktır. Diyabet tedavisinde hedef glukoz değerleri NORMAL HEDEF AKŞ (mg/dl)

Detaylı

BIRINCI BASAMAKTA NE ZAMAN TEDAVI, NE ZAMAN SEVK? DOÇ. DR. ÖZLEM TANRIÖVER YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ VE TIP EĞİTİMİ A.D.

BIRINCI BASAMAKTA NE ZAMAN TEDAVI, NE ZAMAN SEVK? DOÇ. DR. ÖZLEM TANRIÖVER YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ VE TIP EĞİTİMİ A.D. BIRINCI BASAMAKTA NE ZAMAN TEDAVI, NE ZAMAN SEVK? DOÇ. DR. ÖZLEM TANRIÖVER YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ VE TIP EĞİTİMİ A.D. Amaç: Bu oturumun sonunda katılımcıların birinci basamakta

Detaylı

Tip 2 Diabetes Mellitusta Hangi Hastaya Ne Zaman Hangi İnsülin

Tip 2 Diabetes Mellitusta Hangi Hastaya Ne Zaman Hangi İnsülin Tip 2 Diabetes Mellitusta Hangi Hastaya Ne Zaman Hangi İnsülin Dr. Füsun Törüner Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma B.D, Ankara 22-23.Kasım.2013 -TEKİRDAĞ Tip 2 DM progresif bir

Detaylı

24 Ekim 2014/Antalya 1

24 Ekim 2014/Antalya 1 Kronik Böbrek Hastalığının Kontrolü ve Yönetimi Doç. Dr. Öznur USTA YEŞİLBALKAN Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi İç Hastalıkları Hemşireliği o.u.yesilbalkan@ege.edu.tr 24 Ekim 2014/Antalya 1 SUNUM

Detaylı

PREDİYABET EPİDEMİYOLOJİ VE TANISI. Prof. Dr. Engin GÜNEY

PREDİYABET EPİDEMİYOLOJİ VE TANISI. Prof. Dr. Engin GÜNEY PREDİYABET EPİDEMİYOLOJİ VE TANISI Prof. Dr. Engin GÜNEY Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı DİABETES MELLİTUS 415 milyon erişkinde diyabet var.

Detaylı

İleri Obez Diyabetiklerde Tedavi Yaklaşım Bariatrik Cerrahinin Zamanlaması

İleri Obez Diyabetiklerde Tedavi Yaklaşım Bariatrik Cerrahinin Zamanlaması İleri Obez Diyabetiklerde Tedavi Yaklaşım Bariatrik Cerrahinin Zamanlaması Prof.Dr.Volkan Genç Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi ABD Meme-Endokrin ve Metabolizma Cerrahisi ÇOK BİLİNENLER

Detaylı

Diyabetlilerin sadece %37 sinde hedef glikoz değerine ulaşılabiliyor

Diyabetlilerin sadece %37 sinde hedef glikoz değerine ulaşılabiliyor 37 yılda (1980-2017) Her 11 kişiden 1 i diyabet İki diyabetliden biri tanı almamış Diyabetlilerin sadece %37 sinde hedef glikoz değerine ulaşılabiliyor Komplikasyonlar önlemiyor Diyabetli kişilerin üçte

Detaylı

1. HAFTA PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA. Kuramsal Ders Diabetes mellitus: Tanı, sınıflama ve klinik bulgular Nilgün Başkal.

1. HAFTA PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA. Kuramsal Ders Diabetes mellitus: Tanı, sınıflama ve klinik bulgular Nilgün Başkal. 1. HAFTA Volüm dengesi bozuklukları Böbrek hastalıklarında tanısal yöntemler Diabetes mellitus: Tanı, sınıflama ve klinik bulgular Nilgün Başkal Diabetes mellitus komplikasyonları Sevim Güllü Artritlere

Detaylı

TURDEP-II Sonuçları. Prof. Dr. İlhan SATMAN ve TURDEP-II Çalışma Grubu

TURDEP-II Sonuçları. Prof. Dr. İlhan SATMAN ve TURDEP-II Çalışma Grubu TURDEP-II Sonuçları Prof. Dr. İlhan SATMAN ve TURDEP-II Çalışma Grubu İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı TURDEP-I:

Detaylı

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU 2015 ISBN 978-605-4011-22-3 Diabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu TEMD DİABETES

Detaylı

Prediyabet kavramı, tanı, sınıflandırma ve epidemiyolojisi. Okan BAKINER

Prediyabet kavramı, tanı, sınıflandırma ve epidemiyolojisi. Okan BAKINER Prediyabet kavramı, tanı, sınıflandırma ve epidemiyolojisi Okan BAKINER 1.TANIM Prediyabet; plazma glukoz düzeylerinin normalin üzerinde olduğu ancak diyabet sınırlarına ulaşmadığı durumlardır. Prediyabet

Detaylı

TEMD ENDOKRİNOLOGLAR İÇİN İLERİ TİROİD ve BOYUN ULTRASONOGRAFİSİ KURSU

TEMD ENDOKRİNOLOGLAR İÇİN İLERİ TİROİD ve BOYUN ULTRASONOGRAFİSİ KURSU TEMD ENDOKRİNOLOGLAR İÇİN İLERİ TİROİD ve BOYUN ULTRASONOGRAFİSİ KURSU DESTEKLEYAN FİRMA MERCK Türkiye 10:00 10:10 Açılış Kongre Başkanı Dr. Ersin AKARSU TEMD Başkanı Dr. Sevim GÜLLÜ 10:10 10:40 İlginç

Detaylı

1. HAFTA PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA. Kuramsal Ders Diabetes mellitus: Tanı, sınıflama ve klinik bulgular Nilgün Başkal

1. HAFTA PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA. Kuramsal Ders Diabetes mellitus: Tanı, sınıflama ve klinik bulgular Nilgün Başkal 1. HAFTA Volüm dengesi bozuklukları Böbrek hastalıklarında tanısal yöntemler Diabetes mellitus: Tanı, sınıflama ve klinik bulgular Nilgün Başkal Diabetes mellitus komplikasyonları Sevim Güllü Artritlere

Detaylı

Basın bülteni sanofi-aventis

Basın bülteni sanofi-aventis Basın bülteni sanofi-aventis 7 Kasım 2007 ULUSLARARASI DİYABET TEDAVİ PRATİKLERİ KAYIT ÇALIŞMASI NIN (IDMPS) TÜRKİYE SONUÇLARI HEDEF TEDAVİ KALİTESİNİ ARTIRMAK ÇALIŞMANIN AMACI ve YÖNTEMİ Uluslararası

Detaylı

Yüksekte Çalışması İçin Onay Verilecek Çalışanın İç Hastalıkları Açısından Değerlendirilmesi. Dr.Emel Bayrak İç Hastalıkları Uzmanı

Yüksekte Çalışması İçin Onay Verilecek Çalışanın İç Hastalıkları Açısından Değerlendirilmesi. Dr.Emel Bayrak İç Hastalıkları Uzmanı Yüksekte Çalışması İçin Onay Verilecek Çalışanın İç Hastalıkları Açısından Değerlendirilmesi Dr.Emel Bayrak İç Hastalıkları Uzmanı Çalışan açısından, yüksekte güvenle çalışabilirliği belirleyen etkenler:

Detaylı

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ 20.05.2010 Giriş I Renovasküler hipertansiyon (RVH), renal arter(ler) darlığının neden

Detaylı

Birinci Basamakta Böbrek Hasarının Değerlendirilmesi Proteinüri; Kimde, Nasıl Bakılmalı, Nasıl Değerlendirilmeli?

Birinci Basamakta Böbrek Hasarının Değerlendirilmesi Proteinüri; Kimde, Nasıl Bakılmalı, Nasıl Değerlendirilmeli? Birinci Basamakta Böbrek Hasarının Değerlendirilmesi Proteinüri; Kimde, Nasıl Bakılmalı, Nasıl Değerlendirilmeli? Dr. İhsan ERGÜN Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Gerçek bir pozitiflik söz konusu mudur?

Detaylı

Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi

Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi Hipertansiyon Tedavisi: Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi Hipertansiyon Sıklık Yolaçtığı sorunlar Nedenler Kan basıncı hedefleri Tedavi Dünyada Mortalite

Detaylı

Diyabet insülin eksikliği veya etkisizliği sonucu gelişen, akut ve kronik komplikasyonların eşlik etmesiyle yaşam boyu süren bir hastalıktır.

Diyabet insülin eksikliği veya etkisizliği sonucu gelişen, akut ve kronik komplikasyonların eşlik etmesiyle yaşam boyu süren bir hastalıktır. DİYABET DİYABET NEDİR? Diyabet insülin eksikliği veya etkisizliği sonucu gelişen, akut ve kronik komplikasyonların eşlik etmesiyle yaşam boyu süren bir hastalıktır. Diyabet her yaşta görülebilir. SORUN

Detaylı

Bireyselleştirilmiş tip 2 diyabet tedavisinde yaklaşım

Bireyselleştirilmiş tip 2 diyabet tedavisinde yaklaşım Bireyselleştirilmiş tip 2 diyabet tedavisinde yaklaşım Dr. Erman ÇAKAL Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kliniği

Detaylı

Obez Çocuklarda Kan Basıncı Değişkenliği ve Subklinik Organ Hasarı Arasındaki İlişki

Obez Çocuklarda Kan Basıncı Değişkenliği ve Subklinik Organ Hasarı Arasındaki İlişki Obez Çocuklarda Kan Basıncı Değişkenliği ve Subklinik Organ Hasarı Arasındaki İlişki Ayşe Ağbaş 1, Emine Sönmez 1, Nur Canpolat 1, Özlem Balcı Ekmekçi 2, Lale Sever 1, Salim Çalışkan 1 1. İstanbul Üniversitesi,

Detaylı

Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı. Dr. Ahmet KAYA TRABZON

Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı. Dr. Ahmet KAYA TRABZON Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı Dr. Ahmet KAYA 06.10.2016 TRABZON AKILCI İLAÇ KULLANIMI Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır. Kişilerin klinik bulgularına

Detaylı

Şeker düşürücü ilaçlar

Şeker düşürücü ilaçlar TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU TEMD DİABETES 05 MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU HASTA EĞİTİM KİTAPÇIKLARI SERİSİ Şeker düşürücü ilaçlar Şeker düşürücü

Detaylı

DİABETES MELLİTUS VE EGZERSİZ. Dr.Gülfem ERSÖZ

DİABETES MELLİTUS VE EGZERSİZ. Dr.Gülfem ERSÖZ DİABETES MELLİTUS VE EGZERSİZ Dr.Gülfem ERSÖZ Kısmi veya tümü ile insülin yokluğu ile karakterize hiperglisemi Mikrovasküler komplikasyonlar önemli Renal(nefropati) Göz (retinopati) Nöropati Sessiz iskemi

Detaylı

Kronik böbrek hastalığı adeta bir salgın halini almıģ olan önemli bir halk sağlığı sorunudur.

Kronik böbrek hastalığı adeta bir salgın halini almıģ olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Kronik böbrek hastalığı adeta bir salgın halini almıģ olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Basit ve ucuz bazı testlerle erken saptandığında önlenebilir veya ilerlemesi geciktirilebilir olmasına karģın,

Detaylı

HCV POZİTİF RENAL TRANSPLANT HASTALARINDA POSTTRANSPLANT DİYABET GELİŞİMİ RİSKİ ARTMIŞ MIDIR?

HCV POZİTİF RENAL TRANSPLANT HASTALARINDA POSTTRANSPLANT DİYABET GELİŞİMİ RİSKİ ARTMIŞ MIDIR? HCV POZİTİF RENAL TRANSPLANT HASTALARINDA POSTTRANSPLANT DİYABET GELİŞİMİ RİSKİ ARTMIŞ MIDIR? Abdullah ŞUMNU 1, Erol DEMİR 2, Ozan YEĞİT, Ümmü KORKMAZ, Yaşar ÇALIŞKAN 2, Nadir ALPAY 3, Halil YAZICI 2,

Detaylı

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Hipertansiyon HT Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Neslihan Yukarıkır ve Arş. Gör. Dr. Dilber Deryol Nacar

Detaylı

DIABETES MELLITUS NEDİR? NEDENLERİ VE SONUÇLARI. Mümkün olduğunca normal bir yaşam. Lilly Deutschland GmbH Werner-Reimers-Straße 2 4 61352 Bad Homburg

DIABETES MELLITUS NEDİR? NEDENLERİ VE SONUÇLARI. Mümkün olduğunca normal bir yaşam. Lilly Deutschland GmbH Werner-Reimers-Straße 2 4 61352 Bad Homburg DIABETES MELLITUS NEDİR? NEDENLERİ VE SONUÇLARI DEDBT01944 Lilly Deutschland GmbH Werner-Reimers-Straße 2 4 61352 Bad Homburg Mümkün olduğunca normal bir yaşam www.lilly-pharma.de www.lilly-diabetes.de

Detaylı

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU-2016 TEMD üyelerine ücretsiz olarak dağıtılır.

Detaylı

DİYABET TEDAVİSİNDE HEDEF KAN BASINCI:

DİYABET TEDAVİSİNDE HEDEF KAN BASINCI: DİYABET TEDAVİSİNDE HEDEF KAN BASINCI: Hedef ne olmalı? İntensif tedavi gereklimi? PROF.DR.TEVFİK SABUNCU Harran Üniversitesi, Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı 2003 JNC-VII Hipertansiyon Sınıflandırması

Detaylı

Glukoz İzlemi ve İnsulin Dozlarının Ayarlanması. Dr. Sare Betül Kaygusuz Dr. Şükrü Hatun

Glukoz İzlemi ve İnsulin Dozlarının Ayarlanması. Dr. Sare Betül Kaygusuz Dr. Şükrü Hatun Glukoz İzlemi ve İnsulin Dozlarının Ayarlanması Dr. Sare Betül Kaygusuz Dr. Şükrü Hatun Öğrenim hedefleri Kan şekeri ölçümleri ve değerlendirilmesi, yemek öncesi, tokluk, gece yatmadan önce ve gece kan

Detaylı

GEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI

GEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI GEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI Gebelikte ortaya çıkan fizyolojik değişiklikler Sodyum ve su retansiyonu Sistemik kan basıncında azalma Böbrek boyutunda artma ve toplayıcı sistemde dilatasyon Böbrek kan

Detaylı

Tip 2 Diyabetlilerde Kardiyovasküler Hastalık Riskini Azaltma: Eğitimin Etkinliği

Tip 2 Diyabetlilerde Kardiyovasküler Hastalık Riskini Azaltma: Eğitimin Etkinliği Tip 2 Diyabetlilerde Kardiyovasküler Hastalık Riskini Azaltma: Eğitimin Etkinliği Ayfer Bayındır Şeyda Özcan İlhan Satman Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Koç Üniversitesi Hemşirelik

Detaylı

POSTTRANSPLANT DİABETES MELLİTUS DR. ÜLKEM YAKUPOĞLU ACIBADEM ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ INTERNATIONAL HOSPITAL ORGAN NAKLİ MERKEZİ

POSTTRANSPLANT DİABETES MELLİTUS DR. ÜLKEM YAKUPOĞLU ACIBADEM ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ INTERNATIONAL HOSPITAL ORGAN NAKLİ MERKEZİ POSTTRANSPLANT DİABETES MELLİTUS DR. ÜLKEM YAKUPOĞLU ACIBADEM ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ INTERNATIONAL HOSPITAL ORGAN NAKLİ MERKEZİ Transplant İlişkili Hiperglisemi (TAH) Posttransplant Diabetes Mellitus

Detaylı

Yatan hastalarda güncel diyabet tedavisi

Yatan hastalarda güncel diyabet tedavisi Yatan hastalarda güncel diyabet tedavisi Doç. Dr. Mehmet Uzunlulu Medeniyet Üniversitesi Göztepe EAH İç Hastalıkları Kliniği Diyabet hastası neden yatar? Kontrolsüz diyabet HbA1c: %16 Metformin DPP-4 inhibitörü

Detaylı

Diyabet Nedir? Diyabetin iki tipi vardır:

Diyabet Nedir? Diyabetin iki tipi vardır: Diyabet Nedir? Kan şekeri, glukoz vücut için gerekli olan enerjiyi sağlar. İhtiyaçtan fazla şeker, gerektiğinde kullanılmak üzere karaciğer ve yağ hücrelerinde depolanır. Şekerin vücutta enerji olarak

Detaylı

Birinci Basamakta Diyabetik Hasta Takibi Follow Diabetic Patients in Primary Care

Birinci Basamakta Diyabetik Hasta Takibi Follow Diabetic Patients in Primary Care Derleme - Review Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi Cilt: 6 Sayı: 2 Mart - Nisan 2014 Birinci Basamakta Diyabetik Hasta Takibi Follow Diabetic Patients in Primary Care Prof. Dr. Reyhan ERSOY Yıldırım Beyazıt

Detaylı

Diyabetik Nefropati Tanı ve Tedavide Güncelleme. Dr. Gültekin Süleymanlar Dr. Alper Sönmez

Diyabetik Nefropati Tanı ve Tedavide Güncelleme. Dr. Gültekin Süleymanlar Dr. Alper Sönmez Diyabetik Nefropati Tanı ve Tedavide Güncelleme Dr. Gültekin Süleymanlar Dr. Alper Sönmez Diyabetik Nefropati Tanısında Güncelleme Dr. Alper Sönmez GATA Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim

Detaylı

HİPOGLİSEMİNİN KOMPLİKASYONLARI

HİPOGLİSEMİNİN KOMPLİKASYONLARI HİPOGLİSEMİNİN KOMPLİKASYONLARI Prof. Dr. Reyhan ERSOY Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HİPOGLİSEMİ VE DİYABETES MELLİTUS Hipoglisemi Diyabetes

Detaylı

TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME & KONTROL PROGRAMI - UDAİS - Doç. Dr. Serdar GÜLER Türkiye Obezite ve Diyabet Koordinatörü 25/05/2012, 2.

TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME & KONTROL PROGRAMI - UDAİS - Doç. Dr. Serdar GÜLER Türkiye Obezite ve Diyabet Koordinatörü 25/05/2012, 2. TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME & KONTROL PROGRAMI - UDAİS - Doç. Dr. Serdar GÜLER Türkiye Obezite ve Diyabet Koordinatörü 25/05/2012, 2. UDAİS, İstanbul SERDAR GÜLER Amasya Trabzon Samsun Anadolu Lisesi Hacettepe

Detaylı

GESTASYONEL DİYABETLİ GEBE OLGU SUNUMU

GESTASYONEL DİYABETLİ GEBE OLGU SUNUMU İ.Ü.CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM ANABİLİM DALI GESTASYONEL DİYABETLİ GEBE OLGU SUNUMU EBE HATİCE CANSARAN OĞUZ GDM TANI KRİTERLERİ Gebelerde 24 ile 28 hafta arasında 75 gr şeker

Detaylı

mamo lu (Ed.) Diabetes Mellitus 2009 16.5 x 24 cm, XXIV + 576 Sayfa 56 Yazar Kat l m yla 142 Tablo, 99 fiekil, 37 Resim ISBN 978-975-8882-17-5

mamo lu (Ed.) Diabetes Mellitus 2009 16.5 x 24 cm, XXIV + 576 Sayfa 56 Yazar Kat l m yla 142 Tablo, 99 fiekil, 37 Resim ISBN 978-975-8882-17-5 Deomed Medikal Yay nc l k mamo lu (Ed.) Diabetes Mellitus 2009 16.5 x 24 cm, XXIV + 576 Sayfa 56 Yazar Kat l m yla 142 Tablo, 99 fiekil, 37 Resim ISBN 978-975-8882-17-5 kinci bask Deomed, 2009. XVII çindekiler

Detaylı

DİYABETTE İLAÇ VE İNSÜLİN TEDAVİSİ

DİYABETTE İLAÇ VE İNSÜLİN TEDAVİSİ DİYABETTE İLAÇ VE İNSÜLİN TEDAVİSİ Uz. Dr. M. Masum CANAT Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Kliniği DİYABET (ŞEKER HASTALIĞI) NEDİR? İnsülin eksikliği ya da var olan

Detaylı

DİYABET ŞEKER HASTALIĞI

DİYABET ŞEKER HASTALIĞI DİYABET ŞEKER HASTALIĞI Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Ekin Koç ve Arş. Gör. Dr. Selim Güler tarafından

Detaylı

Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, Önlenebilen veya geciktirilebilen bir hastalıktır.

Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, Önlenebilen veya geciktirilebilen bir hastalıktır. Sık görülen, Morbidite ve mortalitesi yüksek olan, Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, Büyük ekonomik yük getiren, Farkındalığı ve erken tanısı düşük olan, Önlenebilen veya geciktirilebilen bir hastalıktır.

Detaylı

Cerrahi Hastada Beslenme ve Metabolizma. Prof.Dr. İsmail Hamzaoğlu

Cerrahi Hastada Beslenme ve Metabolizma. Prof.Dr. İsmail Hamzaoğlu Cerrahi Hastada Beslenme ve Metabolizma Prof.Dr. İsmail Hamzaoğlu Travma ve cerrahiye ilk yanıt Total vücut enerji harcaması artar Üriner nitrojen atılımı azalır Hastanın ilk resüsitasyonundan sonra Artmış

Detaylı

GEBELİKTE TİROİD FONKSİYONLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

GEBELİKTE TİROİD FONKSİYONLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ GEBELİKTE TİROİD FONKSİYONLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Doç. Dr. Habib BİLEN Atatürk Üniversitesi Tıp fakültesi İç Hastalıkları ABD Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı SUNU PLANI Örnek olgu

Detaylı

Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Diyabetik Ayağa Nasıl Bakıyor?

Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Diyabetik Ayağa Nasıl Bakıyor? Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Diyabetik Ayağa Nasıl Bakıyor? Diyabet Koordinatörü Görüşü Doç. Dr. Mustafa Altay Keçiören EAH Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları IV. Ulusal Diyabetik

Detaylı

MODY Tanı ve Tedavi İlkeleri. Prof.Dr.Murat YILMAZ NKÜ Tıp Fakültesi endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları BD

MODY Tanı ve Tedavi İlkeleri. Prof.Dr.Murat YILMAZ NKÜ Tıp Fakültesi endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları BD MODY Tanı ve Tedavi İlkeleri Prof.Dr.Murat YILMAZ NKÜ Tıp Fakültesi endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları BD Maturity-Onset Diabetes of Young (MODY) tüm diyabetli olguların yaklaşık %1-2 sini oluşturur

Detaylı

BÖBREK YETMEZLİĞİ TANI VE TEDAVİ SEÇENEKLERİ DR MÜMTAZ YILMAZ EÜTF İÇ HASTALIKLARI NEFROLOJİ BİLİM DALI

BÖBREK YETMEZLİĞİ TANI VE TEDAVİ SEÇENEKLERİ DR MÜMTAZ YILMAZ EÜTF İÇ HASTALIKLARI NEFROLOJİ BİLİM DALI BÖBREK YETMEZLİĞİ TANI VE TEDAVİ SEÇENEKLERİ DR MÜMTAZ YILMAZ EÜTF İÇ HASTALIKLARI NEFROLOJİ BİLİM DALI Kronik böbrek hastalığı-tanım Glomerül filtrasyon hızında (GFH=GFR) azalma olsun veya olmasın, böbrekte

Detaylı

Gebelikte yeni gelişen Proteinüri ve Böbrek fonksiyon bozukluğu

Gebelikte yeni gelişen Proteinüri ve Böbrek fonksiyon bozukluğu Gebelikte yeni gelişen Proteinüri ve Böbrek fonksiyon bozukluğu Dr.Meltem Pekpak İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi 34.Ulusal Nefroloji, Hipertansiyon, Diyaliz ve Transplantasyon 18-22 Ekim,Antalya

Detaylı

Diyabet Önleme ve Kontrol Programı. Tanıtım ve Teşvik Çalışmaları. Doç.Dr. A.Çınar YASTI Ankara Numune EA Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği

Diyabet Önleme ve Kontrol Programı. Tanıtım ve Teşvik Çalışmaları. Doç.Dr. A.Çınar YASTI Ankara Numune EA Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Tanıtım ve Teşvik Çalışmaları Doç.Dr. A.Çınar YASTI Ankara Numune EA Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği Konu: DİYABET Tanım: Diyabet, insülin sekresyonunda ya da insülinin

Detaylı

TEMD DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU-2017

TEMD DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU-2017 TEMD DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU-2017 TEMD Diabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu tarafından hazırlanmıştır. 2017 - ANKARA DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ

Detaylı

Basın bülteni sanofi-aventis

Basın bülteni sanofi-aventis Basın bülteni sanofi-aventis 28 Mart 2007 TERİMLER SÖZLÜĞÜ A 1c, Hemoglobin HbA 1c Herhangi bir zamandaki HbA1c yüzdesi, önceki 3 ay içindeki ortalama kan glukozu düzeyini yansıtır (3 ay, kırmızı kan hücrelerinin

Detaylı

2015-2020 ANKARA - 2014

2015-2020 ANKARA - 2014 2015-2020 ANKARA - 2014 2015-2020 ANKARA - 2014 1. Basım: 2011, Ankara 2. Basım: Ekim 2014, Ankara, 1500 adet (Güncellenmiş Basım) Bu yayının tüm hakları T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu

Detaylı

24 NİSAN 2019, ÇARŞAMBA

24 NİSAN 2019, ÇARŞAMBA 16:30-17:00 AÇILIŞ TÖRENİ SALON 1 17:00-18:00 PANEL 1 SALON 1 Global management of diabetes: Different aspects Yöneten: M. Temel Yılmaz Tartışmacılar: Şehnaz Karadeniz, Hussain Akhtar, Banshi Saboo, Visnawathan

Detaylı

Diyabetes Mellitus. Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı

Diyabetes Mellitus. Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Diyabetes Mellitus Akut Komplikasyonları Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Diyabetes mellitus akut komplikasyonlar Hipoglisemi Hiperglisemi ilişkili ketonemi

Detaylı

KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR

KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR KORTİZOL, METABOLİK SENDROM VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR Prof.Dr. ARZU SEVEN İ.Ü.CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI DİSMETABOLİK SENDROM DİYABESİTİ SENDROM X İNSÜLİN DİRENCİ SENDROMU METABOLİK

Detaylı

SUBKLİNİK HİPOTİROİDİYE YAKLAŞIM. Doc. Dr. Meral Mert SBÜ, Bakırkoy Dr Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Kliniği

SUBKLİNİK HİPOTİROİDİYE YAKLAŞIM. Doc. Dr. Meral Mert SBÜ, Bakırkoy Dr Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Kliniği SUBKLİNİK HİPOTİROİDİYE YAKLAŞIM Doc. Dr. Meral Mert SBÜ, Bakırkoy Dr Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Kliniği SUBKLİNİK HİPOTİROİDİ T3, T4 düzeylerinin normal, TSH

Detaylı

TND Böbrek Sağlığı Otobüsü

TND Böbrek Sağlığı Otobüsü Sık görülen, Morbidite ve mortalitesi yüksek olan, Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, Büyük ekonomik yük getiren, Farkındalığı ve erken tanısı düşük olan, Önlenebilen veya geciktirilebilen bir hastalıktır.

Detaylı

Hipertansiyon ve Kronik Böbrek Hastalığı

Hipertansiyon ve Kronik Böbrek Hastalığı Chronic REnal Disease In Turkey CREDIT Hipertansiyon ve Kronik Böbrek Hastalığı Alt Analiz Sonuçları Prof. Dr. Bülent ALTUN Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi CREDIT: Kilometre Taşları

Detaylı

Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım

Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sık Görülen Kardiyolojik Sorunlarda Güncelleme Sempozyum Dizisi No: 40 Haziran 2004; s. 69-74 Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım Prof. Dr. Hakan

Detaylı

Birinci basamakta diyabetes mellitusa yaklaşım Approach to diabetes mellitus in primary care

Birinci basamakta diyabetes mellitusa yaklaşım Approach to diabetes mellitus in primary care Smyrna Tıp Dergisi 54 Smyrna Tıp Dergisi Derleme Birinci basamakta diyabetes mellitusa yaklaşım Approach to diabetes mellitus in primary care Mustafa Eroğlu 1, Vatan Barışık 2 1 Uzm.Dr., Özel Oray Diyaliz

Detaylı

Dr. Bekir KESKİNKILIÇ

Dr. Bekir KESKİNKILIÇ Dr. Bekir KESKİNKILIÇ 1 SAĞLIK Yalnızca hastalık veya sakatlığın olmaması değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. Irk, din, siyasi görüş, ekonomik veya sosyal durum ayrımı yapılmaksızın

Detaylı

¹GÜTF İç Hastalıkları ABD, ²GÜTF Endokrinoloji Bilim Dalı, ³HÜTF Geriatri Bilim Dalı ⁴GÜTF Biyokimya Bilim Dalı

¹GÜTF İç Hastalıkları ABD, ²GÜTF Endokrinoloji Bilim Dalı, ³HÜTF Geriatri Bilim Dalı ⁴GÜTF Biyokimya Bilim Dalı Dr. Derda GÖKÇE¹, Prof. Dr. İlhan YETKİN², Prof. Dr. Mustafa CANKURTARAN³, Doç. Dr. Özlem GÜLBAHAR⁴, Uzm. Dr. Rana Tuna DOĞRUL³, Uzm. Dr. Cemal KIZILARSLANOĞLU³, Uzm. Dr. Muhittin YALÇIN² ¹GÜTF İç Hastalıkları

Detaylı

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Çocuk Nefroloji BD Olgu Sunumu 24 Ekim 2017 Salı

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Çocuk Nefroloji BD Olgu Sunumu 24 Ekim 2017 Salı Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Nefroloji BD Olgu Sunumu 24 Ekim 2017 Salı Uzman Dr. Mehtap Ezel Çelakıl DR.MEHTAP EZEL ÇELAKIL 4YAŞ ERKEK HASTA Şikayeti:

Detaylı

TİP 2 DİYABET. Tanı, Patogenez, Semptom ve Bulgular, Klinik Çalışmalar, Öneriler. HALUK ŞAVLI 2012

TİP 2 DİYABET. Tanı, Patogenez, Semptom ve Bulgular, Klinik Çalışmalar, Öneriler. HALUK ŞAVLI 2012 TİP 2 DİYABET Tanı, Patogenez, Semptom ve Bulgular, Klinik Çalışmalar, Öneriler. HALUK ŞAVLI 2012 Tip 2 diyabet, insülin direnci ve bunun insülin sekresyonundaki defekt nedeniyle, kompanse edilememesi

Detaylı

Endokrin ve Metabolik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite ve Egzersiz

Endokrin ve Metabolik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite ve Egzersiz Endokrin ve Metabolik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite ve Egzersiz Prof Dr Zehra Aycan Doç Dr Baran Yosmaoğlu Yrd Doç Dr Cihan Fidan Hasan Göktan Arzu Bektaş Kapsam: Tip 1 diyabet Obezite ve Tip 2 diyabet

Detaylı

Can AKAL, Sinem Ayşe DURU, Barış OLTEN. Danışman: Filiz YANIK ÖZET

Can AKAL, Sinem Ayşe DURU, Barış OLTEN. Danışman: Filiz YANIK ÖZET 50 GRAM GLUKOZ YÜKLEME TESTİ ANORMAL, 100 GRAM ORAL GLUKOZ TESTİ NORMAL OLAN GEBELERİN MATERNAL ÖZELLİKLER VE GEBELİK SONUÇLARI AÇISINDAN NORMAL GEBELER VE GESTASYONEL DİYABETİK HASTALAR İLE KARŞILAŞTIRILMASI

Detaylı

Tiroid Hormonları ve Yorumlanması.

Tiroid Hormonları ve Yorumlanması. Tiroid Hormonları ve Yorumlanması www.hepsaglik.net Tiroid Hastalıklarında İlk İstenecek Testler Tiroid tarama testi olarak TSH kullanılabilir. Son derece hassas bir testtir. Primer hipotiroidi ve hipertiroidiyi

Detaylı

22-26 Nisan 2015 Rixos Sungate Hotel - Antalya 51. ULUSAL DİYABET KONGRESİ

22-26 Nisan 2015 Rixos Sungate Hotel - Antalya 51. ULUSAL DİYABET KONGRESİ 08.30-10.00 PANEL 11 Oturum Başkanları: Mücahit Özyazar, Candeğer Yılmaz Tip 2 diyabette insülin tedavisinde güncel yaklaşım Bazal insülin tedavisi ve erken insülinizasyon: Hasan İlkova Fizyolojik temelleri

Detaylı