Transkript

1 Mil-Göbek Bağlantıları Soruları 1. Mil-göbek bağlantılarını fiziksel esasa göre sınıflandırarak her sınıfın çalışma prensiplerini açıklayınız. 2. Kaç çeşit uygu kaması vardır? Şekil ile açıklayınız. 3. Uygu kamalı bir bağlantıda mil ve göbek kanalları nasıl imal edilir? 4. Uygu kamalı ve kamalı milli mil-göbek bağlantıları arasında bir karşılaştırma yaparak kamalı millerin hangi durumlarda tercih edilmesi gerektiğini yazınız. 5. Kaç tip kamalı mil ve kaç çeşit merkezleme sistemi vardır? 6. Kamalı miller ve göbekleri nasıl işlenir? 7. Kama bağlantılarını sınıflandırınız ve çalışma prensibini açıklayınız. Çalışma prensibi açısından uygu kaması ve kama arasındaki farkı açıklayınız. 8. Kamalarda otoblokaj koşulunu açıklayınız. 9. Teğetsel kama şekli çizerek hangi durumlarda kullanıldığını açıklayınız. 10. Bir konik geçme bağlantısı çiziniz. 11. Konik geçmelerde iletilen moment ve yüzey basıncı bağıntılarını açıklayınız. Bu geçmelerde otoblokaj koşulu nasıldır? 12. Sıkma geçmelerin çalışma prensibini açıklayınız. İletilen moment ve yüzey basıncı; yüzey basıncı ve sıkma kuvveti arasındaki bağıntıları açıklayınız. 13. Sıkı geçmeleri montaj şekillerine göre sınıflandırınız. 14. Esnek bağlantılar nerelerde kullanılır. Şekilsel örneklerle açıklayınız. 15. Pimler hangi amaçlarla kullanılırlar? Her birini şekilsel örnek çizerek açıklayınız. Pimleri sınıflandırınız. 16. Pim hesabı nasıl yapılır. Kullanım amacına bağlı olarak hesaplamada dikkat edilecek noktalar varmıdır? 17. Perno nedir? Pernoları sınıflandırınız. 18. Pernolarda emniyet tedbiri olarak neler kullanılır? Yay Soruları 19. Yayları sınıflandırarak her sınıf için örnekler veriniz. 20. Yayların karakteristiği ve rijitliği nedir? Açıklayınız. 21. Sönümleme özelliği nedir? Diyagram üzerinde açıklayınız. 22. Neden yay sistemlerinin kullanılması gerekir. Şekil de çizerek açıklayınız. Aks-Mil soruları 23. Aks ve mil nedir, hangi makine elemanları grubuna girer? Aralarındaki farklar nelerdir açıklayınız. 24. Mil ve akslar için aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? a) Milin mukavemetli olabilmesi için içi dolu olmalıdır. b) Milin mukavemetli olabilmesi için içi boş olmalıdır. c) Aks prensip olarak içi dolu olmalıdır. d) İçi boş aks veya mil ile yapılan konstrüksiyonlar çok ekonomik olur. e) Konstrüksiyonlarda fonksiyona göre aks ve millerin içi boş olarak uygulanabilir. 25. Akslar için aşağıdaki doğru ifadeleri işaretleyiniz. a) Akslar kesilmeye ve eğilmeye maruz kalırlar. b) Akslar burulmaya maruz kalırlar. c) Akslar sabittirler. d) Akslar sürekli dönerler. e) Akslar hem sabit hem döner olabilirler. 26. Aks ve miller için genel olarak hangi malzemeler kullanılır?

2 27. Bir aksın hesabında, aksın sabit veya döner olması mukavemet açısından nasıl dikkate alınır? 28. Eğilme ve burulma momentine zorlanan ve malzemesi bilinen milin yaklaşık çapı nasıl belirlenir? 29. Bir milin konstrüksiyonunda dikkat edilmesi gereken hususları yazınız. 30. Aşağıda aks ve miller için doğru ifadeleri işaretleyiniz. a) Mil her zaman döner, akslar sabit olur. b) Miller burulma momenti iletir, akslar iletmez. c) İçi boş olan millere aks adı verilir. d) Akslar genelde eğilme momentine, miller eğilme ve burulma momentine zorlanır. e) Düz miller aks olarak adlandırılır. 31. Aşağıdaki şekillerde aks ve milleri gösteriniz. (Aks ın dönen yada sabit olup olmadığını da belirtin) Rulmanlı Yatak Soruları: 32. Rulmanlı yatağın çalışma esasını açıklayınız ve şekil çizerek bir rulmanın hangi elemanlardan meydana geldiğini, bu elemanlarının fonksiyonunu ve rulmanın önemli boyutlarını gösteriniz. 33. Rulmanlı yatakların bir sınıflandırmasını yapınız ve sabit bilyalı, eğik bilyalı, silindirik makaralı ve konik makaralı rulmanların taşıdıkları kuvvetleri ile birlikte şemalarını çiziniz. 34. Şekilde gösterilen rulmanların adlarını yazını ve şekil üzerinde taşıdıkları kuvvetleri gösteriniz. 35. Bilyalı rulmanları sınıflandırınız; sabit bilyalı rulmanların şekillerini çizerek özelliklerini gösteriniz. 36. Şekil de gösterilen rulmanların isimlerini simgelerini ve özelliklerini yazınız. 37. Şekilde gösterilen rulmanların isimlerini simgelerini ve özelliklerini yazınız. 38. Temas açısı nedir? Şekil çizerek bir rulman üzerinde gösteriniz ve önemini anlatınız. Hangi yataklar temas açılıdır? 39. Eğik bilyalı ve konik makaralı rulmanların özelliklerini açıklayınız. Bu rulmanlar nasıl monte edilir. Neden? Şekil çizerek açıklayınız. 40. Aşağıdaki şekil a.b.f de gösterilen rulmanlar ne çeşit rulmanlardır ve ne özellikleri vardır?

3 41. Yukarıdaki şekil c.d.e. deki montaj çeşitlerine ne ad verilir? 42. Oynak bilyalı ve oynak makaralı rulmanların şekillerini çiziniz, özelliklerini ve farklılıklarını yazınız. 43. İğneli rulmanlar nedir? Şekil çizerek özelliklerini yazınız ve bunların çeşitlerini gösteriniz. 44. Eksenel rulmanları şekil çizerek sınıflandırınız ve özelliklerini yazınız. 45. Hareketli (dinamik) ve hareketsiz (statik) rulmanlar arasında bozulma bakımından ne gibi bir fark vardır? Bu farklar rulmanın hesabını nasıl etkiler? 46. Nominal ömür, gerçek ömür, devir cinsinden ömür ve saat cinsinden ömür kavramlarını açıklayınız ve aralarındaki bağıntıyı yazınız. Bu değerler nasıl tayin edilir? 47. Dinamik eşdeğer yük ve statik eşdeğer yük kavramlarını açıklayınız ve önemini anlatınız. Genelde dinamik ve statik eşdeğer yük nasıl hesaplanır. Gereken bağıntıları yazınız. 48. Nominal ömür, dinamik yük sayısı ve eşdeğer yük arasında ne gibi bir bağıntı vardır? Bağıntıyı yazınız ve önemini açıklayınız. 49. Dinamik yük sayısı ve statik yük sayısı kavramlarını açıklayınız ve önemini anlatınız. Bu değerler nasıl tayin edilir? 50. Statik (hareketsiz) rulmanların hesabı hangi esasa göre yapılabilir? Açıklayınız ve gerek bağıntıları yazınız. 51. Şekilde gösterilen sabit bilyalı radyal A ve B rulmanları aynı C dinamik yük sayısına sahiptirler. Mil F bir kuvvete zorlandığı durumda; a. Her iki yatağın L A /L B ömür oranlarını, b. B yatağının ömrü L B =10 9 devir sayısı olduğu durumda bu yatağın dinamik yük sayısı sorulmaktadır. Cevapları aşağıdaki kutucuklara (x) işareti ile gösteriniz. 52. Aşağıdaki şekilde gösterilen ve konik bir dişlinin milini destekleyen konik makaralı rulmanların; a. Monajı nasıldır? b. Rulmana gelen kuvvetlerin tatbik noktası nerededir? c. Radyal kuvvetlerin oluşturduğu F aa ve F ab eksenel kuvvetlerin değeri nasıl bulunur. 53. Belirli bir rulmanın yükü 3 misli artarsa ömrü ne kadar olur? Dönme hızı 3 misli azalırsa C ve L sabit kalmak koşuluyla yükü ne olur? 54. Aşağıdaki şekilde bir halat kasnağının bilyalı sabit rulmanlarla desteklenmesi gösterilmiştir:

4 a. Kasnak döner ve mil sabit olduğu durumda bileziklerin hangisi nokta yüküne tabiidir? b. Hangi yatak serbesttir? c. Genelde çevre yüküne zorlanan bir yatakta geçmeler nasıl seçilir? 55. Nokta ve çevre yük kavramlarını açıklayınız. Her iki durumda geçmeler nasıl seçilir? 56. Şekilde gösterilen haller için bileziklerin yükleme (nokta veya çevresel) durumlarını ve bunlara karşılık gelen toleransları yazınız. 57. Şekildeki montajlardan hangisi doğrudur, hangisi değildir? Nedenleri ile birlikte açıklayınız. 58. Şekildeki montajlardan hangisi (hangileri) doğrudur, hangisi değildir? Nedenleri ile birlikte açıklayınız. 59. Rulmanların montajında dikkat edilmesi gereken hususları açıklayınız. Şekil çizerek dış bileziğin gövdeye nasıl tespit edildiğiniz gösteriniz. 60. İç bilezik mile nasıl tespit edilir şekil çizerek gösteriniz. 61. Şekilde 3 farklı yataklama şekli verilmiştir. Bunları adlarına uygun olarak işaretleyiniz.

5 1 2 3 Ayarlanabilir yataklama X düzeni Ayarlanabilir yataklama O düzeni Serbest-serbest (yüzen) yataklama Sabit-serbest yataklama 62. Sabit olan bir aksın üzerinde bulunan teker bir rulman ile yataklandırılmıştır. Rulmanın hangi bileziğine noktasal, hangi bileziğine çevresel yük gelmektedir? 63. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi bir mil farklı olarak yataklandırılmıştır. Bu yataklandırılma şekline göre aşağıdaki ifadelerden doğru olanını işaretleyiniz. Eksenel yöndeki büyük kuvvetleri taşıyabilir Değişken işletme sıcaklığının olması durumunda Yüksek devir sayısı için uygundur Yatak boşluğu ayarlanabilir 64. Silindirik makaralı bir rulmanın aynı büyüklükte olan sabit bilyalı bir rulmanın radyal yönde taşıma kabiliyetinden daha büyüktür, neden? 65. Rulmanın dinamik yük sayısı C nedir tanımlayınız. 66. Rulmanın statik yük sayısı C 0 nedir tanımlayınız. 67. Bir milin rulmanı eksenel ve radyal yönde etki eden kuvvetleri karşılamak zorundadır. Etki eden rayda kuvvet F R =F ve eksenel kuvvet F a =3F olarak verilmiştir. 1) Aşağıdaki rulmanlardan en uygununu seçiniz ve nedenini açıklayınız. a. Sabit bilyalı rulman b. Eğik bilyalı rulman c. Silindirik makaralı yataklar d. İğneli yatak e. Eksenel silindirik makaralı yataklar 2) Uygun bulduğunuz rulmanın şeklini şematik olarak çiziniz. 68. Bir rulman ömrünün hesabı aşağıdaki hangi temel kriterler dikkate alınarak yapılmaktadır? a) Yorulma b) Aşınma c) Plastik deformasyon d) Eğilme ve burulma gerilmesi e) Korozyona karşı dayanım 69. Bir rulmanın ömrünü normal şartlarda arttırmak için aşağıdakilerden hangisini yapmak gerekir? a) Devir sayısını düşürmek b) Çevre sıcaklığını (işletme sıcaklığını) yükseltmek c) Kullanılan yağın viskozitesini arttırmak d) Sıvı yağ yerine gres yağ seçmek e) Etki eden yatak kuvvetlerini azaltmak 70. Bir rulman iç bileziğini eksenel yönde sabitlemede kullanım için aşağıdakilerden hangileri uygulanır? a) Uygu kaması

6 b) Sıkı geçme c) Burç d) Emniyet halkası, segman e) Emniyet somunu f) Kaynak yaparak g) Lehimleyerek h) Yapıştırarak 71. Rulmanlı yatakların sınıflandırılmasını yapınız ve örnek veriniz. 72. Aşağıdaki şekilde 5 farklı tipte rulman verilmiştir. Verilen özelliklere en uygun olan rulmanı işaretleyiniz Radyal kuvvet için Eksenel kuvvet için Küçük eksen kaçığını giderebilmek için İç veya dış bileziği ayrılabilir Aşağıdaki şekilde 4 farklı rulman tipi verilmiştir. Verilen özelliklere uygun olan rulmanı işaretleyiniz Radyal kuvvet için Eksenel kuvvet için Büyük devir sayıları için Rijitliği daha fazla olan (esnekliği az) 74. Bir redüktörün çıkış mili A ve B rulmanlarında yataklandırılmıştır. Sabit bilyalı yataklardan A yatağı sabit ve B yatağı serbest olarak şekillendirilmiştir. 1) B yatağındaki rulmanın iç ve dış bileziği için aşağıdakilerden doğru olanını işaretleyiniz. a. İç bileziğe noktasal, dış bileziğe çevresel yük etki etmektedir. b. İç bileziğe hem çevresel hem de noktasal yük etki etmektedir. c. Dış bileziğe çevresel yük etki etmektedir. d. İç bileziğe çevresel, dış bileziğe noktasal yük etki etmektedir. e. Mile F q kuvveti etki ettiğinden bileziklere gelen kuvvetler yoktur. 2) B yatağındaki rulmanın hangi bileziği boşluklu geçme ile yerleştirilir ve hangi tolerans seçilir? Doğru olanını işaretleyiniz. a. Noktasal yüke sabit olan bilezik için boşluklu geçme seçilir. Tolerans P9 seçilir. b. Noktasal yüke sabit olan dış bilezik için boşluklu geçme seçilir ve tolerans olarak H7 seçilir. c. Çevresel yüke sabit olan iç bilezik için boşluklu geçme seçilir ve tolerans olarak H7 seçilir. d. Her iki halka için boşluklu geçme seçilir. Tolerans olarak f9 seçilir. 75. Bir mil ayarlanabilir şekilde yataklandırılmıştır.

7 a) Ayarlanabilir yataklama şekli için en uygun olan iki rulman tipini adlandırınız. b) Redüktörün ısınması durumunda ayarlanabilir yataklar nasıl etkilenir? 76. Bir rulmanın yerleştirileceği mil çapı toleransının seçimi hangi faktörlere bağlıdır? 77. Rulmanların yağlama şekillerini yazınız. Rulmanlar için en çok kullanılan gres yağları hangileridir? 78. Rulmanların montajı nasıl yapılır açıklayınız. 79. Bir rulman hangi elemanlardan oluşmaktadır ve yük kaldırma açısından hangi değerleri ve boyutları önemlidir? 80. Sızdırmazlığın esasını açıklayınız ve bunların sınıflandırmasını yapınız. 81. Şekil çizerek temaslı sızdırmazlık sistemlerini gösteriniz ve bunların özelliklerini açıklayınız. 82. Şekil çizerek temassız sızdırmazlık sistemlerini gösteriniz ve bunların özelliklerini açıklayınız. Kaynaklar: Makine Elemanları / Metin Soruları ve Yanıtları, Problem ve Çözümleri, Konstrüksiyon Hataları ve Örnekleri / Prof. Dr Hikmet Rende Makina Elemanları Problemleri / Prof.Dr. Mustafa Akkurt