Elektrik piyasaları, sistem arz ve talebi eşitleme (dengeleme) esasına dayanır.

Transkript

1 GİRİŞİŞ Elektrik piyasaları, sistem arz ve talebi eşitleme (dengeleme) esasına dayanır. Dengeleme mekanizmasının amacı sistem arz güvenliğinin ve enerji kalitesinin sağlanmasıdır. Yeni dönemde dengeleme mekanizması GÖP, DGP ve yan hizmetlerle sağlanmaktadır. Yapısal olarak birbirinden bağımsız, işleyiş süreci olarak bağımlı iki sistem; GÖP (Gün Öncesi Planlama) DGP (Dengeleme Güç Piyasası)

2 Gün Öncesi Planlama

3 GÖP ün içeriği ve amacı Gün öncesinden katılımcıların talep tahminleri esas alınarak üretim planlaması yapılması Elektrik referans fiyatının arz ve talebin kesiştiği noktada meydana gelmesi, sistem kısıtlarının fiyatı etkilememesi; Gün öncesinden sistem işletmecisi için dengelenmiş bir sistem, piyasa işletmecisi için elektrik enerji alış verişinin yapılabileceği bir pazar olması;

4 Aktörler ÜRETİM, OTOP, OTOP GRUP ŞİRKETLERİ DENGELEME BİRİMİ 1 MW ve daha fazla bağımsız olarak yük alabilen, yük atabilen ve ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda tesis edilmiş sayaçlar vasıtasıyla uzlaştırma dönemi bazında bağımsız olarak ölçülebilen üretim tesisleri UZLAŞTIRMA BİRİMİ 1 MW altında ve bağımsız olarak yük alıp atamayan üretim tesisleri PAREKENDE ŞİRKETLERİ TÜKETİM TESİSİ TÜKETİM DENGELEME BİRİMLERİ 1 MW ve daha fazla bağımsız olarak yük alabilen, yük atabilen ve ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda tesis edilmiş sayaçlar vasıtasıyla uzlaştırma dönemi bazında bağımsız olarak ölçülebilen tüketim tesisleri TOPTAN SATIŞ ŞİRKETLERİ

5 GÖP ün işleyiş süreci ÜRETİM ŞİRKETİ Dengeleme birimi: 00:00-10:30 arasında : GÜP YAL YAT TEKLİFLERİ İKİLİ ANLAŞMALA TÜKETİM TAHMİNİ S G Ö F 12:30-13:30 arasında : İTİRAZLAR PYS 14:30-16:00 arasında : KGÜP YAL YAT TEKLİFLERİ EAK M Y T M

6 GÖP ün işleyiş süreci ÜRETİM ŞİRKETİ Uzlaştırma birimi: 00:00-10:30 arasında : GÜP İKİLİ ANLAŞMALA TÜKETİM TAHMİNİ S G Ö F 12:30-13:30 arasında : İTİRAZLAR PYS 14:30-16:00 arasında : KGÜP EAK M Y T M

7 GÖP P (Gün Öncesi Planlama) GÖP ün işleyiş süreci DAĞITIM ve TİCARET ŞİRKETİ Perakende şirketi: 00:00-10:30 arasında : İKİLİ ANLAŞMALA TÜKETİM TAHMİNİ PYS Ticaret şirketi: 00:00-10:30 arasında : İKİLİ ANLAŞMALA TÜKETİM TAHMİNİ PYS

8 GÖP ün işleyiş süreci GÜP,TT,İ.A,TEKLİFLER DENGELEME BİRİMLERİ, UZLAŞTIRMA BİRİMLERİ, TİCARET ŞİRKETLERİ, DAĞITIM ŞİRKETLERİ KATILIMCILAR YAL YAT SGÖF İTİRAZLAR 10:30 12:30 13:00 YAL YAT SGÖF 14:00 KISIT, YTP PMUM İTİRAZLAR İTİRAZ SONUÇLAR I MYTM İTİRAZLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

9 GÖP ün işleyiş süreci PMUM Piyasa işletmecisi; 10:30-12:30 : PYS modülüne girilen Tüketim tahminleri, GÜP ler, YAL-YAT tekliflerinin tutarlılığı kontrol edilip kısıtsız olarak SGÖF ler, kısıtlar değerlendirilerek YAL-YAT talimatları üretilip katılımcılara PYS aracılığıyla sunulur. 13:00-14:00: Gün öncesi planlamaya ait oluşturulan SGÖF ler ve YAL-YAT talimatlarına ait itirazlar değerlendirilip gerekli ise düzeltmeler yapılır. 16:00-17:30 : PYS ye girilen KGÜP lerin tutarlılığı kontrol edilir.

10 GÖP giriş ekranı GÜP ler MWh olarak girilecek ve iki saat arasında 200 MWh tan fazla değişim olması durumunda 15 dakikalık güç değişimleri yazılıma girilecek GÜP sisteme veriş noktasındaki kayıp düşülmüş enerji miktarıdır.

11 Tüketim Tahmini giriş ekranı İkili anlaşma giriş ekranı Tüketim tahmini MWh biriminde kayıplı çekiş miktarıdır. İkili anlaşmalar MWh cinsinden iki katılımcının onayı ile gerçekleştirilir

12 Saatlik teklif giriş ekranı Teklif miktarları 1 MW ve katları olarak girilir, Teklif miktarları 15 kademeye bölünebilir fakat hidrolik santraller hariç her bir saat için bütün kademelerin fiyatı aynı olmak zorundadır. Aynı saate ait saatlik teklif fiyatları bir önceki benzer günden YAL yönünde %10 dan daha fazla YAT yönünde % 10 dan daha az olamaz

13 Blok ve Esnek teklifler Blok teklifler belirli bir zaman aralığında tek fiyat ve tek miktardan oluşur. Kabul edilmesi durumunda tüm zaman dilimini kapsar. Daha çok termik üniteler için iyi işletme sağlar. Esnek teklif bir gün içindeki belirli olmayan 1 saate ait miktar ve fiyat teklifidir daha çok min. kottaki baraj tipli santrallere ticaret imkanı sağlar.

14 DGP (Dengeleme GüçG Piyasası) Dengeleme güç piyasası

15 DGP (Dengeleme GüçG Piyasası) DGP içeriği ve amacı: Sistem güvenliğini sağlamak ve enerji kalitesini artırmak için sistem işletmecisi tarafından işletilen tersiyer yedek (GÜÇ) piyasası Yan hizmetlerle sağlanan frekans kalitesini desteklemek, sürekliliğini sağlamak Sistem güvenliğini sağlamak Dengesizlik fiyatını belirlemek (SMF)

16 DGP (Dengeleme GüçG Piyasası) GÖP ün işleyiş süreci DENGELEME BİRİMİ Dengeleme Birimi: 14:30-16:00 arasında : KGÜP EAK YAL YAT TEKLİFLERİ PYS 00:00- Gün+1 arasında : ÜRETİM BYTM YAL YAT TALİMA TLARI GÜN İÇİ

17 DGP (Dengeleme GüçG Piyasası) DGP işleyiş süreci ve taraflar MYTM Sistem işletmecisi; 16:00-24:00 : Piyasa katılımcıları tarafından PYS yazılımına girilen KGÜP toplamları ile sistem işletmecisi tarafından öngörülen talep tahminlinin değerlendirilmesi ve ön dengeleme yapılması 00:00-Gün+1: Aynı süreç içerisinde sistem dinamiklerine bağımlı olarak YAL ve YAT talimatlarının üretilmesi ve ilgili BYTM ye bildirilmesi GÜN İÇİ

18 DGP (Dengeleme GüçG Piyasası) DGP işleyiş süreci ve taraflar HIZLI TERMİKLER REZERVUARLI HİDROLİK SANTRALLER KATILIMCILAR EAK KGÜP TEKLİFLER 16:00 18:00 00:00 15 DK DENGELEME 50 Hz ÖN DENGELEME 15 DK DENGELEME MYTM Sistem İşletmecisi GÜN İÇİ

19 DGP (Dengeleme GüçG Piyasası) KGÜP EAK KGÜP ler GÜP+Talimat+Kayıplar olarak belirlenir EAK fiziki olarak emre amade kapasitedir.

20 DGP (Dengeleme GüçG Piyasası) Saatlik teklifler Teklif miktarları 15 dk içinde yerine getirilebilir nitelikte olmalı ve en az 10 mw ve üzeri 1 mw katlarında olabilir, Teklif fiyatları aynı saate ait SGÖF fiyatından yal yönünde SGÖF ten eşit veya fazla, YAT yönünde SGÖF ten eşit veya daha az olmalır. Bir önceki benzer güne ait fiyatından YAL yönünde %10 dan fazla veya YAT yönünde %10 daha az olmalıdır.

21 Dikkat edilmesi gereken hususlar Talep tahminlerinin sağlıklı yapılması dengesizlik fiyatlarına maruz kalma riskini azaltacaktır. Tüketimi olmayan bir katılımcının verdiği vermiş olduğu GÜP miktarları SGÖF ten uzlaştırılır. Verilen KGÜP lerin sebepsiz olarak sürekli yerine getirilmemesi sistematik ihlale gireceğinden cezai yaptırım gelebilir. Verilen tekliflerin uygulanabilir olmaması, işletme sorunları ve ticari zarara neden olabilir. DGP talimatlarının sebepsiz olarak yerine getirilmemesi veya yerine getirilemeyecek teklifin verilmesi cezai yaptırım getirebilir.