Çözünürlük ve Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler
|
|
- Direnç Şentürk
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Çözünürlük ve Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler Yazar Yrd. Doç. Dr. Nevin KANIŞKAN ÜNİTE 12 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; çözünürlük çarpımı kavramını öğrenecek, molar çözünürlük ve çözünürlük kavramlarını bilecek ve çözünürlük problemlerini çözebilecek, çözünürlüğü etkileyen faktörleri bilecek ve ilgili problemleri çözebilecek çökme ve çözünürlük çarpımı arasındaki ilişkiyi bileceksiniz. İçindekiler Giriş 223 Çözünürlük Çarpımı 224 Molar Çözünürlük ve Çözünürlük 226 Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler 229 Çözünürlük Çarpımı ve Çökme 237 Özet 239 Değerlendirme Soruları 240 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar 242
2 Çalışma Önerileri Bu üniteyi çalışmadan önce Kimyasal Denge Konusunu gözden geçiriniz. Verilen örnekler üzerinde dikkatle durunuz ve verilen soruları çözünüz. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
3 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER Giriş Ünite 11'de; bir maddenin başka bir madde (çözücü) içinde homojen olarak dağılması çözünme olarak tanımlanmış ve herhangi bir sıcaklıkta belirli bir hacimdeki çözücü içersinde belirli miktar madde çözündüğü belirtilmiş ve doymuş çözeltide çözünen madde miktarı o maddenin o çözücüdeki çözünürlüğü olarak ifade edilmişti. İyonik bileşiklerin sudaki çözünürlüklerine ilişkin "çözünen" ve "çözünmeyen" şeklinde kesin bir ayırımın yapılması çok güç olmakla beraber, bazı genel çözünürlük kuralları belirtilmiştir. İyonik bileşiklerin sudaki çözünürlüklerine yönelik bu kurallar aşağıdaki gibi özetlenebilirler: Bütün amonyum bileşikleri çözünürler. Alkali metal (Grup IA) bileşikleri çözünürler. Klorür (Cl - ), bromür (Br - ) ve iyodür (I - ) bileşikleri çözünürler, ancak bunların Ag +,Hg 2 +2 ve Pb +2 ile yaptıkları bileşikler çözünmezler. Nitrat (NO 3 - ), asetat (CH 3 OO - ), klorat (ClO 3 - ) ve perklorat (ClO4 - ) bileşikleri çözünürler. Sülfat (SO 4-2 ) bileşiklerinin çoğu çözünür. Ancak kalsiyum sülfat (CaSO 4 ) ve gümüş sülfat (Ag 2 SO 4 ) az çözünür, baryum sülfat (BaSO 4 ), civa (II) sülfat (HgSO 4 ) ve kurşun sülfat (PbSO 4 ) çözünmezler. Karbonat (CO 3-2 ), kromat (CrO 4-2 ), oksalat (C 2 O 4-2 ) ve fosfat (PO 4-3 ) bileşikleri çözünmezler; ancak I. Grup elementleri ve NH 4 + ile yaptıkları bileşikler çözünürler. Sülfürler (S -2 ) I ve II. Grup elementleri ve NH 4 + ile yaptıkları bileşikler hariç çözünmezler. Hidroksitler (OH - ) ve oksitler (O 2 - ), I. Grup ve II. Grup elementleri ile yaptıkları bileşikler hariç çözünmezler. Ca(OH) 2 ve Sr(OH) 2 kısmen çözünür, Mg(OH) 2 çok az çözünür. Bu çözünürlük kuralları çok faydalı olmasına rağmen, verilen bir iyonik bileşiğin suda ne kadar çözüneceği hakkında kantitatif bilgi vermez. Ayrıca bu ünitede verilecek gerekli hesaplamalardan da görüleceği gibi suda çözünmez olarak bilinen bileşikler çok az da olsa çözünürler. Çözünürlüğü olmayan veya çok az olan bileşiğin sulu çözeltisinde; zamanla katı fazdan sıvı faza geçen iyonların çözünme hızı, doymuş çözeltideki iyonların çökme hızına eşit olduğu bir denge söz konusudur. Bu ünitede, az çözünen ve katı fazı oluşturan bileşiğin sıvı fazında bulunan ve yapısında yer alan iyonlarla oluşturduğu denge ve çözünürlük arasındaki ilişkiler ele alınacaktır, ardından çözünürlüğe etki eden faktörler görülecektir. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
4 224 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER 2. Çözünürlük Çarpımı Çözünürlük kurallarına göre, PbCl 2 ve AgCl her ikisi de çözünmeyen tuzlardır. Pb +2 ve Ag + iyonlarını içeren sulu çözeltiye klorür iyonları eklendiğinde, PbCl 2 oluşmadan gümüş iyonlarının hemen hemen hepsi AgCl olarak çöker. Bunun nedeni AgCl'ün, PbCl 2 'den çok daha az çözünmesidir. Çözünürlükteki bu tür farklılıkları açıklamak üzere çözünürlük dengesi üzerinde durmak gerekir. Az çözünen ve katı fazı oluşturan bir bileşik ile çözeltideki iyonları arasında bir denge vardır. Örneğin, katı gümüş klorür ile temasta olan gümüş klorür çözeltisi arasındaki denge, Bir çözelti çözünmemiş katı içeriyorsa "doymuş çözelti" olarak adlandırılır. AgCl (k) Ag + (sulu) + Cl - (sulu) olarak yazılır. Bunun anlamı, birim zamanda ne kadar katı AgCl iyonlaşarak çözeltiye Ag + ve Cl - iyonları verirse, sıvı fazdaki o kadar Ag + ve Cl - birleşerek katı faza geçmektedir. Buradaki denge heterojen bir denge olup, denge ile ilgili prensipler burada da geçerlidir. Buna göre bu dengenin denge sabiti, aşağıdaki gibidir. K = Ag+ Cl - AgCl (k) Saf katının dengedeki konsantrasyonu değişmediğinden sabit bir sayı olması gerektiğini denge konusundan biliyoruz. O halde denge sabiti ifadesinde yer alan [AgCl (k)] terimi de bir sabittir ve yukarıdaki ifade, aşağıdaki gibi yazılabilir. K [AgCl (k)] = [Ag + ] [Cl - ] K çç = [Ag + ] [Cl - ] Buradaki yeni sabit "çözünürlük çarpımı sabiti, (K çç ) " olarak adlandırılır ve [Ag + ] [Cl - ] çarpımına da iyonlar çarpımı denir. Çözünürlük çarpımı sabiti veya kısaca çözünürlük çarpımı, bir katının doymuş çözeltisindeki iyonlarının molar derişimleri çarpımıdır. Çözünürlük çarpımı sabiti (K çç ) deneysel olarak az çözünen tuzlar üzerindeki ölçmelerden saptanmıştır ve suda az çözünen tuzlar söz konusu olduğunda uygulanır. NaOH, NaCl, KNO 3 gibi orta dereceli ya da çok çözünen bileşikler için de K çç değerleri yazılabilir. Ancak bu tür bileşiklerde iyon derişimi yerine iyon etkinlikleri yazılması gerekir. Çünkü orta ya da yüksek derişimlerde etkinlik ile derişim birbirine eşit değildir. Molarite yerine etkinlik kullanıldığı durumda çözünürlük çarpımı kavramı karmaşıklaşır. Dolayısıyla K çç değeri yukarıda da belirtildiği gibi az çözünen (hemen hemen çözünmeyen) bileşikler için molariteler kullanılarak saptanır. Tüm denge sabitleri gibi K çç de çözünen bileşiğin türüne ve sıcaklığa bağlıdır. Katıların sıvılarda çözünmesi endotermik olduğundan, sıcaklık arttığında katının sudaki çözünürlüğü de artar ve K çç değeri büyür. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
5 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER 225 Tablo 12.1'de bazı bileşiklerin çözünürlük dengeleri ve K çç değerleri verilmiştir. Tablo 12.1: Bazı Bileşiklerin Çözünürlük Çarpımı Sabitleri (25 C da) Bileşik Formül K çç Aluminyum hidroksit Al(OH) x Baryum Karbonat BaCO x 10-9 Baryum florür BaF x 10-6 Baryum sülfat BaSO x Bizmit sülfür Bi 2 S x Kadmiyum sülfür CdS 8.0 x Kalsiyum karbonat CaCO3 8.7 x 10-9 Kalsiyum florür CaF x Kalsiyum hidroksit Ca(OH) x 10-6 Kalsiyum fosfat Ca 3 (PO 4 ) x Krom (III) hidroksit Cr(OH) x Kobalt (II) sülfür CoS 4.0 x Bakır (I) bromür CuBr 4.2 x 10-8 Bakır (I) iyodür CuI 5.1 x Bakır (II) hidroksit Cu(OH) x Bakır (II) sülfür CuS 6.0 x Demir (II) hidroksit Fe(OH) x Demir (III) hidroksit Fe(OH) x Demir (II) sülfür FeS 6.0 x Kurşun (II) karbonat PbCO x Kurşun (II) klorür PbCl x 10-4 Kurşun (II) kromat PbCrO x Kurşun (II) florür PbF x 10-8 Kurşun (II) iyodür PbI x 10-8 Kurşun (II) sülfür PbS 3.4 x Magnezyum karbonat MgCO x 10-5 Magnezyum hidroksit Mg(OH) x Mangan (II) sülfür MnS 3.0 x Civa (I) klorür Hg 2 Cl x Civa (II) sülfür HgS 4.0 x Nikel (II) sülfür NiS 1.4 x Gümüş bromür AgBr 7.7 x Gümüş karbonat Ag 2 CO x Gümüş klorür AgCl 1.6 x Gümüş iyodür AgI 8.3 x Gümüş sülfat Ag 2 SO x 10-5 Gümüş sülfür Ag 2 S 6.0 x Stronsiyum karbonat SrCO x 10-9 Stronsiyum sülfat SrSO x 10-7 Kalay (II) sülfür SnS 1.0 x Çinko hidroksit Zn(OH) x Çinko sülfür ZnS 3.0 x AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
6 226 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER Çözümlü Soru 1 Hg 2 Cl 2, Ag 2 CO 3, Ca 3 (PO 4 ) 2 bileşikleri için çözünürlük çarpımı sabiti ifadelerini yazınız. Önce çözünürlük dengesi yazılır. K çç ifadesi yazılırken çözünürlük denge reaksiyonundaki iyonların katsayıları ilgili iyonlara "üs" olarak yazılır. Hg 2 Cl 2 (k) Hg 2 +2 (sulu) + 2Cl - (sulu) Kçç = [Hg 2 +2 ] [Cl - ] 2 Ag 2 CO 3 (k) 2Ag + (sulu) + CO 3-2 (sulu) Kçç = [Ag + ] 2 [CO 3-2 ] Ca 3 (PO 4 ) 2 3Ca +2 (sulu)+ 2PO 4-3 (sulu) Kçç = [Ca +2 ] 3 [PO 4-3 ] 2 3. Molar Çözünürlük ve Çözünürlük Bir bileşiğin çözünürlüğü, molar çözünürlük ve çözünürlük terimleri ile kantitatif olarak belirtilebilir: Molar çözünürlük, bir litre doymuş çözeltide çözünenin mol sayısıdır. Çözünürlük ise bir litre doymuş çözeltide çözünenin gram miktarıdır. Aşağıdaki Çözümlü Soru 2 ve 3'de, molar çözünürlük ve çözünürlük verilerini kullanarak K çç değerlerinin nasıl hesaplanacağı verilmiştir. Bu tür problemlerin çözümünde aşağıda verilen basamaklar izlenir. Bil eşiğin Çözünürlüğü Bileşiğ in Molar Çözünürlüğü Katyon ve Anyonların De rişimle ri Bil eşiğin K ÇÇ De ğeri Çözümlü Soru 2 Gümüş sülfat'ın molar çözünürlüğü 1,5 x 10-2 mol/ L' dir. Bu tuzun K çç değerini hesaplayınız. Öncelikle çözünürlük dengesi denklemi yazılır: Ag 2 SO 4 (k) 2Ag + (sulu) + SO 4-2 (sulu) Bu denkleme göre 1 mol Ag 2 SO 4 'tan, çözeltide 2 mol Ag + ve 1 mol SO 4-2 oluşur. 1,5 x 10-2 mol Ag 2 SO 4, 1 L çözeltide çözündüğünde,derişimler ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
7 . ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER 227 [Ag + ] = 2 (1,5 x 10-2 M) = 3,0 x 10-2 M [SO 4-2 ] = 1,5 x 10-2 M olur. Bu durumda çözünürlük çarpımı sabiti Kçç = [Ag + ] 2 [SO 4-2 ] = ( 3,0 x 10-2 ) 2 ( 1,5 x 10-2 ) = 1,4 x 10-5 olarak bulunur. Çözümlü Soru 3 Kalsiyum sülfat'ın deneysel olarak bulunan çözünürlüğü 0.67 g/l' dir. Bu tuz için K çç değerini hesaplayınız. Önce bir litre çözeltide çözünen CaSO 4 'ın mol sayısı bulunur. 0,67 g CaSO 4 1 L çözelti x mol CaSO 4 136,2 g CaSO 4 = 4,9 x 10-3 mol/l Çözünürlük dengesi: CaSO 4 (k) Ca +2 (sulu) + SO 4-2 (sulu) Bu denkleme göre 1 mol CaSO 4 'ten 1 mol Ca +2 ve 1 mol SO 4-2 oluşur. Dolayısıyla dengede [Ca +2 ] = 4,9 x 10-3 M ve [SO 4-2 ] = 4,9 x 10-3 M olur. Buna göre, çözünürlük çarpımı sabiti, K çç = [Ca +2 ] [SO 4-2 ] = ( 4,9 x 10-3 ) (4,9 x 10-3 ) = 2,4 x 10-5 olarak bulunur. Çözümlü soru 4 ve 5 'de K çç değerinden, molar çözünürlük ve çözünürlüğün nasıl hesaplanacağı verilmiştir. Bu tür problemlerin çözümünde aşağıda verilen basamaklar izlenir: Bileşiğin K ÇÇ Değeri Katyon ve Anyonların Derişimleri Bileşiğin Molar Çözünürlüğü Bileşiğin Çözünürlüğü AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
8 228 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER Çözümlü Soru 4 Bakır (I) iyodür'ün K çç değeri 5,1 x dir. Bu tuzun molar çözünürlüğünü hesaplayınız (Bir litre çözeltide çözünen CuI 'ün mol sayısını bulunuz). Önce çözünürlük dengesi ve derişimdeki değişmeler belirtilir: CuI (k) Cu + (sulu) + I - (sulu) Başlangıçta : 0.00 M 0.00 M Değişme : + sm + sm Dengede : s M s M Burada her bir mol CuI için çözeltide 1 mol Cu + ve 1 mol I - oluşmaktadır. Bir litre doymuş çözeltide çözünen CuI miktarı mol olarak s ile gösterildiğinde, çözeltideki [Cu + ] ve [I - ] konsantrasyonu s 'e eşit olur. Buna göre K çç = Cu + I - 5,1 x = (s) (s) s = 5,1 x = 2,3 x 10-6 M olarak bulunur. Dengede Cu + ve I - derişimleri [Cu + ] = 2,3 x 10-6 M ve [I - ] = 2,3 x 10-6 M olur. CuI 'ün molar çözünürlüğü = s = 2,3 x 10-6 M ' dır. Çözümlü Soru 5 Kalsiyum fosfat'ın K çç değeri 1, 2 x dır. Bu tuzun çözünürlüğünü g/l olarak hesaplayınız. Önce çözünürlük dengesi, derişimdeki değişmeler belirtilir ve molar çözünürlük hesaplanır. Ca 3 (PO 4 ) 2 (k) 3Ca +2 (sulu) + 2PO 4-2 (sulu) Başlangıçta : 0,00 M 0,00 M Değişme : + 3 s + 2s Dengede : 3 s M 2 s M ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
9 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER 229 K çç = Ca +2 3 PO ,2 x = (3s) 3 (2s) 2 s 5 1,2 x = = 1,1 x s = 2,6 x 10-6 M s = Ca 3 (PO 4 ) 2 'ın molar çözünürlüğü = 2,6 x 10-6 M Ca 3 (PO 4 ) 2 'ın molar kütlesi 310,2 g olduğuna göre, molar çözünürlüğü kullanarak, g/l cinsinden çözünürlük aşağıdaki gibi hesaplanır: Ca 3 PO 42 ' ın çözünürlüğü= 2,6 x 10-6 mol Ca 3 PO 42 1 L çözelti 310,2 g PO x 42 1 mol Ca 3 PO 42 = 8,1 x 10-4 g/l 4. Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler Çözünürlük, az çözünen bir madde ile doymuş bir çözeltisindeki iyonları arasında oluşan heterojen bir denge ile ilgili olduğuna göre, bu dengeye dışarıdan bir etki yapıldığında Le Chatelier ilkesi gereğince denge bu etkiyi azaltıcı yönde bir tepki gösterecektir ve dolayısıyla çözünürlüğe etki edecektir. Çözünürlük dengesine ve dolayısıyla çözünürlüğü etkileyen faktörler olarak bu bölümde; ortak iyon etkisi, yabancı iyon etkisi, hidrojen iyon derişiminin (ph) etkisi, kompleksleşmenin etkisi ele alınacaktır Ortak İyon Etkisi ve Çözünürlük Ortak İyon Etkisi, bir iyonik çökeleğin iyonlarından biri, katının doygun çözeltisine ilave edildiğinde, katının çözünürlüğünde gözlenen azalmadır. Buna örnek olarak AgCl 'ün doygun çözeltisine eklenen AgNO 3 ve NaCl gibi maddelerin iyonları gösterilebilir. Bu iyonlar ortak iyon adını alırlar ve ortak iyon etkisi'ne yol açarlar. Bu etki aşağıdaki Çözümlü Soru 6'da gösterilmiştir. Çözümlü Soru 6 Gümüş klorür'ün 6,5 x 10-3 M gümüş nitrat çözeltisindeki çözünürlüğünü (g/l) olarak hesaplayınız. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
10 230 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER AgNO 3 kuvvetli elektrolit olduğundan tamamen iyonlarına ayrışır: Ag NO 3 (k) H 2 O Ag + (sulu) + NO 3 - (sulu) 6,5 x 10-3 M 6,5 x 10-3 M Ag NO 3 içersindeki AgCl 'ün molar çözünürlüğünü "s " ile gösterelim ve derişimlerdeki değişmeleri aşağıdaki şekilde belirtelim: AgCl (k) Ag + (sulu) + Cl - (sulu) Başlangıçta : 6,5 x 10-3 M 0,0 M Değişme : + s M + s M Dengede : (6,5 x s) s M K çç = [Ag + ] [Cl - ] 1,6 x = (6,5 x s) (s) AgCl 'ün çözünürlüğünün oldukça düşük olması ve AgNO 3 'ten gelen Ag + iyonlarının da çözünürlüğü daha da azaltacağı göz önünde bulundurulursa, s << 6,5 x 10-3 olduğu kabul edilebilir ve yaklaşımı yapılabilir. Bu durumda molar çözünürlük (s), 6,5 x s 6,5 x ,6 x = 6,5 x 10-3 (s) s = 2,5 x 10-8 M olarak hesaplanır ve buna dayanarak dengedeki klorür ile gümüş iyonlarının miktarı (derişim) saptanır. [Ag + ] = (6,5 x ,5 x 10-8 ) M 6,5 x 10-3 M [Cl - ] = 2,5 x 10-8 M Görüldüğü gibi 6,5 x 10-3 yanında s = 2,5 x 10-8 çok küçüktür ve yapılan ihmal sonucu pek etkilenmez. AgCl'ün molar kütlesi 143,4 g olduğuna göre, AgCl'ün (g/l) cinsinden çözünürlüğü aşağıdaki gibi hesaplanır: ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
11 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER 231 AgNO 3 çözeltisinde AgCl'ün çözünürlüğü= 2,5 x 10-8 mol AgCl 143,4 g AgCl x 1 L çözelti 1 mol AgCl = 3,6 x 10-6 g/l Bulunan bu sonucu karşılaştırmak üzere AgCl'ün saf sudaki çözünürlüğünü hesaplayalım: K çç = [Ag + ] [Cl - ] = 1,6 x Buradan [Ag + ] = [Cl - ] = 1,3 x 10-5 bulunur. AgCl'ün (g/l) olarak çözünürlüğü aşağıdaki gibi hesaplanır: AgCl'ün sudaki çözünürlüğü= 1,3 x 10-5 mol AgCl 143,4 g AgCl x 1 L çözelti 1 mol AgCl = 1,9 x 10-3 g/l Bulunan değerlerden de anlaşılacağı gibi, AgCl'ün 6,5 x 10-3 M Ag + içeren bir ortamdaki çözünürlüğü (3,6 x 10-6 g/l), saf sudaki çözünürlüğünden (1,9 x 10-3 g/l) çok daha az olduğu görülmektedir. Çözümlü Soru 7 0,050 M sodyum iyodür çözeltisinde, kurşun (II) iyodür'ün molar çözünürlüğünü hesaplayınız. s = 5,6 x 10-6 M 4.2. Yabancı İyon Etkisi Çözünürlük dengesinde yer almayan iyonlar, örneğin AgCl'ün doymuş çözeltisine katılan NaNO 3, KNO 3 gibi maddelerin iyonları "yabancı iyon" durumundadırlar. Ancak yabancı iyonların etkisi, ortak-iyonların etkisi kadar önemli değildir. Yabancı-iyon etkisine çoğu zaman "tuz etkisi "de denilmektedir. Bu iyonlar, çözeltinin toplam iyon derişimi artırırlar ve bu durumda da iyonlar arası çekimler önem kazanırlar ve etkin derişim, ölçülen derişimden küçük olur. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
12 232 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER Buna göre yabancı-iyon içeren çözeltilerde, az çözünen bileşiğin çözünürlüğü artar (Konunun gerekli hesaplamalarla birlikte açıklaması, Analitik Kimya bilgisi gerektirdiğinden burada örnek problem çözümü verilmemiştir) Hidrojen İyonu Derişiminin Etkisi ve Çözünürlük Pek çok maddenin çözünürlüğü, çözeltinin hidrojen iyonu derişimine, diğer bir deyişle ph'ına göre değişir. Örneğin magnezyum hidroksit'in çözünürlük dengesi, Mg(OH) 2 (k) Mg +2 (sulu) + 2 OH - (sulu) şeklindedir. Ortama OH - iyonları eklendiğinde (ph artar) denge, Le Chatelier İlkesine göre sağdan sola kayar ve Mg(OH) 2 'in çözünürlüğü azalır. Diğer taraftan ortama H + iyonları eklendiğinde (ph azalır), OH - (sulu) + H + (sulu) H 2 O OH - iyonları ile H 3 O + iyonları reaksiyona girmeleri nedeniyle OH - iyonları azalır. Bu durumda denge soldan sağa kayar ve Mg(OH) 2 'in çözünürlüğü artar. Mg(OH) 2 'in çözünürlüğüne ph'ın etkisini kantitatif olarak belirtmek üzere, önce doymuş Mg(OH) 2 'in çözeltisinin ph'ını hesaplayalım: Mg(OH) 2 için K çç K çç = [Mg +2 ] [OH - ] 2 = 1,2 x olduğuna göre, Mg(OH) 2 'in molar çözünürlüğü (s), K çç = (s) (2s) 2 = 4s 3 1,2 x = 4s 3 s = 1,4 x 10-4 M olmalıdır. Dengede; [OH - ] = 2 x 1,4 x10-4 M = 2,8 x 10-4 M poh = -log (2,8 x 10-4 ) = 3,55 ph = 14,00-3,55 = 10,45 olarak bulunur. Buna göre ph'ın 10,45 'ten daha az olduğu ortamda Mg(OH) 2 'in çözünürlüğü artacaktır. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
13 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER 233 Ortamda fazladan H + iyonları bulunduğunda, çözünme olayı aşağıdaki gibi özetlenebilir: Mg(OH) 2 (k) 2H + (sulu) + 2OH - (sulu) Mg(OH) 2 (k) + 2H + (sulu) Mg + (sulu) + 2OH - (sulu) 2H 2 O (s) Mg +2 (sulu) + 2H 2 O (s) Ortamın ph'ı 10,45'ten fazla olduğunda, [OH - ] derişimi artacaktır, OH - iyonlarının ortak iyon etkisi ile Mg(OH) 2 'in çözünürlüğü azalacaktır. Bazik bir anyon içeren tuzların çözünürlükleri de ph ile değişir. Örneğin BaF 2 için çözünürlük dengesi, ortamın ph'ı ile ilintili olarak sağa veya sola kayabilir. BaF 2 (k) K çç = [Ba +2 ] [F - ] 2 Ba +2 (sulu) + 2F - (sulu) Asidik ortamda; H + (sulu) + F - (sulu) HF (sulu) reaksiyonu gerektiğinde H + iyonları ile F - iyonlarının reaksiyona girmesi sonucu, çözünürlük dengesinde [F - ] azalacaktır ve dengenin sağlanabilmesi için daha fazla BaF 2 çözünecektir. Hidrolize uğramayan anyonlar (örneğin Cl -, Br -, I - gibi) içeren tuzların çözünürlükleri ph ile değişmez. Çözümlü Soru 8 Mg(OH) 2 'in molar çözünürlüğünü ph 12 için hesaplayınız. 1,2 x 10-7 M 4.4. Kompleks İyon Dengeleri ve Çözünürlük Bazı metal iyonları, özellikle geçiş metalleri,çözeltide kompleks iyonları oluştururlar. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
14 234 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER Bir veya daha fazla molekül veya iyonların bağlandığı bir merkez metal katyon içeren iyonlar "kompleks iyon" olarak nitelendirilirler. Örneğin kobalt (II) klorür çözeltisi, pembe renkli bir çözelti olup, Co(H 2 O) 6 +2 kompleks iyonlarını içerir. Bu çözeltiye HCl asid eklendiğinde Co +2 (sulu) + 4Cl - (sulu) CoCl 4-2 (sulu) dengesinden de görüldüğü gibi "CoCl 4-2 kompleks iyonu oluşur" ve çözeltinin rengi pembeden maviye döner. Kompleks iyon oluşumlarında, metal iyonları "asid" anyonlar veya moleküller ise, "baz" olarak davranırlar ve bu tür reaksiyonlar Lewis asid-baz reaksiyonlarıdır. Kompleks iyonların pek çok kimyasal ve biyolojik sistemlerde önemli rolleri vardır. Burada kompleks iyon oluşumunun çözünürlük üzerine etkisi ele alınacaktır. Bakır (II) sülfat (CuSO 4 ), suda çözüldüğünde, hidratize bakır (II) iyonlarından dolayı mavi renkli bir çözeltidir. Bu çözeltiye birkaç damla derişik NH 3 çözeltisi eklendiğinde, Cu +2 (sulu) + 2OH - (sulu) Cu(OH) 2 (k) açık mavi renkli bakır (II) hidroksit çökeleği oluşur (OH - iyonları amonyak çözeltisinden gelir). Aşırı miktarda NH 3 eklendiğinde ise, mavi çökelek çözünür ve koyu mavi renkli çözelti oluşur. Bu durumda Cu(NH 3 ) 4 +2 kompleks iyonu oluşmuştur: Cu(OH) 2 (k) + 4NH 3 (sulu) Cu(NH 3 ) 4 +2 (sulu) + 2OH - (sulu) Cu(NH 3 ) 4 +2 kompleks iyonun oluşumu, Cu(OH) 2 'in çözünürlüğünü artırır. Bir metal iyonun, bir kompleks iyon oluşturma eğiliminin ölçüsü "oluşum sabiti, K f (veya kararlılık sabiti) " ile belirtilir. K f kompleks iyon oluşumu için denge sabitidir. Büyük K f değeri, kararlı kompleks oluşumunu belirtir. Tablo 12.2'de bazı kompleks iyonlar için oluşum sabitleri verilmiştir. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
15 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER 235 Tablo 12.2: Bazı Kompleks İyonlar İçin Oluşum Sabitleri (25 C) Kompleks Denge İfadesi Oluşum Sabiti (K f ) Ag(NH 3 ) + 2 Ag + + 2NH 3 Ag(NH 3 ) x 10 7 Ag(CN) - 2 Ag + + 2CN - - Ag(CN) x Cu(CN) 4-2 Cu CN - Cu(CN) x Cu(NH 3 ) 4 +2 Cu NH 3 Cu(NH 3 ) x Cd(CN) 4-2 Cd CN - Cd(CN) x CdI 4-2 Cd I - CdI x 10 6 HgCl 4-2 Hg Cl - HgCl x HgI 4-2 Hg I - HgI x Hg(CN) 4-2 Hg CN - Hg(CN) x Co(NH 3 ) 6 +3 Co NH 3 Co(NH 3 ) x Zn(NH 3 ) 4 +2 Zn NH 3 Zn(NH 3 ) x 10 9 Cu(NH 3 ) 4 +2 iyonun oluşumu Cu +2 (sulu) + 4NH 3 (sulu) Cu(NH 3 ) 4 +2 (sulu) dengesine göre, oluşum sabiti şeklinde yazılır. K f 'in çok büyük değeri kompleks iyonun çok kararlı olduğunu gösterir. Kompleks iyon oluşumu genellikle, bir maddenin çözünürlüğünü artırır. Bu duruma örnek çözümlü soru 9 'da verilmiştir. Çözümlü Soru 9 1,0 M NH 3 çözeltisinde, gümüş klorür'ün molar çözünürlüğünü hesaplayınız. K f = [Cu(NH 3) 4 +2 ] [Cu +2 ] [NH 3 ] 4 = 5,0 x Denge reaksiyonları aşağıdaki gibi yazılabilir: AgCl (k) Ag + (sulu) + 2NH 3 (sulu) Toplam reaksiyon: Ag + (sulu) + Cl - (sulu) Ag(NH 3 ) 2 + (sulu) K çç = [Ag + ] [Cl - ] = 1,6 x K f = [Ag (NH 3) + 2 ] =1,5 x [Ag ] [NH 3 ] AgCl (k) + 2NH 3 (suda) Ag(NH 3 ) 2 + (suda) + Cl - (suda) AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
16 236 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER Toplam reaksiyon için denge sabiti K, K çç ve K f 'in çarpımına eşittir. K = K çç x K f = [Ag (NH 3)2+ ] [Cl - ] [NH 3] 2 = (1,6 x ) (1,5 x 10 7 ) = 2,4 x 10-3 Gümüş klorür'ün molar çözünürlüğü s ise, kompleks iyon oluşumuna ilişkin derişim değişimleri aşağıdaki gibi özetlenebilir: AgCl (k) + 2NH 3 (sulu) Ag(NH 3 ) 2 + (sulu) + Cl - (sulu) Başlangıçta: 1,0 M 0,0 M 0,0 M Değişme : -2s M +s M +s M Dengede : (1,0-2s) M s M sm Buna göre denge sabiti yazılırsa, (s) (s) K = (1,0-2s) 2 2,4 x 10-3 = s 2 (1,0-2s) 2 s = 0,045 M Dengede 0,045 mol AgCl, 1 L 1,0 M NH 3 çözeltisinde çözünür. Gümüş klorür'ün saf sudaki molar çözünürlüğü 1,3 x 10-5 M olarak hesaplanmıştır. Görülüyor ki Ag(NH 3 ) 2 + kompleks iyonun oluşumu, AgCl 'ün çözünürlüğünü artırmıştır. Çözümlü Soru 10 1 Litre 1,20 M NH 3 çözeltisine 0,20 mol CuSO 4 eklendiğinde, dengede Cu +2 derişimi nedir? [Cu +2 ] = 1,6 x M ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
17 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER Çözünürlük Çarpımı ve Çökme Çözünürlük çarpımı, K çç ifadesinde yer alan iyonların derişimleri bilindiğinde, çökmenin olup olmayacağını kestirmek üzere kullanılır. Örneğin doymuş CaCO 3 çözeltisinde, iyon çarpımı [Ca +2 ] [CO 3-2 ] 'ın tam olarak Kçç'ye eşit olduğu için bu denge karışımında çökme olmaz. Doymamış CaCO 3 çözeltisinde ise, Ca +2 ve CO 3-2 konsantrasyonlarının, doymuş çözeltideki iyon çarpımı [Ca +2 ] [CO 3-2 ], K çç 'den daha küçüktür ve çökme olmaz. Aşırı doymuş çözeltide doygunluk için gerekenden fazla çözünen vardır ve çökme oluşur ve önceden var olan çökelti çözünmez. Aşırı doymuş CaCO 3 çözeltisinde, iyon çarpımı, K çç 'den daha büyüktür. Hesaplanan iyon çarpımı ile Kçç değerinin karşılaştırılması ile çökelek oluşup oluşmayacağı belirlenebilir ve bu durum şöyle özetlenebilir: İyon çarpımı > K çç ise çökelek oluşur, çözelti aşırı doymuştur. İyon çarpımı = K çç ise çökelek oluşmaz, çözelti doymuştur. İyon çarpımı < K çç ise çökelek oluşmaz, çözelti doymamıştır. Çözümlü Soru 11 0,15 mol NaCl ve 0,15 mol Pb(NO 3 ) 2 içeren bir çözelti hazırlandığında PbCl 2 çöker mi? (PbCl 2 için K çç = 1,6 x 10-5 ) Çözüm Önce PbCl 2 için iyon çarpımının hesaplanması gerekir. Bunun için [Pb +2 ] ve [Cl - ] derişimleri belirtelim: [Pb +2 ] = 0,15 mol / L = 0,15 M [Cl - ] = 0,015 mol / L = 0,015 M İyon çarpımı [Pb +2 ] [Cl - ] = (0,15) (0,015) 2 = 3,4 x 10-5 İyon çarpımı (3,4 x 10-5 ), K çç (1,6 x 10-5 ) den daha büyük olduğundan PbCl 2 çöker. Çözümlü Soru ml 0,10 M AgNO 3 ile 10 ml 0,00010 M NaCl çözeltileri karıştırılıyor. Son hacim 20 ml oluyor. Buna göre AgCl çöker mi? (AgCl için K çç = 1,7 x ) AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
18 238 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER İyon çarpımı (2,5 x 10-7 ) > K çç (1,7 x ) olduğundan AgCl çöker Seçmeli Çöktürme Bazı durumlarda, çözeltide bulunan iyonlardan birisinin çöktürülerek diğerlerinin çözeltide kalması istenebilir. Örneğin potasyum ve baryum iyonları içeren çözeltiye sülfat iyonları eklenerek BaSO 4 çöktürülür ve çözeltiden Ba +2 iyonları uzaklaştırılmış olur. Diğer ürün K 2 SO 4 ise çözünür olduğundan çözeltide kalır. Bazı durumlarda oluşan her iki ürün de çözünür olmayabilir ve bunların ayrılması gerekebilir. Örneğin Cl -, Br - ve I - iyonlarını içeren bir çözelti düşünelim. Bu iyonları ayırmak için gümüş halojenür tuzlarını oluşturmak gerekir. K çç değerlerine bakıldığında, Kçç AgCl 1,6 x AgBr 7,7 x AgI 8,3 x Çözünürlüğün AgCl'den AgI'e doğru azaldığı görülür. O halde ilk önce AgI, ardından AgBr ve en son olarak da AgCl çökecektir. Çözümlü Soru 13 0,020 M Cl - ve 0,020 M Br - iyonları içeren bir çözeltiye gümüş nitrat yavaş yavaş ekleniyor. (a) Ag Br (b) Ag Cl çökeleklerinin oluşumunun başlaması için gereken Ag + iyonlarının konsantrasyonunu (mol/l) olarak hesaplayınız. (a) K çç değerlerinden, AgBr'ün AgCl'den önce çökeceğini biliyoruz. K çç = [Ag + ] [Br - ] ve [Br - ] = 0,020 M olduğuna göre, AgBr'ün çökmeğe başlaması gereken Ag +, derişimi Ag + = K -13 çç 7,7 10 Br - = 0,020 = 3,9 x M [Ag + ] > 3,9 x M olduğunda AgBr çökmeğe başlar. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
19 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER 239 (b) Ag Cl için K çç = Ag + Cl - Ag + = -10 K çç 1,6 10 Cl - = 0,020 = 8, M [Ag + ] > 8,0 x 10-9 M olduğunda, AgCl çökmeğe başlıyacaktır. Özet Az çözünen bir bileşiğin, katı fazdaki hali ile çözeltisi içindeki iyonları arasında bir çözünürlük dengesi vardır. Bu denge çözünürlük çarpımı, K çç ile belirtilir. Çözünürlük dengesini, dolayısıyla çözünürlüğü etkileyen faktörler; ortak iyon etkisi, yabancı iyon etkisi, hidrojen iyonu derişiminin etkisi, kompleksleşmenin etkisi gibi faktörlerdir. Az çözünen bileşiğin çözünürlüğü, ortak iyon varlığında, saf sudakine göre azalır. Yabancı iyonların etkisi ise çözünürlüğü artırıcı yöndedir. Çözeltinin hidrojen iyonu derişiminin (ph) değişimi, az çözünen bileşiğin iyonları asidik veya bazik özellikte olduğunda çözünürlük dengesinin değişimine neden olur. Az çözünen bileşiğin iyonlarından biri ile çözeltide kompleks oluşumu söz konusu olduğunda çözünürlük artar. İyon çarpımı ile K çç 'nin karşılaştırılması, çökeleğin oluşup oluşmayacağını hakkında bilgi verir. İyon çarpımı > K çç ise çökelek oluşur, iyon çarpımı < K çç ise çözelti doymamıştır ve çökelek oluşmaz. Farklı bileşiklerin K çç değerlerinin karşılaştırılması ile seçmeli çöktürme koşulları belirlenebilir. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
20 240 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER Değerlendirme Soruları Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen seçenekler arasından bulunuz. 1. MnCO 3 'ın molar çözünürlüğü 4,2 x 10-6 M dir. Bu bileşik için K çç değerini hesaplayınız. A. 3,6 x 10-5 B. 1,8 x C. 2,5 x D. 5,0 x E. 5,5 x M 2 X 3 (molar kütlesi = 288 g) iyonik bileşiğinin çözünürlüğü 3,6 x g/l dir. Bu bileşik için K çç değerini hesaplayınız. A. 4,0 x B. 4,0 x C. 3,5 x D. 5,0 x E. 2,5 x Ag 2 CO 3 'ın çözünürlüğünü (g/l) cinsinden hesaplayınız. (Ag 2 CO 3 için K çç = 8,1 x ) A. 0,10 g/l B. 0,015 g/l C. 0,035 g/l D. 0,25 g/l E. 0,73 g/l 4. Doymuş metal hidroksit, MOH çözeltisinin ph'ı 9,68 dır. Bu bileşik için K çç değerini hesaplayınız. A. 2,3 x 10-9 B. 1,1 x 10-8 C. 1,9 x 10-7 D. 2,1 x 10-5 E. 3,8 x ,010 M Cu + ve 0,010 M Ag + içeren çözeltiye yavaş yavaş katı NaI ekleniyor. CuI çökmeğe başladığı anda [Ag + ] derişimini hesaplayınız. A. 1,6 x 10-7 M B. 2,1 x 10-8 M C. 3,9 x 10-9 M D. 5,0 x M E. 6,2 x M ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
21 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER PbBr 2 için çözünürlük çarpımı 8,9 x 10-6 dır. 0,20 M KBr çözeltisinde molar çözünürlüğü hesaplayınız. A. 1,1 x 10-5 B. 2,2 x 10-4 C. 2,6 x 10-5 D. 3,3 x 10-7 E. 2,5 x Fe(OH) 2 'in ph 8,00'deki molar çözünürlüğünü hesaplayınız. A. 0,1 M B. 0,15 M C. 0,016 M D. 0,0003 M E. 0,0009 M 8. 0,100 M NH 3 çözeltisinde AgCl'ün çözünürlüğü nedir? A. 4,9 x 10-3 M B. 5,2 x 10-4 M C. 4,5 x 10-4 M D. 6,2 x 10-6 M E. 7,2 x 10-7 M 9. 0,010 M CrO -2 4 ve 0,10 M Br - iyonları içeren bir çözeltiye yavaş yavaş AgNO 3 çözeltisi ekleniyor. Ag 2 CrO 4 çökmeğe başladığı anda, çözeltide kalmış olan [Br - ] nedir? (Ag 2 CrO 4 için K çç = 2,4 x 10-12, AgBr için K çç = 7,7 x 10-3 ) A. 5,1 x 10-8 M B. 3,9 x 10-7 M C. 5,0 x 10-6 M D. 8,3 x 10-5 M E. 7,2 x 10-3 M ,0 g CaCl 2 çözülerek hazırlanan 1.0 L çözeltide, AgCl'ün molar çözünürlüğünü hesaplayınız. A. 0,005 mol/l B. 1,0 x 10-2 mol/l C. 5 x 10-5 mol/l D. 7,0 x 10-5 mol/l E. 8,9 x mol/l AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
22 242 ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞ E ETKİ EDEN FAKTÖRLER Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar Brady, J.E., Holum, J.R. Fundamentals of Chemistry, New York: John Wiley El Sons, Chang, R. Chemistry, 4 th ed USA: Mc Graw-Hill Inc Petrucci, R.H. and Harwood, WS. Genel Kimya, Palme Yayıncılık, Ankara. Sarıkahya, Y., Güler, Ç, Sarıkahya, F., Genel Kimya, Uğur Ofset Matbası, Temir Değerlendirme Sorularının Yanıtları 1. B 2. A 3. C 4. A 5. A 6. B 7. C 8. A 9. A 10. E ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
Çözünürlük kuralları
Çözünürlük kuralları Bütün amonyum, bileşikleri suda çok çözünürler. Alkali metal (Grup IA) bileşikleri suda çok çözünürler. Klorür (Cl ), bromür (Br ) ve iyodür (I ) bileşikleri suda çok çözünürler, ancak
DetaylıKompleks İyon Dengeleri
ÜNİTE 10 Çözünürlük ve Kompleks İyon Dengeleri Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Çözünürlük çarpımı sabiti kavramını öğrenecek, Çözünürlük ve Kçç arasındaki ilişkiyi kullanarak çözünürlük problemlerini
DetaylıSulu Çözeltiler ve Kimyasal Denge
Sulu Çözeltiler ve Kimyasal Denge Sulu Çözeltiler Çözelti: iki veya daha fazla maddenin meydana getirdiği homojen karışımdır. çözücü, Kütlece fazla olan (veya çözme işlemini yapan) bileşene çözücü denir.
Detaylı4. ÇÖZÜNÜRLÜK. Çözünürlük Çarpımı Kçç. NaCl Na+ + Cl- (%100 iyonlaşma) AgCl(k) Ag + (ç) + Cl - (ç) (Kimyasal dengeye göre iyonlaşma) K = [AgCl(k)]
4. ÇÖZÜNÜRLÜK Çözünürlük Çarpımı NaCl Na+ + Cl- (%100 iyonlaşma) AgCl(k) Ag + (ç) + Cl - (ç) (Kimyasal dengeye göre iyonlaşma) + - [Ag ][Cl ] K = [AgCl(k)] K [AgCl(k)] = [Ag + ] [Cl - ] = [Ag + ] [Cl -
DetaylıÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER 1- SICAKLIK 2- ORTAK İYON ETKİSİ 3- ÇÖZÜCÜ ÇÖZÜNEN CİNSİ 4- BASINCIN ETKİSİ 1- SICAKLIK ETKİSİ Sıcaklık etkisi Le Chatelier prensibine bağlı olarak yorumlanır. ENDOTERMİK
DetaylıKİMYA II DERS NOTLARI
KİMYA II DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Sulu Çözeltilerin Doğası Elektrolitler Metallerde elektronların hareketiyle elektrik yükü taşınır. Saf su Suda çözünmüş Oksijen gazı Çözeltideki moleküllerin
Detaylı1 SUDA SERTLİK ve CO2 TAYİNİ 1.SUDA SERTLİK TAYİNİ Suyun sertliği kavramı ile kalsiyum (Ca +2 ) ve magnezyum (Mg +2 ) iyonlarının toplamı anlaşılır ve 1 litre suyun içerdiği Ca ve Mg iyonlarının kalsiyum
DetaylıDENEY RAPORU. Amonyum Bakır (II) Sülfat ve Amonyum Nikel (II) Sülfat Sentezi
M.Hilmi EREN 04-98 - 3636 Anorganik Kimya II Lab. 2.Deney Grubu DENEY RAPORU DENEY ADI Amonyum Bakır (II) Sülfat ve Amonyum Nikel (II) Sülfat Sentezi DENEY TAR H 27 MART 2003 Per embe AMAÇ Amonyum Sülfat
DetaylıDoğal Rb elementinin atom kütlesi 85,47 g/mol dür ve atom kütleleri 84,91 g/mol olan 86 Rb ile 86,92 olan 87
Doğal Rb elementinin atom kütlesi 85,47 g/mol dür ve atom kütleleri 84,91 g/mol olan 86 Rb ile 86,92 olan 87 Rb izotoplarından oluşmuştur. İzotopların doğada bulunma yüzdelerini hesaplayınız. Bir bileşik
DetaylıOksijen, flor ve neon elementlerinin kullanıldığı alanları araştırınız.
Oksijen, flor ve neon elementlerinin kullanıldığı alanları araştırınız. 3.2 KİMYASAL BAĞLAR Çevrenizdeki maddeleri inceleyiniz. Bu maddelerin neden bu kadar çeşitli olduğunu düşündünüz mü? Eğer bu çeşitlilik
Detaylı2. GRUP KATYONLARI. As +3, As +5, Sb +3, Sb +5, Sn +2, Cu +2, Hg +2, Pb +2, Cd +2, Bi +3
2. GRUP KATYONLARI As +3, As +5, Sb +3, Sb +5, Sn +2, Cu +2, Hg +2, Pb +2, Cd +2, Bi +3 Bu grup katyonları 0.3M HCl li ortamda H 2 S ile sülfürleri şeklinde çökerler. Ortamın asit konsantrasyonunun 0.3M
DetaylıÇOKLU DENGELER-2. Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR 13-ÇOKLU DENGELER - 2 1
ÇOLU DENGELER- Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR 1-ÇOLU DENGELER - 1 Örnek 1 : ph 4 tampon ortamında CaC O 4 çözünürlüğü nedir? Esitlikler CaC C HC H O O 4 O O 4-4 H H H Ca OH HC - H C O C O - 4 4 O 4. ütle
DetaylıELEKTRO METALÜRJ BAHAR
ELEKTRO METALÜRJ 2016-2017 BAHAR ANOT KATOT HÜCRE - ELEKTROL T Anot ve Katodun Enine Kesitleri Kenar Büyümesi Anod Anod Katod Katod Anod M + M + M + M + M + M + Hücrede Ak m Da Molarite = M = Çözünen
Detaylı5. ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ
5. ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ Birçok tuz suda çok az çözünür. Tuzların sudaki çözünürlüğünden faydalanarak çökelek oluşumu kontrol edilebilir ve çökme olayı karışımları ayırmak için kullanılabilir. Çözünürlük
DetaylıÜçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111
Sayfa 1 /10 Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111 İsminizi aşağıya yazınız. Sınavda kitaplarınız kapalı olacaktır. 6 problemi de çözmelisiniz. Bir problemin bütün şıklarını baştan sona dikkatli bir şekilde okuyunuz.
DetaylıBOYAR MADDELERDE AKTİF KARBONUN ADSORPLANMA ÖZELLİĞİNE HİDROJEN PEROKSİTİN ETKİSİ
TÜBİTAK BİDEB KİMYA LİSANS ÖĞRENCİLERİ KİMYAGERLİK, KİMYA ÖĞRETMENLİĞİ, KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BİYOMÜHENDİSLİK ARAŞTIRMA PROJESİ KİMYA 3 (Çalıştay 2012) KİMYA PROJE RAPORU GRUP AKTİF PROJE ADI BOYAR MADDELERDE
DetaylıÖrnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri :
Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani
DetaylıTOPRAK ALKALİ METALLER ve BİLEŞİKLERİ
Bölüm 4 TOPRAK ALKALİ METALLER ve BİLEŞİKLERİ Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler derste verilecektir. Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra Magnezyum, kalsiyum, stronsiyum, baryum ve radyumdan
DetaylıBileşikteki atomların cinsini ve oranını belirten formüldür. Kaba formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanamaz.
BİLEŞİKLER Birden fazla elementin belirli oranlarda kimyasal yollarla bir araya gelerek, kendi özelligini kaybedip oluşturdukları yeni saf maddeye bileşik denir. Bileşikteki atomların cins ve sayısını
DetaylıASİTLER- BAZLAR. Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur.
ASİTLER- BAZLAR SUYUN OTONİZASYONU: Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur. H 2 O (S) H + (suda) + OH - (Suda) H 2 O (S) + H +
DetaylıBu tepkimelerde, iki ya da daha fazla element birleşmesi ile yeni bir bileşik oluşur. A + B AB CO2 + H2O H2CO3
DENEY 2 BİLEŞİKLERİN TEPKİMELERİ İLE TANINMASI 2.1. AMAÇ Bileşiklerin verdiği tepkimelerin incelenmesi ve bileşiklerin tanınmasında kullanılması 2.2. TEORİ Kimyasal tepkime bir ya da daha fazla saf maddenin
DetaylıÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 3 : MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ
ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 3 : MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ C- BĐLEŞĐKLER VE BĐLEŞĐK FORMÜLLERĐ (4 SAAT) 1- Bileşikler 2- Đyonik Yapılı Bileşik Formüllerinin Yazılması 3- Đyonlar ve Değerlikleri
DetaylıAs +3, As +5, Sb +3, Sb +5, Sn +2, Cu +2, Hg +2, Pb +2, Mehmet Gumustas. Cd +2, Bi +3
2. GRUP KATYONLARI As +3, As +5, Sb +3, Sb +5, Sn +2, Cu +2, Hg +2, Pb +2, Mehmet Gumustas Cd +2, Bi +3 2. Grup Katyonlar As +3, Sb +3, Sn +2, Cu +2, Hg +2, Pb +2, Cd +2, Bi +3 Bu grupta, asitli ortamda
DetaylıBİLEŞİKLER İki ya da daha fazla maddenin belli oranda kimyasal olarak birleşmeleri sonucu oluşturdukları yeni, saf maddeye bileşik denir.
BİLEŞİKLER İki ya da daha fazla maddenin belli oranda kimyasal olarak birleşmeleri sonucu oluşturdukları yeni, saf maddeye bileşik denir. ÖZELLĠKLERĠ: 1. Yapılarında iki ya da daha fazla madde bulundururlar.
DetaylıİLK ANYONLAR , PO 4. Cl -, SO 4 , CO 3 , NO 3
İLK ANYONLAR Cl -, SO -, CO -, PO -, NO - İLK ANYONLAR Anyonlar negatif yüklü iyonlardır. Kalitatif analitik kimya analizlerine ilk anyonlar olarak adlandırılan Cl -, SO -, CO -, PO -, NO - analizi ile
DetaylıM-DEMİR K213 Soru bankası ANALİTİK KİMYA I DERSİ SORULARI
ANALİTİK KİMYA I DERSİ SORULARI 1. Örnek 1 : ph =4 tampon ortamında CaC2O4 çözünürlüğü nedir? Kcc= 1,7x10-9, Ka1= 5,6x10-2, Ka2= 5,42x10-5 2. Örnek 03: BaCO3 ın sudaki çözünürlüğü nedir?, Kçç=5.0x10-9,
DetaylıBileşiklerin Adlandırılması
Bileşiklerin Adlandırılması Bileşiklerin formülleriyle gösterilmesi dışında, kendilerine atanan isimleri de vardır. Bu isimler, belirgin bir sistematiğe göre kurulmasaydı, milyonlarca bileşik için milyonlarca
DetaylıASİT-BAZ VE ph. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla Evcin Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006
ASİT-BAZ VE ph MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Asitler ve bazlar günlük yaşantımızda sıkça karşılaştığımız kavramlardan biridir.insanlar, her nekadar asetil salisilik asit ve
Detaylı7-2. Aşağıdakileri kısaca tanımlayınız veya açıklayınız. a) Amfiprotik çözücü b) Farklandırıcı çözücü c) Seviyeleme çözücüsü d) Kütle etkisi
SKOOG 7-1. Aşağıdakileri kısaca tanımlayınız veya açıklayınız. a) Zayıf elektrolit b) Bronsted-Lowry asidi c) Bronsted-Lowry asidinin konjuge bazı d) Bronsted-Lowry tanımına dayanarak nötralleşme e) Amfiprotik
DetaylıASİT-BAZ DENGESİ ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR
1. Amonyağın, NH 3, baz özelliği gösterdiğini açıklayan denklem aşağıdakilerden hangisidir? A) NH 3(gaz) NH 3(sıvı) B) N 2(gaz) + 3H 2(gaz) 2NH 3(gaz) C) 2NH 3(gaz) +5/2O 2(gaz) 2NO (gaz) + 3H 2 O (gaz)
DetaylıBu konuda cevap verilecek sorular?
MANYETİK ALAN Bu konuda cevap verilecek sorular? 1. Manyetik alan nedir? 2. Maddeler manyetik özelliklerine göre nasıl sınıflandırılır? 3. Manyetik alanın varlığı nasıl anlaşılır? 4. Mıknatısın manyetik
Detaylı... ANADOLU L SES 2009-2010 E T M YILI I. DÖNEM 11. SINIF K MYA DERS 1. YAZILI SINAVI SINIFI: Ö RENC NO: Ö RENC N N ADI VE SOYADI:
... ANADOLU L SES 2009-2010 E T M YILI I. DÖNEM 11. SINIF K MYA DERS 1. YAZILI SINAVI SINIFI: Ö RENC NO: Ö RENC N N ADI VE SOYADI: 1. Ca (k) + 2 H + (ag) Ca +2 (ag) + H 2(g) 5 litrelik bir kaba 0,1 mol
Detaylıkimyasal değişimin sembol ve formüllerle ifade edilmesidir.
myasal reaksiyon Bir (veya birden fazla ) madde nin etkileşim sonucu yeni madde(lere) dönüşmesi işlemidir. ziksel değişim - renk değişimi - çökelek oluşumu - gaz çıkışı - ısı değişimi imyasal denklem aktif
DetaylıÇÖZELTİLERDE DENGE (Asit-Baz)
ÇÖZELTİLERDE DENGE (AsitBaz) SUYUN OTOİYONİZASYONU Saf suyun elektrik akımını iletmediği bilinir, ancak çok hassas ölçü aletleriyle yapılan deneyler sonucunda suyun çok zayıf da olsa iletken olduğu tespit
DetaylıHidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi
KİMYASAL DENKLEMLER İki ya da daha fazla maddenin birbirleri ile etkileşerek kendi özelliklerini kaybedip yeni özelliklerde bir takım ürünler meydana getirmesine kimyasal olay, bunların formüllerle gösterilmesine
DetaylıYrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üiversitesi 2007 KLERİ DERS NOTLARI. Sıvı fazdan katı taneciklerin çökelmesi için çoğu reaksiyonlar
TOZ ÜRETİM TEKNİKLER KLERİ DERS NOTLARI YRD. DOÇ.. DR. ATİLLA EVCİN Kimyasal Çökeltme Sıvı fazdan katı taneciklerin çökelmesi için çoğu reaksiyonlar A + B AB tipi çökelme reaksiyonlarıdır. Kuvvetli atomlararası
DetaylıKİM-118 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü
KİM-118 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler ve örnek çözümleri derste verilecektir. BÖLÜM 13 Asitler ve
DetaylıYGS KİMYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST - 1
YGS KİMYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST - 1 1. Şap ; boyacılık ve dericilikte, kükürt; kuru kayısı ve kuru üzüm gibi yiyeceklerin uzun süre saklanmasında ve kil ise seramik porselen yapımında kullanılmaktadır. 6.
DetaylıİYON DEĞİŞİMİ AMAÇ : TEORİK BİLGİLER :
Gazi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü KM 482 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III DENEY NO : 3b İYON DEĞİŞİMİ AMAÇ : İyon değişim kolonunun yükleme ve/veya geri kazanma işlemi sırasındaki davranışını
DetaylıBĐLEŞĐK FORMÜLLERĐNĐN ADLANDIRILMASI
BĐLEŞĐK FORMÜLLERĐNĐN KONU ANLATIMI FĐGEN HASRET BĐLEŞĐK FORMÜLLERĐNĐN 1) METAL ĐLE AMETALDEN OLUŞAN BĐLEŞĐKLERĐN METALĐN ADI + AMETALĐN ADI + ÜR EKĐ ***Ametal oksijen ise oksit; azot ise nitrür; kükürt
DetaylıBİLEŞİKLERİN ADLANDIRILMASI. Bileşikleri isimlendirmek için elementlerin ve bazı köklerin değerliklerinin ve isimlerinin bilinmesi gerekir.
BİLEŞİKLERİN ADLANDIRILMASI Bileşikleri isimlendirmek için elementlerin ve bazı köklerin değerliklerinin ve isimlerinin bilinmesi gerekir. Bileşiklerin İsimlendirilmesi: 1.METAL-AMETAL(İYONİK ) BİL. İSİMLENDİRİLMESİ
DetaylıÇÖZÜNÜRLÜK (ORTAK İYON ETKİSİ ) (Çöktürme ile Ayırma)
ÇÖZÜNÜRLÜ (ORTA İYON ETİSİ ) (Çöktürme ile Ayırma) Prof. Dr. ustafa DEİR 08ORTA İYON ETİSİ07B ÇÖZÜNÜRLÜ ÇÖTÜRE İLE AYIRA 1 ORTA İYON ETİSİ 08ORTA İYON ETİSİ07B ÇÖZÜNÜRLÜ ÇÖTÜRE İLE AYIRA ORTA İYON ETİSİ
DetaylıASİT VE BAZ TEPKİMELERİ
ASİT VE BAZ TEPKİMELERİ METAL AKTİF METAL YARISOY METAL SOY METAL AMFOTER METAL 1A (Li, Na, K) Cu (Bakır) Au (Altın) Zn Cr 2A (Mg, Ca) Hg (Civa) Pt (Platin) Al Pb Ag (Gümüş) Sn 1- ASİT + AKTİF METAL TUZ
Detaylı2+ 2- Mg SO 4. (NH 4 ) 2 SO 4 (amonyum sülfat) bileşiğini katyon ve anyonlara ayıralım.
KONU: Kimyasal Tepkimeler Dersin Adı Dersin Konusu İYONİK BİLEŞİKLERİN FORMÜLLERİNİN YAZILMASI İyonik bağlı bileşiklerin formüllerini yazmak için atomların yüklerini bilmek gerekir. Bunu da daha önceki
DetaylıÇÖZELTILERDE DENGE. Asitler ve Bazlar
ÇÖZELTILERDE DENGE Asitler ve Bazlar Zayıf Asit ve Bazlar Değişik asitler için verilen ph değerlerinin farklılık gösterdiğini görürüz. Bir önceki konuda ph değerinin [H₃O + ] ile ilgili olduğunu gördük.
DetaylıÇALIŞMA SORULARI: Br - b) ZnHg(SCN) 4 ===== Zn 2+ + Hg(SCN) c) KB(C 6 H 5 ) 4 ====== K+ + B(C 6 H 5 ) 4 d) NaUO 2 AsO 4 ====== Na + + UO 2
ÇALIŞMA SORULARI: 1 Aşağıdakiler için çözünürlük çarpımı ifadelerini yazınız. a) AgSCN e) BiI 3 b) Ag 2 CrO 4 f) PbClF c) PbCrO 4 g) Fe 2 S 3 d) PbI 2 h) CaC 2 O 4 2 Aşağıdakiler için çözünürlük çarpımı
Detaylı00213 ANALİTİK KİMYA-I SINAV VE ÇALIŞMA SORULARI
00213 ANALİTİK KİMYA-I SINAV VE ÇALIŞMA SORULARI A) TANIMLAR, KAVRAMLAR ve TEMEL HESAPLAMALAR: 1. Aşağıdaki kavramları birer cümle ile tanımlayınız. Analitik kimya, Sistematik analiz, ph, Tesir değerliği,
DetaylıREDOKS REAKSİYONLARI UYGULAMALARI
1 REDOKS REAKSİYONLARI UYGULAMALARI Ref: Enstrümantal Analiz 1. BATARYALAR Bataryalar, galvanik (veya voltaik) hücrelerin çok önemli bir uygulanma alanıdır. Elektrik, bir galvanik hücrenin çeşitli kısımlarında
DetaylıAnaliz ve Sentez ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Prof.Dr. D. Lale ZOR
Analiz ve Sentez Yazar Prof.Dr. D. Lale ZOR ÜNİTE 12 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; analiz ve sentez kavramlarını öğrenecek, kimyasal bileşiklerin sentez ve analiz farklılıklarının gerekçelerini
DetaylıYrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2007 KLERİ DERS NOTLARI
TOZ ÜRETİM TEKNİKLER KLERİ DERS NOTLARI YRD. DOÇ.. DR. ATİLLA EVCİN 1 Kimyasal İndirgenme Toz üretiminde ana kimyasal işlemleri metal oksit, karbonatlar, nitratlar veya halojenli (VIIA Grubu F, CI, Br
Detaylı10-ÇÖKME VE ÇÖZÜNÜRLÜK ÇARPIMI
ÇÖME VE ÇÖZÜNÜRLÜ Prof. Dr. Mustafa DEMİR M.DEMİR 10ÇÖME VE ÇÖZÜNÜRLÜ 1 M.DEMİR 10ÇÖME VE ÇÖZÜNÜRLÜ ÇÖZÜNÜRLÜ Çözeltilerle ilgili olarak verilen bilgiler genellikle tek fazlı homojen sistemleri kapsamaktadır.
DetaylıÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ
ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Çökelme sertleştirmesi işleminin, malzemenin mekanik özellikleri (sertlik, mukavemet vb) üzerindeki etkisinin incelenmesi ve çökelme sertleşmesinin
Detaylı1. 250 ml 0,20 M CuSO 4 (aq) çözeltisi hazırlamak için gerekli olan CuSO 4.5H 2 O kütlesini bulunuz. Bu çözeltiden 100 ml 0,10 M CuSO 4 (aq) çözeltisini nasıl hazırlarsınız?( Cu: 63,5; S:32; O:16; H:1)
DetaylıANALĠTĠK KĠMYA LABORATUVARI KĠM 230
ANADOLU ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK MĠMARLIK FAKÜLTESĠ KĠMYA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ ANALĠTĠK KĠMYA LABORATUVARI DENEY FÖYÜ KĠM 230 Sorumlu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşe Eren PÜTÜN Laboratuvar Koordinatörü Araş.
Detaylı4. GRUP KATYONLARI (TOPRAK ALKALİLERİ GRUBU)
4. GRUP KATYONLARI (TOPRAK ALKALİLERİ GRUBU) Ba +2, Ca +2, Sr +2 Bu grup katyonlarının bir grup altında toplanmalarına neden olan ortak özellikleri, amonyak (NH 4 OH) amonyum klorür (NH 4 Cl) tamponu ile
DetaylıSULU DENGELERE KATILMA (İLAVE) DURUMLARI *BİR TAMPON ÇÖZELTİNİN NASIL FONKSİYON GÖSTERDİĞİNİ AÇIKLAMAK
KONUNUN AMACI VE ANAHTAR KAVRAMLAR *ORTAK İYON ETKİSİNİ TANIMLAMAK SULU DENGELERE KATILMA (İLAVE) DURUMLARI *BİR TAMPON ÇÖZELTİNİN NASIL FONKSİYON GÖSTERDİĞİNİ AÇIKLAMAK *TAMPON ÇÖZELTİNİN PH INI HESAPLAMAK
DetaylıMALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ (Ders Notu) Manyetik Özellikler Doç.Dr. Özkan ÖZDEMİR MANYETİK ÖZELLİK Giriş Bazı malzemelerde mevcut manyetik kutup çiftleri, elektriksel kutuplara benzer şekilde, çevredeki
DetaylıGenel Kimya BÖLÜM 8: GAZLAR. Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü
Genel Kimya BÖLÜM 8: GAZLAR Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Gaz Basıncı ve Ölçülmesi Barometre: açık hava basıncını ölçmeye yarayan alet Manometre: kapalı
DetaylıVeri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün
Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi
DetaylıSEYAHAT PERFORMANSI MENZİL
SEYAHAT PERFORMANSI MENZİL Uçakların ne kadar paralı yükü, hangi mesafeye taşıyabildikleri ve bu esnada ne kadar yakıt harcadıkları en önemli performans göstergelerinden biridir. Bir uçağın kalkış noktasından,
DetaylıANALİTİK KİMYA LABORATUVARI FÖYÜ I
ANALİTİK KİMYA LABORATUVARI FÖYÜ I KATYON-ANYON ANALİZLERİ Her bir damla sıvının 0.05 ml ye denk geldiği kabul edilmektedir. Dolayısıyla pipet kullanılarak çekilecek 1 ml sıvı yaklaşık 20 damlaya denk
DetaylıATOM ve YAPISI Maddelerin gözle görülmeyen (bölünmeyen) en parçasına atom denir. Atom kendinden başka hiçbir fiziksel ya da kimyasal metotlarla
ATOM ve YAPISI Maddelerin gözle görülmeyen (bölünmeyen) en parçasına atom denir. Atom kendinden başka hiçbir fiziksel ya da kimyasal metotlarla kendinden farklı atomlara dönüşemezler. Atomda (+) yüklü
DetaylıÖLÇÜM VE /VEYA ANALİZ İLE İLGİLİ; Kapsam Parametre Metot adı Metot Numarası Hız ve Debi Pitot Tüpü Metodu TS ISO 10780
Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim lüğü EK LİSTE - 1/5 Hız ve Debi Pitot Tüpü Metodu TS ISO 10780 EMİSYON 1 İslilik Nem Partikül Madde CO, O 2 CO 2 NO NO X, NO 2 Renk Karşılaştırma (Bacharach)
DetaylıAraştırma Notu 15/177
Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon
DetaylıÇalışma Soruları 2: Bölüm 2
Çalışma Soruları 2: Bölüm 2 2.1) Kripton(Kr) atomunun yarıçapı 1,9 Å dur. a) Bu uzaklık nanometre (nm) ve pikometre (pm) cinsinden nedir? b) Kaç tane kripton atomunu yanyana dizersek uzunlukları 1,0 mm
DetaylıSU NUMUNELERİNİN LABORATUVARA KABUL MİKTARLARI, SAKLAMA KOŞULLARI VE SÜRELERİ
Alkalinite Alüminyum (Al) Amonyum (NH 4 + ) Anyonlar (Br, F, Cl, NO 2, NO 3, SO 4, PO 4 ) PE veya BC 200 100 Tercihen arazide yapılmalıdır. sırasındaki indirgenme ve oksitlenme reaksiyonları numunede değişikliğe
DetaylıBölüm 5 Çalışma Soruları
Bölüm 5 Çalışma Soruları 5.1) Metanol, CH 3 OH, ve hidrojen siyanür, HCN, bileşiklerinin her ikisi de moleküler bileşik olmasına rağmen metanol elektrik akımını iletmezken, hidrojen siyanür iletir. Neden?
DetaylıSulu Çözeltilerde Asit - Baz Dengesi
Bu notlara Youtube dan Kimya Elbistan kanalında ilgili videolarının açıklamalar kısmında ki linkten ücretsiz bir şekilde ulaşabilirsiniz. A. Asit ve Baz Tanımları Arrhenius Asit - Baz Tanımı Arrhenius
DetaylıANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR
ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım
DetaylıÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ E BİLEŞİKLER VE FRMÜLLERİ (4 SAAT) 1 Bileşikler 2 Bileşiklerin luşması 3 Bileşiklerin Özellikleri 4 Bileşik Çeşitleri 5 Bileşik
Detaylı01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436
01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBALAR ELEKTRİK AKIMI Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda
DetaylıMİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI
MİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI 1. Firma karını maksimize eden üretim düzeyini seçmiştir. Bu üretim düzeyinde ürünün fiyatı 20YTL ve ortalama toplam maliyet 25YTL dir. Firma: A)
DetaylıFizik ve Ölçme. Fizik deneysel gözlemler ve nicel ölçümlere dayanır
Fizik ve Ölçme Fizik deneysel gözlemler ve nicel ölçümlere dayanır Fizik kanunları temel büyüklükler(nicelikler) cinsinden ifade edilir. Mekanikte üç temel büyüklük vardır; bunlar uzunluk(l), zaman(t)
DetaylıDEZENFEKSİYON TEKNİK TEBLİĞİ
Orman ve Su İşleri Bakanlığından: DEZENFEKSİYON TEKNİK TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Maksat, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Maksat MADDE 1 (1) Bu Tebliğin maksadı, küçük yerleşim yerlerinde son kullanıcıya ulaşan
DetaylıSuda çözündüğünde hidrojen iyonu verebilen maddeler asit, hidroksil iyonu verebilenler baz olarak tanımlanmıştır.
7. ASİTLER VE BAZLAR Arrhenius AsitBaz Tanımı (1884) (Svante Arrhenius) Suda çözündüğünde hidrojen iyonu verebilen maddeler asit, hidroksil iyonu verebilenler baz olarak tanımlanmıştır. HCl H + + Cl NaOH
DetaylıAlasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi
Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi Karbonlu çeliklerden normal olarak sağlanamayan kendine has özellikleri sağlayabilmek amacıyla, bir veya birden fazla alaşım elementi ilave etmek suretiyle
Detaylı5. Zn elementinin S elementi ile oluşturacağı. 1. Lityum elementinin kükürt elementi ile oluşturacağı bileşiğin formülü aşağıdakilerden
Yukarıdaki tabloda bazı elementlerin oluşturdukları anyon ve katyonların yükseltgenme basamakları verilmiştir. Bu tabloyu kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 1. Lityum elementinin kükürt elementi
DetaylıKORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ
KORELASON VE REGRESON ANALİZİ rd. Doç. Dr. S. Kenan KÖSE İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen korelasyon analizi ile değişkenlerden birisi
DetaylıÜN TE III ÇÖZÜNÜRLÜK DENGELER
ÜN TE III ÇÖZÜNÜRLÜK DENGELER 3. 1. ÇÖZÜNME OLAYI 3. 2. SIVI-KATI ÇÖZELT LER 3. 3. SIVI-SIVI ÇÖZELT LER 3. 4. SIVI-GAZ ÇÖZELT LER 3. 5. ÇÖZÜNME OLAYINDA DÜZENS ZL K FAKTÖRÜ 3. 6. SULU ÇÖZELT LER a) Elektrolit
DetaylıSEMENTASYON DENEYİ 1. DENEYİN AMACI
SEMENTASYON DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Sementasyonun oluşabilmesi için gerekli olan standart potansiyeller arasındaki farkların Cu 2+ -Fe iyon - metal çifti için incelenmesi, sementasyon olayının örneklenmesi
DetaylıBİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ
BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur). Bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere
DetaylıİÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7
İÇİNDEKİLER 1 Projenin Amacı... 1 2 Giriş... 1 3 Yöntem... 1 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6 5 Kaynakça... 7 FARKLI ORTAMLARDA HANGİ RENK IŞIĞIN DAHA FAZLA SOĞURULDUĞUNUN ARAŞTIRILMASI Projenin Amacı : Atmosfer
DetaylıAKTİVİTE KATSAYILARI Enstrümantal Analiz
1 AKTİVİTE KATSAYILARI Enstrümantal Analiz Bir taneciğin, aktivitesi, a M ile molar konsantrasyonu [M] arasındaki bağıntı, a M = f M [M] (1) ifadesiyle verilir. f M aktivite katsayısıdır ve birimsizdir.
DetaylıKonu 4 Tüketici Davranışları Teorisi
Konu 4 Tüketici Davranışları Teorisi Hadi Yektaş Zirve Üniversitesi İşletme Yüksek Lisans Programı Güz 2012 1 / 93 Hadi Yektaş Tüketici Davranışları Teorisi İçerik 1 2 Kayıtsızlık Eğrisi Analizi Tüketici
Detaylı3- Kayan Filament Teorisi
3- Kayan Filament Teorisi Madde 1. Giriş Bir kas hücresi kasıldığı zaman, ince filamentler kalınların üzerinden kayar ve sarkomer kısalır. Madde 2. Amaçlar İnce ve kalın filamentlerin moleküler yapı ve
DetaylıANALİTİK KİMYA LABORATUVAR FÖYÜ 1
ANALİTİK KİMYA LABORATUVAR FÖYÜ 1 Anyon ve katyonları sistematik analizleri Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Analitik Kimya Anabilim Dalı İçindekiler 1. ANYONLARIN KALİTATİF ANALİZİ... 2 1.1. Klorür
DetaylıKIRILMA MEKANİĞİ Prof.Dr. İrfan AY MALZEME KUSURLARI
MALZEME KUSURLARI Deformasyonda Birinci Özelliğe Sahip Hatalar: A. Noktasal Hatalar: Kafes düzeninin çok küçük bölgelerindeki (1-2 atom boyutu) bozukluğa verilen addır. Bunlar ; 1. Boşluklar : Kafeslerde
DetaylıKARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ - KİMYA BÖLÜMÜ
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ - KİMYA BÖLÜMÜ TEMEL KİMYA LABORATUARI 2014 KİMYA LABORATUARLARINDA KULLANILAN MALZEMELER 2 BEHER ERLEN BALON JOJE CAM BALON MEZÜR BÜRET PİPET BAGET SOĞUTUCU
DetaylıFe 3+ için tanıma reaksiyonları
3. GRUP KATYONLARI Bu grup katyonları NH 4 OH NH 4 Cl ile tamponlanmış bazik ortamda H 2 S (hidrojen sülfür) veya (NH 4 ) 2 S (amonyum sülfür) ile sülfürleri ve hidroksitleri halinde çökerler. Bu özellikleri
DetaylıMAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ. 6. Hafta Oda Akustiği
MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ 6. Hafta Oda Akustiği Sesin Oda İçerisinde Yayınımı Akustik olarak sesin odada yayınımı için, sesin dalga boyunun hacmin boyutlarına göre oldukça küçük olması gerekmektedir.
DetaylıRekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI
Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2015-1-69 (Önaraştırma) Karar Sayısı : 16-02/30-9 Karar Tarihi : 14.01.2016 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Prof. Dr. Ömer
Detaylı20. ULUSAL KİMYA OLİMPİYATI - 2012 BİRİNCİ AŞAMA SINAVI
TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA KURUMU BİLİM İNSANI DESTEKLEME DAİRE BAŞKANLIĞI ÖĞRENCİNİN ADI SOYADI : T.C. KİMLİK NO : OKULU / SINIFI : SINAVA GİRDİĞİ İL : SINAVLA İLGİLİ UYARILAR: 20. ULUSAL
Detaylı4. Numaralandırdığımız her boru parçasının üzerine taşıdıkları ısı yükleri yazılır.
4. KOLON ŞEMASI VE BORU ÇAPI HESABI Tesisatı oluşturan kazan, kollektörler, borular,,vanalar, ısıtıcılar,genleşme deposu ile diğer donanım ve armatürlerin tümünün düşey görünüşünü iki boyutlu olarak gösteren
DetaylıBasit Kafes Sistemler
YAPISAL ANALİZ 1 Basit Kafes Sistemler Kafes sistemler uç noktalarından birleştirilmiş narin elemanlardan oluşan yapılardır. Bu narin elemanlar, yapısal sistemlerde sıklıkla kullanılan ahşap gergi elemanları
DetaylıELEMENT VE BİLEŞİKLER
ELEMENT VE BİLEŞİKLER ELEMENT : Aynı cins atomlardan meydana gelmiş saf maddelere denir. ÖZELLİKLERİ: 1.Yapılarında aynı cins atom bulundururlar. Demir elementi Demir atomları Demir elementinin yapısında
DetaylıDoç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man
214 EK M-ARALIK DÖNEM BANKA KRED LER E M ANKET Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man nin 214 y dördüncü çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 9 Ocak 215
DetaylıBÖLÜM. Asitler Bazlar ve Tuzlar. Asitler ve Bazları Tanıyalım Test Asitler ve Bazları Tanıyalım Test
BÖLÜM 5 Asitler Bazlar ve Tuzlar Asitler ve Bazları Tanıyalım Test - 1... 2 Asitler ve Bazları Tanıyalım Test - 2... 2 Asitler ve Bazları Tanıyalım Test - 3... 2 Asitlerin / Bazların Tepkimeleri Test -
DetaylıDeneysel Verilerin Değerlendirilmesi
Deneysel Verilerin Değerlendirilmesi Ölçme-Birimler-Anlamlı Rakamlar Ölçme: Bir nesnenin bazı özelliklerini (kütle, uzunluk vs..) standart olarak belirlenmiş birimlere göre belirlenmesi işlemidir (ölçüm,
DetaylıAtom. Atom 9.11.2015. 11 elektronlu Na. 29 elektronlu Cu
Atom Maddelerin en küçük yapı taşlarına atom denir. Atomlar, elektron, nötron ve protonlardan oluşur. 1.Elektronlar: Çekirdek etrafında yörüngelerde bulunurlar ve ( ) yüklüdürler. Boyutları çok küçüktür.
DetaylıASĐT BAZ TĐTRASYONLARI TUZLAR
NÖTRALLEŞME ASĐT BAZ TĐTRASYONLARI TUZLAR SÜRE Teorik 4 ders saati Pratik 2 ders saati Toplam 6 ders saati HEDEF VE DAVRANIŞLAR HEDEF 1: Asit ve bazların nötralleşme tepkimelerini kavrayabilme DAVRANIŞLAR:
Detaylı