GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ TÜRK VE BATI MÜZİĞİ ÇALGILARI BAÐLAMA DERS KÝTABI 10. SINIF YAZARLAR. Ali Kazım AKDAĞ Uğur Yalçın DERİN

Transkript

1 ilksayfalar 2010:kanun 1. ünite :58 Page I GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ TÜRK VE BATI MÜZİĞİ ÇALGILARI BAÐLAMA DERS KÝTABI 10. SINIF YAZARLAR Ali Kazım AKDAĞ Uğur Yalçın DERİN DEVLET KİTAPLARI DÖRDÜNCÜ BASKI..., 2014

2 ilksayfalar 2010:kanun 1. ünite :58 Page II MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI...: 4770 DERS KİTAPLARI DİZİSİ...: ?.Y Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz. Editör Dil Uzmanı Program Geliştirme Uzmanı Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı Rehberlik Uzmanı Görsel Tasarım : Çetin TUNCER : Ekrem ÖZNALBANT : Muharrem Hilmi AKBULUT : İsmail GÜNDAY : Meral PARLAR : Füruzan ŞİMŞEK Zeliha POYRAZ ISBN Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun gün ve 101 sayılı kararı ile ders kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün gün ve sayılı yazısı ile dördüncü defa 565 adet basılmıştır.

3 Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl. Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va dettiği günler Hakk ın; Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı. Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl; Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl! Mehmet Âkif Ersoy

4 GENÇLİĞE HİTABE Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur. Mustafa Kemal Atatürk

5

6 giriş sayfaları 2010:kanun 1. ünite :39 Page VI

7 ilksayfalar 2010:kanun 1. ünite :22 Page VII ÝÇÝNDEKÝLER ÖÐRENME ALANI: TANIMLAMA, ÇÖZÜMLEME VE PERFORMANS 1. ÜNÝTE DÝZÝ, ETÜT VE POZÝSYONLAR 1. Mýzrap tekniði ve Etüt ve Egzersizlerin Baðlamada Uygulanýþý...4 Okuma Metni (Atatürk ve Türk Halk Müziği)...9 Okuma Metni (Baðlamada Lider Bir Ekol)...19 Okuma Metni (Akdenizin Kadife Sesi) El Tekniði Etüt ve Egzersizlerin Baðlamada Uygulanýþý...28 Okuma Metni (Âþýklýk Geleneðinde Mahlas)...37 Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý ÜNÝTE ESER ÝCRASINDA ESTETÝK DURUÞ VE ÇALIÞ 1. Mýzrap Tekniði Eser Ýcrasýnda Estetik Duruþ ve Oturuþ El Tekniðinin Bölümleri Olan Pençe, Parmak Vurma ve Tel Çekme Tekniklerini Uygularken Estetik Duruþ...52 Okuma Metni (Derleme) Eser Ýcrasýnda Estetik Duruþ...59 Okuma Metni (Zeybeklerin Üstadý)...73 Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý...81 ÖÐRENME ALANI: BAÐLAMA ÇALIM TEKNÝKLERÝ 1. ÜNÝTE MIZRAP TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARI 1. Mýzrap Tekniðine Özgü Nüanslar...84 Okuma Metni (Tavýrlarýn Üstadý) Mýzrap Tekniðinin Stil Özellikleri ve Mýzrap Tekniði Eser Çalýþmalarý...90 Okuma Metni (Bozkýrýn Tezenesi Bir Garip Bülbül) Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý ÜNÝTE EL TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARI 1. El Tekniðine Özgü Nüanslarýn Eserlerde Uygulanýþý Okuma Metni (Sanatta Öncü Bir Usta) El Tekniði Eser Çalýþmalarý Okuma Metni (Bir Halk Müziði Duayeni) Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý Daðarcýk...132

8 ilksayfalar 2010:kanun 1. ünite :22 Page VIII

9 ilksayfalar 2010:kanun 1. ünite :22 Page 1 KÝTABIMIZI TANIYALIM Konu Bu bölüm iþlenecek konu adlarýný gösterir. > 3. ESER ÝCRASINDA ESTETÝK DURUÞ Hazýrlýk Bu bölüm, yeni bilgilerin öðrenilmesi amacýyla ön bilgilerin harekete geçirilmesini, konuyu sezdirmeyi amaçlar. > Hazýrlýk Çalýþmalarý 1. Çalgýlarda konum (pozisyon) ne anlama gelir? Bildiklerinizi söyleyiniz. Araþtýralým Okul dýþý etkinlikler için sýnýfa getirilecek araþtýrma ve materyalleri içerir. Bu bölüm, bir önceki derste öðretmen ve öðrenciler tarafýndan birlikte mutlaka incelenmelidir. > Araþtýralým l Perdeli çalgýlarla ilgili nota yazýmlarýnda konumun hangi iþaretlerle gösterildiðini araþtýrýnýz (2. etkinliðe yönelik.). Tanýmlama-Çözümleme-Uygulama Dersin sorular ve etkinlikler aracýlýðýyla iþlendiði, konuya yönelik öðrenilenlerin uygulandýðý bölümdür. > Tanýmlama Çözümleme Uygulama Etkinlik Sýnýf içinde öðrencilerin konuya yönelik etkin katýlýmýnýn saðlandýðý bölümdür. > 5. Etkinlik l Aþaðýda verilen II. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. Bilgi Notu Konuya iliþkin küçük bilgilerin verildiði bölümdür. > Bilgi Notu Bar Erzurum da oynanan halk danslarýna Bar denir. Dikkat Yapýlan çalýþmaya yönelik dikkat edilmesi gereken noktalarý belirtir. > l Pozisyon sýralamasý birinci perdeden (I. konum) baþlar, Okuma Metni Konuya veya etkinliðe yönelik okuma metinlerini belirtir. > Okuma Metni Âþýklýk Geleneðinde Mahlas Âþýklýk, Anadolu daki usta-çýrak geleneði ile var olan bir kavramdýr. Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý Öðrencilerin, ünite ile ilgili öðrendiklerini çoktan seçmeli, boþluk doldurmalý, doðruyanlýþ, eþleþtirmeli ve açýk uçlu sorularla deðerlendirilmelerine yönelik bölümdür. > Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý A. Aþaðýdaki noktalý yerlere cümleyi bilgi yönüyle tamamlayan uygun kelimeleri yazýnýz. 1. Baðlamada konum.. iþaretiyle gösterilir. Açýklama Ürün Dosyasý: Öðrencilerin, etkinlik ve yapmýþ olduðu araþtýrmalardan seçerek sakladýðý ürünlerin yerleþtirildiði dosyadýr. Ayrýca öðretmenin süreç deðerlendirmesinde kullanacaðý bir materyaldir. 1. Ek : Öz Deðerlendirme Formu: Her konu sonunda öðrencinin kendisini deðerlendirmesi için konulmuþtur. 2. Ek : Öðrenci Gözlem Formu: Yapýlan etkinliklerde her bir öðrencinin öðretmen tarafýndan deðerlendirilmesi için konulmuþtur. 3. Ek : Akran Deðerlendirme Formu: Ýlgili bölümlerde öðrencinin arkadaþlarýný deðerlendirmesi için konulmuþtur. 4. Ek : Tutum Ölçeði: Baðlama programý ile ilgili tutumlarý ölçmek için hazýrlanmýþtýr.

10 bağlama 1. ünite 2010:müzik :27 Page 2 ÖÐRENME ALANI TANIMLAMA ÇÖZÜMLEME VE PERFORMANS

11 bağlama 1. ünite 2010:müzik :27 Page 3 1. ÜNÝTE DÝZÝ ETÜT VE POZÝSYONLAR 1. Mýzrap Tekniði Etüt ve Egzersizlerin Baðlamada Uygulanýþý 2. El Tekniði Etüt ve Egzersizlerin Baðlamada Uygulanýþý

12 bağlama 1. ünite 2010:müzik :27 Page 4 1. MIZRAP TEKNÝÐÝ ETÜT VE EGZER- SÝZLERÝN BAÐLAMADA UYGULANIÞI Hazýrlýk Çalýþmalarý 1. Çalgýlarda konum (pozisyon) ne anlama gelir? Bildiklerinizi söyleyiniz. 2. Çalgýlarda sol elin konumlandýrýlmasýyla ilgili neler söyleyebilirsiniz. 3. Size göre konumu ve konumlandýrmayý belirleyen en önemli unsur nedir. 4. Çalacaðýmýz eseri hangi konumda seslendirmeye baþlayacaðýmýzý nasýl anlarýz. Araþtýralým B i l g i N o t u l Perdeli çalgýlarla ilgili nota yazýmlarýnda konumun hangi iþaretlerle gösterildiðini araþtýrýnýz (2. etkinliðe yönelik.). l Üst sýnýftan arkadaþlarýnýzý baðlama çalarken sol el pozisyonlarýný gözlemleyiniz (3. etkinliðe yönelik.). Tanýmlama Çözümleme Uygulama 1. Etkinlik l Dokuzuncu sýnýfta çalýþtýðýnýz alýþtýrmalarý tekrar ederek yeni alýþtýrmalara performans hazýrlýðý yapýnýz. 2. Etkinlik l Araþtýrmalarýnýzdan edindiðiniz bilgileri göz önünde bulundurarak konumu temsil eden iþaretin aþaðýdaki örneklerden hangisinde doðru olarak verildiðini gösteriniz. 4

13 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page 5 3. Etkinlik l Gözlemlerinizden hareketle I. konum parmak yerleþiminin aþaðýdaki fotoðraflardan hangisinde doðru olarak verildiðini tartýþarak belirleyiniz. Seçtiðiniz fotoðrafýn doðruluðunu arkadaþlarýnýzla tartýþýnýz. l Pozisyon sýralamasý birinci perdeden (I. konum) baþlar, yarým ses aralýkla kromatik olarak ilerler ve her perde bir konumu temsil eder. Örnek: Birinci perde I. konum, ikinci perde II. konum gibi. l Komalý perdeler yeni bir konum olarak gösterilmez. Bir önceki konumun (perdenin) devamý olarak deðerlendirilir ve Ia Ib IIa IIb þeklinde gösterilir. Örnek: Ýkinci telde sib perdesi III. konum ise, sib2 perdesi IIIa konumu olur. Yöresel çalýþ biçimlerine göre ilave edilen perdeler bir önceki pozisyonun eki olarak deðerlendirilir ve Ia, Ib, Ic, Id þeklinde gösterilir. 5

14 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page 6 4. Etkinlik l Aþaðýda verilen I. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =80 2. Alýþtýrma q =80 3. Alýþtýrma q =80 6

15 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page 7 4. Alýþtýrma q =80 5. Alýþtýrma q =80 6. Alýþtýrma q =80 7

16 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page 8 7. Alýþtýrma q =80 8. Alýþtýrma q =80 8

17 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page 9 9. Alýþtýrma q =80 Okuma Metni Atatürk, müzik eðitimi görmemiþti fakat her çeþit müziði seviyor, klasik Türk müziði makamlarýný biliyor, bazý þarký ve türküleri baþarý ile söyleyebiliyordu. Falih Rýfký Atay, Ata nýn türkü ve þarký söyleyiþini Çankaya adlý eserinde þöyle anlatmaktadýr: Mustafa Kemal yalnýz Rumeli türkülerini mat sesi ile güzel ve tatlý söylemekle kalmaz; klasik alaturka musikisi makamlarýný da bilirdi. Bilhassa Rumeli türkülerini söylerken derin ve onulmaz bir gurbet ve sýla acýsý gözlerinde yaþarýrdý. O, vatanýný unutmaz, kaybettiðimiz Rumeli ve Makedonya topraklarýnýn kýr kokularýný alýr gibi su ve çýngýrak seslerini duyar gibi bakýþlarý uzaklaþa uzaklaþa sislenir, bizim içinde olmadýðýmýz hatýralar içine karýþýr giderdi. Ses sanatçýsý Mualla Gökçay da hatýralarýnda Atatürk ü þu cümlelerle anlatmaktadýr: Ata umumiyetle Türk musikisini severdi ama Rumeli türkülerini her þeye tercih ederdi. Rumeli türkülerini bize bizzat kendisi meþk etmiþti. Arada bir konuþur gibi tane tane okuyun diye Atatürk ve Türk Halk Müziði ihtar ederdi. En sert hocalardan daha titizdi. Musikiden çok anlar, en ufak falso veya hatayý hemen yakalardý. Atatürk, çok sevdiði ve bizzat söylediði aþaðýda adý geçen türkülerin radyo repertuvarýna kazandýrýlmasýný saðlamýþtýr: Atabarý (Artvin) Atladým bahçene girdim (Rumeli türküsü) Aliþimin kaþlarý kare (Rumeli türküsü) Ayaðýna giymiþ sedef nalini (Rumeli türküsü) Bülbülüm altýn kafeste (Trakya türküsü) Daðlar daðlar (Rumeli türküsü) Gide gide yarelerim delindi (Rumeli türküsü) Köþküm var deryaya karþý (Rumeli türküsü) Maya daðdan kalkan kazlar (Rumeli türküsü) Manastýr (Rumeli türküsü) Pencere açýldý Bilal oðlan (Rumeli türküsü) Þahane gözler (Rumeli türküsü) Yemenimin uçlarý (Rumeli türküsü) (Aynen alýnmýþtýr.) 9

18 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen II. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =100 10

19 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Alýþtýrma q =80 3. Alýþtýrma Çetin AKDENÝZ q =80 11

20 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen III. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =80 2. Alýþtýrma q =80 12

21 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Alýþtýrma q =66 13

22 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen IV. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =80 14

23 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Alýþtýrma q. =60 8. Etkinlik l Aþaðýda verilen V. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =80 15

24 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Alýþtýrma q =60 9. Etkinlik l Aþaðýda verilen VI. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =80 16

25 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Alýþtýrma q = Etkinlik l Aþaðýda verilen VII. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =80 17

27 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page 19 Okuma Metni Baðlamada Lider Bir Ekol Arif SAÐ 1945 yýlýnda Erzurum un Aþkale ilçesinin Daðlý Köyü nde dünyaya geldi. 5 yaþýnda kavalla, 6 yaþýnda ise gramofon ve plakla tanýþtý. Kendi adý ile özdeþleþen baðlamayla 7 yaþýnda iken Erzincan da Davut Sulari, Âþýk Daimi, Ali Ekber Çiçek, Âþýk Beyhani, Kemter Yusuf ve daha birçok sanatçýnýn yetiþtiði Kumaþ Dede nin dükkânýnda tanýþtý. 14 yaþýna kadar âþýklýk geleneðini öðrenip deyiþler söylemeye baþlayan sanatçý, sonraki yýllarda Ýstanbul a geldi ve Aksaray Musiki Cemiyeti nde Nida Tüfekçi nin öðrencisi oldu. Ýlk plaðý olan Gafil Gezme Þaþkýn Bir Gün Ölürsün ü 1964 yýlýnda doldurdu. 45 lik plak dönemi olarak bilinen ve yaklaþýk 20 yýl devam eden bu süreçte 45 in üzerinde plak, 200 ün üzerinde beste yaptý. Çeþitli sanatçýlara baðlamasýyla eþlik etti ve bestelerini de pek çok sanatçý okudu ve yýllarý arasýnda Ýstanbul Radyosu nda baðlama sanatçýsý olarak görev aldý yýlýnda kurulan Ýstanbul Devlet Türk Müziði Devlet Konservatuvarý na 1981 yýlýnda öðretim üyesi olarak giren Arif Sað, halk müziði ve baðlama konusundaki akademik çalýþmalarýna da bu dönemde baþladý de konservatuvardan ayrýldý ve kendi adýný taþýyan Arif Sað Müzik Okulu nu açarak binlerce öðrencinin yetiþmesine ön ayak oldu. Bu arada Musa Eroðlu, Muhlis Akarsu ve Yavuz Top gibi baðlamanýn diðer ustalarýyla Muhabbet serisinin ilk albümünü hazýrladý. Uzun bir zamana yayýlan bu birlikte çalýþma sonucunda beþ albüm ortaya çýktý yýlýnda Ýstanbul da Þan Tiyatrosu nda ilk Baðlama Resitali ni veren sanatçý, yurt içi konserlerinin yaný sýra yurt dýþýnda birçok ülkede Halk Müziði ni tanýtýcý çalýþmalar yaptý. 5 Mayýs 1996 da Almanya Cumhurbaþkaný Roman Herzog un desteði ile Köln Filarmoni Orkestrasý ile Köln Filarmoni Salonu nda verdiði konserle Anadolu müziðinin batýya tanýtýlmasýna ciddi katkýlar yapmýþtýr yýlýnda Köln Senfoni Orkestrasý eþliðinde Erdal Erzincan ve Erol Parlak la birlikte Köln de verdiði konser büyük ilgi gördü ve yine ayný yýl Cumhurbaþkanlýðý tarafýndan verilen özel ödülü aldý. Ýspanya nýn ünlü Flâmenko gitaristi Toma Tito ile Avrupa nýn 12 ayrý þehrinde konserler vererek baðlamanýn yurt dýþýnda tanýnmasýný ve hak ettiði övgüyü almasýný saðladý. Karadeniz Filarmoni Orkestrasý ile Türkiye ve Japonya da, Gerardo Nunez ile Avrupa ve Türkiye de ve en son olarak da Marcel Khalife ile Türkiye de gerçekleþtirdiði konserde baðlamayý dünyanýn diðer enstrümanlarý ile dayanýþma içerisinde tüm çalýþmalara önderlik etmeye devam etmektedir. Adýna, yurt içinde ve yurt dýþýnda birçok üniversitelerde kürsüler açýldý. Sosyal çalýþmalarý sonucu kurum, kuruluþ ve sosyal örgütler tarafýndan ödüllendirilen Sað, son olarak 10. Hacý Bektaþ-ý Veli Dostluk ve Barýþ Ödülü ne layýk görüldü. Ülkemizde müzik alanýnda kiþisel renklere ve üstün yeteneklere sýk rastlanmasýna raðmen, baðlama çalgýsýnda bir ekol yaratan sanatçý sayýsý parmakla sayýlacak kadar azdýr. Baðlamaya teknik bakýmdan hâkim olduðu kadar Arif Sað ýn icrasý, yerel tavýrlar, repertuar ve duygu bakýmýndan da zenginliklerle doludur. Halk müziði ve baðlama ile bu alandaki özgün arayýþlarýný yoðunlaþtýrarak sürdüren Arif Sað, ayný zamanda döneminde parlamentoda milletvekili olarak bulunan ilk sanatçýdýr. (Mülakat yoluyla alýnmýþtýr.) 19

28 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen VIII. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =80 2. Alýþtýrma q =60 20

29 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen IX. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =96 2. Alýþtýrma q =96 21

30 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen X. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =80 2. Alýþtýrma q =92 22

31 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen XI. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =80 2. Alýþtýrma q =96 23

32 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen XII. konum ile ilgili düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma q =88 2. Alýþtýrma q =88 24

33 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page 25 Okuma Metni Akdeniz in Kadife Sesi Musa EROÐLU 1946 yýlýnda Mersin in Mut kazasýnda doðdu. Karacaoðlan la ilgili geleneði, þenliði sürdüren bir köyde büyüdü. Bir folklor grubunda oynadýðý Karacaoðlan rolünden çok etkilendi ve hep kendisini sürükleyen o oyunun peþinden gitti. Musa Eroðlu, Türk Halk Müziði nin genç kuþaklara sevdirilmesi ve geniþ kitlelere ulaþtýrýlmasý için büyük bir çaba sarf etmiþ bir sanatçýdýr. Taþeli yöresi Türkmenleri ile ilgili yaptýðý araþtýrmalarý KÜTÜK isimli kitapta topladý ve bu kitap Kültür Bakanlýðý tarafýndan yayýmlandý. Musa Eroðlu günümüze kadar Karacaoðlan üzerine yapýlmýþ en kapsamlý araþtýrmayý gerçekleþtirerek Halk Bilimi araþtýrmalarýnda önemli bir sayfa açtý. Büyük halk ozaný Karacaoðlan ýn pek çok eserini ortaya çýkaran ve bunlarý özgün sesiyle saza döken Eroðlu bu yönüyle günümüzün Karacaoðlan ý olarak nitelendirilmektedir. Eroðlu çalgýsýný kullanýþ biçimi ve kendine has tavrýyla baðlamanýn genç kuþaklar tarafýndan sevilmesinde büyük rol oynamaktadýr. Musa Eroðlu 1965 te seslendirdiði iki kýrkbeþlik plaktan bugüne kadar 3000 e yakýn derlemenin yaný sýra, yine sayýsýz kýrkbeþlik, 1979 de bir uzunçalar ve solo olarak 15 albüm yaptý. Ayrýca sanatçý dostlarý Arif Sað, Muhlis Akarsu, Yavuz Top ile birlikte 7 albümden oluþan Muhabbet serisini hazýrladý. Musa Eroðlu, Türk Halk Müziði nin diðer uluslarýn müzikleriyle birlikte evrensel boyutta temsil edilmesi için UNESCO ile önemli çalýþmalar içinde bulunmaktadýr. Sürekli gezilerle, incelemelerle Asya müziklerini araþtýran, bütün Türk Cumhuriyetleri nde çalýnan müzik araçlarý ile seslendirilen eserlerin kayýtlarýný yapan UNESCO da görevli Henri le Comte adlý araþtýrmacý ile birlikte etnik müzikler üzerine çalýþan bu kurum için Anadolu Müzikleri adlý bir CD hazýrladý li yýllardan itibaren birçok albümde müzik yönetmenliði yaptý. Anadolu daki semahlarýn kaybolmamasý için, Bin Yýllýk Yürüyüþ isimli 90 dakikalýk 2 CD yaptý te insanlara baðlama felsefesini öðretmek için bir dershane açtý. Avrupa dan Avustralya ya, Türk Cumhuriyetleri nden Amerika ya kadar dünyanýn pek çok ülkesinde resitaller verdi. Besteci, yorumcu, derlemeci, halk bilimi araþtýrmacýsý kimliði, eþsiz icrasý ve idealist çizgisiyle Musa Eroðlu, hayatýný halk sanatýna adamýþ önemli bir ekoldür. (Mülakat yoluyla alýnmýþtýr.) 25

34 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Alýþtýrma Ali Kazým AKDAÐ q =126 26

35 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page 27 27

36 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page EL TEKNÝÐÝ ETÜT VE EGZER- SÝZLERÝN BAÐLAMADA UYGULANIÞI Hazýrlýk Çalýþmalarý 1. Konum (pozisyon) mantýðýyla icra edilen çalgýlarý araþtýrýnýz. Araþtýrma sonuçlarýnýzý sýnýfýnýzdaki arkadaþýnýzla paylaþýnýz. 2. Konum ve konumlandýrma ile ilgili olarak hangi çalgýlarýn baðlamaya en yakýn olduðunu araþtýrýp nedenleri ile söyleyiniz. 3. Size göre mýzrap tekniði ve el tekniði arasýnda sol elin konumlandýrýlmasý bakýmýndan benzerlikler ve farklýlýklar nelerdir? Araþtýralým B i l g i N o t u l Sað ve sol el pozisyonlarýný belirten iþaretler ve bu iþaretlerin dizek üzerinde nerede gösterildiðini araþtýrýnýz (2. Etkinliðe yönelik.). Tanýmlama Çözümleme Uygulama 1. Etkinlik l Daha önce çalýþtýðýnýz el tekniði alýþtýrmalarýný tekrar ederek yeni alýþtýrmalara performans hazýrlýðý yapýnýz. 28

37 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Etkinlik l Araþtýrmalarýnýzdan edindiðiniz bilgileri göz önünde bulundurarak, sað ve sol el konumlarýný gösteren iþaretlerin aþaðýdaki örneklerden hangisinde doðru olarak verildiðini gösteriniz. A) B) C) 29

38 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Etkinlik l Farklý konumlarda el tekniði için düzenlenmiþ dizi ve alýþtýrmalarý belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. l Üçüncü etkinlikte verilen alýþtýrmalar çalýnýrken el tekniði çalýþ biçimlerinin doðru uygulanmasýna dikkat edilmelidir. 1. Alýþtýrma e=216 30

39 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Alýþtýrma q. = 60 31

42 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Alýþtýrma e=200 34

44 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Alýþtýrma e =200 36

45 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page 37 Okuma Metni Âþýklýk Geleneðinde Mahlas Âþýklýk, Anadolu daki usta-çýrak geleneði ile var olan bir kavramdýr. Âþýk olmak isteyen kiþi bir ustanýn yanýnda çýraklýk eder. Ustasýnýn gerek edebî, gerekse müzikal yönden tüm becerilerine sahip olmak için onunla birlikte gezer. Ustasýnýn bilgilerini bu yolla öðrenmeye çalýþýr. Bu bilgiler ýþýðýnda usta, yanýndaki çýraðýn yeterli olduðunu gördüðünde ona mahlas verir. Âþýklar genellikle mahlaslarýný ustalarýndan alýrlar ve þiirlerinin son dörtlüklerinde kullanýrlar. Bazýlarý ise kendi kimliðine, mizacýna, hayat görüþüne uygun mahlasý kendileri seçerler. Kimi âþýklar ismin baþýna bir sýfat ekleyerek, mahlaslarýný þiirlerinde bu þekilde kullanýrlar. Bunlar; biçare, dertli, garip, sefil þeklindedir. Bunun yanýnda bir inanca dayalý derviþ, kul, pir vb. sözlerin isme eklendiði gibi âþýðýn özelliðini ve mesleðini yansýtan sözlerden de istifade edildiði olur. Bu gruba giren âþýklardan bazýlarý; Derviþ Ali, Sefil Selimi, Kul Himmet, Harabi, Mazlumi vb. Mercan ERZÝNCAN Ozan Dergisi (Bu kitap için düzenlenmiþtir.) 37

48 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Alýþtýrma 40

49 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page Etkinlik l Aþaðýda tel numarasý verilmiþ olan alýþtýrmanýn, sol el parmak numaralarýný ve pozisyonlarýný uygun yerlere yazýnýz. 1. Alýþtýrma 41

50 bağlama 1. ünite 2010:müzik :28 Page 42 Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý A. Aþaðýdaki noktalý yerlere cümleyi bilgi yönüyle tamamlayan uygun kelimeleri yazýnýz. 1. Baðlamada konum.. iþaretiyle gösterilir. 2. Komalý perdelerde konum iþaretiyle gösterilir. B. Aþaðýdaki sorularý cevaplandýrýnýz. 3. Aþaðýda verilen konumla ilgili yargýlardan doðru olaný iþaretleyiniz. A) Konum 5. parmaðýn klavye üzerindeki yerine göre belirlenir. B) Konum 1. parmaðýn klavye üzerindeki yerine göre belirlenir. C) Konum eserin çözümlenmesi ve çalýnmasýnda önemli bir unsur deðildir. D) Konum sadece yaylý çalgýlarda kullanýlýr. E) Konum eserin sözlerine göre belirlenir. 4. Konumu gösteren iþaretin yazýmý ile ilgili aþaðýdaki yargýlardan hangisi doðrudur. A) Konum iþareti dizeðin üst kýsmýna yazýlýr. B) Konum iþareti dizeðin alt kýsmýna yazýlýr. C) Konum iþareti usul rakamýnýn üzerine eserin baþýna yazýlýr. D) Konum iþareti eserin üzerine yazýlmaz, icracý istediði yere yazar. E) Konum iþareti yazý ile yazýlýr. C. Aþaðýdaki sorularý cevaplayýnýz. 5. Mýzrap tekniði ve el tekniði arasýnda konumun gösterimiyle ilgili benzerlikler ve farklýlýklar nelerdir? 6. Sol elin konumlandýrýlmasý bakýmýndan baðlamaya en yakýn çalgý hangisidir? Sebeplerini söyleyiniz. 42

51 bağlama 2. ünite 2010:müzik :40 Page ÜNÝTE ESER ÝCRASINDA ESTETÝK DURUÞ VE ÇALIÞ 1. Mýzrap Tekniði Eser Ýcrasýnda Estetik Duruþ ve Çalýþ 2. El Tekniðinin Bölümleri Olan Pençe, Parmak Vurma ve Tel Çekme Tekniklerini Uygularken Estetik Duruþ 3. Eser Ýcrasýnda Estetik Duruþ

52 bağlama 2. ünite 2010:müzik :40 Page MIZRAP TEKNÝÐÝ ESER ÝCRASINDA ESTETÝK DURUÞ VE OTURUÞ Hazýrlýk Çalýþmalarý 1. Dokuzuncu sýnýfta öðrendiðiniz baðlamada doðru duruþ ve oturuþ kurallarý ile ilgili bildiklerinizi söyleyiniz. 2. Eserlerin icrasýnda duruþ ve baðlama tutuþun önemi hakkýndaki düþüncelerinizi söyleyiniz. 3. Estetik duruþ ve oturuþun icraya ne gibi etkileri olabileceðini söyleyiniz. 4. Çalgýda estetik duruþ ve doðru duruþ ayný þeyler midir? Niçin? Araþtýralým B i l g i N o t u l Üst sýnýftan arkadaþlarýnýzýn ve baðlama sanatçýlarýnýn sahne performansý sýrasýnda ne gibi estetik unsurlara dikkat ettiklerini sahnedeki duruþlarýna dikkat ederek gözlemleyiniz (2.etkinliðe yönelik.). Tanýmlama Çözümleme Uygulama 1. Etkinlik l Daha önce çalýþtýðýnýz alýþtýrmalarý tekrar ederek yeni alýþtýrmalara performans hazýrlýðý yapýnýz. 44

53 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Etkinlik l Gözlemlerinizden hareketle aþaðýdaki fotoðraflardan hangisinin estetik duruþ ve oturuþa doðru örnek olabileceðini arkadaþlarýnýzla tartýþýnýz. a) b) c) 45

54 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen alýþtýrmalarý ikinci etkinlikteki a, b, c fotoðraflarýnda gösterilen duruþ ve oturuþ biçimlerine göre ayrý ayrý çalýnýz. Hangi oturuþ biçiminde ne gibi zorluklarla karþýlaþtýðýnýzý söyleyiniz. 1. Alýþtýrma q =88 46

56 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen alýþtýrmalarý estetik duruþ kurallarýna dikkat ederek belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma Ali Kazým AKDAÐ q =100 48

60 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page EL TEKNÝÐÝNÝN BÖLÜMLERÝ OLAN PENÇE, PARMAK VURMA VE TEL ÇEKME TEKNÝK- LERÝNÝ UYGULARKEN ESTETÝK DURUÞ Hazýrlýk Çalýþmalarý 1. El tekniðiyle eser icra eden sanatçýlarýn sanat yaþantýlarý hakkýnda araþtýrma yapýnýz. Araþtýrma sonuçlarýnýzý sýnýfýnýzdaki arkadaþýnýzla paylaþýnýz. 2. El tekniði eser icrasýnda estetik duruþ ve oturuþun önemi hakkýndaki fikirlerinizi söyleyiniz. 3. Mýzrap tekniði ve el tekniði arasýnda estetik duruþ ve oturuþ bakýmýndan ne gibi benzerlikler ve farklýlýklar olduðunu söyleyiniz. Araþtýralým B i l g i N o t u l Üst sýnýftan arkadaþlarýnýzýn ve baðlama sanatçýlarýnýn el tekniði ile eser icrasý sýrasýnda ne gibi estetik unsurlara dikkat ettiklerini gözlemleyiniz. Gözlemlerinizi not ediniz (2.etkinliðe yönelik.). Tanýmlama Çözümleme Uygulama 1. Etkinlik l Daha önce çalýþtýðýnýz el tekniði ile icra edilen alýþtýrmalarý tekrar ederek yeni alýþtýrmalara performans hazýrlýðý yapýnýz. 52

61 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Etkinlik l Gözlemlerinizden hareketle aþaðýdaki fotoðraflardan hangisinin el tekniðinde estetik duruþ ve oturuþa doðru örnek olabileceðini söyleyiniz. Seçtiðiniz fotoðrafýn doðruluðunu arkadaþlarýnýzla tartýþýnýz. a) b) c) 3. Etkinlik l El tekniðinin bölümleri olan pençe, parmak vurma ve tel çekme teknikleri arasýnda estetik duruþ ve oturuþ bakýmýndan ne gibi farklar olduðunu aþaðýdaki boþluða yazýnýz

62 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen alýþtýrmalarý üçüncü etkinlikteki a, b, c fotoðraflarýnda gösterilen duruþ ve oturuþ biçimlerine göre ayrý ayrý çalýnýz. Hangi oturuþ biçiminde ne gibi zorluklarla karþýlaþtýðýnýzý söyleyiniz. 1. Alýþtýrma 54

63 bağlama 2. ünite 2010:müzik :31 Page Alýþtýrma Okuma Metni Derleme Halk müziði ezgilerini mahalli, baþka bir deyiþle özel ortamlarýndan alýp daha çok kiþinin ulaþabileceði genel ortamlara getirilmesi iþine derleme diyoruz. Halk müziði ezgilerini veren kiþilere kaynak kiþi, söz konusu ezgileri kaynak kiþi(ler)den alan ve genel ortama götüren kiþilere ise derlemeci ya da derleyici denir. Ancak derleme iþi sadece bu taþýma olayý ile sýnýrlý kalmamalýdýr. Bu noktada bilimsel bir çalýþma için yapýlmasý gerekenler sýrasýyla dört grupta incelenebilir. Bunlar ön çalýþma, saha (alan) çalýþmasý, analiz (çözümleme) ve deðerlendirme çalýþmasýdýr. Bu aþamalar kendilerinden sonra gelecek aþamalar için gerekli altyapýyý oluþtururlar. Baþka bir deyiþle bu aþamalarýn birinin dahi atlanmasý veya gerektiðinden daha kýsa kesilmesi mümkün deðildir. Halk müziði alanýnda yapýlacak derlemeler etnomüzikoloji alanýna gireceðinden, bir derlemecide temel derleme tekniklerine iliþkin bilgilerin yanýnda bulunmasý gereken özellikleri þu þekilde sýralayabiliriz: l Yüzeysel olmayan, geniþ müzik bilgisi, l Çok iyi bir iþitme, dolayýsýyla çok iyi notalama ve solfej becerisi, l Derleme yapacaðý yörenin melodik ve ritmik özellikleri hakkýnda bilgisi, l Eser yorumu yapabilecek þekilde halk müziği tür ve biçim bilgisi, l Derlediði ezgilerin daha önce derlenip derlenmediðini, derlendiyse hangi yayýnlarda yer aldýðýný bilecek kadar repertuvar ve bibliyografya bilgisi, l Edisyon-kritik bilgi ve becerisi, l Geleneksel Türk Halk Edebiyatý bilgisi bulunmasý gerekir. Halk müziðimizin yaþamasý ve gelecek kuþaklara saðlýklý bir þekilde aktarýlmasý için hayati bir öneme sahip olan derleme çalýþmalarý, alanýnda uzman insanlar tarafýndan titizlikle yapýlmalýdýr. (Bu kitap için yazýlmýþtýr.) 55

64 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen el tekniði alýþtýrmalarýný estetik duruþ kurallarýna dikkat ederek belirtilen metronom deðerlerinde çalýþýnýz. 1. Alýþtýrma Ali Kazým AKDAÐ q =96 56

67 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page ESER ÝCRASINDA ESTETÝK DURUÞ Hazýrlýk Çalýþmalarý 1. Bir eserin yorumlanmasýnda estetik duruþ ve oturuþun ne gibi olumlu katkýlarý olabileceðini söyleyiniz. 2. Eserlerin icrasýnda nelere dikkat etmeliyiz. Fikirlerinizi söyleyiniz. 3. Üst sýnýftan arkadaþlarýnýzý, profesyonel sanatçýlarý ve yöresel baðlama sanatçýlarýný eser icra ederken bulunduklarý duruþ ve baðlama tutuþlarýna dikkat ederek izleyiniz. Ýzlenimlerinizi not ediniz. Tanýmlama Çözümleme Uygulama 1. Etkinlik l Daha önce çalýþtýðýnýz el tekniði ve mýzrap tekniði ile ilgili eserleri tekrar ederek yeni alýþtýrmalara performans hazýrlýðý yapýnýz. 59

68 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen mýzrap tekniði ile ilgili eserleri estetik duruþ kurallarýna dikkat ederek belirtilen metronom deðerlerinde çalýnýz 1. Alýþtýrma A) q =100 e =176 B) 60

69 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page 61 Daldalar Barý Yöre : Erzurum Kaynak : Zurnacý RAMÝZ Düzenleyen : Ali Kazým AKDAÐ e =176 C) 61

70 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page 62 Daldalan Barý Bilgi Notu Bar 62 Erzurum da oynanan halk danslarýna Bar denir. Bar ýn tarihçesi çok eskilere, Orta Asya da Altay kavimlerine kadar uzanýr. Oyun cesaret, mertlik ve yiðitlik sembolüdür. Bar Oyunlarý, Kuzeydoðu Anadolu da Posof, Erzurum, Artvin, Kars, Ardahan, Iðdýr, Bayburt, Gümüþhane ve Sivas ýn bir kýsmýný içine alan bölgede, halkýn oynadýðý halk oyunlarýdýr. Daha çok Erzurum, Kars ve Bayburt ta geliþmiþtir. Davul ve zurna eþliðinde ekip halinde oynanan halk oyunu olan bar baþlýca kadýn ve erkek barlarý olarak ikiye ayrýlýr. Bar oynanmadan önce, genellikle erkek barlarýndan baþ bar baþlamadan önce bar þiiri okunur ve bar oynanmaya baþlanýr. Bar tutuþmak olarak adlandýrýlan bu oyunlar halaya benzemekle birlikte kol ve el hareketleri de ön plandadýr. Halaya göre ezgileri daha aðýrdýr. Çalgý olarak davul zurna havalarý olarak bilinse de baðlama, def ve mey ile de seslendirilir.

71 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Alýþtýrma A) q =100 B) q =200 63

72 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page 64 Ben Giderim Batuma Yöre : Sinop Kaynak : Münire TARABUÞ Düzenleyen : Ali Kazým AKDAÐ q =200 C) 64

73 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Alýþtýrma q =100 A) B) q =76 65

74 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page 66 Karam Yöre : Ürgüp Kaynak : Refik BAÞARAN Düzenleyen : Erol PARLAK q =70 C) 66

75 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Alýþtýrma q =100 A) B) q =100 67

76 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page 68 C) q =100 Ötme Bülbül I. Bölüm Yöre : Sivas Kaynak : Pir Sultan ABDAL Düzenleyen : Yavuz TOP 68

78 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen el tekniði eserleri estetik duruþ kurallarýna dikkat ederek belirtilen metronom deðerlerinde çalýnýz 1. Alýþtýrma A) q =100 B) q =200 70

79 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page 71 Gül Türküsü Müzik : Anonim Kaynak : Âþýk Nesimi Düzenleyen : Ali Kazým AKDAÐ q =200 C) 71

81 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page 73 Okuma Metni Zeybeklerin Üstadý Talip ÖZKAN 2 Aðustos 1939 yýlýnda Denizli Acýpayam da doðan Özkan, baðlama çalmaya küçük yaþlarda baþladý. Ýlk ve orta öðrenimini Acýpayam da lise öðrenimini ise Denizli de tamamladý. Türk halk müziðinin önemli simalarýndan olan Muzaffer Sarýsözen, ile lise yýllarýnda Acýpayam da tanýþtý. Sarýsözen, genç Talip Özkan ýn baðlamadaki icra tekniðini ve performansýný göz önünde bulundurarak radyo emisyonlarýna çaðýrdý öðretim yýlýnda Ankara Dil ve Tarih Coðrafya Fakültesi, Fransýz Filoloji Bölümü nü kazandý. Özkan yüksek öðrenim için Ankara ya geldiðinde Ankara Radyosu nun halk müziði programlarýna katýlmaya baþladý yýlýnda Ankara Radyosu Yurttan Sesler korosuna giren sanatçý, bu tarihten itibaren sýrasýyla Ankara, Ýstanbul ve Ýzmir de Türkiye Radyo Televizyon Kurumu bünyesinde korist, solist, öðretim görevlisi, koro yönetmeni ve derleyicisi olarak 20 yýla yakýn hizmet verdi yýlýnda TRT den ayrýlan ve Paris e yerleþen sanatçý, Paris Konservatuvarý nda solfej profesörü olarak çalýþtý. 8. Paris Üniversitesi Müzikoloji Fakültesi Etnomüzikoloji Doktorasý ný tamamlayan sanatçý, çeþitli üniversitelerde misafir öðretim üyesi olarak çalýþtý. Fransa ya yerleþtiði ilk yýllarda Radio Francein Occora Koleksiyonu için bir plak kaydý yapan sanatçý, ayrýca Ýrlanda, Amerika ve Yunanistan da çok sayýda plak doldurdu. Fransa da saz ile açýklamalý konserler veren Talip Özkan, bu konser dizilerini Almanya, Avusturya, Belçika, Cezayir, Fas, Finlandiya, Hollanda, Ýrlanda, Ýspanya, Ýsveç, Ýsviçre, Ýtalya, Tunus ve Yunanistan gibi ülkelerde de sürdürdü. Geleneksel Türk çalgýlarýndan olan baðlamayý çeþitli yönleri ile dünyanýn çeþitli ülkelerinde sanatseverlere ve müzikologlara tanýtmasýnýn yanýnda; Talip Özkan, Avrupa da yaþayan Türk ailelerinden yüzlerce ezgi derledi. Türk halk müziði camiasýnda kendisine has bir yorum tekniðine sahip olan Özkan, Ege Bölgesi melodilerini otantik hâlleriyle yorumlayabilen nerdeyse tek sanatçýmýzdýr. Kaval, zurna, sipsi, Karadeniz kemençesi gibi geleneksel Türk çalgýlarýndaki icra tekniklerini baðlamaya adapte etmeye yönelik araþtýrmalarý ile büyük takdir toplayan Talip Özkan, kendine özgü üslup ve olaðanüstü icrasýyla baðlamada önemli ekollerden biri olmuþtur. Müziðimize yaptýðý katkýlarý saymakla bitiremeyeceðimiz sanatçý yaþamýný Paris te sürdürmektedir. (Mülakat yoluyla alýnmýþtýr.) 73

82 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Alýþtýrma A) q =80 B) q =80 74

83 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page 75 Kýyýlý Halayý I. Bölüm Yöre : Yozgat Kaynak : Yöre Ekibi Düzenleyen : Erdal ERZÝNCAN q =80 C) 75

85 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page Alýþtýrma q =100 A) 77

86 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page 78 e =216 B) 78

87 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page 79 e =216 Zeynep in Türküsü Yöre : Sivas Kaynak : Âþýk Süleyman FAHRÝ Düzenleyen : Ali Kazým AKDAÐ C) 79

89 bağlama 2. ünite 2010:müzik :41 Page 81 Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý A. Aþaðýdaki noktalý yerlere cümleyi bilgi yönüyle tamamlayan uygun kelimeleri yazýnýz. 1. Müzikte yorumu etkileyen unsurlar... dýr. 2. Estetik duruþ eser icrasýný. yönünden etkiler. B. Aþaðýdaki sorularý cevaplandýrýnýz. 3. Aþaðýda verilen estetik duruþ ve oturuþla ilgili yargýlardan doðru olaný iþaretleyiniz. A) El tekniði ile eser icra edenler estetik duruþa daha çok önem verir. B) Mýzrap tekniði ile eser icra edenler estetik duruþa daha çok önem verir. C) Bazý çalgýlarda estetik duruþa diðer çalgýlardan daha çok önem verilir. D) Tüm çalgýlarla eser icrasýnda estetik duruþ önemlidir. E) Estetik duruþ eser icrasý için önemli bir unsur deðildir. 4. Aþaðýdaki yargýlardan hangisi yanlýþtýr. A) Estetik duruþ icrayý olumlu etkiler. B) Yanlýþ duruþ ve oturuþ biçimleri bir takým bedensel sakatlanmalara yol açabilir. C) Yanlýþ el pozisyonlarý teknik geliþimi olumsuz etkiler. D) Doðru duruþ ve oturuþ kurallarý farklý ekollerde ve kiþilerde deðiþkenlik gösterir. E) Sað elin konumlandýrýlmasý dýþýnda el tekniðinin tüm duruþ ve oturuþ kurallarý mýzrap tekniðiyle aynýdýr. C. Aþaðýdaki sorularý cevaplayýnýz. 5. Enstrüman çalarken estetik duruþ neden önemlidir? Açýklayýnýz. 6. El tekniði ve mýzrap tekniði ile eser icrasýnda estetik olarak dikkat etmemiz gereken kurallarý yazýnýz. 81

90 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page 82 ÖÐRENME ALANI BAÐLAMA ÇALIM TEKNÝKLERÝ

91 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page ÜNÝTE MIZRAP TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARI 1. Mýzrap Tekniðine Özgü Nüanslar 2. Mýzrap Tekniðinin Stil Özellikleri ve Mýzrap Tekniði Eser Çalýþmalarý

92 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page MIZRAP TEKNÝÐÝNE ÖZGÜ NÜANSLAR Hazýrlýk Çalýþmalarý 1. Nüans hakkýnda bildiklerinizi söyleyiniz. 2. Müzikte nüansýn önemini tartýþarak belirleyiniz. Araþtýralým B i l g i N o t u l Nüans terimlerinin hangi iþaretlerle gösterildiðini araþtýrýnýz (2.etkinlik). l Nüans iþaretlerinin dizek üzerinde nereye yazýldýðýný araþtýrýnýz (3.etkinliðe yönelik). l Eserlerin nüans iþaretlerine uyularak icra edilmesiyle, nüans iþaretlerine dikkat edilmeden icra edilmesi arasýndaki farklarýn neler olabileceðini arkadaþlarýnýzla tartýþarak tespit ediniz (4. etkinliðe yönelik). Tanýmlama Çözümleme Uygulama 1. Etkinlik l Daha önce çalýþtýðýnýz mýzrap tekniði ile ilgili alýþtýrma ve etütleri tekrar ederek yeni alýþtýrmalara performans hazýrlýðý yapýnýz. 84

93 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page Etkinlik l Araþtýrmalarýnýzdan edindiðiniz bilgilere göre nüans terimleri ni ve bu terimlerin iþaretlerlerini aþaðýdaki tabloya yazýnýz. ÝSÝM ÝÞARET Etkinlik l Araþtýrmalardan edindiðiniz bilgilere dayanarak nüans iþaretlerinin, aþaðýdaki örneklerden hangisinde doðru yere yazýldýðýný söyleyiniz. A) B) C) 85

94 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page Etkinlik l Gözlemlerinizden hareketle aþaðýdaki eserleri önce nüans iþaretleri olmadan çalýnýz. l Sonra nüans iþaretlerine dikkat ederek çalýnýz. l Eserin her iki hâlini de sýnýf arkadaþlarýnýza dinletiniz. l Ýki icra biçimi arasýnda ne gibi farklar olduðunu tartýþýnýz. e =216 Tamzara Yöre : Erzurum Kaynak : Yöre Ekibi Düzenleyen : Muzaffer SARISÖZEN A) Bilgi Notu Tamzara Güftesi olmayan bir bar oyunu çeþididir. Yer adý olarak Tamzara, Karahisar ýn kuzeyine düþen on altý kadar köylük ve daðlýklar arasýna düþen bir bucaktýr. Önce yayýlmýþ ve sonra çeþitlenmiþ oyunlardan biridir. Oyun daha çok Dadaþlarýn kafa ve beden güçlülüðünü ifade etmektedir. Tamzara oyununu her bölgede farklý yoðunlukta olmakla birlikte Erzurum, Bayburt, Kars, Erzincan, gibi illerimizde çeþitli örnekleri görülmektedir. 86

95 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page 87 B) e =216 Tamzara Yöre : Erzurum Kaynak : Yöre Ekibi Düzenleyen : Muzaffer SARISÖZEN 87

96 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page Etkinlik l Aþaðýdaki eseri çalarak size göre olmasý gereken nüanslarý uygun yerlere yazýnýz. Elmas Oyun Havasý q.=90 Yöre : Azerbaycan Düzenleyen : Erol PARLAK 88

97 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page 89 Okuma Metni Mehmet ERENLER Tavýrlarýn Üstadý açtýðý sýnavý kazanarak gerçekleþtirdi. Daha sonra koro þefliði sýnavýnda baþarý gösterip bu görevi sürdürmenin yaný sýra icra denetim, nota tahsis ve merkez repertuvar kurullarýnda da görev aldý. Sonraki yýllarda Ýstanbul Devlet Konservatuvarýnda öðretim üyesi olarak çalýþtý yýlýnda kendi isteði ile atandýðý TRT Ýstanbul Radyosu nda da baðlama sanatçýsý ve koro þefliði görevlerini yerine getiren Mehmet Erenler, Türkiye ve Türkiye dýþýnda birçok konser, seminer ve toplantýya katýldý. Çalýþ üslubu ve icra yetkinliði açýsýndan benzersiz bir tavra sahip olan Mehmet Erenler, tüm 1946 yýlýnda Ankara da doðdu. 7-8 yaþlarýnda Anadolu halk müziðinin bütün yöresel tavýrlarýný baðlama ile tanýþtý. Müzik eðitimi almadan kendi bilen, otantik çalýþ biçimine sadýk kalan fakat bu kendine baðlama çalmayý öðrenip geliþtirerek çerçeve içinde kendi kiþisel anlatýmýný yaratmýþ müzik yaþantýsýna baþladý. nadir baðlama sanatçýlarýndan birisidir. Kendine 8-9 yaþlarýnda sahne hayatýna atýlýp tek baþýna has icrasý ve alýþýlagelen çalýþ tekniðinin çok resitaller verdi. 13 yaþýnda zamanýnýn en büyük ötesinde bir teknikle baðlamada önemli bir THM hocasý yurttan sesler koro þefi Muzaffer ekoldür. Bugüne dek 20 den fazla albüm hazýrlayan Mehmet Erenler hâlen TRT Ýstanbul Sarýsözen in yönettiði TRT Ankara Radyosu Yurttan Sesler Korosu nda ve canlý yayýna konuk Radyosu nda sanatçý olarak görevini sürdürmektedir. sanatçý olarak katýldý. Ankara Radyosuna yetiþmiþ sanatçý olarak girme idealini 1966 yýlýnda TRT nin (Mülakat yoluyla alýnmýþtýr.) 89

98 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page MIZRAP TEKNÝÐÝNÝN STÝL ÖZELLÝKLERÝ VE MIZRAP TEKNÝÐÝ ESER ÇALIÞMALARI Hazýrlýk Çalýþmalarý 1. Müzikte yorum nedir? Yorum kavramýný etkileyen unsurlar sizce ne olabilir? 2. Ýki farklý sanatçýnýn ayný eseri farklý þekilde icra etmesinin sebebi ne olabilir? Araþtýralým B i l g i N o t u l Baðlamada bozuk düzenin genel özelliklerini ve bozuk düzende tellerin hangi seslere akort edildiðini araþtýrýnýz (1 ve 2. etkinliðe yönelik.). Tanýmlama Çözümleme Uygulama 1. Etkinlik l Araþtýrmalarýnýzdan edindiðiniz bilgilere göre bozuk düzen akort biçiminin aþaðýdaki þemalardan hangisinde doðru olarak verildiðini nedenleriyle söyleyiniz 3 mi 3 sol 2 re 2 re 1 la 1 la sol la la

99 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page Etkinlik l Edindiðiniz bilgilerden hareketle bozuk düzende tellerin hangi seslere akort edildiðini çalgýnýzýn üzerinde uygulamalý olarak gösteriniz. 3. Etkinlik l Aþaðýdaki þemalarýn hangisinde bozuk düzende tellerin ve perdelerin sýralanýþý doðru olarak verilmiþtir. 91

100 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page Etkinlik l Aþaðýda verilen boþ telde mýzrap alýþtýrmalarýný, mýzrap yönlerine ve metronom deðerlerine dikkat ederek çalýnýz. 1. Alýþtýrma q =80 2. Alýþtýrma q. =80 92

101 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page Etkinlik l Baðlamada birinci parmak ile nota geçiþlerini geliþtirmek amacýyla hazýrlanmýþ aþaðýdaki alýþtýrmalarý çalýnýz. 1. Alýþtýrma 2. Alýþtýrma 93

102 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page Alýþtýrma 94

103 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page Etkinlik Bu etkinlikte farklý tellerde ve farklý dizilerde hazýrlanmýþ alýþtýrmalarý; l Konumlarýna (pozisyonlarýna), l Mýzrap yönlerine, l Belirtilen metronom deðerlerine dikkat ederek çalýnýz. 1. Alýþtýrma q =100 95

104 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page Alýþtýrma q = Alýþtýrma q =100 A) 96

105 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page 97 B) q =100 C) q = Alýþtýrma q =100 97

106 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :17 Page Alýþtýrma A) q =100 B) q =100 C) q =100 98

107 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :18 Page Alýþtýrma A) q =100 l Pozisyon iþareti ayný zamanda parmak numaralarýný da belirlediði için, pozisyon iþareti olan bölümlerde parmak numarasý yazýlmayabilir. B) q =100 99

108 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :18 Page 100 C) q =100 D) q =

109 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :18 Page Alýþtýrma q =100 Bilgi Notu Staccato Notanýn kendi süre deðeri içerisinde kesik kesik ve kýsa çalýnacaðýný belirten iþarettir. Staccato noktasý nota sapý aþaðý çekilmiþse notanýn üzerine, nota sapý yukarý çekilmiþse notanýn altýna konur. q. q. Staccatoya kýsaltma noktasý da denir. 101

110 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :18 Page Alýþtýrma q =

111 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :18 Page 103 Okuma Metni Bozkýrýn Tezenesi Bir Garip Bülbül Neþet ERTAÞ Türkülerin babasý ve bozkýrýn tezenesi büyük usta Neþet Ertaþ ýn yaþam öyküsü 1938 yýlýnda Kýrþehir in Çiçekdað ilçesine baðlý Kýrtýllar köyünde baþlar. Babasý bozlak ustasý Muharrem Ertaþ ýn ocaðýnda piþen; sazý, sözü ve hayatý bu okulda öðrenen Neþet Ertaþ, baba ocaðýnda sanatýný ilerletir ve olgunlaþýr. Önce keman, sonra da baðlama çalmayý öðrenir ve uzunca yýllar Babasý Muharrem Ertaþ ustayla yörenin düðünlerinde çalýp söyler yýlýnda Ýstanbul a gelir ve Ertaþ ýn profesyonel müzik hayatý bu yýllarda baþlar. Seslendirdiði ilk parça olan Garip Bülbül ün sözleri de onun yaþamýyla bütünleþmektedir. Ustanýn mahlasý olan Garip Bülbül ün çýkýþ hikayesi þöyledir: Ertaþ daha çocukken yaktýðý hiçbir türkünün sonunda adýný kullanmazmýþ. Bu durum baba Muharrem Ertaþ ýn dikkatini çekmiþ ve bir gün Oðlum sen yeni bir þeyler yapýyorsun ama türkünün sonunda adýný kullanmýyorsun demiþ. Bunun üzerine Neþet Ertaþ babasýna türkülerimin sonuna hangi isimi ekleyeyim diye sormuþ. Muharrem Ertaþ ýn yanýtý garip olmuþ. Bizler garibiz oðlum. Soyadýmýz yokken bizlere garip derlerdi. Gönlümüz de gariptir oðlum der Muharrem usta. Neþet Ertaþ ýn ilk plaðýnýn adý böylece Garip Bülbül olur lý yýllara gelindiðinde Neþet Ertaþ artýk bozlak havalarý ile dikkat çekmeye baþlar. Onun türküleriyle yola çýkan birçok isim þöhret olur. Neþet Ertaþ Gitme Leylam isimli ikinci plaðýný bu yýllarda yapar ve plaklar ardý ardýna gelir. Ertaþ söyler, 45 likler þimdiye kadar eþine ve benzerine rastlanmamýþ bir þekilde ilgi görür. Yaþadýðý saðlýk sorunlarý nedeniyle kardeþinin daveti üzere tedavi olmak için Almanya ya gider. Almanya daki tedavi uzun sürünce buraya yerleþme kararý alýr ve 25 yýl bu ülkede yaþar. Çocuklarýnýn eðitimi ve sanatsal çalýþmalarýndan dolayý uzun bir süre ülkesine dönemeyen Ertaþ 2000 yýlýnda Ýstanbul da verdiði muhteþem konserle hayranlarýna merhaba der. Memleket hasreti kendi deyimiyle içinde harlanmýþtý ve artýk Türkiye`ye dönmek istiyordu. Yurda döndükten sonra Ýzmir e yerleþen ozanýmýz; kendine has çalýp söyleme tekniði, içten gelen yanýk bozlaklarý ve dâhiyane sanat becerisiyle yaþam tarzý olan müziðe devam etmektedir. (Mülakat yoluyla alýnmýþtýr.) 103

112 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :18 Page Etkinlik Çeþitli dizilerden ve çeþitli sürelerden oluþan alýþtýrmalarý; l Mýzrap yönlerine, l Parmak numaralarýna, l Metronom deðerlerine, l 5. parmaðýn (baþ parmak) kullanýlýþýna dikkat ederek çalýnýz. 1. Alýþtýrma q =

113 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :18 Page Alýþtýrma q =

114 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :18 Page Alýþtýrma q =80 4. Alýþtýrma q =80 106

115 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :18 Page Alýþtýrma q =80 6. Alýþtýrma e =160 Ümit YILMAZ 107

116 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :18 Page Alýþtýrma Ümit YILMAZ q =80 108

117 BAĞLAMA1. ünitea 2010:müzik :18 Page 109 l Art arda tekrarlanan sesler, ses gruplarý, ölçüler veya daha büyük bölümlerin yazýlýþýnda kýsa yazým þekli kullanýlmaktadýr. Kalabalýk yazýmlarý sadeleþtirip anlaþýlýr hâle getirmek için kullanýlan nota kýsaltmalarýnýn uygulamasýnda yanlýþlýklar olmamasý için aþaðýdaki tablolarý dikkatlice inceleyiniz. 1. Tekrarlanan seslerdeki kýsaltmalar Yazýlýþý Okunuþu 2. Hýzla tekrarlanan iki sesin kýsaltýlmasý Yazýlýþý Okunuþu Yazýlýþý Okunuþu 3. Tekrarlanan ses gruplarýndaki kýsaltýlmalar Yazýlýþý Okunuþu 109

Daha göster