MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) KUYUMCULUK TEKNOLOJİSİ ALANI ANKARA 2007

2 ÖĞRENME FAALİYETİ -24 KUYUMCULUK TEKNOLOJİSİ AMAÇ Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda, kuyumculuk alanındaki meslekleri tanıyabileceksiniz. A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Günümüzde altın; kolay işlenebilirliliği, aşınmaması, elektriği ve ısıyı kolay iletmesi gibi üstün özellikleriyle elektronik, iletişim, havacılık ve ilaç sanayilerinde çokça kullanılmaktadır. Ayrıca, alerji yapmadığı için tıp alanında da altından yoğun bir biçimde yararlanılmaktadır li yıllardan itibaren dünya altın madenciliği hızla büyümüş ve dünya altın üretimi son 25 yılda yaklaşık olarak ikiye katlanmıştır. Bu gelişmeler sonucunda, bilinen altın cevherlerinin işletilmesi devam ederken, yeni altın yataklarının bulunması için de dünyada yoğun bir arama ve yatırım dönemi başlamıştır. Dünyada toplam işletilebilir altın rezervi tondur ve bunun %65 i dünya altın üretiminde ilk sıraları paylaşan ABD, Kanada, Avustralya ve Güney Afrika da bulunmaktadır. Dünya altın üretiminin %53 ü bu dört ülkede yapılmaktadır yılına göre üretim artışı, ABD de 13 kat, Avustralya da 18 kat ve Kanada da 3,5 kat olarak gerçekleşmiştir. Dünya altın talebinde Hindistan, ABD, Suudi Arabistan ve Çin ile birlikte Türkiye ilk sıraları paylaşmaktadır. Dünyanın tüm kıtalarında 24 ülkede, 2002 yılında 2530 ton altın üretilmiştir. Dünyanın en büyük altın takı üreticisi ve ihracatçısı İtalya nın kullandığı saf altın miktarı 450 tondur. Türlü nedenlerden dolayı, tarihin ilk çağlarından günümüze kadar insanlar takıya büyük önem vermişlerdir. Bu anlamda ülkemizde de kuyumculuğun köklü bir yeri vardır. Türkiye de altın, çok uzun bir süre para yerine kullanılmıştır. Halkımız altını geleceğinin garantisi, güvenilir bir tasarruf ve yatırım aracı olarak görmüştür. Ayrıca 249

3 ülkemizde halkımızın altına takı ve ziynet eşyası olarak gösterdiği geleneksel ilginin de eklenmesiyle canlı bir altın piyasası oluşmuştur. Ülkemizin muhtelif yörelerinde geleneksel el işçiliğine dayalı kuyumculuk bugün de varlığını sürdürmektedir. Kars-Erzurum-Trabzon-Sivas-Van-Mardin-Diyarbakır-Mersin- İstanbul gibi illerimiz kuyumculukta önde gelen merkezlerdir. Bu merkezlerin ürettiği burma-hasır-telkari bilezikleri, inci-kehribar gerdanlıkları, örme ve parçalı oyma kemerleri, murassa akarsu gerdanlıkları, tektaş-kazayağı, divanhane çivisi yüzükleri hâlâ revaçtadır. İstanbul-Kapalıçarşı kuyumculuk alanının merkezi olarak yüzyıllardan beri ününü sürdürmektedir. Boncukçuluk- tespihçilik- mühürcülük- hattatçılık- saatçilik- kalaycılık- sayacılıkkunduracılık-marangozluk-taş ve tahta oymacılığı-dokumacılık-halıcılık-demircilikbakırcılık gibi kaybolmuş veya kaybolmaya yüz tutmuş Türk el sanatları arasında kuyumculuk alanı, endüstrileşerek sanayideki yerini almış, ilkel çalışma metotları terkedilmiş, modern teknolojiden yararlanılarak üretimini arttırmış, tüm dünya ülkelerine ihraç ettiği kaliteli takı ve mücevherleri dünya pazarlarında aranılan ürünler arasına sokarak Türk ekonomisine hatırı sayılır boyutta döviz girdisi sağlanmıştır. 250

4 Son 10 yılda Türkiye, kuyumculuk alanında sadece iç piyasada değil dış piyasalarda da oldukça aktif bir konuma gelmiştir. Türkiye bugün 6500 ton altın ve ton üzerindeki gümüş potansiyeli ile dünyanın sayılı altın ve gümüş üreticileri arasında yer alabilecek bir kapasiteye sahip bulunmaktadır. Türkiye nin yıllık ihracatı ton has altın civarındadır. Bunu takıya çevirdiğimizde yılda 190 ton civarında takı ihracatı yapılmaktadır. Bu ihracat rakamları Türkiye yi İtalya nın arkasından dünyada ikinci sıraya yerleştirmektedir. Dünya kuyumculuk sektöründe ikinci sırada olan ülkemiz bu alandaki hızlı gelişimiyle dünya lideri olmaya adaydır. Türkiye de son 10 yıl içerisinde en hızlı gelişen sektör kuyumculuk alanıdır. Bu süre içerisinde sektör istihdamını dörde katlamıştır. Türkiye genelinde kuyumculuk, imalat ve satış yapan yaklaşık 5000 iş yerinde 70 bin kişi çalışırken şimdi bu sayı 250 binlere ulaşmıştır. Genel bir ortalama yapıldığında kuyumculuk alanının son 10 yıl içerisinde %50 teknoloji kullanarak kali ye personelden istifade edip istihdam kapasitesini %300 arttırdığını söyleyebiliriz. Günümüzde çağdaş teknikler ve elektronik aletler vasıtasıyla gayet karmaşık, ince ve hassas çözümlere ulaşan kuyumculuk mesleği, gelişmişliğine rağmen geleneksel yöntemlere bağlı kalarak bir el işlemeciliği ile yüksek bir işçilik yeteneğine de ihtiyaç göstermektedir. Örneğin; bir sadekarın yaratıcı ve yapıcı becerisi henüz hiçbir makine veya elektronik bilgisayarla yapılamamaktadır. Bu nedenle de modern fabrikalarda üretimin arttırılabilmesi yine kaliteli, nitelikli ve kabiliyetli insan gücüne dayanmaktadır. B. ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER Takı İmalatçısı 251

5 TAKI İMALATÇISI Tanımı İmalatı yapılacak olan takıyı tasarlayan, ölçülerini belirleyerek kâğıda aktaran ve üretimini yapan nitelikli kişidir. Görevleri İş organizasyonu yapmak. Yarı mamul hazırlamak. Desen aktararak iş parçasına şekil vermek. Döküm ve mum model yapmak. Üç boyutlu takı formları oluşturmak. Takı tasarımı yaparak tasarlanan takıyı üretmek. Ürünün yüzey kalitesini arttırmak. Ayrıca, dökümcü, mıhlamacı, telkârici, kalemkâr, kakmacı, hasır örücü, ocakçı, ramatçı, yaldızcı, rodajcı, cilacı, mineci meslekleri de alanın altında yer almaktadır. Bu mesleklerin serti ka programları vardır. 252

6 C. MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER Gözlerinde herhangi bir özrü (renk körlüğü, şaşılık v.b.) olmamalıdır. Renk, şekil ve desen algısı yüksek olmalıdır. Bir resmin ayrıntılarını akılda tutabilmelidir. Çizim yapabilme yeteneğine sahip olmalıdır. İş birliği yapabilme, grup çalışmasında bulunabilme özelliğine sahip olmalıdır. Dikkatli ve sabırlı olmalıdır. Yaratıcılık meslekte ilerlemeyi kolaylaştıran bir özelliktir. D. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Takı imalatçısı genelde atölyelerde ve kuyumcu tezgâhlarında çalışır. Takı imalatçısı, işe başlamadan önce kullanacağı tüm araç ve gereçleri (testere, eğe, kaynak malzemeleri, temizleme malzemeleri, freze motoru ve uçları v.b) tezgâh üzerine hazırlar ve çalışmalarını bu ortamda yapar. 253

7 E. İŞ BULMA İMKÂNLARI Kuyumculuk teknolojisi alanından mezun olan öğrenciler, kazandıkları yeterlikler doğrultusunda kuyumculuk sektöründe; küçük veya büyük ölçekli işletmelerde, sarra arda vb. yerlerde iş imkânı bulabilirler. F. EĞİTİM VE KARİYER İMKẬNLARI Mesleki eğitimini tamamlamış olanlar; Meslek yüksek okullarının (2 yıllık ön lisans) Kıymetli Taş ve Metal İşlemeciliği, Kuyumculuk ve Takı Tasarımı, Takı Tasarımı ve Süs Taşları İşlemeciliği, Taş ve Metal İşlemeciliği, Uygulamalı Takı Teknolojisi, Taş İşlemeciliği, Doğal Taş Dekorasyonu, bölümlerine sınavsız geçiş hakkına sahiptir. Fakültelerin (4 yıllık lisans); Resim Öğretmenliği (özel yetenek sınavı ile) Grafik Öğretmenliği (özel yetenek sınavı ile) bölümlerini okuyarak alan öğretmeni olabilirsiniz. Ayrıca; Güzel Sanatlar Fakültesi nin Heykel Bölümlerinde Takı Tasarım ve Üretim eğitimi verilmektedir. Mesleki Eğitim Merkezleri çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan illerde ve meslek dallarında aday çırak, çırak, kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek kursları açmak suretiyle sanayinin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır. Halk Eğitimi Merkezleri yaşam boyu öğrenme perspektifi içerisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yaygın eğitim programları ile her yaş ve düzeyde bireylere eğitim sunmaktadır. Mesleki Eğitim Merkezlerinde, Kuyumculuk Teknolojisi alanında eğitim verilmektedir. Modüler programlarla meslek liseleri arasında paralellik sağlandığından dolayı yatay ve dikey geçişler olabilecektir. 254