Behandeling Anestezi. İlgili bölüm. Giriş. Anestezist. Farklı anestezi yöntemleri. Hangi anestezi yöntemi sizin için uygundur?

Transkript

1 Behandeling Anestezi Polikliniek Anesthesiologie: Preoperatieve Zorg Telefoon Route 05 İlgili bölüm <!--[if!supportlists]-->anesteziyoloji Polikliniği: Preoperatif [Ameliyat Öncesi] Bakım Route: 05 Telefon: (020) Giriş Kısa süre içinde ameliyat olacaksınız. Tedavinizi yapan uzman hekim size bu konuda bilgi verdi. Bu ameliyat için bir tür anestezi uygulanması gerekir (narkoz veya uyuşturma). Bu broşürde farklı anestezi yöntemleri hakkında ve ameliyat gününde neler yapılacağı konusunda bilgiler verilmektedir. Broşürü okuduktan sonra da sormak istedikleriniz olursa, bu sorularınızı anesteziste veya hemşireye çekinmeden sorabilirsiniz. Anestezist Ameliyattan önce anestezistle tanışırsınız. Bu kişi farklı anestezi yöntemlerinde, ağrı kontrolü ve ameliyat sonrası yoğun bakım konusunda uzmanlaşmış bir doktordur. Anestezist sizin hastalığınız hakkında bilgi sahibidir. Bu kişi size, sağlığınız, hangi ilaçları kullandığınız ve bazı ilaçlara alerjiniz olup olmadığı konularında bazı sorular soracaktır. Ayrıca size daha önceki geçirmiş olduğunuz ameliyatlar ve o zaman anesteziye nasıl tepki verdiğinizle ilgili sorular da sorabilir. Böylece anestezist sağlık durumunuz hakkında bir izlenim edinir. Ameliyat sırasında anestezist veya asistanı, anestezi görevlisi devamlı yanınızda bulunacaktır. Böylece anestezist gerektiğinde her an anesteziyi yeniden ayarlayabilir. Ayrıca anestezist, vücut sıvı seviyenizin normalde kalmasını ve ameliyat sırasında çok kan kaybı olması halinde, size kan verilmesini sağlar. Farklı anestezi yöntemleri Farklı anestezi veya uyuşturma yöntemleri vardır. En yaygın olarak bilinen anestezi yöntemi ya da narkoz, bütün vücudun uyuşturulduğu ve bir süre kendinizde olmadığınız, genel anestezi yöntemidir. Daha çok bilinen lokal anestezide ise, örneğin bir yaranın kapatılması (dikiş atılması) için, vücudun belli bir kısmı lokal olarak uyuşturulur. Bölgesel anestezide vücudun daha büyük bir kısmı, örneğin kollardan biri, bacaklardan biri veya vücudun alt kısmı tamamen geçici olarak uyuşturulur. Bölgesel anestezi yapıldığında ameliyat sırasında uyanık kalırsınız, ancak isterseniz size bir uyku ilacı verilir. Ayrıca ameliyatın nasıl yapıldığını görmezsiniz: Her şey bir perdeyle örtülür. Hangi anestezi yöntemi sizin için uygundur? V Hangi anestezi yönteminin size uygun olacağı, yaşınız, fiziksel sağlığınız ve olacağınız ameliyatın türü gibi farklı faktörlere bağlıdır. Kendi isteklerinizi anesteziste belirtebilirsiniz, o da bu isteklerinizi uygulayacağı anestezi yöntemini belirlerken göz önünde bulundurur. Anestezist size narkozla birlikte belden bir iğne yapmayı önerebilir. Bunun olumlu yanı ameliyat sonrasında daha iyi bir ağrı kontrolü yapılabilmesidir.

2 Ameliyata hazırlık Ameliyat öncesindeki saatlerde sigara içmemek iyi olur. Sigara içenlerin solunum yolları çoğu kez tahriş olduğundan enfeksiyonlara karşı duyarlıdır. Ayrıca ameliyat sonrası öksürmek çok sancı verebilir. Ameliyat edilecek yeri kendinizin tıraş etmenize gerek yoktur, çünkü bu işlem ameliyathanede yapılmaktadır. Pijama yerine bir ameliyat gömleği giyersiniz. Ameliyat öncesi kol saati, yüzük ve bilezik gibi takıları ve dil pirsingini çıkartmanız gerekir. Bunun yanında bayanların makyaj yapmaması ve oje sürmemesi gerekir. Gerektiğinde kıymetli eşyalarınızın güvenli bir yerde saklanıp saklanamayacağını hemşireyle görüşün. Gözlük ve takma dişlerinizi de bakım bölümünde bırakmanız gerekir. Anesteziye hazırlık olarak size bir iğne yapılabilir veya bir tablet verilir. Bu size biraz uyku verir. Hemşire sizi yatağınızla beraber ameliyat bölümüne getirir. Burada anestezist ve asistanıyla karşılaşırsınız. Aç karnına olma şartı (aç olmak) Güvenlik gerekçelerinden dolayı ameliyattan önce aç karnına olmanız zorunludur. Bu anestezist tarafından yapılan tüm uyuşturma yöntemleri için geçerlidir. Bu, ameliyat günü öncesi, gece yarısından itibaren hiçbir şey yememeniz gerektiği anlamına gelir. Ancak anestezistinizle aksine bir anlaşma yapmamışsanız, ameliyata 2 saat kalana kadar, 2 bardak duru sıvı içebilirsiniz (su, limonata, çay veya kahve, şekerli ancak sütsüz). Buna sağlık durumunuzdan dolayı ihtiyaç duyulabilir. Çocuklar ve aç karnına olma Çocuklar ameliyata 6 saat kalana kadar inek sütü, süt tozundan yapılmış süt veya bebek maması içebilirler veya istenirse reçelli bir bisküvi yiyebilirler. Anne sütü ameliyata 4 saat kalana kadar verilebilir. Duru sıvıların içilmesine (su, limonata, veya çay) ameliyatın başlamasına 2 saat kalana kadar müsaade edilir. İlaçlarınız Eğer ilaç kullanıyorsanız cerrah ve anestezist sizinle ameliyat öncesi hangi ilaçları bırakmak zorunda olduğunuzu sizinle görüşür. Burada geçireceğiniz ameliyat ve size uygulanacak anestezi göz önünde tutulur. Uygulamada ilaçlarınızın çoğunu kullanmaya devam etmek zorunda kalırsınız. Ameliyat öncesi bu ilaçları almamanız sağlığınızı olumsuz etkileyebilir. Ameliyattan sonra Anestezist ve anestezi görevlisi sizi uyanma odası veya derlenme odasına getirir. Bu ameliyathanenin yakınında ayrı bir odadır. Uzman hemşireler ameliyat sonrası sakin bir şekilde uyanmanızı sağlar. Burada da hasta takip cihazına bağlı kalırsınız. Bazen midenizi rahatlatmak veya fazladan oksijen vermek için burnunuzda küçük bir boru takılıdır. Narkozdan yeterli derecede uyandığınızda veya belden yapılan uyuşturma iğnesi yeterince geçtiğinde bakım bölümüne geri gelirsiniz. Bazen bir süre özel takip bölümünde kalabilirsiniz, nedeni ameliyat türünün biraz daha uzun yoğun bakım gerektirmesi olabilir. Öyle olduğunda yoğun bakım bölümüne alınırsınız. Hem yoğun bakım bölümünde hem de bakım bölümünde ziyaretçi kabul edebilirsiniz. Eğer aynı gün eve giderseniz, evde yetişkin birisinin size yardımcı olmasını ve evde yalnız olmamanızı sağlayın. Kendi aracınızla veya taksiyle eve dönecek şekilde hazırlık yapın, ancak aracı kendiniz kullanmayın! Ameliyat sonrası 24 saat evde sakin olun. Makine kullanmayın. Önemli kararlar almayın. Kolay hazmedilebilen içecekler ve gıda maddeleri tüketin. Ameliyat sonrası kendinizi bir süre zinde hissetmemeniz normaldir. Bu yalnız anesteziden değil, ancak her ameliyatın esaslı bir işlem olmasından kaynaklanır. Vücudun, kendisini kendi temposunda iyileştirmesi gerekir. Bunun için zamana ihtiyaç vardır. Genel anestezi veya narkoz

3 Narkoz verilmeden önce hasta takip cihazına bağlanırsınız. Kalp atışını ölçmek için göğsünüze yapışkanlar ve kanınızdaki oksijeni kontrol etmek için parmağınıza bir mandal takılır. Tansiyon kolunuzdan ölçülür. Kolunuza, üzerine bazen infüz bağlanan bir iğne takılır. Anestezist bu iğne yoluyla narkoz verir. Yarım dakika içinde derin bir uykuya dalarsınız. Küçük çocuklar çoğu kez iğneden korkarlar. Bu nedenle çocuklar narkoz gazı verilen bir maskeyle uyutulurlar. Ayrıca iğneyi çok az hissetmek için derinin bir merhemle uyuşturulması olanağı da vardır. Anestezi sırasında solunumu kontrol etmek için çoğu kez boğaza ince plastik bir boru takılır. Narkoz altında olduğunuzdan bunun farkına varmazsınız. Ameliyat boyunca anestezist ve asistanı devamlı yanınızda kalır. Anestezist ameliyat sırasında vücut fonksiyonlarını bekler ve idare eder. Takip cihazları yardımıyla vücudunuzun ameliyata nasıl tepki gösterdiği hassas bir şekilde takip edilir. Solunum ve kan dolaşımı gerektiğinde ayarlanabilir ve narkoz etkisini devam ettirmek için ilaçlar verilebilir. Narkozdan uyanma Ameliyattan kısa bir süre sonra kendinizi uykulu hissedebilir veya arada bir uykuya dalabilirsiniz. Bu çok normal bir durumdur. Narkozun etkisi ameliyat bölgesinde ağrılara sebep olabilir. Hem anestezi hem de ameliyat nedeniyle mide bulantısı olabilir. Mide bulantısına karşı hemşireden bir ağrı kesici veya başka bir ilaç isteyebilirsiniz. Narkozun yan etkileri Bakım bölümüne geri getirildiğinizde kendinizi hâlâ biraz uykulu hissedebilirsiniz, ayrıca mide bulantısı ve kusma sorunu yaşayabilir ve ağrılara da maruz kalabilirsiniz. Böyle durumlarda hemşireler sizin için ne yapabileceklerini iyi bilirler. Onlardan çekinmeden isteyebilirsiniz. Boğazınızın arka kısmında hırıltılı ve boğuk bir ses varsa, bu nefes alış verişinizin düzenlenmesi için takılan tüpten kaynaklanır. Bu rahatsızlık birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Birçok insan ameliyattan sonra susuzluk hisseder. Eğer bir şey içmenize izin veriliyorsa, azar azar içerek başlayın. Bir şey içmenize izin verilmiyorsa, o zaman hemşire aşırı susuzluğunuzu gidermek için dudaklarınızı ıslatabilir. Narkoz güvenli midir? Takip cihazlarının geliştirilmiş olması, modern ilaçlar üretilmesi ve anestezist ve anestezi görevlilerinin iyi eğitim almış olmaları, günümüzde anesteziyi çok güvenli bir hale getirmiştir. Gösterilen büyük itinaya rağmen komplikasyonları önlemek her zaman mümkün olmaz. Öyle ki kullanılan ilaçlara karşı alerjik tepkiler ortaya çıkabilir. Solunum borucuğu takılırken dişleriniz veya diş bölgesi hasar görebilir. Ameliyat sırasında rahatsız bir şekilde yatmak nedeniyle kolda veya bacakta bir sinir sıkışabilir, bu nedenle karıncalanma ve güç kaybı ortaya çıkabilir. Anestezi nedeniyle ciddi komplikasyonların ortaya çıkması hemen hemen her zaman beklenmedik bir felaket nedeniyledir veya ameliyat öncesi sağlık durumunuzla ilişkilidir. Anesteziste sizin durumunuzla ilgili hangi özel risklerin olduğunu sorun. Bölgesel uyuşturma Bölgesel anestezide vücudun bir kısmı, örneğin kolun bir kısmı ya da vücudun alt kısmının tamamı geçici olarak hissiz ve hareketsiz bırakılır. Sinir çevresi uyuşturucu bir etkenle veya yapılan bir iğneyle uyuşturulur veya sinir ağları geçici olarak devreden çıkartılabilir. Bel bölgesinde, omurilikten itibaren vücudun alt kısmına ve bacaklara doğru giden büyük sinir ağları bulunur. Bu sinir ağları bele yapılan bir iğneyle uyuşturulur. Enjeksiyon iğnesi omuriliğin yakınına uygulanmadığı için, omurilik zarar görmez: Kollardan biri, kola giden bir sinir ucunun (pleksus), örneğin koltuk altından veya boyundan bu sinirlerin çevresine uygulanan uyuşturucu bir maddeyle, geçici olarak uyuşturulur.

4 Bölgesel anestezide ağrıya tepki veren sinirler olabildiğince tamamen görev dışı bırakılır. İnsanın duyguları ise bazen tam olarak giderilemez. Yani size dokunulduğunda hissetmeniz normal bir olgudur. Çoğu zaman ağrı sinirleri, kasları çalıştıran sinirlerle iç içedir. Uyuşturma nedeniyle bunlar da geçici olarak görev dışı kalır. Bu durumda sinirler tutulur / felç olur: Bir süre çalışmazlar. Ancak uyuşturucu etkisini kaybettiğinde, kasların normal gücü ve kontrolü tekrar elde edilir. Belden uyuşturma Takip cihazına bağlanırsınız. Tansiyonunuz ölçülür. Kolunuza bir infüzyon iğnesi takılır. Anestezistin tercihine göre oturmanız veya yan tarafınıza yatmanız istenir. Bele yapılan iğne normal bir iğneden daha fazla ağrı vermez. Uyuşturucu verildiğinde bacaklarınızın ilk önce ısındığını ve karıncalandığını hissedersiniz. Daha sonra ağırlaşırlar ve vücudun diğer alt kısmında olduğu gibi ağrı duymazsınız. Ameliyat süresince anestezist ve anestezi görevlisi yanınızda kalır. Bilincinizi kaybetmezsiniz. Ameliyattan hiçbir şey görmezsiniz: her şey bir perdeyle örtülür. Eğer uyumayı tercih ederseniz, hafif bir uyku ilacı isteyebilirsiniz. Kullanılan ilaca bağlı olarak uyuşmanın geçme süresi üç ile altı saat arasında değişir. Uyuşmanın geçmesiyle ağrı duymaya başlayabilirsiniz. Ağrı duyduğunuz an hemşireden ağrı kesici istemek için fazla beklemeyin. Belden uyuşturma sırasında oluşabilecek yan etkiler Yetersiz ağrı kontrolü Uyuşturucunun sizde yeterli derecede etki yapmadığı görülebilir. Bu gibi durumlarda anestezist, ekstra uyuşturucu uygular. Diğer durumlarda ise, yine de başka bir anestezi yöntemi, örneğin narkoz, düşünebilir. Anestezist bu konuyu sizinle birlikte değerlendirir. Düşük tansiyon Belden uyuşturma uygulamasında yan etki olarak tansiyon düşmesi görülebilir. Anestezist bu gibi durumlar için önlem alır. Uyuşmanın yukarı doğru yayılması Bazen uyuşturulan bölge istenenden daha fazla olacak şekilde, yukarıya doğru dağılabilir. Siz bunu kendinizde ellerinizde karıncalanmayla birlikte hissedersiniz. Belki de nefes almakta zorlanabilirsiniz. Bu durumda anestezist rahatlamanız için, ekstra oksijen takviyesi uygular. Bu da çoğu kez şikâyetleri ortadan kaldırır. İdrar yapmakta zorlanma Bu gibi durumlarda uyuşturucu, idrar kesesine kadar etki yapar. Bu nedenle idrar yapmak, bir süre, normalden zor olur. Bu nedenle idrar kesesinin bir sondayla boşaltılması gerekebilir. Bel uyuşturma uygulamasının etkisini kaybetmesinden sonra ortaya çıkabilecek yan etkiler ve komplikasyonlar Bel ağrısı Hastalarda iğne yapılan bölgenin ağrı yaptığı görülebilir. Bunun nedeni ameliyat sırasında alınan pozisyondur. Şikâyetler çoğu kez birkaç gün içinde geçer. Baş ağrısı Belden uyuşturma uygulamasından sonra baş ağrıları olabilir. Bu baş ağrısı normal baş ağrılarından farklıdır, çünkü düz bir şekilde yatılınca azalır ve doğrulunca tam tersine şiddetlenir. Bu tür baş ağrısı çoğu kez bir hafta içinde kendiliğinden geçer. Ancak sizi yatakta kalmaya zorlayan bir baş ağrısı duyuyorsanız, bu durumda

5 anesteziyoloji kliniğiyle temas kurun. Bu durumda iyileşmenizi sağlayacak başka olanaklar bulunacaktır. Kolun pleksus anestezisi Kolun, kola giden sinir ucuna (pleksus) sinirler çevresine bir uyuşturucu madde verilerek uyuşturulması olanağı vardır, bu örneğin koltuk altı veya boyuna iğneyle yapılır. Ameliyat sırasında size gerekirse ilaçlar verebilmek için öbür kolunuza bir infüz takılır. Ameliyat edilecek yere bağlı olarak uyuşturma iğnesi boyuna veya koltuk altına yapılır. Bu durumda anestezist kola giden sinirlerin olduğu yere bir iğne yapar. Eğer kolunuzda veya elinizde karıncalanma olursa hareket etmeyin, ancak bunu hemen belirtin. Bu durumda anestezist, iğnenin doğru yerde olduğunu anlar ve buna bazen bir ultrason cihazıyla bakar. Anestezist sinir uyarıcı adı verilen bir cihaz da kullanabilir. Bu durumda düşük bir elektrik akımıyla sinir uyarılır. Bunu kol veya elin istem dışı hareket etmesinden fark edersiniz. İğne yapılırken hareketsiz kalmanız önemlidir. İğne doğru yere yerleştirildikten sonra, anestezist uyuşturucu maddeyi verir. Kısa bir süre sonra kol veya elde karıncalanma ve sıcaklık hissedersiniz. Bu duygu bir süre sonra kaybolur ve artık kol veya elinizi daha hareket ettiremezsiniz. Uyuşma geçtiğinde hareket ve duygu tekrar geri gelir. Etkinin tam olması için uyuşturmanın 15 ila 30 dakika arasında yapılması gerekir. Ameliyat sırasında uyanık kalırsınız, ancak isterseniz bir uyku ilacı isteyebilirsiniz. Ayrıca ameliyattan hiçbir şey görmezsiniz: Her şey bir perdeyle örtülür. Kullanılan ilaçlara bağlı olarak üzere uyuşturmanın geçmesi üç ila altı saat kadar sürebilir. Uyuşturma geçtiğinde ağrı olabilir. Hemşireden ağrı kesici istemek için fazla beklemeyin. Kolun pleksus anestezisinden sonra bazen uyuşma geçene kadar hastanede kalmanız gerekmeyebilir. Bu sizin geçirdiğiniz ameliyata bağlıdır. Kolun uyuşması devam ettiği sürece bir boyun askısı kullanmanız gerekir. Pleksus anestezisinin yan etkileri ve komplikasyonları Yetersiz ağrı kontrolü Uyuşturucunun sizde yeterli derecede etki yapmadığı durumlar görülebilir. Bu gibi durumlarda anestezist, ekstra uyuşturucu uygular. Diğer durumlarda ise, yine de başka bir anestezi yöntemi, örneğin narkoz, düşünülebilir. Anestezist bu konuyu sizinle birlikte değerlendirir. Ameliyat sonrası karıncalanmalar İğneden dolayı sinirlerin tahriş olması veya kullanılan ilaçlar nedeniyle, uyuşturma geçtikten sonra, bir süre daha kol ve elde karıncalanmalardan rahatsızlık duyulabilir. Bu karıncalanmalar genelde birkaç hafta ile birkaç ay arasında kendiliğinden geçer. Aşırı duyarlılık tepkileri Uygulanan uyuşturucu maddelere karşı bazen aşırı duyarlılık görülebilir. Bu, nefes darlığı, deride döküntüler, düşük tansiyon şeklinde ortaya çıkabilir. Çoğu kez iyi bir şekilde tedavisi mümkündür. Toksik tepkiler Uyuşturulması gereken sinirler büyük kan damarları yakınından geçerler. Uyuşturucu maddenin doğrudan kana karışması olanağı vardır. Bu ağızda metal benzeri tat, ağız çevresinde karıncalanmalar, kalp aritmisi, uykulu olma duygusu, çekilmeler ve son olarak bilinç kaybı şeklinde ortaya çıkar. Çoğu kez iyi bir şekilde tedavisi mümkündür. Anestezi ekibi

6 Sint Lucas Andreas Hastanesi Ziyaret adresi: Anesteziyoloji Polikliniği Jan Tooropstraat AE Amsterdam Telefon: Daha fazla bilgi için Anesthesiologie Telefon: (020) İnternet sitesi: anesthesiologie