Ş KANUNLARI SOSYAL GÜVENL K KANUNLARI

Transkript

1 M. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası I Prof.Dr. Ali GÜZEL Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Saim OCAK Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Ercüment ÖZKARACA Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ş KANUNLARI SOSYAL GÜVENL K KANUNLARI

2 II Türkiye Cumhuriyeti Anayasası M. 3 Yay n No : 2563 Hukuk Dizisi : Bas - Ekim 2011 STANBUL ISBN Cop yright Bu ki ta b n bu bas s için Tür ki ye de ki ya y n hak la r BE TA Ba s m Ya y m Da t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya tama men ya da özet ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya bafl ka her han gi bir fle kil de ço alt la maz, da t la maz. Nor mal öl çü yü aflan ik ti bas lar ya p la maz. Nor mal ve ka nu nî ik tibas lar da kay nak göste ril me si zo run lu dur. Dizgi : B e t a B a s m A. fi. Bask - Cilt : Kahraman Neflriyat Ofset San. Tic. Ltd. fiti. (Sertifika No: 12084) Yüzy l Mah. Matbaac lar Cad. Atahan No: 34 K: 4 Ba c lar/ stanbul (0-212) Kapak Tasar m : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 M. 4-5 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası III ÖNSÖZ Ülkemizde, diğer hukuk dallarından (örneğin Medeni Hukuk, Ticaret Hukuku, Ceza Hukuku) farklı olarak, gerek İş Hukuku ve gerekse Sosyal Güvenlik Hukukunun tüm alanlarını kapsayacak genel nitelikli kanunlaştırmaların yapılmamış olması, mevzuatın dağınık bir görünüm sunması sonucunu doğurmakta ve bir bütünlük içinde izlenmesini güçleştirmektedir. Bilindiği üzere, Bireysel İş Hukuku alanında, Borçlar Kanunu nun hizmet sözleşmesine ilişkin hükümleri (m.313 vd.) dışında, 4857 sayılı İş Kanunu, 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 5953 sayılı Basın İş Kanunu yürürlüğe konulmuştur. Söz konusu bu kanunlar arasında özel kanun- genel kanun ilişkisi de bulunmamaktadır. Toplu İş Hukuku alanındaki kanunlaştırma ise, aynı tarihte yürürlüğe konulmasına ve birbirini tamamlamasına karşın, iki ayrı kanun olan 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ve 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu ile yapılmıştır. Sosyal sigorta tekniğine dayalı Türk Sosyal Güvenlik Sistemi de, birbirinden farklı yasal düzenlemelere konu olmuştur. Sosyal Güvenlik Hukuku bakımından, 5510 sayılı Kanundan önceki dönemde, bağımlı çalışanlardan işçilerin sosyal güvenliği, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ile 2926 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu, devlet memurlarının sosyal güvenliği 5434 sayılı T. C. Emekli Sandığı Kanunu, bağımsız çalışanların sosyal güvenliği ise, 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu ve 2926 sayılı Tarım Bağ-Kur Kanunu ile düzenlenmekteydi. Norm ve standart birliğinin sağlanması hedefinde, çok yasa yerine tek yasa esasına geçilmesi amacıyla 5510 sayılı Kanunla yeni düzenlemeler getirilmiş olmakla birlikte, bunun tam olarak gerçekleştirildiği de söylenemeyecektir. Gerçekten, Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde reform sürecinde, yapılmak istenen yasal düzenleme, karmaşık bir seyir izlemiş ve gelinen aşamada da mevzuattaki dağınıklık varlığını sürdürmektedir tarihinde kabul edilen ve yürürlük tarihi de olarak öngörülen, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun çok sayıdaki hükmünün Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi (AYM, ,111/112, RG., ,26392) üzerine, gecikmeli de olsa, t. ve 5754 sayılı Kanunla, bu Kanunda değişiklikler yapılmış, 108. maddede, bazı hükümler açısından farklı yürürlük tarihleri ( ; ; ) belirlenmiş,

4 IV Türkiye Cumhuriyeti Anayasası M. 6 diğer hükümlerin ise 2008 yılı Ekim ayı başında yürürlüğe gireceği öngörülmüştür. Ne var ki, belirtilen tarihlerde yürürlüğe girmiş bulunan 5510 sayılı Kanunun 106. maddesi, bir yandan, yürürlükten kaldırılan kanunları belirtirken, öbür yandan söz konusu kanunların pek çok sayıdaki hükmünü yürürlükte bırakmıştır. Böylece, 5510 sayılı Kanunla somutlaşan Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform ile izlenen sosyal güvenlikte tek kanun hedefine ulaşılamadığı gibi, aksine bu esastan uzaklaşılmış olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim, 5510 sayılı Kanun dışında, bu Kanunun 106. maddesinde öngörüldüğü gibi; 506, 1479, 2925, 5434, 4447 ve 3201 sayılı Kanunların önemli bazı hükümleri halen yürürlüğünü korumaktadır. Söz konusu durum, bu Derlemede, 5510 sayılı Kanun yanında, yürürlükte kalan tüm bu kanunların hükümlerine de yer vermeyi gerektirmiştir. Bu Derlemenin bir önceki (dördüncü) basısı 1 Ekim 2009 tarihi itibariyle güncellenerek yayımlanmıştı. Sözü edilen tarihten sonra Derlemede yer alan Kanun hükümlerinde değişiklikler meydana gelmiş, özellikle tarihinde yürürlüğe giren 6111 sayılı Kanunla birçok değişiklik yapılmıştır. İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna ilişkin çok sayıdaki söz konusu kanun metinlerinin ve değişikliklerinin sistematik bir bütünlük içinde, öğrencilerimizin ve diğer ilgili çevrelerin hizmetine sunulması bir gereksinim olarak ortaya çıkmaktadır. Bu Derlemenin yeni basısı da belirtilen amaç doğrultusunda hazırlanmıştır. Bu Derlemede, mevzuatın gelişim seyrini daha kolay izleyebilmek amacıyla; mevzuatta yer alan madde, fıkra, cümle ve ibarelerde değişiklik yapan kanunlar, sayı ve kabul tarihleri ile birlikte, ilgili yerlerde parantez içinde belirtilmiş ve sözü edilen değişikliklere ilişkin gerekli görülen hususlar madde sonlarında özel olarak notlandırılmıştır. Bunların yanı sıra, mevzuatta yer alan düzenlemelere ilişkin Anayasa Mahkemesi nin kararları, madde metinlerinde ilgili yerlerde parantez içinde ve madde sonlarında yer verilen özet bilgilerle belirtilmiştir. Ayrıca, madde sonlarında, ilgili Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararlarına kısaca yer verilmiş, gerekli olduğu ölçüde maddeler arasında ilgi kurulmuş ve mevzuat ile ilgili olarak önem arz eden diğer bazı hususlara da değinilmiştir. Derleme kapsamına alınan kanunların 1 Ekim 2011 tarihi itibariyle yürürlükteki metinlerinin doğru bir biçimde yansıtılmasına büyük çaba gösterilmiş olmakla birlikte, dikkatimizden kaçmış bazı hataların, yeni basılarda düzeltilmesine, okuyucunun uyarıları da büyük katkı sağlayacaktır. Bu Derlemenin dizgi ve sayfa düzenlemelerini büyük bir titizlik ve özveriyle gerçekleştiren Müge Günbaş ile basım ve yayımı gerçekleştiren Beta

5 M. 6 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası V Basım Yayım Dağıtım A.Ş. nin değerli yöneticisi Seyhan Satar başta olmak üzere tüm çalışanlarına ayrı ayrı teşekkür etmeyi yerine getirilmesi gereken zevkli bir görev saymaktayız. İstanbul, Ekim 2011 Prof. Dr. Ali GÜZEL

6 VI Türkiye Cumhuriyeti Anayasası M. 7

7 M.8 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası VII Ç NDEK LER ANAYASA (Bafllang ç ve lgili Maddeler)... 3 BORÇLAR KANUNU (Hizmet Akdi le lgili Maddeler) B REYSEL fi HUKUKUNA L fik N KANUNLAR fl Kanunu fl Kanunu (1475, m.14) Deniz fl Kanunu Bas n fl Kanunu B REYSEL fi HUKUKU LE LG L D ER KANUNLAR Yabanc lar n Çal flma zinleri Hakk nda Kanun Türk Soylu Yabanc lar n Türkiye de Çal flt r labilmelerine liflkin Kanun Mesleki E itim Kanunu Umumi H fz ss hha Kanunu ( lgili Maddeler) Hafta Tatili Hakk nda Kanun Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakk nda Kanun Ö le Dinlenmesi Kanunu flyeri Açma ve Çal flma Ruhsatlar na Dair Kanun lave Tediye Hakk nda Kanun Terörle Mücadele Kanunu ( lgili Maddeler) TOPLU fi HUKUKUNA L fik N KANUNLAR Sendikalar Kanunu Kamu Görevlileri Sendikalar Kanunu Toplu fl Sözleflmesi, Grev ve Lokavt Kanunu fi MAHKEMELER KANUNU fl Mahkemeleri Kanunu SOSYAL GÜVENL K HUKUKUNA L fik N KANUNLAR Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu Sosyal Sigortalar Kanunu (Yürürlükteki Maddeler) Tar m flçileri Sosyal Sigortalar Kanunu (Yürürlükteki Maddeler) flsizlik Sigortas Kanunu Ba -Kur Kanunu (Yürürlükteki Maddeler)

8 VIII Türkiye Cumhuriyeti Anayasası M. 9 Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sand Kanunu (Yürürlükteki Maddeler) Yurt D fl Hizmet Borçlanmas Kanunu Bireysel Emeklilik Kanunu