TEPEDELENL AL PAfiA VE MAL VARLI I

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TEPEDELENL AL PAfiA VE MAL VARLI I"

Transkript

1 TEPEDELENL AL PAfiA 1035 TEPEDELENL AL PAfiA VE MAL VARLI I AHMET UZUN * Ondokuzuncu yüzy l, Osmanl Devleti nde h zl geliflmelerin yafland, sonuçlar oldukça dramatik olan olaylar n meydana geldi i bir dönemi temsil etmektedir. Profesör lber Ortayl n n imparatorlu un en uzun yüzy l olarak nitelendirdi i bu dönemde, özellikle Balkanlarda siyasi istikrars zl k artm fl; ba ms zl k e ilimleri güçlenmifl, devlet otoritesi ancak yerel güçlerin (ayanlar n) vas tas yla belli ölçüde tesis edilebilir hale gelmifltir. Yerel unsurlardan siyasi istikrar n sa lanmas amac yla genifl ölçüde yararlan lm fl olmas na ra men II. Mahmut döneminde belirginleflen merkezileflme e ilimi, bu güçleri bertaraf etme çabalar n art rm flt. flte bu devlet politikas n söz konusu dönem için test edebilece imiz ilginç bir örnek Tepedelenli Ali Pafla hadisesidir. Uzun y llar Arnavutluk ve Yunanistan n bir bölümünde genifl bir toprak parças n n tek yöneticisi gibi faaliyet gösteren Ali Pafla devletçe de bilinen bir çok bask ve zulmüne ra men- stanbul a ba l l n bildirme, düzenli hediye ve rüflvet gönderme ve zaman zaman Devlet ad na seferlere kat lma sayesinde hükümranl n sürdürmüfl, devletten sadece uyar ve tavsiyeler alm flt r. Ancak Ali Pafla n n gücünün zirveye ç kt ve stanbul dan gelen istekleri geri çevirmeye bafllad tarihlerde, mparatorlukta merkezileflmeyi tekrar art rma çabalar da h z kazanm fl; böyle bir ortamda kendisine harekât düzenlenmesi kaç n lmaz olmufltu. Tepedelenli Ali Pafla n n hayat Osmanl Devleti nin Balkanlardaki serüvenini anlama aç s ndan oldu u kadar, bu bölgede özellikle mparatorlu un son dönemlerinde iyice artan yerel güçlerle halk kitleleri aras ndaki mücadeleleri ortaya koyma yönünden de incelemeye de er bir konudur. Nitekim onun yaflam na dair özellikle yabanc lar taraf ndan bir hayli çal flma yap lm flt r. Bunlardan bir k sm Paflan n zaman nda yaflam fl olup burada görev yapanlar n veya seyyahlar n yaz lar ndan ibarettir. Bunlar aras nda ngiliz T.S.Hughes un Travels in Grecee and Albania (Londra 1830); ve Frans z Pouqueville nin Voyage on More (Paris 1805) i özellikle belirtmek gerekir. Onun hayat na dair dolayl bilgi veren çal flmalar da çoktur. Bununla birlikte * Cumhuriyet Üniversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi.

2 1036 AHMET UZUN Paflan n hayat n Türkçe anlatan eserler s n rl d r. Niyazi Ahmet Bano lu - nun ve Ahmet Müfit in çal flmalar n n yan nda, A.Kemali Aksüt ün Remerand dan ve Murat Belge nin William Palmer dan yapt çeviriler ilk göze çarpan eserlerdir. Bu eserlerin baz lar nda Paflan n hayat roman ms bir tarzda ele al nm fl olmas na ra men hepsinde de faydal bilgiler bulunmaktad r. Ayr ca Tepedelenli Ali Pafla ve Mora isyan yla ilgili arfliv belgelerinden yararlan larak yap lm fl bir doktora çal flmas bulunmaktad r 1. Söz konusu çal flmada Ali Pafla n n hayat, d fl ülkelerle iliflkileri, ayaklanmas ve Mora isyan na dair bilgiler verilmifltir. Yerli ve yabanc çal flmalarda Paflan n hayat bir çok yönüyle ele al nm fl olmas na ra men onun gücünün kayna n oluflturan mal varl, bunu nas l edindi i ve öldürülmesinden sonra Devletin söz konusu mal varl n ne flekilde kulland gibi konular n üzerinde pek durulmam flt r. flte bu çal flmada Tepedelenli Ali Pafla n n hayat incelenirken bu konular n da ele al nmas na çal fl lm flt r. Kullan lan temel malzeme Baflbakanl k Osmanl Arflivi nde konuyla ilgili mevcut olan belge ve defterlerdir. Bunun yan nda Paflan n hayat na dair di er eserlerden de yararlan lmaya çal fl lm flt r. Ali Pafla n n lk Y llar ve Arnavutluk ta Genel Durum Do um y l hakk nda farkl beyanlar bulunan Tepedelenli Ali Pafla n n 1744 y l nda do du u daha yayg n kabul edilmektedir. Anadolu dan Rumeli- ye göçmüfl ve Tepedelen e yerleflmifl bir ailenin ferdi olmas nedeniyle, onun Türk oldu u iddialar vard r. Fakat bu iddian n Türklerin bir çeflit uydurmas oldu u, gerçekte ise onun güney Arnavutlardan geldi i belirtilmektedir 2. Kökeni ne olursa olsun Ali, Arnavut yerel güçlerin Sultana karfl yükümlülüklerini reddetti i, büyük miktarlarda topraklar ellerinde biriktirmeye bafllad, dolay s yla çiftçilerin her geçen gün topraklar n n ellerinden ç kt ve yeni oluflmaya bafllayan çiftliklerde birer serf konumuna düfltü ü 3 bir zamanda do mufl ve yetiflmiflti. Gerçekten de onyedinci yüzy l n sonlar ndan itibaren Osmanl n n gerilemeye bafllamas ve Avrupa da yeni güçlerin yükselmesiyle birlikte, Devletin Balkanlardaki hakimiyeti azalm fl ve yerel güçler önemli bir yükselifl göstermifllerdi. Hatta Devlet kendisiyle iflbirli i kuran Müslüman kabile fleflerine ve toprak sahiplerine pafla, bey ve a a gibi feodal unvanlar vererek, kendi bölgelerinde s n rl bir otorite kurmalar na izin 1 Hamiyet Sezer; Tepedelenli Ali Pafla syan, Bas lmam fl Doktora Tezi, Ankara Odysseus, Turkey in Europe, London 1900, s Stefanaq Pollo, Arben Puto; The History of Albania, London 1981, s.91.

3 TEPEDELENL AL PAfiA 1037 vermeye bafllam flt 4. Kuflkusuz yerel küçük birimlerin tam anlam yla ba ms z olduklar söylenemezdi; sadece pratikte bir otonomiye sahiptiler. Asl nda Balkanlarda bu çeflit bir yap lanma bir aç dan devletçe de destekleniyordu. Çünkü Devlet söz konusu kabile flefleri ve feodal yöneticiler aras nda rekabet koflullar yarat yor, böylece güçlerini merkeze karfl birlefltirmelerini engellemifl oluyordu. Devlet, böl ve yönet politikas n and ran bu uygulamay uzun süre baflar yla yürütmesine ra men Ali Pafla gibi rakiplerinin ço unu bertaraf edip çok güçlü konuma gelen bir kiflinin ortaya ç kmas na mani olamam flt. Onsekizinci yüzy lda bafllay p ondokuzuncu yüzy lda da devam eden bu süreç, Arnavutluk ta önceki devirlerde tesis edilmifl olan t mar sisteminin çözülmesine, böylece askeri hizmetlere ba ml olmaktan kurtulan bir feodal s n f n do mas na yol açm flt 5. Di er bir deyimle feodalleflmeye bafllayan yerel güçler, kendi kontrollerinde olan topraklar özel mülkiyetlerine geçirmeye bafllam fllard. Böylece devlet topraklar içerisinde çiftlik denilen özel feodal topraklar ortaya ç km flt 6. Çiftlikler bafllang çta küçük ölçekliydiler. Ancak feodal yöneticiler, daha zay f beylerin ve yoksul çiftçilerin topraklar n sat n alarak her geçen zaman daha büyük mülklerin sahipleri olmufllard r 7. fiüphesiz ki, bu h zl çiftlikleflme sürecinden en fazla çiftçiler zarar görmüfltü. Çünkü yeni koflullarda çiftçiler kirac veya serf konumuna düflmüfllerdi. Feodallerin rantlar ise yükselmiflti. Öyle ki bir çiftli in sahibi bazen tüm çal - flanlar n (serflerin) gelirlerinin üçte birini, hatta bazen yar s n al yordu. Bu kazanç, sipahinin reayadan ald yla karfl laflt r ld nda oldukça ayr cal kl bir gelir kayna yd 8. Feodalleflme çabalar n n yayg nlaflmas yla birlikte bir çok büyük toprak sahibi kifli servetlerini art rmaya yönelik giriflimlerini ço altm fllar; Arnavut beyleri birbirlerine siyasi ve ekonomik üstünlük kurmaya çal flm fllard. Böylece hem anarfliye yol açan düflmanl klar do du hem de çat flmalar ve kanunsuzluk ortam yayg nlaflt. Birkaç on y l süren böyle bir ortamda, feodal bey- 4 Edwin E.Jacques; The Albanians: A Ethnic History From Prehistoric Times to the Present, London 1995, s Albania: General Information, Tiran 1984, s Ramadan Marmullaku; Albania and The Albanians, London 1975, s Anton Lagoechi; The Albanians: Europe s Forgetten Survivors, London 1977, s Pollo, Puto; a.g.e, s.91. Burada anlat lan çiftlikleflme sürecinin tar mda verimlilik art fl n sa layacak bir reorganizasyon faaliyetini hedeflemedi ini, aksine çiftçilerden daha çok art - de er çekecek bir yap lanmay içerdi ini belirtmek gerekir. Çiftlikleflme asl nda, köylünün çiftlik sahiplerinin lehine fakirleflmesi anlam na geliyordu.

4 1038 AHMET UZUN ler kendi nüfuz alan n geniflletmek amac yla çiftlik ve kasabalarda ya ma ve katliamlara girifltiler; her taraf teröre iten silahl birlikler kurdular. Çiftlikler ve kasabalar bunlara karfl sürekli mücadele etmesine ra men topraklar n kaybetmekten kurtulamam fllar; kasabalarda yaflayanlar ise feodal beylere önemli aidatlar ödemek zorunda kalm fllard 9. Yerel güçlerin kendi aralar ndaki nüfuz mücadelesi sonunda, onsekizinci yüzy l n son çeyre inde iki güçlü paflal k ortaya ç kt : Bunlardan ilki Mehmet Buflhati nin yönetimindeki flkodra Paflal, di eri ise Tepedelenli Ali Pafla n n yönetiminde bulunan Yanya Paflal idi. Paflal klar Osmanl idari sistemi dahilinde herhangi bir birime tekabül etmiyordu, ancak onlar n fiilen devlet içerisinde en genifl s n rlara sahip olan ve kendi içinde yar ba ms z bir nitelik gösteren siyasi birimler olarak düflünülmesi mümkündür. Paflal klar n yöneticileri do rudan Sultana ba ml idi; çünkü paflalar konumlar n devletin ve padiflah n sayesinde koruyorlard 10. Bununla birlikte stanbul a vergiler ve hediyeler akt kça, ayr ca Sultan n otoritesi tan nd kça, onlar n kendi s n rlar içerisinde ba ms z bir devlet yöneticisi gibi davranmalar olanakl yd. Tepedelenli Ali Pafla n n ilk y llar yukar da anlat lan kavga ve anarfli ortam nda geçti. Kendisi dokuz yafl ndayken babas ölmüfl ve dolay s yla h rsl ve kindar bir kad n olan annesi Hanko taraf ndan yetifltirilmiflti. Ali, gençlik y llar nda bölgenin önde gelen paflalar n n hizmetine girdi. Önce E riboz paflas n n ard ndan da Beratl Kurt Pafla n n yan nda hizmet etti. Bir süre sonra Kurt Pafla yla aras aç ld ve bu kez Delvinyeli Kaplan Pafla n n yan na gitti y l nda Kaplan n k z yla evlendi. K sa bir süre sonra Ali, kay nbabas n n konumunu ve nüfuzunu ele geçirmek için çeflitli hileler yapt ve bunda baflar l oldu. Kay nbabas n n ölümünü sa layarak onun yerine geçmeyi ümit etmifl, ancak Kaplan n o lu Ali Delvinye mutasarr f tayin edilince beklentisi bofla ç km flt 11. Ali Pafla n n Yükselifli Ali Pafla n n Kurt ve Kaplan paflalar yan nda yapt ifller çevresinde giderek nüfuz kazanmas n sa lam flt. Ali, feodal beyler aras nda cereyan eden kavgalara s k s k kat lm fl, ancak genelde Sultan n taraf nda yer ald için s- 9 bid, s Marmullaku, a.g.e, s William Palmer; Yanya Sultan (Çev: Murat Belge), stanbul 1997, s

5 TEPEDELENL AL PAfiA 1039 tanbul un dikkatini çekmiflti y l nda Delvinye mutasarr f tayin edilerek pafla ünvan n ald. Bir y l sonra sancak mutasarr f oldu. Bu bölgede eflk ya ve çetelerle mücadele ederek düzeni çabucak sa lad ve Sultan ona Toskerya (Güney Arnavutluk) ve Epir in derbentler baflbu lu unu verdi 12. Ali Pafla n n bu tarihlerde en önemli hedefi Yanya flehriydi. Önemli ve varl kl bir flehir olan Yanya da ekonomik faaliyetler oldukça geliflmiflti. Tüccar ve zanaatkâr say s fazlayd. Bir çok feodal yönetici bu flehri otorite alt na almaya u raflmas na ra men flehrin kontrolü Ali Pafla taraf ndan 1788 de sa land. Ard ndan Bâbiâli bir fermanla yerini teyit etti 13. Yanya mutasarr fl - n ve derbentler baflbu lu unu ald ktan sonra Ali Pafla Devlet saflar nda seferlere kat lm fl, 1787 de Rusya ve Avusturya ya karfl yürütülen savaflta ve daha sonra 1804 de S rbistan da ç kan isyan n bast r lmas nda yarar sa lad gibi Rumeli valisi olarak da l isyanlar n bast r lmas nda da önemli roller üstlenmiflti 14. Ali Pafla, bir taraftan Bâb âli yle iliflkilerini iyi tutmaya çal fl rken, di er taraftan da f rsat buldukça çevre bölgelere karfl harekâtlar düzenliyordu. Nitekim y llar aras nda Devletin Avusturya ve Rusya ile savaflmas n f rsat bilerek, Arnavutluk un güneyine (Toskerya) ve di er baz yerlere sald rm fl ve otoritesini kabul ettirmifltir. Ancak savafl n bitiminden sonra Padiflah n tepkisini çekmemek için sald r lar n durdurmufltu 15. Bununla birlikte Ali Pafla n n yay lma, servet biriktirme ve düflmanlar ndan intikam almaya yönelik h rs sürekli harekât f rsat aramas na yol aç yordu. Onsekizinci yüzy l n sonlar na do ru Fransa n n Osmanl y tehdit etmesiyle birlikte, Pafla tekrar yay lmac faaliyetlere bafllad. Daha önceki dönemlerde kendisine karfl gelmifl olan Suli Ortodoks H ristiyanlar yla uzun süren kanl çat flmalar yapt. Suliyotlar n savaflç ve ülkelerinin da l k olmas nedeniyle savafllar uzun sürmüfltü. Neticede Suliyotlar n önemli bir k sm katliamdan geçirilmifl, bir k sm ise Parga ve Korfu adas na s nm flt r. Ali Pafla bu s rada Frans zlarca iflgal edilen Preveze yi alm fl (1798), bunun üzerine kendisine vezirlik rütbesi verilmifltir Pollo, Puto, a.g.e, s bid, s M.Cavid Baysun, Ali Pafla (Tepedelenli), slam Ansiklopedisi, cilt 1, stanbul 1993, s.343. Hamiyet Sezer, s.107. Ali Pafla dan bulundu u bölgede halk n eflk yadan korunmas na yard m etmesi iste ine dair bir belge için bkz: BOA, Cev. Dah. 1570, 1214/ Pollo-Puto, a.g.e., s Baysun, a.g.m., s.344.

6 1040 AHMET UZUN Ali nin nüfuz ve otoritesi her geçen gün art yordu. Ancak onun en önemli hedeflerinden birisi olan rakiplerini bertaraf etme ifli henüz tamamlanm fl de ildi. Delvinyeli Mustafa Pafla ile Beratl brahim Pafla gücünün yay lmas n n önünde önemli engellerdi. Bâb âli, yerel güçlerin birleflmelerini engellemek amac yla her zaman birini di erine karfl kullanma yoluna gitti i için 17, brahim Pafla y Ali nin yay lmac l n n önünde bir engel görüyor ve destekliyordu. Ancak brahim Pafla n n elindeki topraklar n zengin ve verimli olmas, bölgede ticari olanaklar n geliflmiflli i Ali yi daha da h rsland - r yordu. Neticede Ali, iki k z n kendi o ullar yla evlendirip akrabal k tesis etti i brahim Pafla üzerine askeri birlikler göndermifl ve ayr ca onun kuvvetlerini parayla sat n alarak büyük ölçüde zay flatm flt. Bunun üzerine brahim Pafla Avlonya ya çekildi. Frans zlardan yard m istedi ama alamad. Ali Pafla, brahim Pafla n n bu iliflkisini devlete ihanet söylentileriyle ortaya yayarak, onu bertaraf etmek için gerekçe olarak kullanmaya çal flt. Ali Avlonya ya sald rd. brahim Pafla y Yanya ya naklettirerek ölünceye kadar hapsettirdi. Böylece silahtan çok parayla kazan lm fl olan Berat ve Avlonya yeni efendisine kavuflmufl oldu 18. Ali Pafla n n Bâb âli de itibar sahibi olan brahim e yapt klar Sultan çok k zd rm fl olmas na ra men o tarihlerde Rusya ile savafl halinde bulunuldu u için meselenin üzerine fazla gidilmemiflti. Ali Pafla, o lu Muhtar Avlonya mutasarr f tayin etti. Bu tarihlerde Ruslara karfl bafllat lan harekâta kat lmakla görevlendirilince yafll l n ve hastal n bahane ederek bu iste i yerine getirmemifl, ancak Bâb âli yle iyi geçinmeye çal flt için o ullar Muhtar ve Veli yi göndermifltir. Ali Pafla di er düflman Mustafa Pafla y da yok etmek için Delvinye ye asker gönderdi. fiehir 1811 de teslim al n rken, Mustafa Pafla Ali nin geleneksel düflmanlar n n yaflad Gardiki ye kaçm flt. Bunun üzerine Ali Pafla Gardikilileri a r bir katliamdan geçirerek her taraf ya malatt 19. Ali Pafla art k bölgenin en önde gelen söz sahibi olmufltu. Hakimiyet alan Parga hariç tüm Güney Arnavutlu u, Teselya y ve Epir i kaps yordu. Onun bu derece güçlenmesi Bâb âli yi oldukça kayg land r yor ve kendisine s k s k uyar gönderiliyordu. Asl nda Ali Pafla için daha sert tedbirlerin al n- 17 Stavro Skendi, Albania, London, s Palmer, a.g.e., s Baysun, a.g.m., s Palmer, a.g.e., s

7 TEPEDELENL AL PAfiA 1041 mas beklenebilirdi, ancak S rp isyan yla u raflan Devlet bu meseleyi daha sonraya b rakm fl gözüküyordu. Ali Pafla n n D fl Ülkelerle liflkileri Ali Pafla nüfuzunu genifl bir bölgeye yay nca ba ms z bir d fl siyaset izleme çabalar n art rm flt. D fl siyaseti herhangi bir ilkeye dayanm yordu, tüm iliflkilerini ç kar üzerine kurmufltu. Hedeflerine hizmet etmesi halinde ani dönüflümler yap yor ve genelde kazanan n yan nda olmaya çal fl yordu. Örne in ayn vakitte bir yandan ngiliz General Oswald yeme e davet edip ngilizlere olan ba ml l n dile getirirken, di er taraftan da Frans z elçi Pouqueville ile birlikte Santa Maura da iflgal alt nda olanlara yard m gönderme planlar yap yordu 20. Ali Pafla n n bu tutumu yayg n bir durumdu. K - saca temel özellikleri ikiyüzlülük, ac mas zl k, ilkesizlik ve s n rs z bir h rs olan Ali Pafla n n herhangi bir d fl veya iç iliflkiye girmesi için amaçlar na yaramas yeterli bir sebepti 21. Ali Pafla ilk yak n iliflkileri M s r iflgali s ras nda Fransa ile tesis etmiflti. Asl nda Fransa da Ali Pafla ile iyi iliflkiler kurmak istiyordu. Çünkü Fransa bu sayede hem Türklerin Balkanlarda bar nmas n zorlaflt rarak M s r üzerindeki emellerine daha rahat ulaflmay hem de di er düflmanlar Ruslar n iflini zorlaflt rmay hedefliyordu. Nitekim Napolyon, generali Gentili ye tüm rakiplerini yenen bu (Ali) Pafla cumhuriyetin menfaatinedir, dolay s yla Cumhuriyete hizmet etmeye yeterli bir prens olabilir demiflti 22. Ali Pafla ise Fransa n n iflgal etti i yerlere sahip olmay, en az ndan Parga ve Korfu yu savaflmadan ele geçirmeyi hesapl yordu 23. Bunun d fl nda her an Sultan n kendisine karfl harekâta kalk flabilece i korkusu da Ali Pafla y sürekli d fl destek sa lama çabas na itiyordu. Fransa ile Rusya n n savaflmaya bafllad 1806 y - l na gelindi inde Ali, Frans zlarla iyi iliflkiler kurmaya çal flt. Napolyon, Ruslardan Korfu adas n alabilirse kendisine b rakaca sözünü verdi. Ali Pafla bunun üzerine müttefiki Frans zlarla hareket edece ini bildirerek Yedi Ada- ya sald rd ve Ruslarla fliddetli çat flmalar yapt de Ali Pafla Napolyon - dan Korfu hakk ndaki sözünü tutmas n istedi. Ancak Napolyon bu talebi kabul etmedi ve Korfu ve di er adalar Fransa n n kontrolünde kald. Bunun 20 bid, s Constantine A.Chekrezi, Albania: Past and Present, New York 1919, s E.E.Jacgues, a.g.e., s Sezer, s.107.

8 1042 AHMET UZUN üzerine Ali Pafla n n Fransa ile iliflkileri bozuldu 24 ve isteklerine kavuflabilmek için ngiltere ile yak nlaflma giriflimlerine bafllad. Bu kez amac Adalar ve Parga y ngilizler sayesinde ele geçirmekti. Uzun süren çabalardan sonra Ali Pafla n n Parga y ngilizlerden teslim almas ancak 1819 y l nda ve tazminat karfl l nda mümkün olmufltu 25. Ali Pafla n n stanbul ile liflkileri Ali Pafla n n Bâb âli yle olan iliflkilerine yön veren düflünce, d fl iliflkilerine yön veren düflünceden pek farkl de ildi: Hükümetle iliflkilerini, gerçeklefltirmek istedi i hedeflerine zarar vermeden devam ettirmeye çal fl yordu. Çünkü Pafla, bölgedeki hedeflerini ancak Bâb âli yle iyi geçinerek gerçeklefltirece ini düflünüyordu. Bâb âli yle iyi geçinmesi her fleyden önce Sultan n hakimiyetini tan maya ve düzenli vergi ve hediye göndermeye ba l yd. Bu görevi yerine getirdikten sonra bölgede son derece rahat hareket edebiliyor; asker topluyor veya terhis ediyor, savafl ve antlaflma yap yor ve vergileri tespit ediyordu 26. K saca paflal n n s n rlar içerisinde otoritesini kesin bir flekilde kullan yor, bunun bedelini ise stanbul'a gönderdi i fahifl mebla larla ödüyordu. Tepedelenli Ali Pafla n n ilk zamanlarda, bölgesinde otoritesini yayg nlaflt rma amac yla Bâb âli nin taraf n tutma hususunda daha gayretli davrand n söyleyebiliriz. Nitekim feodal beyler aras ndaki çat flmalarda daima devletin yan nda görünerek ve derbentler teflkilat nda önemli roller üstlenerek k sa sürede yükselmifl ve derbentler baflbu lu u ünvan n alm flt. Devlet kendisinden seferlere kat lmas n talep edince, Ali Pafla bunu istemeyerek de olsa yerine getirmifl veya o ullar n göndermifltir. Devletin, Ali Pafla dan zaman zaman daha farkl istekleri de olabiliyordu. Örne in Yanya ve T rhala sancaklar mutasarr fl na atanmas ndan sonra kendisinden, yönetimindeki bölgelerden stanbul un ihtiyac için hububat sat n almas ve nakil için gerekli gemileri temin ederek göndermesi istenmiflti 27. fiüphesiz, tüm bunlardan Ali Pafla n n Devletin her iste ini yerine getirdi i anlafl lmamal d r. Ali Pafla, Devletin isteklerini kendisine aç kça tav r almas n engelleyecek ve içe- 24 Pollo-Puto, a.g.e., s Baysun, a.g.m., s Palmer, a.g.e., s BOA, HH 29895, 1224/1809. Ali Pafla n n Bâb âli nin kendisinden isteklerini bazen özel bir pazarl k konusu yapt görülmekteydi. Örne in 1227/1812 y l nda merkeze gönderdi i bir yaz da kendisine T rhala sanca n n verilmesi halinde asker deste ini art raca n bildirmiflti (HH 20984, 1227/1812).

9 TEPEDELENL AL PAfiA 1043 ride yapt uygulamalara kay ts z kalacak kadar yerine getiriyor; bunun d - fl nda Bâb âli nin taleplerine ayk r olsa bile istedi ini yap yordu. Örne in Derbentler Nezareti himâyet ve s yânet-i ahâli ve reâyâ ve kimsenin mal ve hazînesine zarar gelmemek üzere 28 kendisine verilmesine ra men, Ali Pafla- n n bu görevi halka bask yapmak suretiyle daha çok servet biriktirmek için kulland aç kt. K saca onun göreve gelmesiyle birçok gayri resmi h rs z n yerini tek bir resmi h rs z alm flt 29. Bâb âli ise Ali Pafla n n afl r güç kazanmas na kesinlikle karfl yd. Bu amaçla böl ve yönet politikas na uygun olarak Bâb âli nin özellikle Avlonya mutasarr f brahim Pafla y Ali Pafla ya karfl bir güç olarak kullanmaya çal flt görülmektedir. Her ne kadar resmi belgelerde Ali Pafla ile brahim Pafla aras ndaki münâkafla-i kadîmenin def ve izâlesine taraf- Devlet-i Aliyye den bi'd-defaât mübâflirler 30 gönderildi i bildirilse bile, Devletin iki pafla aras ndaki husumetin bitmesini istemedi i aç kt r. Dahas, Bâb âli nin tavr brahim Pafla dan yana görülüyordu. Çünkü Ali Pafla n n her geçen gün daha sald rgan hale gelmesi, ekonomik ve askeri aç dan gücünü art rmas stanbul u endiflelendiriyor ve bu gücün kendisine karfl denenmesinden korkuyordu 31. Bâb âli ile liflkilerin Bozulmas Ali Pafla gücünü art rd kça davran fllar nda da Bâb âli den daha fazla ba ms zlafl yordu. stanbul un onay vermedi i çok fley yapm flt ve hâlâ yapmaya devam ediyordu. Suliyotlar katliamdan geçirmesi, Berat ve Avlonya y al p brahim Pafla y hapsettirmesi, yabanc ülkelerle özel görüflme ve antlaflmalar yapmas, istedi i yerlere savafl açmas, ya ma ve talan faaliyetlerine girmesi, haks z yere zenginleflmesi, büyük bir servet biriktirmesi, Devletin düflmanlar na destek olmas ve merkezin emirlerini istedi i zaman yerine getirmesi, bunlar n d fl nda o ullar n n halka yönelik bask ve zulümleri Ali Pafla n n Bâb âli yle iliflkilerini kopma noktas na getirmiflti. stanbul un, Ali Pafla n n say s z haks zl na sessiz kalmas k smen savafl ve isyanlarla s kça u raflmas na ve bundan dolay onun gibi güçlü bir kifliyle u raflmak istememesine ba l yd. Ancak Ali Pafla n n stanbul a karfl ikili tutumu da önemliydi. Di er bir deyimle Ali Pafla Bâb âli yi dinler gözüküyor; ancak kendi is- 28 Cev. Dah. 1060,? 29 Palmer, a.g.e., s HH 21093, 1225/ Palmer, a.g.e., s.83.

10 1044 AHMET UZUN tedi ini yap yordu. stanbul a ise yapt fleyleri çok farkl bildiriyordu. Örne in brahim Pafla y hapsettirdikten sonra onu öldürdü ü fleklinde bir haberin stanbul a ulaflmas üzerine durumun incelenmesi için hemen bir memur gönderilmifl; Ali Pafla ise konforlu bir odada Pafla ile memuru görüfltürüp hediyeler verdikten ve Sultana ba l l n aç kça ifade ettikten sonra geri göndermifltir 32. Yapt klar n farkl gösterme çabalar na ra men Ali Pafla hakk nda Bâb - âli ye yo un flikâyetler gelmeye devam ediyordu. Ayr ca kendisi aleyhine Sultan nezdinde de olumsuz propagandalar yap l yordu. Ali Pafla n n eski düflmanlar ndan dergâh- âlî kapucubafl s smail Paflo Bey de stanbul a gelip Ali Pafla hakk nda olumsuz kamuoyu oluflturmaya bafllam flt. smail Paflo Bey bir süre sonra Sultan üzerinde önemli bir etkiye sahip Halet Efendi ile yak nl k kurmufl, bu sayede Sultan taraf ndan kabul edilerek Ali Pafla n n uygulamalar hakk nda bilgi sunmufltu. Bu olaya seyirci kalamayan Tepedelenli, smail Paflo yu öldürtmek amac yla e itimli iki adam n stanbul a gönderdi lerin bafllar nda smail Bey e suikast düzenlendi, ancak baflar l olunamad. Suikastçilerden biri yakalan p sorguyu çekilince, Ali Pafla taraf ndan gönderildiklerini itiraf etti. Bu olay barda tafl ran son damla oldu 33. Böylece kendisini uzun süredir cezaland rmay tasarlayan Sultan harekete geçti ve ilk etapta Ali Pafla y derbentler naz rl ndan azlederek bu görevi T rhala sanca mutasarr f Süleyman Pafla ya verdi; Ohri ve Elbasan sancaklar n ise skenderiye mutasarr f Mustafa Pafla ya ve Veli Pafla n n kontrolünde olan nebaht sanca n da Preveze de ikamet etmekte olan Pehlivan Pafla ya devretti. Ayr ca bölgedeki ayanlara merkezden tahrirat gönderilerek Ali Pafla n n muhtemel ifsad giriflimlerine karfl dikkatli olunmas ve derbentler naz rl na atanan Süleyman Pafla n n, derbent muhafazas için ihtiyaç duymas halinde kendisine asker yard m yap lmas istenmifltir. Bunun d fl nda Arnavutluk ve T rhala taraflar na ortam n incelenmesi için casuslar gönderilmifltir 34. Bununla birlikte Sultan, 32 bid, s O ana kadar menâfi-i fler -i flerîf ve mustafâvî ve mugayir-i r zâ-i âli nice nice fazâhati yan nda ifsâd- memâlik ve zrâr- ahâlî gûne envâ -i h yânet ve sû-i harekete giriflmifl olmas na ra men, Ali Pafla ya vezir olmas ve af isteklerine binaen müsamaha gösterilmifl; ancak, bu ni metin kadrini bilmeyup gün-be-gün fesâd ettirmekte oldu undan gayr bu kez harem-i saltanat makam nda olan makarr-i hilâfet-i hazreti z ll-ullahide dahi bu vechile fesâda ictisâr fimâba d af ve müsâmaha kabîlinden müberrâ olarak müflârün-ileyhin haddi bildirilmek îcâb etmifltir (HH 21046, 1235/ ). 34 HH 21046, 1235/ ; A, 1235/

11 TEPEDELENL AL PAfiA 1045 Ali Pafla n n üzerine hemen asker sevk ettirmeyerek kendisinden o ullar yla birlikte Tepedelen e gitmesini ve orada oturmas n istedi. Ali Pafla ya Yanya sanca n n kontrolünün b rak ld belirtilerek derbentlerden ve di er yerlerden adamlar n çekmesi halinde can ve mal na dokunulmayaca bildirildi 35. Bâb âli, Ali Pafla n n bu kararlara uymas n pek ummuyordu. Bu yüzden Ali Pafla ya karfl yap lacak olas bir sald r için çeflitli haz rl klar bafllat lm flt. Ali Pafla ise kendisini savunmak için kapsaml çal flmalar bafllatm flt. Ali Pafla o ullar yla bir araya gelerek üç gün görüflme yapm fl ve neticede Muhtar Pafla n n çok say da askerle Berat a, Veli nin 15 bin askerle Preveze ye gitmesi kararlaflt r lm flt. Ali Pafla ise Yanya varoflu etraf nda büyük hendekler açt rmakta ve kale duvar infla ettirmekteydi. Ayr ca Merova yaylas nda kuleler yapt rm flt. Ali Pafla n n T rhala da lar nda, A refe, zdin ve Rivadiye taraflar nda ve nebaht kalesinde çok miktarda askeri vard 36. Tepedelenli bunun d fl nda yo un bir d fl destek sa lama çabas na da giriflmifltir. Ancak Pafla istedi i d fl deste i sa layamam flt. Rusya 1818 de Viyana Kongresi ile belirlenen esaslar bozma niyetinde de ildi. ngiltere ise Ali Pafla ya Sultan ile bar flmas n önermiflti. Bunun üzerine Ali Pafla isyan etmeye haz r olan Rumlarla iflbirli ine çal flt. Yunan devrimci hareketini temsil eden Filiki Eterya örgütü üyeleriyle görüflmeye bafllad ve bu örgüte siyasi ve maddi destek sa lad. Yunan ayaklanmas n n önde gelen liderleri Ali Pafla n n komutanlar yd ; Ali nin adada bulunan filosu da isyana büyük destek sa lam flt 37. Ali Pafla n n bununla Padiflah n dikkatini üzerinden uzaklaflt r p Yunan isyan na yöneltmeyi veya Yunan isyan baflar l olursa bundan yararlanarak kurtulmay hedefliyordu. Yunanl lar ise Ali ye deste e haz rd. Nitekim 1821 y l na gelinceye kadar Yunan savaflç Ali Pafla n n saflar na geçmiflti 38. Ancak Rumlar n deste i Ali Pafla ya olan sevgilerinden de il; hem Paflan n hem de Sultan n güçlerini Arnavutluk ta hapsederek isyan n baflar flans n art rmak ve böylece Osmanl hakimiyetinden kurtulma arzusundan kaynaklan - yordu 39. Ali Pafla bir taraftan bu tür haz rl klar yaparken, di er taraftan da Bâb - âli ye yaz lar göndererek gerekli emirleri yerine getirdi ini belirtiyor ve aff n 35 Sezer, s HH F, 1235/ J.Swire; Albania: A Rise of Kingdom, London 1929, s James Pettifier, Albania, London 1954, s Polo-Putto, a.g.e., s.103; Palmer, a.g.e., s.184.

12 1046 AHMET UZUN diliyordu. Bâb âli ye takdim olunan bir yaz s nda Padiflah n iste i üzerine Elbasan, Selanik ve E riboz sancaklar ndaki adamlar n kald rd n, Ohri sanca ile Rumeli valisince idare edilen Pafla sanca nda adam n n bulunmad n belirtmifl ve T rhala sanca ndaki adamlar n n ço unu daha önce geri çekmifl oldu unu ancak her sene Preveze kalesinde bulunan askerlerin ihtiyac için Yeniflehir kazas ndaki T rnova ve Büyükköy çiftliklerinde bir miktar adam n bekletildi ini ifade etmiflti. Ali Pafla devamla...öteden berü lâz me-i sadâkat ve istikametim üzere min-el-kadîm beyn-el-emsâl ferde itâat ve ink yâd ile müftehir ve mübâhî olan kullar ndan iken dünya ve ahirette mezmûmîyeti bedîhî olan harekât- reddiyyeye ne vechile mübâderet ederim T rhala dan adamlar m n kald r lmas flöyle dursun hâne-i fakîrânemden dahi olanca adamlar m n kald r lmas emr ü fermân buyrulsa bilâ-te hîr ink - yâda mübâderet akdem-i efkâr md r ve öteden berü hususen bu ihtiyarl kta sebeb-i selâmet ve necâtim ancak flevket-meâb efendimizin emr-i hümâyûnlar na imtisâl ile hâs l olaca nezd-i âcizânemde bî-ifltibâh oldu undan ba de-lyevm dahi resm-i ubûdiyyete mugayir çâkerlerinden ednâ mertebe hareket vuku u emre muhâldir hemân etrâf ve eknâfdan istimâ olunan gûn-a-gûn havâdis ve flâibelerden derc-i vesvese ve hücûm derkâr olma la Allah aflk na çâkerlerine merhamet buyurup leyl ü nehâr dil-hâh- çâkeranem olan emniyyet-i kâmilenin husûlu ile dûçâr oldu um vesvesenin külliyyen de fi içun... aff n n kabulünü istiyordu 40. Ali Pafla bu flekilde aff n isterken savunma haz rl klar n da devam ettiriyordu. Belirtti inin aksine derbentlerden de askerlerini çekmifl de ildi. Tüm bunlar aç kça isyan etti i anlam na geliyordu. Bunun üzerine Sultan, Ali Pafla n n tüm görevlerini ve ünvanlar n kald rd ve k rk gün içerisinde stanbul a gelip aç klama yapmas n istedi. Ali Pafla bunu da dinlemedi. Böylece Ali Pafla n n idam için fetva ç kar ld ve...ber-mûcib-i fetvâ-i flerîf paflayi mûmâ-ileyhin bir saat akdem ne vechile ve tarîk ile olur ise olsun idâm ve izâlesi esbâb n istihsâl ile vakit geçmeksizin bütün âilesinin def i hususuna ikdâm ve mübâderete emr ü irâde-i flâhânenin husûlü ne makule tedbire mütevakk f ise hemân icrâ s na... karar verildi HH 21017, 1235/ Pafla, ayn tarihlerde kendisine stanbul dan yollanan bir tatara ise merkeze iletmesi için flunlar söylemiflti:...sadrazam efendimizin eteklerini öperim flu sefâletime merhamet etsinler seksen yafl ma geldim sâye-i flâhânede vaktim hep safâ ile geçti flimdi flu vakitlerde bana k ymas nlar merhamet etsinler... (HH 21026, 1235/ ). 41 HH 21015, 1235/

13 TEPEDELENL AL PAfiA 1047 Ali Pafla ya Karfl Harekât n Bafllamas ve Paflan n Öldürülmesi Ali Pafla art k bir fermanl olmufltu. Vücudunun rû-yi arzdan kald r lmas hususu için ne gerekiyorsa yap lmal yd. Sultan bu meselelerin halledilmesi için ilk olarak smail Pafla komutas nda kiflilik bir orduyu Yanya ya gönderme karar ald. Ayr ca onlar desteklemek için bir filo haz rland. flkodra paflas Mustafa Buflhati ye de yine destek vermesi için emir yaz ld. Bâb âli, ayr ca Ali Pafla n n çevresindeki insan gücünü zay flatmak için tedbir al yordu. Bunlar n en önemlisi Ali Pafla n n taraf nda olup da Devlet taraf na geçenlere aman verilmesi, aksi takdirde tüm mal varl klar n n tahrip edilece i karar yd. Bu karar, özellikle Toska Arnavutlar n Ali Pafla n n yan ndan uzaklaflt rmak için al nm flt. Karar n Toska Arnavutlar n n akrabalar n n bulundu u bölgelere de duyurulmas istenmiflti 42. Hemen belirtelim ki, bu makule hâin-i merkumu terk ile Devlet-i Aliyye ye ilticâ edenlerin sadece mal varl garanti edilmiyor; ayn zamanda kendilerine çeflitli rütbeler veriliyor veya daha iyi görevler vadediliyordu. Hatta önemli miktarda para verilmesi de söz konusuydu 43. Ali Pafla n n yan nda bulunanlar n ço unun kendisini terketmesinde bu (para yard m /rüflvet) faktörün çok etkili oldu- unu düflünmemiz mümkündür. Ali Pafla ya karfl gönderilen bu ilk kuvvetler çeflitli baflar lar kazand. Pehlivan Pafla Teselya y, nebaht y ve Foniçe yi ele geçirdi ve Veli nin savunmas ndaki Preveze yi kuflatt. Ali nin yan nda yer alan Ömer Viproni Bey askerleriyle birlikte Devletin saf na geçti ve kendisine mirimiranl k ünvan verildi. Bu arada Avlonya ve Parga da teslim al nd. Ali Pafla, kontrolündeki yerlerin ve yan ndaki güçlerin süratle elden ç kt n görünce flehrin varofl k sm n yakt ktan sonra bol miktarda asker, cephane, erzak ve top ile birlikte Yanya kalesine kapand ve kendisini savunmaya bafllad 44. Böylece Yanya maddesinde uzun sürecek bir kuflatma devresine girilmifl oldu. smail Pafla komutas ndaki Yanya ordusu kaleyi kuflatma alt na almas na ra men uzun süre baflar l bir sonuç elde edemedi. Bunun üzerine Preveze- de bulunan Veli Pafla n n üzerine gidildi. Sultan n, Ali Pafla hakk nda verilen ferman n o ullar n kapsamad n ; babalar n desteklemeyi b rak rlarsa affedileceklerini bildirmesi üzerine 45 Veli ve o ullar Mehmet ve Selim beyler 42 HH 21013, 1235/ ; 21070, 1236/ Örnek olarak bkz: Ayniyyat Defterleri, s.102, 1237/ Baysun, a.g.m., s HH 21009, 1236/

14 1048 AHMET UZUN teslim oldular. Ard ndan Muhtar ve Salih paflalar, daha sonra da Muhtar n o lu Mahmut Bey Devlet saf na geçtiler. Devlet, Muhtar Pafla ve o lu Mahmut ile Salih Pafla n n Ankara da, Veli Pafla n n ise Kütahya da ikamet etmesini kararlaflt rd 46. Bu kiflilerin, yanlar nda getirdikleri mal ve eflyalar n deftere kaydedilip kendilerine verilmesi ve tutulan defterlerin merkeze iletilmesi istenmifltir 47. Devlet, Veli ve Muhtar Paflalar n d flar dan gelebilecek tehlikelere karfl korunmas na özel bir önem veriyordu. Çünkü ayn tarihlerde devlet saf na geçmifl olan baz Ali Pafla taraftarlar Yanya ordusundan kaçm fllard ve ayn fleyin Veli ve Muhtar Paflalar için de yaflanabilece i düflünülüyordu 48. Bu yüzden merkezden Anadolu valisine ve Ankara mutasarr f na yaz lar gönderilerek Arnavut tâifesinin ayyâr ve mekkâr bir kavim oldu u ; dolay s yla paflalar n yâr ve ayar olunmayacak ve hiç kimesne ser-riflte olup sezmeyecek usûl-u hasene ile muhafazalar gerekti i belirtilmifltir 49. Bu tedbirlere ra men Devlet bir müddet sonra Ali nin o ullar n n idam na karar vermifltir. dam n gerekçesi ise onlar n, babalar n n kurtulmas için Arnavutlara gizli yaz lar göndererek isyan etmelerine çal flmalar yd 50. Böylece Veli Pafla ve o lu Mahmut Pafla Kütahya da; Muhtar Pafla ve Salih Pafla da Ankara da idam edilmifl ve kesik bafllar stanbul a gönderilmifltir. Ard ndan bu idamlar n, gerekçesiyle birlikte Yanya ve çevresinde duyrulmas istenmifltir. dam n ard ndan paflalar n yanlar nda bulunan flah slar n ayn yerde kalmalar, mal ve eflyalar n n ise deftere geçirilmesi kararlaflt r lm flt HH 21011, 1236/ ; Ayniyyat Defterleri 610, s / Ayniyyat Defterleri 610, s.6, 1236/ ; HH 35901, 1236/ merkumun (Ali Pafla n n) ifli gücü hîle ve hud adan ibaret olma la flimdi bafl s k ld ndan bundan akdem kendinden ayr l p Yanya me mûrlar taraf na dahîl düflenlerden baz lar na dil sokup tahrîk ve ifsâd etmifl ve o makule boynuzu kurtlu olanlar dahi as llar na çekup Yanya ordusundan firâr etmifller ve bu sûrete bak l nca sâir o misillüler dahi böyle bir uygunsuz hareket etmeleri hat ra gelmez fleylerden de ildir... (Ayniyyat Defterleri 610, s.1236/ ). 49 Ayniyyat Defterleri 610, 31-32, 1236/ bunlar mevrûs- peder olan cibilliyetleri iktizâ s nca hâin-i nân u ni met ve mecbûl- fesâd ü h yânet olduklar ndan... babalar n n tahlîsi içun zîr ü perde-i hafâ dan i mâl-i sanâi' ve hîle ile gizli kâ tlar neflrederek Arnavud asâkirini ihâfe etrâfta olan reâyây dahi vaîd ile ayakland rmak misillü fazâhata cesâret etmifl olduklar bu def a tutulan kâ tlardan ve sûret-i hâlden gere i gibi tahlî -gerde olmak mülâbesesiyle... idâm ve izâleleri husûsuna... (Ayniyyat Defterleri 610, s.73, 1236/ ). 51 Ayniyyat Defterleri 610, s.74-5, 1236/

15 TEPEDELENL AL PAfiA 1049 Bu arada Yanya meselesinde hâlâ bir ilerleme sa lanamam flt. Üstelik Ali Pafla zaman zaman baflar l ç k fllar yap yor ve özel adamlar görevlendirerek çevredeki halk n isyan etmesini temine çal fl yordu. Ali nin saf nda iken Devlet saf na geçen baz kifliler de firar ederek ayn amaçla çal fl yorlard. Kakosil reayas ise isyan halindeydi. Yanya da görevli memurlar bu durumu Bâb âli ye bildirerek, Yanya ordusuna serasker olarak atanan Hurflit Pafla n n bir an önce büyük miktarda askerle gelmesini istemifltir. Bâb âli ise bir taraftan Yanya, Delvine, Avlonya, Ohri ve Elbasan sancaklar ndaki görevlilere yaz lar göndererek isyan teflebbüslerine karfl mücadele edilmesini ve magzubu merkuma uyanlar n piflman olacaklar n n bildirilmesini isterken; di er taraftan da görevlerindeki baflar s zl klar ndan dolay Yanya memurlar na sert uyar lar gönderiyor ve daha gayretli olmalar n istiyordu 52. Gerçekten de Bâb âli bu mesele için hiçbir masraftan kaçm yor, Yanya ordusunun zahire ve mühimmat ihtiyac için tüm tedbirleri al yordu 53. Ayr ca ihtiyaç duyuldukça de iflik bölgelerden asker tertip ediliyordu. Örne in Yanya ordusuna serasker olarak tayin edilen Hurflit Pafla n n Yanya ya varmak üzere oldu u s ralarda, Dukakin mutasarr f 1000, Üsküp sanca mutasarr f 1000, vranyal Hüseyin Pafla 1000, Alacahisar mutasarr f 1000 piyade askerle bu ifl için görevlendirilmifllerdi. Yakove kazas ndan ise 500 asker gönderilecekti. Bahsedilen kiflilerden Pirizren mutasarr f na (görevleri karfl l ) 30 bin, di er memurlara ise 25 er bin gurufl para verilecekti. Ayr ca Filibe köylerinden 2000, Pazarc k ve Eskiza ra taraflar ndan 500 er piyade asker tertip edilmiflti bu Yanya maddesinde bu ana kadar her ne yaz lm fl ise...cümlesi tamam yla icrâ olunmuflken... hâlâ flu tertîb eyledi iniz yirmi bin mefltâ askerin üç ayl k ulûfesi... ihsân buyrulmuflken hâlâ flu tertîb eyledi iniz asker nerededir ki iki tak m hazele yollar kapatur deyu korkuyorsunuz bu keyfiyyeti hicâb etmeden nas l yaz yorsunuz...bu vechile betâet ve rehâvet edenlere dahi ne yüzden muâmele olunaca dahi ma lûmunuz de il midir...adem-i takayyüd ve ihtimâm ve kusur himmetinizden nâflî olan bir ifl görüp vâki olan... rehâvetinizi setre çal flmayarak... korkakl k ile dakika be-dakika ifli fenâland rma a sebeb olman z çok fleydir bunun nihayetini güzelce mülâhaza edip ve gözünüzü aç p bir ifl görmeye ve betâet-i sâb kan z bast rma a müsâraat etmeniz art k sizlere...izhâra bizi icbâr etmekte... (Ayniyyat Defterleri 610, s.15, 1236/ ). 53 Padiflah bu makule umûra rehavet göstermenin ve masraftan kaç nman n mümkün olamayaca n belirterek (HH 21007, 1235/ ) bu mesele için taleb edildikçe para gönderiyordu. Zahire ise Ali Pafla n n zaptedilen çiftliklerinin mahsulünden karfl lan yor; nakliyesi için ayr ca para gönderiliyordu. Zahirenin nakli saatlik bir zaman alabiliyordu. Zahire ve cephane tafl nmas için gerekirse hayvan sat n al nmaktayd (Ayniyyat Defterleri 610, s.21,77, 1236/ ). Ancak zahire ve cephane nakil iflleminde s k s k aksamalar olunca, bu kez bu ifle nezaret etmek üzere Yeniflehir de T rhala mutasarr f maiyetinde At f Efendi görevlendirilmifltir (Ayniyyat Defterleri 610, s.78, 1236/ ). 54 Ayniyyat Defterleri 610, s.29, 1236/

16 1050 AHMET UZUN Hurflit Pafla bir süre sonra (1821 y l n n Mart ay sonlar nda) Yanya ya ulaflm flt. Pafla orduyu teftifl edip eksiklerin tamamlanmas na çal flt. Bu arada Ali Pafla çevre bölgelerin reayalar n isyana teflvik ediyordu. Nitekim Tepedelen kalesini zapteden Toska Arnavutlar Yanya ya sald r p Ali Pafla y kurtarmay planl yorlard. Bunun üzerine Bâb âli takviye kuvvetler gönderme karar ald. Mora taraf na görevlendirilmifl olan E r boz muhaf z Yanya ya gönderilerek yol boyunca ayl kl asker toplamas istendi ve 2000 gurufl kaynak gönderildi 55. Hurflit Pafla de iflik halklardan oluflan Yanya ordusundan Rum ve Arnavutlar n firar etmekte olduklar n Bâb âli ye yazarak, Türklerden kurulu 8-10 bin kiflilik bir ordunun haz rlan p gönderilmesini istemiflti 56. Bâb âli bu iste i yerine getirmeye çal fl yordu. Devlet, Karaman valisi Reflit Pafla y E r boz muhaf z yla birlikte Yanya meselesi için görevlendirmiflti 57. Bu arada Hurflit Pafla ya düzenli olarak para gönderiliyordu. Di er görevli memurlara da teflvik amac yla flu vakitler ifl görüp nam ve flan olacak zaman oldu u hat rlat l yordu 58. Tüm bu çabalara ra men Yanya meselesi uzad kça uzuyordu. Ancak Hurflit Pafla, Ali nin de kulland bir yolu yo un bir flekilde uygulamaya koyunca sonuca giden ad mlar at lmaya baflland : Hurflit, Ali nin yandafllar na büyük paralar vererek kendi saf na çekmiflti. Nitekim Letriç kalesi muhtemelen bu yolla teslim al nm flt. Ali Pafla n n gücü yan ndakilerin kendisini terketmesinden sonra iyice zay flam fl, elinde sadece göl kenar ndaki kale kalm flt. Bunun üzerine Hurflit Pafla Ali ye teslim olmas n önerdi. Ali Pafla ise (sultan taraf ndan onaylanm fl halde) ba flland n gösteren bir ferman getirilirse teslim olaca n bildirdi. Hurflit Pafla kendisine güvence verdi ve ferman n haz rlanmakta oldu unu söyledi. Ali Pafla daha sonra yan nda bulunan birkaç adam ile göl üzerinde bulunan bir adadaki manast ra çekildi. Ancak Hurflit Pafla Ali yi öldürtmekte kararl yd. Kendisi Ali nin katline dair sahte bir ferman düzenledi ve kale hile ile teslim al nd 59. Bir süre sonra ferman Mehmet Pafla ve yan ndaki otuza yak n askerle birlikte adada kendisine ulaflt r ld. Tepedelenli affedilmedi ini ö renince yan ndakilerle birlikte kendini savunmaya kalkt. Bu esnada ç kan çat flmada öldürüldü. Kesik bafl 55 Ayniyyat Defterleri 610, s.76, 1236/ Hurflit Pafla Bab ali ye Arnavud kabilesine ifl gördürmek ihtimâli flöyle dursun kendilerinden bir vechile emniyyet ve i timâd câiz olmad ndan Türk ufla na efledd-i ihtiyâc ile muhtaç idü ümüz aç kt r diye yazm flt (HH 21044, 1236/ ). 57 Ayniyyat Defterleri 610, s.78, 1236/ Ayniyyat Defterleri 610, s.76, 1236/ , 85, 1237/ Baysun, a.g.m., s.347.

17 TEPEDELENL AL PAfiA 1051 ise stanbul a gönderildi ve teflhir edildi. Daha sonra çocukluk arkadafl Dervifl Süleyman taraf ndan sat n al narak Silivrikap ya yak n bir mezarl kta o ullar n n bafllar n n yan na gömüldü 60. Tepedelenli Ali Pafla n n ölümü stanbul da büyük sevinç yaratt. Hatta onun idam haberini getiren Hurflit Pafla n n kapu kethüdas na ve yan ndaki tatarlara (toplam sekiz kifli) 20 gurufl faizli, 9 y l vadeli ve 1000 gurufl de erinde olan eshamlar verilmiflti 61. Bunun d fl nda bu meselede devlet saf na geçenlerin güvenlikleri sa lanm fl; görev yapm fl ayanlara ve di er kiflilere ise çeflitli ünvanlar verilmifl veya maddi kaynak sa lanm flt r. Örne in bir paflaya mirimiranl k rütbesi, bir baflkas na bin gurufl getirisi olan bir mukataa verilmesi kararlaflt r lm flken; Mahmut Pafla ya Elbasan sanca, Abbas Beye Ohri sanca ve yine bir baflka paflaya 15 bin guruflluk atiye verilmifltir 62. Ayr ca Yanya meselesinde görev yapm fl askerlerin ulufeleri için Tepedenli nin mal varl ndan 500 er kese ve nebaht kalesindeki askerlerin ulufeleri için de 650 kese para gönderilmesi kararlaflt r lm flt 63. Harekât Esnas nda Yap lan Masraflar Tepedelenli Ali Pafla n n üzerine idama mahkum edilmesinden hemen sonra kalabal k bir ordu gönderilmifl ve destek amac yla Rumeli deki ayanlar n kontrolünde bölgeye asker sevkedilmiflti. Meydana gelen baz çat flmalardan sonra Ali Pafla Yanya da kuflat lm flt. Kuflatma uzun sürdü. Çünkü Devlete ba l kuvvetler yeterince haz r ve güçlü de ildi. Ordudaki askerler de iflik kökenlerden insanlar n yer ald bir kalabal k niteli indeydi ve bunlar aras nda s k s k firar ve isyanlar oluyordu. Dahas askerlere kumanda eden kifliler yeterince liyakatli de illerdi. Ayr ca Devlet, Rumeli de bu tarihlerde baflta 1821 Nisan nda patlak veren Mora isyan olmak üzere baflka problemlerle de u raflmak zorunda kalm flt. Yerel nitelikteki isyanlar Devlet güçlerinin da lmas na yol açmaktayd 64. Ayr ca Ali Pafla n n kendisini savunmak için yapt haz rl k da oldukça kapsaml yd ve uzun vadeli savunmaya uygun flekilde yap lm flt. Tüm bunlar kuflatman n bir buçuk y l gibi bir süre devam etmesine yol açm flt. 60 Palmer, a.g.e., Cev. Dah. 6235, 1237/ Ayniyyat Defterleri 610, s.102, 1237/ Ayniyyat Defterleri 610, s.107-8, 1237/ Sezer, s.109.

18 1052 AHMET UZUN Kuflatman n uzun sürmesi harekât n maliyetini art ran en temel sebepti. Çünkü tertip edilen askerlerin ulufelerinden, iafle ve mühimmat gereksinimlerinin karfl lanmas na kadar oldukça genifl bir masraf dizisi vard ve bunlar n tutar gün geçtikçe kabar yordu. Devlet ise Ali Pafla n n ele geçirilecek hazinelerini düflünerek hiçbir masraftan kaç nm yor ve merkeze iletilen talepler büyük ölçüde yerine getiriliyordu. Harekât n en önemli gider kalemleri aras nda askerlerin ulufelerini, iafle ve mühimmat al m ve nakil harcamalar n, çeflitli paflalara verilen maddi yard mlar, haber ifllerinde kullan lan tatarlara verilen paralar, Serasker Pafla - n n flahsi harcamalar n, aflç lara, hekimlere ve tercümanlara verilen maafllar ve Ali Pafla n n etraf ndaki adamlar devlet saf na çekmek için yap lan ödemeleri sayabiliriz. Hemen belirtelim ki, bunlar n d fl nda da bir çok önemli say labilecek harcama kalemi vard 65. Harcamalar n önemli bir k sm n n Serasker Pafla n n kontrolünde yap ld anlafl lmaktad r. Buna göre, iki y la yak n süren harekât n ilk y l nda (1236/ ) gurufl, ikinci y - l nda ise (1237/ ) gurufl olmak üzere toplam gurufl harcama yap lm flt. Harcamalar n düzeyi harekât n seyrine ba l olarak aydan aya önemli farkl l klar göstermiflti. En fazla harcama 1237/ y l n n Cemaziyelevvel (1822 Ocak ay ) ay içerisinde yap lm fl olup gurufla tekabül etmiflti 66. Ali Pafla n n Öldürülmesinden Sonra Arnavutluk taki Geliflmeler Ali Pafla n n ortadan kald r lmas Rum isyan n n baflar s n engellemedi i gibi Arnavutluk sorununun da bitmesi anlam na gelmiyordu. Bu tecrübeden sonra Sultan, hâlâ fiilen varl n devam ettiren flkodra paflas n n gücünün artmas na raz olamazd. Nitekim 1829 y l nda Türk-Rus savafl sona erince Sultan, sürekli merkeze karfl itaatsizlik içerisinde olan ve yar ba ms z niteliklere sahip Arnavut beylerinin yok edilmesini kararlaflt rd. Bu arada Arnavut beyleri bir araya gelerek güçlerini birlefltirme karar alm fllard. Devlet ise 1830 y l A ustos ay nda tüm Güney Arnavutluk taki beyleri Manast r a yak n bir kasabaya ça rm fl ve Padiflaha ba l l klar n bildirmeleri halinde ödüllendirileceklerini bildirmiflti. Bununla birlikte beklenen olmam fl ve gelen misafirler bandoyla karfl land ktan sonra kurfluna dizilmifltir. Rumeli kuv- 65 MAD 18671, s.2-144, / Masraf kalemleri hakk nda genel bir fikir verebilmek için 1236 y l Cemaziyelâhir (Mart 1821) ay içerisinde yap lan harcamalar n özet bir dökümü ç kar lm fl ve Ek 1 de gösterilmifltir (MAD 18671, s.25-28, 1236/ ). 66 MAD 18671, /

19 TEPEDELENL AL PAfiA 1053 vetlerinin komutan M.Reflit Pafla kontrolünde gerçeklefltirilen bu olay esnas nda 500 Arnavut beyinin öldürüldü ü belirtilmektedir 67. Ard ndan Reflit Pafla 1831 y l nda kuzeye yönelerek flkodral Mustafa Buflhati nin üzerine gitmifl ve onu a r bir yenilgiye u ratm flt r. Bu olaydan sonra Buflhati teslim olup Sultan n hakimiyetini tan m fl, böylece flkodra Paflal da fiilen sona ermifltir. Paflal klar n yok edilmesinden sonra Sultan, merkezileflme çabalar na h z vermifl ve Arnavutluk ta kontrolü sa lamak için bir dizi siyasi, idari ve askeri tedbir alm flt r. Ülke (Arnavutluk) önce üç, sonra dört vilayete ( flkodra, Manast r, Yanya ve Kosova), vilayetler de sancak ve kazalara ayr lm flt r. Bu yap lanmayla Arnavut bölgelerinin idari aç dan birbirinden kopmas sa lanm flt. Sultan ayr ca, feodal sistemi yeniden kurma yerine zaptedilen çiftliklerin reorganize edilmesine çal flt. Vergi sisteminde de de ifliklik yap larak, vergilerin Arnavut beyler yerine devlet memurlar vas tas yla toplanmas na baflland. Askerlik hizmetleri ise 7-10 y l aras nda belirlendi 68. Bu tedbirler, Arnavut halk kitlelerinin muhalefetini daha da art rm fl; vergi yükü a rlafl rken, devlet memurlar n n vergi toplamadaki rüflvet ve suiistimalleri yayg nlaflm flt. Neticede kuzeyden güneye kadar tüm Arnavutluk- ta reformlara karfl efl zamanl isyanlar ortaya ç kt 69. syanlar n hepsi bast - r lm flt, ancak bu, padiflah n k rsal bölgelerdeki otoritesinden fiilen vazgeçmesi pahas na baflar lm flt. Bu da, isyanlar n daha az s k hale gelmesini sa lam flt 70. Tanzimattan sonra da Arnavutluk sorunu tüm a rl yla devam etmiflti. Padiflah, genel bir isyan engellemek amac yla Tanzimat reformlar n aflamal olarak uygulam flt. Reformlar, 1843 te Kosova da, 1844 te flkodra da, 1845 te ise Yanya da uygulamaya konuldu. Fakat, ülkenin her yerinde toplum kesimlerinden büyük direnifl ve isyanla karfl lafl ld y llar aras nda devam eden bu isyanlar n bafl aktörü ço u Müslüman olan da l k bölgelerin çiftçileriydi. Ramadan Marmullaku isyanlarla ilgili flu de erlendirmeyi yapmaktad r: isyanlar daha çok eski rejim alt nda çiftçi ve feodal lordlar n elde etti i lokal otonomiyi korumay hedeflemifl olmas na ra men on- 67 E.Jacgues, a.g.e. s.251; J.Pettifer, a.g.e., s.31; Polo-Putto, a.g.e., s.104; Odysseus, s.407; A. Lagoechi, a.g.e., s.35; Tom Winnifrith, Perspectives on Albania, London 1992, s Polo-Putto, a.g.e., s Albania: General Information, Tiran 1984, s Polo-Putto, a.g.e., s.105.

20 1054 AHMET UZUN lar n ayn zamanda daha genifl bir ulusal ve Balkan ölçe inde hedefi vard. Çünkü onlar mparatorlu un tüm idari sistemine karfl yd. Vergiler ve di er yükler, 7-12 y l aras nda süren askerlik hizmetleri ve benzeri uygulamalar Arnavutluk ta ve mparatorlu un idaresi alt ndaki di er bölgelerde tahrip edici ekonomik etkiler yapm flt. Sistemin yaratt ekonomik eflitsizlikler sosyal düflmanl klara yol açm fl ve Osmanl yöneticilerine karfl ulusal bir hassasiyeti kuvvetlendirmifltir. Dolay s yla Arnavut çiftçilerin isyan, Türklerin yönettikleri topraklar birlefltirmesine dayanan yeni merkezi sisteme a r bir tepkiydi 71. K saca Ali Pafla n n öldürülmesi Arnavutluk sorununun çözümü için ciddi bir fayda sa lamam fl, Devlet tüm 19. yüzy l boyunca bu meseleyle u raflmak zorunda kalm flt r. TEPEDELENL AL PAfiA NIN MAL VARLI I Ac mas zl, kurnazl ve diplomatik bilgisiyle Yanya Aslan olarak an - lan Ali Pafla, servet edinme hususunda da benzer bir unvan alabilecek kabiliyetteydi. Babas ndan sadece iki çiftlik miras alan Pafla, zamanla yüzlerce çiftli in ve binlerce gelir getiren gayrimenkulun sahibi olmufltu. Osmanl Devleti gibi feodalleflme e ilimleriyle sürekli mücadele edilen, afl r zenginleflmeler için müsadere uygulamas n n geleneksellefltirildi i bir ülkede, bir ayan n bu derece serveti biriktirmesi ve idam na kadar korumas ilgi çekici bir husustur. Üstelik Ali Pafla servetinin neredeyse tamam n meflru olmayan yollarla elde etmiflti. Bâb âli onun devlet ad na yapt baz hizmetleri ve stanbul a gönderdi i paralar dikkate alarak, birçok gayri meflru faaliyetine göz yummufl veya yummak zorunda kalm flt. Asl nda, Ali Pafla da Devletin bölgedeki istikrar aç s ndan kendisine ve kendisi gibilere muhtaç oldu unu biliyordu ve bu durumu amaçlar na ulaflmak için her zaman Bâb âli ye karfl bir koz olarak kullanm flt. Devlet bask s d fl nda Ali Pafla için büyük bir servet biriktirmenin önünde engel olabilecek ikinci bir unsur halk n muhalefeti idi. Ancak, Ali Pafla bunu, emrindeki çok say da askerle izole edebiliyordu. flte Tepedelenli nin mal varl n incelerken, onun Devletle ve halk yla olan kendine has iliflkilerini daima göz önünde bulundurmak gerekir. Ali Pafla n n Zenginli inin Kaynaklar Ali Pafla n n mal varl esas olarak devlet ad na görevler üstlenmesinin ard ndan büyümeye bafllam flt r. Ali Pafla devletin kendisine verdi i görevleri suiistimal ederek, daha çok iktidar ve servet biriktirmenin bir arac olarak 71 Marmullaku, a.g.e, s.21.

21 TEPEDELENL AL PAfiA 1055 kullanm flt r. Örne in Rumeli derbentler naz rl yard mc l na atand - nda, görevi eflk yal önleme olmas na ra men Ali Pafla bizzat eflk yalar n faaliyetlerini kolaylaflt rm fl ve karfl l nda önemli mebla lar edinmifltir 72. O, servet edinmek için meflru veya gayri meflru oldu una bakmaks z n her yöntemden yararlanma yoluna gidiyordu. Servet edinmek için yapamayaca bir ifl, denemeyece i bir yol olamazd. Bu amaçla en s k kulland yöntemler ise flöyleydi 73 : -Devlet ad na 1/10 nisbetiyle al nmas gereken vergiyi 1/5 ile toplayarak aradaki fark ele geçiriyordu. -Köy ve kasabalara kanunsuz veya keyfi vergi yüklüyordu. -Erkek çocu u olmayanlar n miras na el koyuyor veya zenginlerin terekelerine sahip ç k yor, mallar n haks z olarak gasbediyordu. -Mahkemede görülen davalardan vergi al yor ve ayr ca mülkiyeti dava konusu olan her mal n de erinden %10 vergi topluyordu. - hracat ve ithalattan (keyfi) gümrük vergisi al yordu. -Ucuza ald mallar zorla pahal ya sat yordu. -Belirli amaçlar için yan na gelenlerden rüflvet ve hediye al yordu. -Devlet ad na harekâta gidildi inde, yol boyunca halktan ve yakalanan eflk yalardan büyük miktarlarda haraç topluyordu. -Özellikle mücadele halinde oldu u çevre bölgeleri ya mal yordu. Tepedelenli nin zenginli inin en önemli kayna n çiftlikleri oluflturmaktayd. Kendisi, o ullar yla birlikte yüzlerce çiftli in sahibi olmufltu. Ancak bu çiftliklerin tamam na yak n haks z yöntemlerle, bazen korkutma ve gasp ile ele geçirilmiflti. Bizzat Ali Pafla yla da görüflmüfl olan ngiliz William Leake, topraklar n köylülerden Paflan n eline nas l geçti iyle ilgili flu örne i vermektedir: Matzuki, buralar son ziyaretimden sonra Vezir Ali nin çiftli i haline geldi. Mali yükümlülüklerini ödeyemeyen fakir köylüler Yanya da ve di er yerlerde %20 faizle borçlanmak zorunda kal yorlard. Bu zorunluluk zamanla artm fl, dolay s yla halk n bir k sm A refe ye kaçm fl geri kalan da tüm kasaba ve topraklar n satma teklifiyle Vezire (Ali ye) ç km fllard. Ali - 72 Palmer, a.g.e, s Palmer, a.g.e, s

22 1056 AHMET UZUN den 12 kese para talep etmifllerdir, ancak kendilerine sadece 2 kese para verilmiflti 74. Ali Pafla, topraklar n kendi kontrolünde çiftlikleflmesini sa layarak önemli bir gelir kayna yaratm flt. Ayr ca birçok köyü çiftli e dönüfltürerek, buralardan düzenli gelir elde ediyordu. Mesela Alasonya da 300 haneli bir köyü çiftli e dönüfltüren Ali Pafla buradan her y l gurufl mebla tahsil etmeye ve köylünün tar msal üretiminin üçte birini kendine almaya bafllam flt. Ayn kazada bir baflka köyü, reayas n n guruflluk borcunu ödemeyi üstlenmek suretiyle çiftli e dönüfltürmüfl, üstlendi i borcu ise ödememiflti. Ali Pafla T rhala Sanca nda ise 15 köyü çiftli e çevirmifltir. Bu köylerdeki araziler reayan n elinde bulunurken, Ali Pafla taraf ndan korkutma ve bask yöntemleriyle ele geçirilmifltir. Bu çiftliklerde üretilen ürünlerden de üçte bir hissesi Ali Pafla taraf na veriliyordu 75. Tepedelenli nin çiftliklefltirme için kulland benzer bir yöntem, de- iflik insanlar n mülkünde olan topraklara, ekilen toprak miktar na göre sahiplerine maktu bir ücret vermek suretiyle (mesela, dönüm bafl na 2 gurufl) zaptetmekti. Bu yöntemle Alasonya da dört çiftli i ele geçiren Ali Pafla, ço u zaman ise herhangi bir bedel ödemeden köylülerin elindeki topraklar zaptediyor ve ard ndan çiftli e dönüfltürüyordu. Pafla, Dominik kazas nda 5 çift arazisi olan bir çiftli i, Alasonya da 3 çift arazisi olan bir çiftli i, T rhala da ise 5 çiftli i ve Çatalca da 240 dönüm arazisi olan bir çiftli i bu flekilde ele geçirmiflti. Çiftlikleri gerçek de erinin çok alt nda bir bedelle köylülerden sat n almak, Paflan n baflvurdu u bir baflka yöntemdi. T rhala da Fatma Hatun isimli bir kad n n de iflik çiftliklerde bulunan 22 çift arazisini ve belirli say da dükkan, konak gibi emlâk n Paflan n 20 bin gurufl bedelle zorla sat n ald anlafl lmaktad r. Ayn flekilde Ali Pafla, T rhala da üç çiftlikte de iflik kiflilerin mülkünde olan 23,5 çift araziyi gurufl bedelle; Lütfullah A a isimli bir flahs n de iflik çiftliklerdeki 27 çift arazisini gurufl bedelle; dört çift arazisi olan bir çiftli i ise 1000 gurufl bedelle tasarrufuna geçirmifltir. Ayr ca bir k s m topra Tepedelenli taraf ndan sat n al nan baz çiftliklerin kalan arazilerinin de zaman içerisinde Pafla taraf ndan haks z yöntemlerle ele geçirildi i görülmektedir. Son olarak Paflan n topra ve bir k s m geliri 74 Aktaran H. nalc k, D.Quataert; An Economic and Social History of the Ottoman Empire: , Cambridge 1994, s D.BfiM.MHF 13315, s.3-5, 1235/

23 TEPEDELENL AL PAfiA 1057 dini kurumlara veya vak flara tahsis edilmifl baz çiftlikleri de zaptetti i anlafl lmaktad r 76. Tüm bu anlat lanlar n fl alt nda Ali Pafla n n büyük servetinin, bask ve zulümle halktan toplad aidatlara ve zorla veya düflük bedelle ya da benzer yöntemlerle köylülerin ellerindeki topraklar alarak gelir getiren çiftliklere dönüfltürmesine dayand ortaya ç kmaktad r. Onun gücü o ullar n n çeflitli devlet görevleri üstlenmesiyle daha da büyümüfltü. Bask ve zulüm hususunda baba ile o ullar aras nda herhangi bir fark bulunmuyordu. Ali nin o ullar ndan Veli Pafla n n Mora da görev yapt s ralarda halktan canavarca para s zd rd belirtilmekteydi 77. Veli Pafla n n Yeniflehir ve T rhala da yapt bask ve toplad haks z aidatlar hakk nda bölgedeki bir devlet görevlisinin yazd flikâyette yer alan flu ifadeler bu yarg y do rular niteliktedir: Veli Pafla Yeniflehir-i Fenar ve civâr nda onun bunun çiftlikât n ve kuralar n zabtederek sekizbin kîse îrâd tedârük edüp zîr-i destinde ve zîr-i deste- inde olan çiflikât n üzerlerine edâs lâz mgelen tekâlifat- pâdiflahîden bir tekâlifi verdirmeyüp bi-z-zarûre âherler ne tahmîl ve Yeniflehir-i Fenar kazas ve ol-havâlî kazalar bu esbâb ile harâba yüz tutmufltur.... Ayn görevli devamla derbentlerin muhâfazalar na me mûr olan bölükbafl lar n z hilâf- emr ü r zâ mürûr ü ubûr eden ebnâ-yi sebîlin ve hademin devletin her yerinden ne ald klar ndan habersiz sâir eyledikleri mezâlim ve teâddîyât flöyle dursun bu kadar o ullar n zda ve etrâf n zda ferec vermeye Allah ve Padiflah raz olur mu? Cenâb- devletleri o ullar n z kendiniz gibi vezir ettiniz ve bölükbafl lar n z dahi mîrimîrândan ziyâde etti iniz ve herbiri kendi bafl na hükm-i hükûmet eder zîr-i destinizde olan memâlik-i pâdiflâhi ve fukarâ- raiyyet üç vezire ve yirmi mîrimîrâna tahmîl ve tâkat getürebilir mi? 78 diyerek zulmün boyutlar n n ne derece ilerledi ini anlatmaktad r. Ali Pafla n n Mal Varl n n Tesbiti ve Zaptedilmesi Tepedelenli nin fermanl ilan edilmesinden sonra kendisinin ve o ullar n n tüm servetlerinin devletçe zaptedilmesine karar verilmiflti. Buna göre 76 D.BfiM.MHF 13315, s.3-5, 1235/ Ali Pafla, Alasonya da 80 haneli olup sakinlerinin, stanbul daki bir vakfa 1000 gurufl ve ayr ca y ll k vergi vererek üretim yapt bir köyü, vakfa verilen 1000 guruflluk mebla la birlikte vergi olarak (senelik) maktu 2500 gurufl ödemek kofluluyla çiftli e dönüfltürmüfltü. Ard ndan buradaki hane sakinlerinin ellisini Yeniflehir-i Fenar kazas ndaki bir baflka köye göndermifl ve ayr ca senelik ödenen vak f aidat yla vergi bedelini tekrar reayaya yüklemiflti (Ayn defter, s.3, 1235/ ). 77 Palmer, a.g.e., s Cev. Dah. 2054, 1218/

24 1058 AHMET UZUN Ali Pafla ve aile bireyleriyle taraftarl nda srar edenlerin tüm menkul ve gayrimenkul varl klar Darphane-i Âmire taraf ndan zaptedilecek ve yönetilecekti. Her sancakta tespit edilecek kaynaklar n (çiftliklerin) hem yeniden imar ve yap land r lmas hem de lây k yla yönetilmesi için çiftlik-i hümâyûn naz r ismiyle birer memurun gönderilmesi, her memura kanuna göre Darphane-i Âmire den uygun miktarda maafl ba lanmas ; maktu yöntemin cari oldu u kaynaklar n ise emaneten idaresi veya bu mümkün olmazsa iltizama verilmesi kararlaflt r lm flt. Böylece bir y l n sonunda tüm bu çiftlik ve di er kaynaklar n y ll k has latlar tespit edilecek ve ona göre yeni uygulamalara gidilecekti. Tepedelenli nin zaptedilecek han, dükkan, menzil ve benzeri gayri menkullerinin ise tayin olunacak çiftlik naz rlar vas tas yla ve aç k art rma yöntemiyle sat lmas, elde edilen gelirlerin Darphane-i Âmire ye gönderilmesi benimsenmiflti 79. K ymetli Maden/Eflya ve Alacak fieklindeki Mal Varl Ali Pafla ve o ullar n n mal varl üç ana kalemden olufluyordu. Bunlardan ilki yukar da belirtildi i üzere kendisi hayattayken zaptedilmeye bafllayan çok say daki çiftlik ve çiftliklerin içinde veya baflka bölgelerde bulunan çeflitli iltizam gelirleriydi. Di er önemli bir kalem, ölümünden sonra Yanya kalesinde ele geçirilen hazineleriydi. Son olarak ise paflal n n s n rlar içerisinde bulunan çeflitli kiflilerden olan alacaklar yd. Bu son iki kalemde yer alan alacaklar Paflan n ölümünden sonra ele geçirilen defterlerin tercümelerinden ve pafla ve o ullar n n yak nlar ile yaz c l n yapan kiflilerin ifadelerinden hareketle tespit edilmiflti. Bu amaçla Paflan n ölümüyle birlikte söz konusu defterler ele geçirilmifl, ilgili kifliler de tek tek dinlenmiflti 80. Ali Pafla n n Yanya da ele geçirilen muhallefat n n büyük olmas beklendi inden, bunun yaz lmas için Sofya naz r Hasan Tahsin özel olarak görevlendirilmiflti 81. Ancak Paflan n ele geçen hazinesi beklenenden bir hayli düflük ç km flt. Bunun en önemli sebebi Ali nin Mora isyan na yard m için Rumlara büyük mebla lar vermesiydi. W.Palmer a göre hazinelerin de eri 40 milyon guruflu buluyordu 82. Ancak Paflan n hazinesinin gerçek de erinin 79 Ayniyyat Defterleri 610, s.63, 1236/ Ali Pafla n n nakit mal varl yaz c s Manto, yak n dostu Tanafl Vaye, kar s ve Simyo isimli flah slardan; o lu Muhtar n mal varl yaz c s Dimitri Permingos, Yanyal Dimitri Deroso ve Yanyal Ali Efendi den, Veli Pafla n n mal varl ise yaz c s Dimitri den sorulmufltu (HH 31844, 1237/ ). 81 Ayyniyat Defterleri 610, s.104, 1237/ Palmer, a.g.e., s.205.

25 TEPEDELENL AL PAfiA 1059 bu miktara ulaflt flüphelidir. Çünkü onun öldürülmesinden sonra Yanya kalesinde tespit edilen alt nlar n rayiç de erinin gurufl oldu u anlafl lmaktad r. Alt nlar n d fl nda Ali nin adet beflli alt n, adet ecnas- guruflu ele geçirilmifl ve ayr ca gurufla tekabül eden paras n n oldu u tespit edilmiflti 83. Tüm bunlar dikkate al nd nda Ali Pafla- n n Yanya kalesinde belirlenen hazinesinin 27 milyon gurufl civar nda oldu- unu söylemek mümkündür. Paflan n o ullar n n çiftlik d fl ndaki mal varl klar n n bir k sm Anadolu- ya geçifllerinde yaz lm fl ve kendilerine teslim edilmifl, öldürülmelerinden sonra ise bunlara el konulmufltur. Gerek Paflan n gerekse o ullar n n, burada belirtilenler d fl nda da mücevher ve benzeri de erli varl klar n n bulundu u tahmin edilebilir. Nitekim Muhtar Pafla n n, mücevherat n n bir k sm n gömdü ü belirtilmifl, Veli Pafla n n ise teslim olmadan önce Preveze- de bulunan Miner isimli ngiliz konsolosuna k sa bir müddet için (muhtemelen içinde mücevher olan) iki sand k teslim etti i yaz c s Dimitri taraf ndan ifade edilmiflti. Ancak konsolosun bu sand klarla gizlice kaçt - n n anlafl lmas üzerine mesele incelenmifl ve sand klar n Ayamadere adas nda oldu u yönünde bilgi edinilmifltir. Bunun üzerine ngiltere elçisi nezdinde sand klar n stanbul a getirtilmesi için çal flmalar bafllat lm fl olmas na ra men olumlu bir sonuç al n p al nmad kesin de ildir 84. Bunlar n haricinde Ali Pafla n n Yanya da kaleye kapanmazdan üç ay önce 10 milyon guruflluk bir mebla Korfu adas na kaç rmaya çal flt, ancak bunun gerçekleflip gerçekleflmedi inin bilinmedi i Veli nin yaz c s Dimitri taraf ndan ifade edilmifltir 85. Ali Pafla ve o ullar n n çeflitli vilayetlerin halk ndan olan alacaklar da önemli bir yekûn oluflturuyordu. Devletin, söz konusu yekûnun tahsil edilebilmesi için öncelikle kimlerden veya nerelerden hangi miktarda alacak oldu unu tespit etmesi gerekiyordu. Bu amaçla ele geçirilmifl olan Rumca yaz l defter ve di er evraklar tercüme ettirilerek alacak toplam na ulafl lm flt. Halk n, Paflaya ve o ullar na olan borçlar genellikle flu kalemlerden olufluyordu: Çiftlik sakinlerinin borçlar ndan, köylülerin vergi borçlar ndan, nüzül 83 HH A, 1237/ Ali Pafla n n hazinesindeki alt nlar çeflit çeflitti. Miktarlar farkl olmak üzere Macar, spanyol, Ceneviz, stanbul, M s r ve daha birçok alt n türü bulunmaktayd. Bunlar n birim fiyatlar oldukça farkl olup, 2 ile 100 gurufl aras nda de iflmekteydi (Ayn belge). 84 HH 31844, 1237/ HH 32123, 1237/

26 1060 AHMET UZUN ve avar z zimmet bedellerinden, t mar cebelü zimmetlerinden, cizye evrak zimmetlerinden, a nam say c l borçlar ndan, köy âflar bedelinden, ispenç akçelerinden, çiftlik has latlar ndan, k fllak iltizam ndan, mand ralar n iltizam bedellerinden, seferiye akçesinden, mukataa hesaplar ndan, gümrük hesaplar ndan, Paflan n çiftliklerini iflleten kiflilerin çiftlik has lat ndan, memleket vergilerinden, çiftlik iltizam bedellerinden, a nam resimlerinden vs. Bu borç kalemleri içerisinde en büyük mebla ise çiftlik sakinlerinin borçlar, köylünün vergi borçlar, k fllak iltizam borçlar, cizye zimmetleri ve zahire bahas ndan olan alacaklar teflkil ediyordu 86. Alacaklar n miktar ve vilayetlere göre da l m ise flöyleydi 87 : Tablo1: Ali Pafla ve O ullar n n Çeflitli Vilayetlerden Alacaklar Vilayet Alacak Miktar (Gurufl) Avlonya Yanya Delvinye Pafla T rhala Selanik Elbasan Ohri nebaht A ustos Toplam Paflan n vilayetlerden olan yaklafl k 15 milyon guruflluk mebla d fl nda Yeniflehirli bir sarraftan ve di er iki flah stan gurufl olmak üzere toplam guruflluk daha alaca vard 88. Bunlarla birlikte toplam alacak miktar gurufla ulaflmaktad r. Buradan hareketle, Ali Pafla ve o ullar ndan alt n/k ymetli eflya ve alacak fleklinde ele geçirilen toplam mebla n 43 milyon guruflu aflt n belirtmek mümkündür. Ali Pafla n n Çiftlikleri ve ltizam Gelirleri Ali Pafla n n zenginli inin temelinde tasarrufundaki yüzlerce çiftlikten elde etti i gelirler yat yordu. Paflan n tüm mal varl n n zaptedilmesi kara- 86 HH 21137, s.2-24, 1237/ HH 137, 1237/ HH A, 1237/ ; HH 21137, s.18, 1237/

27 TEPEDELENL AL PAfiA 1061 r ndan sonra, çeflitli kazalarda bulunan çiftlikler merkezden görevlendirilen kiflilerce tek tek incelenmifl ve gerekli bilgiler defterlere geçirilmifltir. Çiftliklerle ilgili haz rlanan ilk deftere göre, Paflan n tasarrufunda 450 ye yak n çiftlik bulunmaktayd. Afla daki tablodan ve tabloya ait notlardan da anlafl laca üzere Pafla, çiftliklerin önemli bir k sm nda, reayaya hiçbir destek sa lamaks z n ürünün üçte birini kendisi için al yordu. Bazen çiftliklerden aynî veya nakdî olarak maktu aidatlar topluyordu. Hissesinin oldu u çiftliklerden de üründen maktu bir pay almaktayd. Çiftliklerde aylakç olarak çal flanlardan maktu bir aidat ve ayr ca hane kiras al n rken; çiftlikte bulunan çay r, de irmen, menzil, dükkan vb. gibi yerler kiraya veya iltizama veriliyordu. Çiftlik bünyesindeki ba lar n mülkiyeti genellikle çiftlik sakinlerine aitti, ancak bunlardan da maktu bir bedel toplan yordu. Çiftliklerden ayr ca a al k varidat ad yla bir bedelin al nd da vaki olmaktayd. Afla daki tabloda Ali Pafla n n çiftlikleriyle ilgili haz rlanan ilk defterlerden yararlan larak hangi kazada kaç tane çiftli in bulundu u ve bunlara ait rakamlar verilmifltir 89. Çiftliklerdeki ortak uygulamalar hakk ndaki baz bilgiler vermek için tabloya k sa notlar eklenmifltir. 89 MAD 9761, s.4-152, /

28

Gazi Osman. Tarih yazan. Tarihimizdeki en önemli savunma savafl Çanakkale de verilmifltir. Bu savafltan önce, 187778 deki Osmanl -Rus Savafl

Gazi Osman. Tarih yazan. Tarihimizdeki en önemli savunma savafl Çanakkale de verilmifltir. Bu savafltan önce, 187778 deki Osmanl -Rus Savafl Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren Tarih yazan Gazi Osman Pafla Tarihimizdeki en önemli savunma savafl Çanakkale de verilmifltir. Bu savafltan önce, 187778 deki Osmanl -Rus Savafl s ras nda Türk askerinin yazd

Detaylı

Umman Tarihinin Dönüm Noktalar

Umman Tarihinin Dönüm Noktalar Umman Ülke ad : Umman Sultanl Eski ad : Maskat ve Umman Yüzölçümü: 212.460 km. Sahil fleridi: 2.092 km. Resmî Dili: Arapça ( ngilizce, Baluchi, Urdu) Din: Müslümanl k, Hinduizm Nüfus: 2.622.198 (Temmuz

Detaylı

Kan tl yoruz: Dersim de Zehirli Gaz Kullan lmad

Kan tl yoruz: Dersim de Zehirli Gaz Kullan lmad OTOPS Cengiz Özak nc 1965 ten Günümüze DÜNYA DA VE TÜRK YE DE LK KEZ! İngiliz Devlet Arşivlerinden Gizli Belgelerle Kan tl yoruz: Dersim de Zehirli Gaz Kullan lmad Türkiye ye yöneltilen suçlama; özetle

Detaylı

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ 12 NİSAN 2013-KKTC DR. VAHDETTIN ERTAŞ SERMAYE PIYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın

Detaylı

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uygulama Önerileri 59 Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uluslararas ç Denetim Meslekî Uygulama Standartlar ndan Standart 1110 un Yorumu lgili Standart 1110 Kurum çi Ba

Detaylı

F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme

F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme S GORTA KOM SYON G DER BELGES mali ÇÖZÜM 171 Memifl KÜRK* I-G R fi: F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme göstermifltir. Geliflmifl ekonomilerde lokomotif rol üstlenen

Detaylı

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari 4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari Mustafa CER T* I. G R fi Bu yaz da 1479 say l yasaya göre yafll l l k, malullük ve ölüm

Detaylı

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

ÜN TE I. EDEB YATLA DÜfiÜNCE, SOSYAL VE S YAS HAYATIN L fik S. 1. Edebiyat, Sosyal ve Siyasi Hayat liflkisi. 2. Yenileflme Dönemi. Özet.

ÜN TE I. EDEB YATLA DÜfiÜNCE, SOSYAL VE S YAS HAYATIN L fik S. 1. Edebiyat, Sosyal ve Siyasi Hayat liflkisi. 2. Yenileflme Dönemi. Özet. ÜN TE I EDEB YATLA DÜfiÜNCE, SOSYAL VE S YAS HAYATIN L fik S 1. Edebiyat, Sosyal ve Siyasi Hayat liflkisi 2. Yenileflme Dönemi Özet Test I 1 + BU BÖLÜMÜN AMAÇLARI Bu üniteyi çal fl p bitirdi inizde; *

Detaylı

SOSYAL ŞİDDET. Süheyla Nur ERÇİN

SOSYAL ŞİDDET. Süheyla Nur ERÇİN SOSYAL ŞİDDET Süheyla Nur ERÇİN Özet: Şiddet kavramı, çeşitli düşüncelerden etkilenerek her geçen gün şekillenip gelişiyor. Eskiden şiddet, sadece fiziksel olarak algılanırken günümüzde sözlü şiddet, psikolojik

Detaylı

Yeniflemeyen Zarlar B:

Yeniflemeyen Zarlar B: Yeniflemeyen Zarlar Ahmet, Belgün den daha uzun boyluysa, Belgün de Cemal den daha uzun boyluysa, Ahmet, Cemal den daha uzun boyludur, önermesi hiç kuflkusuz do rudur. Çünkü A > B ve B > C eflitsizliklerinden,

Detaylı

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas 1 Prof. Dr. Yunus Kishal Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi Tekdüzen Hesap Sistemi ve Çözümlü Muhasebe Problemleri 4. Bas Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulama Tebli leri

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

Tarihimizde Kuzey Afrika n n unutulan yeri

Tarihimizde Kuzey Afrika n n unutulan yeri Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren Tarihimizde Kuzey Afrika n n unutulan yeri Kuzey Afrika da, Libya, Tunus, Cezayir ve Fas kapsayan bölgeye Ma rip ad verilir. as n d fl nda, söz konusu ülkelerin tarihinde

Detaylı

VERG NCELEMELER NDE MAL YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, MAL YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM

VERG NCELEMELER NDE MAL YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, MAL YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM VERG NCELEMELER NDE YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM Fatih GÜNDÜZ* I-G R fi Son y llarda ekonomide meydana gelen olumlu geliflmelerle gayrimenkul piyasas

Detaylı

YARGITAY 2. HUKUK DA RES

YARGITAY 2. HUKUK DA RES YARGITAY 2. HUKUK DA RES 2674 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 6 Y l 2007 YARGITAY 2. HUKUK DA RES E: 2005/20742 K: 2006/5715 T: 18.04.2006 M RASÇILIK SIFATI M RASIN NT KAL ZAMAN YÖNÜNDEN UYGULANACAK

Detaylı

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir 2002 May s ay nda yap lan Birleflmifl Milletler Çocuk Özel Oturumu öncesinde tüm dünyada gerçeklefltirilen Çocuklar çin Evet Deyin kampanyas na Türkiye

Detaylı

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl 220 ÇEfi TL ADLARLA ÖDENEN C RO PR MLER N N VERG SEL BOYUTLARI Fatih GÜNDÜZ* I-G R fi G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl Primi,Has lat Primi, Y l Sonu skontosu)

Detaylı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i. 3. Ödemeler Dengesi

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i. 3. Ödemeler Dengesi Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i 3. Ödemeler Dengesi 2003 y l nda 8.037 milyon dolar olan cari ifllemler aç, 2004 y l nda % 91,7 artarak 15.410 milyon dolara yükselmifltir. Cari ifllemler aç ndaki bu

Detaylı

Almanya n n Ermeni Politikalar

Almanya n n Ermeni Politikalar Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren Almanya n n Ermeni Politikalar Birinci Dünya Savafl s ras nda, Osmanl Devleti vatandafl Ermeniler, do uda ilerleyen Çarl k Rusya s ordusuna kat lm fl, Mart 1915 te ise

Detaylı

EVOK Güvenlik in hedefi daima bu kalite ve standartlarda hizmet sunmakt r. Hasan ERDEM R. Mustafa AL KOÇ. Yönetim Kurulu Baflkan.

EVOK Güvenlik in hedefi daima bu kalite ve standartlarda hizmet sunmakt r. Hasan ERDEM R. Mustafa AL KOÇ. Yönetim Kurulu Baflkan. EVOK Güvenlik, ülkemizde büyük ihtiyaç duyulan güvenlik hizmetlerine kalite getirmek amac yla Mustafa Alikoç yönetiminde profesyonel bir ekip taraf ndan kurulmufltur. Güvenlik sektöründeki 10 y ll k bilgi,

Detaylı

T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de

T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de KURUMLARDAN ELDE ED LEN KAR PAYLARININ VERG LEND R LMES VE BEYANI Necati PERÇ N Gelirler Baflkontrolörü I.- G R fi T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de flirketlerce

Detaylı

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası 2007 NİSAN EKONOMİ Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası Türkiye ekonomisi dünyadaki konjonktürel büyüme eğilimine paralel gelişme evresini 20 çeyrektir aralıksız devam ettiriyor. Ekonominin 2006 da yüzde

Detaylı

Ekonomi Alan ndaki Uygulamalar ve Geliflmeler 2

Ekonomi Alan ndaki Uygulamalar ve Geliflmeler 2 Atütürk ün Dünyas Cengiz Önal Ekonomik kalk nma, Türkiye'nin özgür, ba ms z ve daima daha kuvvetli olmas n n ve müreffeh bir Türkiye idealinin bel kemi idir. Tam ba ms zl k ancak ekonomik ba ms zl kla

Detaylı

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir.

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. OYUNCA IN ADI Akl nda Tut YAfi GRUBU 4-6 yafl OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. GENEL KURALLAR Çocuklar n görsel belle inin

Detaylı

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. KAVRAMLAR Büyüme ve Gelişme Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. Büyüme Büyüme, bedende gerçekleşen ve boy uzamasında olduğu gibi sayısal (nicel) değişikliklerle ifade edilebilecek yapısal

Detaylı

SOSYAL GÜVENL K REFORMUNDA ASKERL K BORÇLANMASI

SOSYAL GÜVENL K REFORMUNDA ASKERL K BORÇLANMASI SOSYAL GÜVENL K REFORMUNDA ASKERL K BORÇLANMASI Resul KURT* I. G R fi 5510 say l Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu 16.06.2006 tarih ve 26200 say l Resmi Gazetede yay nlanm flt r. 5510 say

Detaylı

Duhanc Hac Mehmet Sok. No: 35 Küçükçaml ca Üsküdar - stanbul

Duhanc Hac Mehmet Sok. No: 35 Küçükçaml ca Üsküdar - stanbul Yay n no: 07 Sohbet : 01 stanbul 2008, 1. Bask ISBN 978-975-8757-08-4 Editör: Necdet Y lmaz Hadis Tahriçleri Süleyman Sar Kitap konsept ve tasar m : GNG TANITIM Kitap iç uygulama: TN LET fi M Bask : Acar

Detaylı

Yapı ve Deprem Yönetmelikleri, alan kullanım yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi ve gerekiyorsa yeniden düzenlenmesi

Yapı ve Deprem Yönetmelikleri, alan kullanım yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi ve gerekiyorsa yeniden düzenlenmesi Afet Yö netimi İnsan toplulukları için risk oluşturan afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması, afetlere karşı hazırlıklı olunması, afet anında hızlı ve etkili bir kurtarma, ilk yardım, geçici barındırma

Detaylı

ENST TÜ SAVAfi VE GREV KLOZLARI (Yard mc tercüme metin) YAT 1/11/85. Bu sigorta ngiliz Yasa ve Uygulamas na ba l d r.

ENST TÜ SAVAfi VE GREV KLOZLARI (Yard mc tercüme metin) YAT 1/11/85. Bu sigorta ngiliz Yasa ve Uygulamas na ba l d r. ENST TÜ SAVAfi VE GREV KLOZLARI (Yard mc tercüme metin) 1/11/85 YAT Bu sigorta ngiliz Yasa ve Uygulamas na ba l d r. 1. TEHL KELER Bu sigorta, her zaman burada gönderme yap lan istisnalara ba l olarak,

Detaylı

3. SALON PARALEL OTURUM XII SORULAR VE CEVAPLAR

3. SALON PARALEL OTURUM XII SORULAR VE CEVAPLAR 3. SALON PARALEL OTURUM XII SORULAR VE CEVAPLAR 423 424 3. Salon Paralel Oturum XII - Sorular ve Cevaplar OTURUM BAfiKANI (Ali Metin POLAT) OTURUM BAfiKANI - Gördü ünüz gibi son derece demokratik bir yönetim

Detaylı

F inansal piyasalar n küreselleflmesi, çokuluslu flirketlerin say lar nda yaflanan

F inansal piyasalar n küreselleflmesi, çokuluslu flirketlerin say lar nda yaflanan PERAKENDE SATIfi YÖNTEM NE GÖRE fiüphel T CAR ALACAKLAR VE B R ÖNER Yrd.Doç.Dr. Bar fl S PAH Marmara Üniversitesi,..B.F., flletme Bölümü, Ö retim Üyesi 1.G R fi F inansal piyasalar n küreselleflmesi, çokuluslu

Detaylı

KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 )

KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 ) KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 ) Kadir ÖZDEM R* 1-G R fi 3628 say l Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rüflvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun, Mal Bildiriminde Bulunacaklar bafll

Detaylı

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına

Detaylı

YASAL FA Z UYGULAMASI VE B R YARGITAY KARARI

YASAL FA Z UYGULAMASI VE B R YARGITAY KARARI KARAR ELEfiT R S YASAL FA Z UYGULAMASI VE B R YARGITAY KARARI KARAR ELEfiT R S Av. MEHMET BAYRAKTAR* I- G R fi 2003, 2004 ve 2005 Mali Y l Bütçe Kanunlar ile; 3095 say l Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine

Detaylı

PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU

PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU Aytaç ACARDA * I G R fi flletmeler belli dönemlerde sat fllar n artt rmak ve iflletmelerini

Detaylı

.. 95. Çeviren: Dr. Almagül sina

.. 95. Çeviren: Dr. Almagül sina .. 95 Türkiye ile Kazakistan: Karfl l kl Kazan mlara Dayal Bir flbirli i Bektas Mukhamejanov * Çeviren: Dr. Almagül sina Kazakistan ba ms zl n kazand ndan itibaren, d fl politika stratejisinde çok yönlü

Detaylı

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*)

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Yönetmelik, Türkiye Bilimsel

Detaylı

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 i Bu sayıda; 2013 Cari Açık Verileri; 2013 Aralık Sanayi Üretimi; 2014 Ocak İşsizlik Ödemesi; S&P Görünüm Değişikliği kararı değerlendirilmiştir.

Detaylı

Gürcan Banger Enerji Forumu 10 Mart 2007

Gürcan Banger Enerji Forumu 10 Mart 2007 Enerji ve Kalkınma Gürcan Banger Enerji Forumu 10 Mart 2007 Kırılma Noktası Dünyanın gerçeklerini kırılma noktalarında daha iyi kavrıyoruz. Peşpeşe gelen, birbirine benzer damlaların bir tanesi bardağın

Detaylı

YARGITAY 7. HUKUK DA RES

YARGITAY 7. HUKUK DA RES YARGITAY 7. HUKUK DA RES 2260 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 5 Y l 2007 YARGITAY 7. HUKUK DA RES E: 2006/1028 K: 2006/1293 T: 24.04.2006 T CARET HUKUKU T CAR DAVA KAVRAMI HAKSIZ EYLEMDEN DO AN DAVA

Detaylı

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU 2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına

Detaylı

Lozan Bar fl Konferans (1)

Lozan Bar fl Konferans (1) ATATÜRK ÜN DÜNYASI Cengiz Önal Lozan Bar fl Antlaflmas, Türk Ulusu nun aleyhine as rlardan beri haz rlanm fl olan ve Sevr Antlaflmas yla ikmal edildi i zannedilen büyük bir suikast n çöküflünü ifade eden

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi 1.0 Girifl 1.1 Bir de erlemenin gözden geçirilmesi, tarafs z bir hüküm ile bir De erleme Uzman n n çal flmas n

Detaylı

KOOPERAT F GENEL KURUL TOPLANTISINA KATILMA VE OY HAKKI BULUNAN K MSELER

KOOPERAT F GENEL KURUL TOPLANTISINA KATILMA VE OY HAKKI BULUNAN K MSELER KOOPERAT F GENEL KURUL TOPLANTISINA KATILMA VE OY HAKKI BULUNAN K MSELER Merdan ÇALIfiKAN* I. G R fi 1163 say l Kooperatifler Kanunu na göre kooperatiflerin zaruri 3 organ bulunmaktad r. Bunlardan en yetkili

Detaylı

Ü lkemizde hizmet akdiyle çal flanlar n, çal flma iliflkilerini düzenleyen üç

Ü lkemizde hizmet akdiyle çal flanlar n, çal flma iliflkilerini düzenleyen üç mali ÇÖZÜM 233 DEN Z ÇALIfiANLARINA ÖDENECEK KIDEM TAZM NATI VE HESAPLANMASI Ali TEZEL* I-Girifl Ü lkemizde hizmet akdiyle çal flanlar n, çal flma iliflkilerini düzenleyen üç ana Kanun bulunmaktad r. Bunlardan

Detaylı

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI 4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI Resul KURT* I. G R fi Ülkemizde 4447 say l Kanunla, emeklilikte köklü reformlar yap lm fl, ancak 4447 say l yasan n emeklilikte kademeli

Detaylı

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri 2 DENET M TÜRLER 2.DENET M TÜRLER Denetim türleri de iflik ölçütler alt nda s n fland r labilmektedir. En yayg n s n fland rma, denetimi kimin yapt na ve denetim sonunda elde edilmek istenen faydaya (denetim

Detaylı

United Technologies Corporation. Tedarikçilerden fl Hediyeleri

United Technologies Corporation. Tedarikçilerden fl Hediyeleri United Technologies Corporation Tedarikçilerden fl Hediyeleri Girifl UTC, malzeme ve hizmetleri bunlar n de erine bakarak sat n al r ve bu süreç içinde hem en iyi de er sa layan fiyat, hem de tedarikçilerle

Detaylı

DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012. Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi

DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012. Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012 Hazırlayanlar Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi Laura D. Tyson, Kaliforniya Berkeley Üniversitesi Saadia Zahidi, Dünya Ekonomik Forumu Raporun

Detaylı

RAN SLÂM CUMHUR YET ANKARA KÜLTÜR MÜSTEfiARLI I WEB S TES H ZMETE AÇILDI www.irankulturevi.com

RAN SLÂM CUMHUR YET ANKARA KÜLTÜR MÜSTEfiARLI I WEB S TES H ZMETE AÇILDI www.irankulturevi.com NTERNET S TES TANITIMI RAN SLÂM CUMHUR YET ANKARA KÜLTÜR MÜSTEfiARLI I WEB S TES H ZMETE AÇILDI www.irankulturevi.com ran slâm nk lâb n n 25. y ldönümü münasebetiyle hizmete aç lan ran slâm Cumhuriyeti

Detaylı

SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R?

SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R? HAKEMS Z YAZILAR MAL PART T ME ÇALIfiMALARDA DENEME SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R? I. Girifl: Erol GÜNER * Sürekli bir ifl sözleflmesi ile ifle giren iflçi, ifli, iflvereni ve iflyerindeki iflçileri tan

Detaylı

30 > 35. nsan Kaynaklar. > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu

30 > 35. nsan Kaynaklar. > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu 30 > 35 nsan Kaynaklar > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu > nsan Kaynaklar Personele Göre fl De il, fle Göre Personel. stanbul Büyükflehir Belediyesi, Personele Göre

Detaylı

TMS 19 ÇALIfiANLARA SA LANAN FAYDALAR. Yrd. Doç. Dr. Volkan DEM R Galatasaray Üniversitesi Muhasebe-Finansman Anabilim Dal Ö retim Üyesi

TMS 19 ÇALIfiANLARA SA LANAN FAYDALAR. Yrd. Doç. Dr. Volkan DEM R Galatasaray Üniversitesi Muhasebe-Finansman Anabilim Dal Ö retim Üyesi 1 2. B Ö L Ü M TMS 19 ÇALIfiANLARA SA LANAN FAYDALAR Yrd. Doç. Dr. Volkan DEM R Galatasaray Üniversitesi Muhasebe-Finansman Anabilim Dal Ö retim Üyesi 199 12. Bölüm, TMS-19 Çal flanlara Sa lanan Faydalar

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir.

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir. ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir. ARISTO 88 ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE 1. KONU 213 say l Vergi Usul Kanunu nun (VUK) 142, 143,

Detaylı

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL Sözlerime gayrimenkul ve finans sektörlerinin temsilcilerini bir araya

Detaylı

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü Nükleer Santrallerde Enerji Üretimi ve Personel E itimi Mehmet TOMBAKO LU* Girifl Sürdürülebilir kalk nman n temel bileflenlerinden en önemlisinin enerji oldu unu söylemek abart l olmaz kan s nday m. Küreselleflen

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı

1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu

1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu mali ÇÖZÜM 177 GENEL SA LIK S GORTASI LE HAYATIMIZDA NELER DE fiecek? Ali TEZEL* 1-G R fi 1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu ad verilen 5510 say l Sosyal Sigortalar ve

Detaylı

Kıbrıs ın Su Sorunu ve Doğu Akdeniz in Hidrojeopolitiği

Kıbrıs ın Su Sorunu ve Doğu Akdeniz in Hidrojeopolitiği Kıbrıs ın Su Sorunu ve Doğu Akdeniz in Hidrojeopolitiği Dursun Yıldız SPD Başkanı 2 Nisan 2016 Giriş Gelişmenin ve karşı duruşun, doğuya karşı batının, kuzey kıyısına karşı güney kıyısının, Afrika ya karşı

Detaylı

Çanakkale. Hava Savafllar 1915-1918. Belgeselcinin Gözüyle Çetin mir

Çanakkale. Hava Savafllar 1915-1918. Belgeselcinin Gözüyle Çetin mir Belgeselcinin Gözüyle Çetin mir 1915-1918 Çanakkale Hava Savafllar Bilindi i gibi Osmanl savafla girdi inde birkaç cephesi vard r. Ancak en önemlisi buradaki Çanakkale Cephesidir. Adeta savafl n can damar

Detaylı

Dikkat! ABD Enerji de Yeni Oyun Kuruyor!

Dikkat! ABD Enerji de Yeni Oyun Kuruyor! Dikkat! ABD Enerji de Yeni Oyun Kuruyor! Dursun YILDIZ topraksuenerji 21 Ocak 2013 ABD Petrol İhracatçısı Olacak. Taşlar Yerinden Oynar mı? 1973 deki petrol krizi alternatif enerji arayışlarını arttırdı.

Detaylı

MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının

MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının bağlantıları kontrol edilir. Güz ve Bahar dönemindeki

Detaylı

TOPLUMSAL ETK NL KLER

TOPLUMSAL ETK NL KLER 10 KASIM ATATÜRK Ü ANMA ETK NL 8 MART DÜNYA EMEKÇ KADINLAR GÜNÜ 1 MAYIS SAVAfiA HAYIR M T NG 398 10 KASIM ATATÜRK Ü ANMA ETK NL 400 STANBUL SERBEST MUHASEBEC MAL MÜfiAV RLER ODASI ISTANBUL CHAMBER OF CERTIFIED

Detaylı

SERMAYE ġġrketlerġnde KAR DAĞITIMI VE ÖNEMĠ

SERMAYE ġġrketlerġnde KAR DAĞITIMI VE ÖNEMĠ SERMAYE ġġrketlerġnde KAR DAĞITIMI VE ÖNEMĠ Belirli amaçları gerçekleştirmek üzere gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan ve belirlenen hedefe ulaşmak için, ortak ya da yöneticilerin dikkat ve özen

Detaylı

B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle

B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle bu ifllemlerin üzerinden al nan dolayl vergiler farkl l k arz etmektedir. 13.07.1956 tarih 6802 say l Gider Vergileri Kanunu

Detaylı

EYÜP SULTAN HAKKINDA B R B BL YOGRAFYA DENEMES -ARAPÇA VE OSMANLICA-

EYÜP SULTAN HAKKINDA B R B BL YOGRAFYA DENEMES -ARAPÇA VE OSMANLICA- EYÜP SULTAN HAKKINDA B R B BL YOGRAFYA DENEMES -ARAPÇA VE OSMANLICA- Prof. Dr. Ahmet Turan ARSLAN 1949 Y l nda S vas ta do du. 1971 de stanbul mam-hatap Okulu ndan, 1975 te stanbul Yüksek slam Enstitüsü

Detaylı

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z Nisan 2010 ISBN 978-9944-60-631-8 1. Bask, 1000 Adet Nisan 2010 stanbul stanbul Sanayi Odas Yay nlar No: 2010/5 Araflt rma fiubesi Meflrutiyet

Detaylı

TÜSİAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI CANSEN BAŞARAN-SYMES IN "INSTITUT DU BOSPHORE YILLIK SEMİNERİ AÇILIŞ KONUŞMASI

TÜSİAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI CANSEN BAŞARAN-SYMES IN INSTITUT DU BOSPHORE YILLIK SEMİNERİ AÇILIŞ KONUŞMASI TÜSİAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI CANSEN BAŞARAN-SYMES IN "INSTITUT DU BOSPHORE YILLIK SEMİNERİ AÇILIŞ KONUŞMASI 18 Mart 2016 İstanbul, Hilton Hotel Harbiye Sayın Büyükelçiler, Değerli Konuklar, 2009 yılında

Detaylı

TETAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET VE TAAHHÜT A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

TETAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET VE TAAHHÜT A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TETAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET VE TAAHHÜT A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YÖNERGE 10 BÜTÇE YÖNERGESİ T E T A Ş TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET VE TAAHHÜT ANONİM ŞİRKETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BÜTÇE YÖNERGESİ TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

KIDEM TAZM NATI TAKS TLE VE SENETLE ÖDENEB L R M?

KIDEM TAZM NATI TAKS TLE VE SENETLE ÖDENEB L R M? KIDEM TAZM NATI TAKS TLE VE SENETLE ÖDENEB L R M? Resul KURT* I. GENEL B LG LER flçi ve iflveren aras nda önemli sorunlara yol açt görülen k dem tazminat, iflçinin iflyerine ve iflverene sadakatle hizmeti

Detaylı

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i I DR. NA L YILMAZ HEMfiEHR K ML Kastamonulular Örne i II Yay n No : 2039 Sosyoloji : 1 1. Bas - Ekim 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-936 - 1 Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m

Detaylı

SOSYAL GÜVENL K REHBER. SSK BAfiKANLI I

SOSYAL GÜVENL K REHBER. SSK BAfiKANLI I SOSYAL GÜVENL K REHBER Resul KURT SSK BAfiKANLI I Sigorta Müfettifli Hüseyin FIRAT SMMM SMMMO Baflkan Yard mc s MAYIS 2005 1 Yönetim Merkezi ve Yaz flma Adresi: SMMMO Kurtulufl Caddesi No: 152 Kurtulufl

Detaylı

ÖNSÖZ Bu kitap, muhtelif dinlere mensup baz insanlar n, slam dini hakk ndaki eksik ve yanl fl düflünceleri nedeniyle kaleme al nm flt r. Muhtelif zama

ÖNSÖZ Bu kitap, muhtelif dinlere mensup baz insanlar n, slam dini hakk ndaki eksik ve yanl fl düflünceleri nedeniyle kaleme al nm flt r. Muhtelif zama ÖNSÖZ Bu kitap, muhtelif dinlere mensup baz insanlar n, slam dini hakk ndaki eksik ve yanl fl düflünceleri nedeniyle kaleme al nm flt r. Muhtelif zamanlarda muhatap oldu um baz bilim adamlar bana, slam

Detaylı

ÜRÜN SORUMLULUK POLİÇESİ:

ÜRÜN SORUMLULUK POLİÇESİ: ÜRÜN SORUMLULUK POLİÇESİ: Sigortalının ürettiği malların/ürünlerin kullanılması esnasında 3.şahısların uğrayacağı zararlar neticesinde yasal olarak ödemekle sorumlu olduğu bedeni ve/veya maddi zararları

Detaylı

MOTORLU TAfiIT SÜRÜCÜLER KURSLARINDA KATMA DE ER VERG S N DO URAN OLAY

MOTORLU TAfiIT SÜRÜCÜLER KURSLARINDA KATMA DE ER VERG S N DO URAN OLAY MOTORLU TAfiIT SÜRÜCÜLER KURSLARINDA KATMA DE ER VERG S N DO URAN OLAY brahim ERCAN * 1- GENEL B LG : Motorlu tafl t sürücüleri kurslar, 5580 say l Özel Ö retim Kurumlar Kanunu kapsam nda motorlu tafl

Detaylı

YARGITAY 15. HUKUK DA RES

YARGITAY 15. HUKUK DA RES YARGITAY 15. HUKUK DA RES YARGITAY 15. HUKUK DA RES E: 2005/6631 K: 2007/710 T: 08.02.2007 MARA AYKIRI NfiAAT ECR M S L UYGULAMASI Ö z e t : mara ayk r olarak yap lan ve y k lmas gereken tafl nmaz n ekonomik

Detaylı

BELGES Z MAL BULUNDURULMASI VEYA H ZMET SATIN ALINMASI NEDEN YLE KDV SORUMLULU U

BELGES Z MAL BULUNDURULMASI VEYA H ZMET SATIN ALINMASI NEDEN YLE KDV SORUMLULU U BELGES Z MAL BULUNDURULMASI VEYA H ZMET SATIN ALINMASI NEDEN YLE KDV SORUMLULU U Cengiz SAZAK* 1.G R fi Bilindi i üzere Katma De er Vergisi harcamalar üzerinden al n r ve nihai yüklenicisi, (di er bir

Detaylı

"Atatürk ngiliz Valisi Olmak stiyordu" Yalan na Yan t

Atatürk ngiliz Valisi Olmak stiyordu Yalan na Yan t Sakl Tarih Sinan Meydan "Atatürk ngiliz Valisi Olmak stiyordu" Yalan na Yan t A Atatürk ün kurdu u 1 ba ms z Türkiye Cumhuriyeti nin yerine kurulmas planlan Yeni Osmanl ya uygun yeni bir tarih kurgulamakla

Detaylı

: Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN, Doç. Dr.

: Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN, Doç. Dr. Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2014-1-132 (Önaraştırma) Karar Sayısı : 15-12/159-72 Karar Tarihi : 18.03.2015 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Prof. Dr.

Detaylı

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu 3.Klinik Farmakoloji Sempozyumu-TRABZON 24.10.2007 Klinik ilaç araştırmalarına

Detaylı

umhurbaflkan iken, Kendi ste iyle Kimya Ö rencisi Oldu

umhurbaflkan iken, Kendi ste iyle Kimya Ö rencisi Oldu C umhurbaflkan iken, Kendi ste iyle Kimya Ö rencisi Oldu Çankaya Köflkü nde Cumhurbaflkan smet nönü, 1942 y l nda hergün sabah akflam büyük bir dikkat ve merakla Hitler in Rusya topraklar ndaki ilerlemesini

Detaylı

Cezayir ve Kara Ayaklar

Cezayir ve Kara Ayaklar Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren Cezayir ve Kara Ayaklar Bütün Dünya n n May s 2014 say - s nda, Kuzey Afrika ülkeleri, Fas, Tunus ve Cezayir in tarihimizdeki yerine de inmifl, yaz da özellikle Cezayir

Detaylı

SİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.

SİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır. SAYI: 2013/03 KONU: ADİ ORTAKLIK, İŞ ORTAKLIĞI, KONSORSİYUM ANKARA,01.02.2013 SİRKÜLER Gelişen ve büyüyen ekonomilerde şirketler arasındaki ilişkiler de çok boyutlu hale gelmektedir. Bir işin yapılması

Detaylı

Türk İşaret Dili sistemi oluşturuluyor

Türk İşaret Dili sistemi oluşturuluyor Türk İşaret Dili sistemi oluşturuluyor Ekim 14, 2011-2:43:35 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Şahin, ''Bedensel, işitme ve görme özürlüler kendi içinde sınava tabi tutulacak. 2012 yılının ilk çeyreğinde

Detaylı

DOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ PROGRAMI PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ

DOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ PROGRAMI PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ DOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ PROGRAMI PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ 2 İÇERİK Eğitim temel olarak; Sözleşme yönetimini, Projelerin izleme çerçevesini, Proje yönetimi, uygulama usul ve

Detaylı

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama

Detaylı

İZMİR TİCARET ODASI MİDİLLİ İŞ VE İNCELEME GEZİSİ 14-15 HAZİRAN 2013 DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER VE ULUSLARARASI ORGANİZASYONLAR MÜDÜRLÜĞÜ

İZMİR TİCARET ODASI MİDİLLİ İŞ VE İNCELEME GEZİSİ 14-15 HAZİRAN 2013 DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER VE ULUSLARARASI ORGANİZASYONLAR MÜDÜRLÜĞÜ İZMİR TİCARET ODASI MİDİLLİ İŞ VE İNCELEME GEZİSİ 14-15 HAZİRAN 2013 DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER VE ULUSLARARASI ORGANİZASYONLAR MÜDÜRLÜĞÜ Hazırlayanlar: Gündem Kont, Mine Güneş, Ahmet Toprak Dış İlişkiler

Detaylı

kesri 3 tane Bu kesri yedide üç fleklinde okuruz. Yukar daki bütün 7 efl parçaya ayr lm flt r. Buna payda denir. 3

kesri 3 tane Bu kesri yedide üç fleklinde okuruz. Yukar daki bütün 7 efl parçaya ayr lm flt r. Buna payda denir. 3 Temel Kaynak Kesirler KES RLER kesri tane dir. Bu kesri yedide üç fleklinde okuruz. Yukar daki bütün efl parçaya ayr lm flt r. Buna payda denir. payda Bütünden al nan ya da belirtilen parça say s na ise

Detaylı

ÜN TE KES RLERDEN ALANLARA. Kesirleri Tan yal m. Basit Kesirler

ÜN TE KES RLERDEN ALANLARA. Kesirleri Tan yal m. Basit Kesirler . ÜN TE KES RLERDEN ALANLARA. Kesirleri Tan yal m Basit Kesirler. Afla daki flekillerde boyal k s mlar gösteren kesirleri örnekteki gibi yaz n z. tane............. Afla daki flekillerin belirtilen kesir

Detaylı

Fevzi Pafla Cad. Dr. Bar fl Ayd n. Virgül (,) 2. Baz k saltmalar n sonuna konur.

Fevzi Pafla Cad. Dr. Bar fl Ayd n. Virgül (,) 2. Baz k saltmalar n sonuna konur. 2. Baz k saltmalar n sonuna konur. Dr. Bar fl Ayd n Fevzi Pafla Cad. 3. Say lardan sonra s ra bildirmek için konur. Sonucu ilân ediyorum: 1. Ali, 2. Kemal, 3. Can oldu. Hepsini tebrik ederim. Virgül (,)

Detaylı

Balkanlar da Refah: Kısa Rapor

Balkanlar da Refah: Kısa Rapor The study underlying the results published in this paper was conducted as part of research financed under the Research and Technology Innovation Fund (KTIA_AIK_12-1-2013-0043) called Adaptation and ICT-supported

Detaylı

İşletme Gelişimi Atölye Soruları

İşletme Gelişimi Atölye Soruları İşletme Gelişimi Atölye Soruları Şemsettin Akçay Satış Pazarlama ve İnovasyon Mühendisi İşletmenizi Başarıya Götüren 50 Soru! Bir gün küçük kızımız Lara (o zaman 3.5 yaşındaydı): Baba deniz gölgesi nedir,

Detaylı

ATAÇ Bilgilendirme Politikası

ATAÇ Bilgilendirme Politikası ATAÇ Bilgilendirme Politikası Amaç Bilgilendirme politikasının temel amacı, grubun genel stratejileri çerçevesinde, ATAÇ İnş. ve San. A.Ş. nin, hak ve yararlarını da gözeterek, ticari sır niteliğindeki

Detaylı

Tablo 3.3. TAKV YES Z KANAL SAC KALINLIKLARI (mm)

Tablo 3.3. TAKV YES Z KANAL SAC KALINLIKLARI (mm) 3. KANAL KONSTRÜKS YONU Türk Standart ve fiartnamelerinde kanal konstrüksiyonu üzerinde fazla durulmam flt r. Bay nd rl k Bakanl fiartnamesine göre, bas nç s - n fland rmas na ve takviye durumuna bak lmaks

Detaylı

YARGITAY 14. HUKUK DA RES KARARLARI

YARGITAY 14. HUKUK DA RES KARARLARI YARGITAY 14. HUKUK DA RES E: 2004/5475 K: 2004/9296 T: 30.12.2004 SATIfi VAAD SÖZLEfiMES N N GERÇEKLEfiME OLANA I MAR PLANLARI (3194 SK. m. 18/son) YARGITAY 14. HUKUK DA RES KARARLARI Özet: Bir tafl nmazda

Detaylı