III. MURAD DEVRİ İCMÂL DEFTERLERİNE GÖRE TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ ORHAN KILIÇ *

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "III. MURAD DEVRİ İCMÂL DEFTERLERİNE GÖRE TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ ORHAN KILIÇ *"

Transkript

1

2 III. MURAD DEVRİ İCMÂL DEFTERLERİNE GÖRE TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ Giriş ORHAN KILIÇ * 1514 Çaldıran Savaşı sonrası ve 1534'te Vezir İbrahim Paşa'nın Irakeyn seferleri sırasında Osmanlılar tarafından ele geçirilen Tebriz'de kalıcı bir hakimiyet sağlanamamıştır. Osmanlıların Tebriz'de uzun süreli hakimiyet sağlamaları ve burayı bir eyalet halinde teşkilatlandırarak mîrî rejime dahil etmeleri 1585 yılından sonra olmuştur. Özdemiroğlu Osman Paşa'nın kumandasında Tebriz seferine çıkan Osmanlı Ordusu 27 Eylül 1585'te Tebriz'e girmiş ve Hasan Padişah Camii'nde Cuma Namazı eda edilerek hutbede Sultan III. Murad'ın ismi okunmuştur 1. Osman Paşa bir gün sonra kale yapmaya müsait bir yer seçimi için şehri dolaşmış ve Heşt-Bihişt adıyla anılan Şah Sarayı'nın kale haline getirilmesine ve çevresindeki sağlam surun üzerinde burçlar ve hisarlar yaptırılarak restoresine karar vermiştir Eylül'de başlayan inşaat bir ay gibi kısa bir sürede tamamlanmış 3 ve buranın muhafızlığı önce Cığala-zâde Sinan Paşa'ya, daha sonra ise yanında kişilik bir kuvvet bulunan Trablusşam beylerbeyi Hadım Cafer Paşa'ya verilmiştir Osman Paşa'nın hastalanması ve kışın yaklaşması dikkate alınarak 28 Ekim 1585 (4 Zilkade 993)'te Maraş ve Sivas askeri piş-dâra, Sinan Paşa ise düm-dâra geçip Tebriz'den çıkılmıştır 4. 1 Aralık 1585 tarihinde Van Eyaleti'ne bağlı sancakbeylerine gönderilen hükümlerle, kızılbaşların Tebriz'e saldırması halinde bütün kuvvetleriyle yardıma gitmeleri ve İran tarafından haber toplamaları emredilmiştir 5. Aynı tarihte Anadolu beylerbeyisi ve Tebriz seferine katılan diğer beylerbeyilere de hükümler gönderilerek, Sinan Paşa'nın serdâr * Fırat Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Elazığ. 1 Bekir Kütükoğlu, Osmanlı İran Siyasî Münasebetleri I ( ), İstanbul, 1962, s Osmanlı ordusunun Tebriz seferi ile ilgili geniş bilgi için ayrıca bkz. Orhan Kılıç, XVI. XVII. Yüzyıllarda Van ( ), Van, 1997; Orhan Kılıç, "1585 Yılında Tebriz Seferi'ne Çıkan Osmanlı Ordusunun İkmâl ve İaşesi", Askeri Tarih Bülteni, S. 46, Ankara, Şubat 1999, s B. Kütükoğlu, Osmanlı-İran Münasebetleri, s. 154; Şerefhân, Osmanlı -İran Tarihi, (Arapçadan çeviren: Mehmet Emin Bozarslan), İstanbul, 1971, s B. Kütükoğlu, Osmanlı-İran Münasebetleri, s.154. Şerefhân, kale inşaatının 60 günde tamamlandığını yazmaktadır. Bkz. Şerefhân, Osmanlı-İran Tarihi, s Şerefhân, Osmanlı-İran Tarihi, s ; B. Kütükoğlu, Osmanlı-İran Münasebetleri, s Hakkârî Hâkimi Zeynel Bey oğlu Zekeriya Bey'e hüküm (Birer sûreti Van'a bağlı sancakbeylerine yazılmıştır): BA., Mühimme 60, 103/229.

3 2 ORHAN KILIÇ tayin edildiği ve hizmetleri takdir edilerek kendilerinin de hil at ile ödüllendirildiği bildirilmiştir 6. Tebriz'in Osmanlı hakimiyetine geçmesinden sonra, 1590 İstanbul Anlaşması' na kadar Safevilerin burayı tekrar geri alma hususunda gösterdikleri çabalar sonuçsuz kalmış ve Hadım Cafer Paşa'nın gayretleri ile Tebriz el değiştirmemiştir 7. Bu hizmetlerinin bir karşılığı olarak Tebriz muhafazasında bulunan Hadım Cafer Paşa'ya Aralık sonları 1586'da vezirlik rütbesi ile Van Eyaleti de tevcih edilmiştir. Van Eyaleti Cafer Paşa'nın uhdesinde olmasına rağmen kendisi burada oturmamış ve 7 yıl Tebriz'de görev yapmıştır yılında Osmanlı Devleti ile Safevi Devleti arasında yapılan İstanbul Anlaşması ile, 21 Mart 1590'a kadar tarafların tasarrufuna geçen yerlerin ellerinde kalması ve Tebriz, Karacadağ, Gence, Karabağ, Şirvan, Gürcistan, Nihavend, Luristan ve Şehrizor ile çevresinin Safeviler tarafından tecavüz ve baskı altında tutulmaması karara bağlanmıştır. Böylelikle Tebriz'in Osmanlı idaresine geçtiği resmen tescil edilmiştir 9. Tebriz'deki Osmanlı hakimiyeti 28 Eylül 1603 tarihine kadar sürmüş ve bu tarihte, birkaç bin süvari ile İsfahan'dan Tebriz'e gelen Şah Abbas, Erdebil Hanı Zülfikâr'ın da kendisine iltihakı ile 28 Eylül 1603'te Sofyan köyü yakınlarında Osmanlı kuvvetleri ile muharebeye girişmiş ve sayıca üstün olmanın verdiği avantaj ile Osmanlı kuvvetlerini bozguna uğratmıştır. Bu muharebede eski Nahcivan beylerbeyi Mahmud ve Ahısha Beylerbeyi Halil Paşalar şehit, Tebriz beylerbeyisi Ali Paşa ise bütün kahramanlığına ve cesaretine rağmen yenilgiyi önleyemeyerek esir düşmüştür yılında Osmanlı hakimiyetine giren Tebriz, muhtemelen, 1590 yılında yapılan İstanbul Anlaşması'ndan sonra eyalet olarak teşkilatlandırılmıştır. Bu tarihten sonra Tebriz iki kez tahrire tabi tutulmuştur. III. Murad devrinde yapılan bu tahrirlerle ilgili olarak arşivlerimizde iki adet icmâl defteri bulunmaktadır. Bunlardan 645 numaralı olanında Tebriz Vilayeti Mîr-i Mîrânı olarak Cafer Paşa'nın ismi zikredilmektedir. 645 numaralı defter H ( ) yılında yapılan tahrir sonuçlarını ihtiva etmektedir 11. Bu defterin 1592 (H. 1001)-Ağustos 1594 (H. 1002) yıllarında işlem gördüğü derkenâr kayıtlarından anlaşılmaktadır Numaralı defterde ise Tebriz Eyaleti valisi olarak Hızır Paşa'nın ismi kayıtlıdır. Hızır Paşa, Cafer Paşa'dan sonra Tebriz valisi olmuştur. Kasım sonları 1592'de (H. Evasıt-ı Safer 1001) Cafer Paşa Bağdad'a, Hızır Paşa ise Bağdad'dan Tebriz'e tayin olunmuşlardır 13. Hızır Paşa bu görevi Mayıs 6 Anadolu Beylerbeyisi'ne gönderilen hüküm (Birer sûreti diğer beylerbeyilere yazılmıştır): BA., Mühimme 60, 101/ Tebriz'in muhafazası ile ilgili olarak geniş bilgi için bkz. Orhan Kılıç, XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Van, s Selânikî Mustafa Efendi, Tarih-i Selânikî, (Hazırlayan: Mehmet İpşirli), c. I, s. 177 ; B. Kütükoğlu, Osmanlı-İran Siyasî Münasebetleri, s B. Kütükoğlu, Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri, s Baron Joseph Von Hammer Purgstall, Büyük Osmanlı Tarihi, (Hazırlayan: Mümin Çevik, Erol Kılıç), c. 4, İstanbul, 1990, s. 358 ; İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, c. III, Kısım I, 3. Baskı, Ankara, 1983, s Bu yıllarda Tebriz ve Van arasının tahrire tabi tutulduğunu gösteren bazı hükümler için bkz. BA., Mühimme 69, hüküm nr: 249, 250, 351; BA., Mühimme 68, hüküm nr: BA., TD. 645, s. 56/A. 13 BA., Mühimme 69, hüküm nr: 250.

4 TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ 3 ortaları 1595 (H. Evail-i Ramazan 1003) tarihine kadar yürütmüştür. Bu tarihte Tebriz Eyaleti, Saatçi Hasan Paşa'ya tevcih edilmiştir numaralı icmâl defterden önce hazırlanan 645 numaralı defterin 1594 yılına kadar işlem gördüğü dikkate alınırsa, 668 numaralı defterin 1594 yılı Ağustosu'ndan sonra tanzim edildiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu defterin başında III. Murad'ın tuğrası bulunmaktadır. III. Murad'ın ölüm tarihi ve dolayısıyla saltanatının sonu 17 Ocak 1595'tir. Bu sebeple tahrir işleminin 1594 yılı Ağustos ayından sonra başladığı ve aynı yıl bitirildiğini söyleyebiliriz. Hızır Paşa'nın Eylül başları 1594 (H. Evahir-i Zilhicce 1002) ve 18 Mayıs 1595 tarihinde (H. 9 Ramazan 1003) tarihlerinde Tebriz Eyaleti'ni tasarruf ettiğini Mühimme Defterleri'ndeki hükümlerden takip etmek de mümkündür 15. Bu dönemde Tebriz ile birlikte Van Eyaleti de yine tahrire tabi tutulmuştur 16. Bildirimizde, III. Murad devrinde tanzim edilen ve kanaatimizce, 1591'de başlayan ve 1592'de biten ve 1594 tarihli olan iki icmâl defterinden 17 elde edilen bilgiler çerçevesinde Tebriz Eyaleti'ndeki dirlikler incelenmiştir. Bu defterler Tebriz'in Osmanlı hakimiyetine girdiği 1585 tarihinden sonraki ilk bilgileri yansıtması bakımından da ayrı bir öneme sahiptirler. Her iki defter de Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı'nda olup 645 numaralı olanı 111, 668 numaralı olanı ise 483 sayfadır numaralı defter Eyalete bağlı bütün sancakları ihtiva etmesine rağmen, 668 numaralı defter sadece Tebriz ve Dizmâr sancaklarına ait bilgi vermektedir. I- TEBRİZ EYALETİ'NİN İDARÎ TAKSİMATI ve 1594 tarihli icmâl defterlerine göre Tebriz Eyaleti'ne bağlı olan sancaklar şunlardır: 14 Selânikî I, s , Osmanlı Devleti İstanbul Anlaşması'ndan sonra harabe olan Tebriz Kalesi'nin tamirine girişmiş ve bu münasebetle Tebriz beylerbeyisi Hızır'ın vereceği direktifler doğrultusunda, kalenin tamir edilmesine bütün asker ve aşiretleri ile birlikte iştirak etmeleri için bölgedeki sancakbeyleri ve hâkimlere hükümler gönderilmiştir. Bkz. Bitlis Hâkimi Şeref Han'a gönderilen Eylül başları 1594 (Evâhir-i Zilhicce 1002) tarihli hüküm (Bir sureti: Şırvi Beyi Zeynel, Mahmûdi Beyi'ne, Bargiri Beyi Mansur'a, Hâkkâri Hâkimi Zekeriya Bey'e, Espayrid Beyi'ne, Ağakis Beyi'ne, Erciş Beyine, Adilcevaz Beyi'ne, Muş Beyi'ne ve Küçük Zeynel'e yazılmıştır.): BA., Mühimme 71, hüküm. nr: 256. Tebriz'in fethini müteakip Van, Tebriz' e nazaran bir iç eyalet niteliğine bürünmüş ve Osmanlı Devleti'nin İran'la sınır eyaleti konumuna yeni ihdas edilen Tebriz Eyaleti geçmişti. Bu münasebetle buranın muhafazasına daha da önem verilmiş ve Hakkâri hâkimi Zekeriya Bey Tebriz'in fethinden itibaren bütün askeriyle birlikte Tebriz beylerbeyisi Hızır'ın emrine verilmiştir. Bkz. Van beylerbeyisine gönderilen 18 Mayıs 1595 (9 Ramazan 1003) tarihli bir hüküm ile Hakkâri hâkimi Zekeriya Beyin bütün kuvveti ile Tebriz Beylerbeyisinin emrine verildiği ve Zekeriya Bey'e Van'a müteallik hizmet teklif etmemesi emredilmiştir. BA., Mühimme 72, hük. nr: Daha önce merkezden aldığı Van ve Tebriz icmâllerinin suretini Südde-i Sa'adete göndermesi hakkında Van ve Tebriz muharriri kâtibi Mustafa'ya yazılan 14 Temmuz 1596 (18 Zilkade 1004) tarihli hüküm: BA., Mühimme 74, hüküm. nr: Osmanlı Devleti'nde klasik tahrir geleneğinin uygulandığı dönemlerde tahrîr heyeti, genellikle iki, bazı durumlarda ise üç çeşit tahrîr defteri hazırlardı. Bunlar mufassal, icmâl ve evkâf tahrîr defterleridir. Mufassal defterlerin tanzimindeki amaç, tahrîre konu olan sancaklar ve bu sancakların alt birimleri olan şehirler, mahalleler, nâhiyeler, köyler ve mezra alar daki maddî gücün tespitidir. İcmâl defterlerin konusu ise, sancaklardaki maddî gücün görevlilere dağıtımı ve bu dağıtımın tezahürü olan dirlikler dir numaralı defterdeki sayfalar mükerrerdir.

5 4 ORHAN KILIÇ Tablo 1: Tebriz Eyaleti'ne Bağlı Sancaklar Tebriz 1- Tebriz 2- Dizmâr 2- Dizmâr 3- Merağa 4- Saru Kurgan 5- Sulduz 6- Said Abâd tarihli deftere göre eyalete bağlı 6 sancak bulunmaktadır. Merağa, Saru Kurgan, Sulduz ve Said Abâd sancakları 1594 tarihli defterde yer almamaktadır. Kanaatimizce 1594 yılında yapılan tahrir işlemi sırasında; Merağa, Saru Kurgan ve Sulduz sancakları tahrire tabi tutulmamıştır. Zira tahriri sırasında bu bölgelerdeki mahalli beyler tahrire mani olmak istemişler ve buraların ocaklıklarına ilhak edilmesi için isyana varacak derecede tepki göstermişlerdir 21. Hatta Sulduz ve Saru Kurgan'a Tebriz'den kuvvet gönderilmesi bile emr olunmuştur 22. Bu olaylar sebebiyle bölgedeki mahalli beylerin 1594 tahririne mani oldukları, devletin buraları mahalli beylere ocaklık olarak verdiği ve hükümet sancak statüsüne alarak tahrire tabi tutmadığını veya Tebriz Eyaleti bünyesinden çıkarıldıkları düşünülebilir. Sancaklara bağlı nahiyeler ise şunlardır: Tablo 2: Sancaklara Bağlı Nahiyeler SANCAĞI NAHİYESİ NAHİYESİ Kûçe Bağat - Serd u Sahra Mehrâne-Rûd Ervanak Enzâb Zinüz - Vidher Şâhâ Serd u Sahra Mehrâne-Rûd Ervanak Enzâb Vidher Şâhâ 1- Tebriz Dehheragân * Dehheragân Dizeç-Rûd Merend Dizeç-Rûd Merend 19 BA., TD BA., TD Bu konudaki bazı örnekler için bkz. BA., Mühimme Zeyli 4, s. 112, Merağa, Sulduz ve Saru Kurgan bölgelerindeki mahalli beylerin isyan teşebbüsleri ve tahrire mani olmaları hakkında geniş bilgi için bkz. Bekir Kütükoğlu, Osmanlı-İran Siyâsî Münasebetleri, s * Bugün Azerşehr olarak anılmaktadır.

6 TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ 5 Rûd-ı Kat Pîr Çoban Dizmâr Merdânkım Rûd-ı Kat Pîr Çoban - Heşte-Rûd - Mevâzi-i Han - Hoy - Ocân Dizmâr Merdânkım 2- Dizmâr Sendiyân Sendiyân Gerger Üzümdil 3- Sulduz Sulduz Miyânduâb Heşte-Rûd 4- Said Abâd Mevâzi-i Han Ocân (Erikân) Mehrâne-Rûd Merağa Serâcu Leylân 5- Merağa Egertev Akşehir Mehmend Yazu Kâvdûl Miyânduâb Tab Tab Saru Kurgan Acri-i Ülyâ Acri-i Süflâ 6- Saru Kurgan Ahtece-i Ülyâ Ahtece-i Süflâ Siyah-Kûh Hüseyin Abâd Miyânduâb Gerger Üzümdil - Zinüz defterde Eyalete bağlı nahiye sayısı toplam 40 olup bunlardan 13'ü, Tebriz, 5'i Dizmâr, 2'si Sulduz, 4'ü Said Abâd, 7'si Merağa ve 8'i Saru Kurgan Sancağı'nda bulunmaktadır. Yukarıdaki tabloda zikredilmeyen Kızıl Köprü adlı nahiyenin hangi sancağa ait olduğu defterdeki kayıtlardan anlaşılamamıştır. Bu nahiyelerden Miyânduâb; Saru Kurgan, Merağa ve Sulduz sancaklarına ayrı ayrı bağlı olarak gösterilmiştir 23. Aynı şekilde Mehrâne-Rûd Nahiyesi de ayrı ayrı Tebriz ve Said Abâd sancaklarına bağlı olarak yazılmıştır 24. Bunun dışında kâtiblerin hatasından kaynaklanmış olsa gerektir ki, bir iki yerde, Saru Kurgan Sancağı'na bağlı Ahtece-i Ülyâ Nahiyesi 23 BA., TD. 645, s. 18, 104, BA., TD. 645, s. 4, 66.

7 6 ORHAN KILIÇ Merağa'ya 25, Said Abâd Sancağı'na bağlı Heşte-Rûd Nahiyesi Tebriz'e 26 ve Tebriz Sancağı'na bağlı Zinüz Nahiyesi Dizmâr Sancağı'na bağlı olarak kaydedilmiştir. Sadece Tebriz ve Dizmâr sancaklarının kaydedildiği 1594 tarihli defterde her iki sancağa bağlı nahiye sayısı 21 olup, bunlardan 15'i Tebriz, 6'sı Dizmâr Sancağı' nda bulunmaktadır. Daha önceki tahrirde Tebriz'e bağlı olan Zinüz Nahiyesi Dizmâr'a, Said Abâd'a bağlı olan Mevâzi-i Han, Heşte-Rûd ve Ocân nahiyeleri ise Tebriz Sancağı içinde kaydedilmişlerdir defterde bulunmayan Hoy Nahiyesi 1594 tarihli defterde Tebriz Sancağı içerisinde zikredilmiştir 27. Sancaklara bağlı nahiye ve bu nahiyelere bağlı köy, mezraa, dizeç, kışlak ve yaylakların durumu ise aşağıda bir tablo halinde verilmiştir. Tablo 3: Tebriz Eyaleti'ne Bağlı Sancak, Nahiye, Köy, Mezraa, Dizeç, Yaylak ve Kışlaklar ( ) 28 Sancağı Nahiyesi Kasaba Köy Mezraa Dizeç Kışlak Yaylak Küçe Bağat Serd u Sahra Mehrâne-Rûd Ervanak Enzâb Zinüz TEBRİZ Vidher Şâhâ Dehheregân Dizeçrûd Merend Rûd-ı Kat Pîr Çoban Toplam Dizmâr Merdankım DİZMÂR Sendiyân Gerger Üzümdil Toplam SULDUZ Sulduz Miyânduâb BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 668, s BA., TD. 645.

8 TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ 7 Toplam Heşte-Rûd SAİD ABAD Mevâzi-i Han Ocân Mehrâne-rûd Toplam MERAĞA Merağa Serâcu Leylân Egertev Akşehir Mehmend Yazu Kâvdul Miyânduâb Tab Tab Toplam Saru Kurgan Acri-i Ülyâ Acri-i Süflâ Miyânduâb SARU KURGAN Ahtece-i Ülyâ Ahtece-i Süflâ Siyah-Kûh Hüseyin Abâd Toplam Belli Değil Kızıl Köprü GENEL TOPLAM tarihinde Tebriz Eyaleti'ne bağlı olan ve dirlik gelirleri içerisinde zikredilen toplam 6 sancak, 40 nahiye, 3 kasaba, 1064 köy, 106 mezraa, 61 dizeç, 61 kışlak ve 2 yaylak bulunmaktadır. Nahiyelerden sadece Enzâb (Merkez Kasabası Tasûh'dur), Zinüz ve Merend'in merkez kasabalarının gelirleri dirlik sahiplerine bırakılmıştır. Sancaklara bağlı köy sayıları ise nahiyelerin kapladığı coğrafi alanın genişliğine göre artıp azalabilmektedir. 102 köy ile Dizmâr Nahiyesi en fazla köye sahip olan nahiyedir. Saru Kurgan Sancağı'na bağlı Siyâh Kûh Nahiyesi'ne ise sadece 5 köy kaydedilmiştir. Sulduz Nahiyesi'ne bağlı 83, Said Abâd Sancağı'na bağlı Heşte-Rûd Nahiyesi'ne bağlı 13, Merağa Sancağı'na bağlı Miyânduâb Nahiyesi'ne bağlı 14, Tab Tab Nahiyesi'ne bağlı 18 köyün tamamı ve Saru Kurgan Sancağı'na bağlı Ahtece-i Ülyâ Nahiyesi'ne bağlı 1 köy mahlûl yani boş olarak kaydedilmiştir. Mahlûl olan toplam köy sayısı 129'dur. Mahlûlat yani boş olarak kaydedilen köy ve mezra alar, çeşitli sebeplerle köylülerin boşalttığı ve işletilmeyen yerlerdir 29. Aslında 1591 tahririinde yazılan köylerin hass gelirleri içerisinde 29 Hâlî köyler hakkında geniş bilgi için bkz. Halil İnalcık, "Köy, Köylü ve İmparatorluk", V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi Tebliğler, İstanbul, Ağustos 1989, T.T.K., Ankara, 1990, s. 4.

9 8 ORHAN KILIÇ zikredilmeyenlerinin ve zeamet ve tımâr sahiplerine bırakılanlarının tamamına yakını hâlî ve harâbe olarak kaydedilmişlerdir. Hâsıl kaydedilen ancak hâlî ve harabe oldukları vurgulanan köylerin bölgede uzun süre yaşanan harp ortamından etkilendikleri muhakkaktır. Daha sonra yapılan 1594 tahririnde bu durum ortadan kalkmış ve köylerin hâsılları da artırılarak şen ve abâdan bir hale getirilmişlerdir. Bölgesel bir idarî birim olan dizeç 30 en fazla Tebriz Sancağı'nda bulunmaktadır. Bu sancaktaki dizeç sayısı 52 olup bunlardan 18 tanesi Ervanak Nahiyesi'ndedir. Geri kalan 9 dizeç ise Said Abâd Sancağı'na bağlıdır. Mezraalar çoğunlukla Tebriz ve Dizmâr sancaklarında bulunmaktadır. 106 mezraanın yaklaşık % 80'i bu iki sancağa bağlı nahiyelerdedir. Sulduz Sancağı'na ise mezraa kaydedilmemiştir. Sancaktaki toplam kışlak sayısı 61 olup bunlar ağırlıklı olarak Merağa, Tebriz ve Sulduz sancaklarında bulunmaktadır. 14 kışlak ile Merağa Nahiyesi en fazla kışlağa sahip olan nahiyedir. 9 kışlağa sahip olan Miyânduâb Nahiyesi'ndeki bütün kışlaklar ise Sulduz Sancağı içerisinde zikredilmiştir. Bu sancaktaki 16 kışlağın tamamı mahlûldur. Dirlik gelirlerine tahsis edilen yaylak sayısı 2 olup, Dizmâr Sancağı'na bağlı Dizmâr ve Gerger nahiyelerinde bulunmaktadırlar. II- DİRLİKLER Tebriz Eyaleti'ndeki dirlikler hâss, ze amet ve tımâr dan müteşekkildir. Ancak an hâss ve an ze amet olarak tabir edilen dirliklere de rastlanmaktadır 31. An edatı ile zikredilen dirlik gelirleri, ifade edilen miktar kadar olmayıp, sadece Tebriz'den verilen kısmından ibaretttir 32. Tablo 4: Tebriz Eyaleti Dirlikleri ( ) 33 Cinsi Sayısı Değeri (akçe) % (I) % (II) Padişah Hâssı Mir-i Mirân Hâssı Sancakbeyi Hâssı An Hâss Zeamet An Zeamet Dizeç'in; kale, hisar, siyah veya boz (kül regi) renk gibi lûgat mânâları bulunmaktadır (Bkz. Gencine-i Güftar Ferhengi Ziya, Farsça-Türkçe Lûgat, c.2, 2. Baskı, İstanbul 1996, s. 972). Bu mânâlarından hareketle Dizeç'in küçük kale veya hisar olabileceğini düşünmekteyiz. Bu meyanda görüşlerine başvurduğumuz Dr. Hüsamettin Mehmedov Karamanlı (Azerbaycan), Prof. Dr. Hosein Mirjafari (İran), Dr. Fariba Zarinabaf Shahr (İran) ve Doç. Dr. Ebulfez Amanoğlu da; köylerin yanında etrafı yarım insan boyunda topraktan örülmüş duvarlarla çevrili küçük yerleşim yerlerinin dize olarak anıldığını; dizeç' in ise sonundaki eç eki sebebiyle bu kelimeye daha küçük bir anlam kattığını belirterek (hisar-hisarçe gibi) küçük dize yani küçük hisar olduğunu ifade etmişlerdir. 31 Tımâr sistemi hakkında geniş bilgi için bkz. Nicoara Beldiceanu, XIV. Yüzyıldan XVI. Yüzyıla Osmanlı Devleti'nde Tımar, (Çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara, 1985; Ömer Lütfi Barkan, "Timar", İslâm Ansiklopedisi, c. 12/I, İstanbul, 1979, s ; Halil İnalcık, "Osmanlı Bürokrasisinde Aklâm ve Muamelât", Osmanlı Araştırmaları Dergisi I, İstanbul, 1980, s Kanunnâmelerde an ze amet tabiri şöyle açıklanmaktadır. An ze amet ta biri oldur ki hîn-i tahrîrde ol timâra mutasarrıf olan kimesnenin ahar sancakda gayrî timârı olsa ol sancakda olan timârı tah-rîrde an ze amet olur, an ze amet ta biri hisseden ibarettir. Bkz. Ayn Ali Efendi, Kavânîn-i Al-i Osman Der-Hülâsa-i Mezâmin-i Defter-i Divân, İstanbul, 1280, s BA., TD. 645.

10 TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ 9 Tımâr TOPLAM (I) Toplam Dirlik Sayısı İçindeki Payı (II) Toplam Dirlik Gelirleri İçindeki Payı tarihli deftere göre Eyalet'teki toplam dirlik sayısı 177'dir. Bu dirliklere tahsis edilen gelirlerin toplamı ise akçedir tarihli deftere göre Tebriz Sancağı'na ait dirlik sayıları ve değerleri aşağıdaki tablodo verilmiştir. Tablo 5: Tebriz Sancağı Dirlikleri (1594) 34 Cinsi Sayısı Değeri (akçe) % (I) % (II) Padişah Hâssı Mir-i Mirân Hâssı An Hâss Zeamet An Zeamet Tımâr TOPLAM (I) Toplam Dirlik Sayısı İçindeki Payı (II) Toplam Dirlik Gelirleri İçindeki Payı Dikkat edilirse tarihinde bütün eyalette 177 olan dirlik sayısı 1594 tarihinde sadece Tebriz Sancağı'nda 429'a çıkmıştır tarihinde Tebriz Sancağı'ndaki toplam dirlik sayısı ise sadece 38'dir. Dirlik gelirleri bütün eyalette tarihinde toplam akçe iken 1594 tarihinde sadece Tebriz Sancağı'nda akçeye çıkmıştır. Tebriz Sancağı'ndaki toplam dirlik geliri tarihinde ise akçedir. Bu artışın en önemli sebebinin ikinci tahririn daha sağlıklı yapılması ve dirlik gelirlerine konu olan kaynakların devletin uyguladığı politikalar çerçevesinde artırılması şeklinde izah edilebilir Artırılan bu gelir kaynakları ile birlikte daha önceki defterde zikredilmeyen Tebriz'in gılmân-ı yemîn ve yesâr cemaatlerine bağlı birçok askerî görevli ile Tebriz divanı çavuşları ve Tebriz müteferrikalarına birçok zeamet ve tımâr tevcih edildiğine rastlanmaktadır. Bu yeni tevcihler ile birlikte dirlik sayısı da tabii olarak fazlalaşmıştır tarihinde Tebriz Eyaleti'nde yazılan akçelik an hâss dirliği ise Kotur Sancakbeyi'ne aittir. Bu gelir Tebriz Sancağı'na bağlı olan ve tarihinde zikredilmeyen Hoy Nahiyesi'nden karşılanmıştır 35. Şimdi dirlikleri cinslerine göre ayrı ayrı ele alıp incelemeye çalışalım. 1- Hâsslar 34 BA., TD. 668, s BA., TD. 668, s. 126.

11 10 ORHAN KILIÇ tarihinde eyalette toplam 8 hâss ve 2 adet an hâss bulunmaktadır. Bu hâssların kimlere ait oldukları ve dirlik bölgeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 6: Tebriz Eyaleti'ndeki Hâsslar ( ) Tasarruf Sahibi Değeri (akçe) Dirlik Bölgesi % (I) % (II) Padişah Tebriz-Dizmâr Padişah Merağa-Saru Kurgan Tebriz Beylerbeyi Cafer Paşa Tebriz-Said Abâd-Dizmâr Sulduz Sancakbeyi Sulduz Said Abâd Sancakbeyi Said Abâd Dizmâr Sancakbeyi Dizmâr Elbak Sancakbeyi İbrahim Bey ( An Hâss) Dizmâr Elbak Sancakbeyi İbrahim Bey ( An Hâss) Merağa Merağa Sancakbeyi Uğurlu Bey Merağa Saru Kurgan Sancakbeyi Saru Kurgan TOPLAM (I) Toplam Hâss Gelirleri İçindeki Payı (II) Toplam Dirlik Gelirleri İçindeki Payı Hâsslardan 2'si padişah 1'i Tebriz beylerbeyi Cafer Paşa, 5'i eyalete bağlı sancakbeylerine aittir. 2 adet an hâss ise Elbak sancakbeyi İbrahim Bey'in Dizmâr ve Merağa sancaklarında bulunan 'er akçelik hisselerinden ibarettir. Hâss gelirlerinin yarıdan fazlası padişah hâssı içerisindedir. Daha sonra beylerbeyi ve sancakbeylerinin hâssları gelmektedir. Sancakbeylerinin hâss gelirleri liyakatlerine göre artıp azalabilmektedir. Merağa sancakbeyi Uğurlu Bey akçelik bir gelir ile sancakbeyleri içerisinde en fazla gelire sahip olanıdır. Merağa sancakbeyinden sonra en fazla geliri akçe ile Sulduz sancakbeyi almaktadır. Said Abâd, Dizmâr ve Saru Kurgan sancakbeylerinin yıllık hâss gelirleri ise 'er akçedir tarihinde akçe olan Padişah hâssının sadece Tebriz Sancağı'ndaki kısmı akçeye çıkmıştır tarihinde beylerbeyi olan Vezir Hızır 36 BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s. 99.

12 TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ 11 Paşa'nın hâss geliri ise daha önce olduğu gibi yine akçedir. Bu meblağ dönemin diğer beylerbeyileri ile kıyaslandığında iyi sayılabilir. XVII. başlarında Anadolu beylerbeyinin yıllık geliri , Karaman beylerbeyinin , Trablusşam beylerbeyinin , Trabzon beylerbeyinin , Bosna beylerbeyinin , Musul beylerbeyinin akçedir. Diyarbekir, Erzurum ve Van beylerbeyilerinin bu dönemdeki yıllık hâss gelirleri ise akçe civarındadır 46. Diyarbekir, Erzurum, Van ve Tebriz beylerbeyilerinin hâss gelirlerinin diğerlerinden daha fazla olması tabiidir. Zira bu beylerbeyilerin bulundukları yerlerin daha fazla askerî masraf yapmayı gerektirdiği ve çok daha zor şartlar altında görev yaptıkları bir gerçektir. Hâss gelirleri incelendiğinde, şehir kaynaklı olan nefs-i şehr, bâc-ı bâzâr, ihtisâb, gümrük resmi, tamga-yı siyah, bâc-ı ubûr, boyahâne, şirehâne, şemhâne, keyyâliyye, asesiyye, bozahâne ve meyhâne mahsullerinin padişah hâssı içerisinde oldukları tespit edilmektedir. Emvâl-i Hâss olarak nitelendirilen bu kaynakların geliri yılında Tebriz şehrinde , Merağa şehrinde ise akçedir tarihinde Tebriz şehrindeki emvâl-i hâss gelirlerinin toplamı akçedir 48. Şehir kaynaklı gelirlerden sadece Dizmâr sancakbeyi, Dizmâr şehrinden akçelik kassâbhane, ihtisâb ve tamga-yı siyah ile akçelik boyahâne hissesi almaktadır 49. Beylerbeyi ve sancakbeylerinin gelirlerinin büyük bir kısmı ise köy, mezraa, dizeç ve kışlak hâsıllarından ibarettir. 2- Zeametler Tebriz Eyaleti'ne bağlı sancaklardaki toplam zeamet sayısı 122'dir. Bu zeametlerden 29'u an zeamet olup hisselerden ibarettir. An zeametlerin baş kılıcları ise Hoy, Göğercinlik ve Van'da bulunmaktadır. Said Abâd'da akçelik zeamet geliri olan Şaban veled-i Abdullah'ın Tebriz Sancağı'nda akçelik bir hissesi de mevcuttur 50. Aynı eyalet içindeki iki farklı sancaktan hisse alan tek an zeamet de budur. Zeamet sayıları ve toplam zeamet gelirleri 1594 yılında büyük bir artış göstermiştir yılında akçe olan toplam zeamet geliri, 1594 yılında sadece Tebriz Sancağı'nda akçeye yükselmiştir. Bu yılda Tebriz Sancağı' ndaki zeamet sayısı ise 204'tür yılında Tebriz Sancağı'nda kayıtlı 44 zeamet bulunmaktadır. Aşağıdaki tabloda tarihli deftere göre eyaletteki zeametler ve dirlik bölgeleri verilmiştir. Tablo 7: Tebriz Eyaleti'ndeki Zeametler ( ) Sancağı Sayısı Değeri Cinsi % (I) % (II) Tebriz Zeamet Ayn Ali Efendi, Kavânîn-i Al-i Osman Der-Hülâsa-i Mezâmin-i Defter-i Divân, s BA., TD. 645, s. 2, BA., TD. 668, s BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s. 54, BA., TD. 668, s

13 12 ORHAN KILIÇ Tebriz An Zeamet Sulduz Zeamet Sulduz An Zeamet Said Abâd Zeamet Said Abâd An Zeamet Dizmâr Zeamet Dizmâr An Zeamet Merağa-Saru Kurgan-Sulduz Zeamet 1.66 Merağa-Saru Kurgan-Sulduz An Zeamet 1.18 TOPLAM (I): Toplam Zeamet Gelirleri İçindeki Payı (II): Toplam Dirlik Gelirleri İçindeki Payı yıllarında Tebriz Eyaleti'nde zeamet tasarruf edenlerden 11'i Dergâh-ı Ali Müteferrikası, 1'i Dergâh-ı Ali Müteferrikası Kâtibi, 14'ü Dergâh-ı Ali Çavuşu, 1'i Tebriz Sancağı Alaybeyi, 1'i Defter-i Hakânî Kâtibi, 1'i ise eski Hâkkâri hâkimi Seyyid Han Bey'in oğlu Hasan Bey'dir 52. Geri kalan 93 kişi ise benâm olarak zikredilen şöhretli kimselerdir tarihinde Tebriz Sancağı'nda zeamet ve an zeamet sahibi olanların görevleri ise şöyledir 53 : 52 BA., TD. 645, s. 94. Hakkârî hâkimi Zekeriya Bey Tebriz'in fethinden sonra bütün askeriyle birlikte Tebriz beylerbeyinin emrine verilmiştir. Bkz. BA., Mühimme 72, hüküm nr: BA., TD. 668, s

14 TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ 13 Tablo 8: Tebriz Sancağı Zeamet Sahiplerinin Görevleri (1594) Görevin Cinsi Görevli Sayısı Tebriz Müteferrikası 48 Dergâh-ı Ali Çavuşu 25 Divân-ı Hümâyûn Kâtibi 9 Gılmân-ı Yesâr-ı Tebriz 4 Dergâh-ı Ali Müteferrikası 3 Tebriz Divânı Çavuşu 2 Gılmân-ı Yemin-i Tebriz 3 Defter-i Hakânî Kâtibi 1 Eski Diyarbekir Tımâr defterdârı Abdullah: 1 Eski Tebriz Defter Kethüdâsı 1 Tebriz Alaybeyi 1 Ağakis Sancakbeyi'nin oğlu 1 Benâm olarak kaydedilen şöhretli kişi 105 TOPLAM 204 Görüldüğü üzere, 1594 yılında zeamet sahiplerinin sayısı ve görev çeşidi artmıştır tarihinde Tebriz Sancağı'ndaki zeamet sahiplerinden 2'si Dergâh-ı Ali Müteferrikası, 1'i Dergâh-ı Ali Müteferrikası Kâtibi, 2'si Dergâh-ı Ali Çavuşu, 1'i ise Tebriz Alaybeyi ve 28'i benâm olarak kaydedilen şöhretli kimselerdir ve 1594 tarihlerinde zeamet geliri en yüksek olan görevli akçe ile Dergâh-ı Ali Müteferrikası Mehmed Şâhım Kulu'dur 54. Zeamet gelirlerinin büyük bir kısımı teamüle uygun olarak akçe arasında yoğunlaşmıştır. Ancak zaman zaman akçenin altına düşen zeametlere de rastlanmaktadır. Meselâ tarihinde Tebriz Sancağı'nda Zeamet tasarruf eden Mehmed'in geliri , 1594 yılında Tebriz Sancağı Hoy Nahiyesi'nde zeamet sahibi olan Şeyhi'nin zeametinin geliri ise akçedir Tımârlar Tebriz Eyaleti'ndeki tımâr sayısı tarihinde 45'tir. Bu tımârların sancaklara göre dağılımı ise şöyledir: 54 BA., TD. 645, s. 44 ; BA., TD. 668, s BA., TD. 645, s BA., TD. 668, s. 125.

15 14 ORHAN KILIÇ Tablo 9: Tebriz Eyaleti'ndeki Tımârlar ( ) Sancağı Sayısı Değeri (akçe) % (I) % (II) Tebriz Sulduz Said Abâd Dizmâr Merağa-Saru Kurgan TOPLAM (I): Toplam Tımâr Gelirleri İçindeki Payı (II): Toplam Dirlik Gelirleri İçindeki Payı tarihinde Tebriz Eyaleti'ndeki toplam tımâr sayısı 45'tir. Bunlardan 4'ü müşterek, 41'i ferdidir. Bu tarihte en yüksek gelirli tımâr akçe ile Said Abâd'da Hüseyin'in tasarrufundadır 57. En düşük gelirli tımâr ise akçe ile Said Abâd Sancağı'nda Ahmed'e aittir 58. Tımârlar, toplam dirlik sayısı içerisinde % 51.74'lük bir pay alırken, gelirlerin ancak % 2.97'sini tasarruf edebilmektedirler. Tımâr sayısı Tebriz Sancağı'nda tarihinde 13 iken, bu sayı 1594 tarihinde 222'ye çıkmıştır tarihinde Tebriz Sancağı'ndaki en yüksek gelirli tımâr akçe ile Van gılmânlarından Tebriz'e ihrac olunan Emir Abdullah'a aittir 59. Ocân Nahiyesi'ne bağlı akçelik iki tımâr ise boştur 60. En düşük gelirli tımâr tarihinde akçe ile Sulduz Sancağı'nda Mirza'ya ait olanıdır tarihinde Tebriz Sancağı Hoy Nahiyesi'nde İbrahim Kul'a ait olan akçelik tımâr ise en düşük gelirli olanıdır tarihinde tımâr tasarruf edenlerin tamamı sipahidir tarihli defterde ise Tebriz Sancağı'ndaki tımâr sahipleri görevleri bakımından çeşitlilik arz etmektedirler tarihinde Tebriz Sancağı'nda tımâr tasarruf edenlerin görevleri ve sayıları şöyledir: Tablo 10: Tebriz Sancağı Tımâr Sahiplerinin Görevleri (1594) 57 BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 668, s BA., TD. 668, s BA., TD. 645, s BA., TD. 668, s. 129.

16 TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ 15 Görevin Cinsi Görevli Sayısı Gılmân-ı Yemin-i Tebriz 34 Gılmân-ı Yesar-ı Tebriz 33 Tebriz Divanı Çavuşu 25 Tebriz Müteferrikası 6 Gılmân-ı Atik-i Van 3 Tebriz Hazinesi Mücellidi 1 Tebriz Hazinesi Mühri 1 Dergâh-ı Ali Topçusu 1 Dergâh-ı Ali Sipahisi 1 Sipahi 117 TOPLAM 222 Tımâr ve zeamet kayıtları incelendiğinde tarihinde dirlik tasarruf edenler arasında rastlanmayan 67 Gılmân-ı Yemin, 67 Gılmân-ı Yesar, 27 Tebriz Divanı Çavuşu ve 54 Tebriz Müteferrikası'nın Tebriz Sancağı bünyesinde tımâr ve zeamet tasarruf ettiklerine rastlanmaktadır. Bunlara ilaveten 25 Dergâh-ı Ali Çavuşu ve 3 Dergâh-ı Ali Müteferrikası da Tebriz Sancağı'nda zeamet tasarruf etmektedirler. III- DİRLİK GELİRLERİ yılında dirlik sahiplerine tahsis edilen gelirlerin toplamı akçedir. Bu gelirlerin kaynakları ve hangi dirlik sahiplerine bırakıldıkları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 11: Dirlik Gelirlerinin Kaynakları ( ) GELİRİN CİNSİ Tahsis Edildiği Dirlik Bölgesi Miktarı (akçe) (%) * Kışlak hâsılı ve resm-i kışlakciyân Bütün dirlikler Tebriz-Sulduz-Dizmâr-Merağa-Said Abâd Köy ve mezra a hasılları Bütün dirlikler Eyalet'in tamamı Adet-i ağnam (Zeamet ve tımâr hisseleri hariç) Padişah Hâssı Merağa Sancağı'na bağlı nahiyeler Asesiyye mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Merağa Asesiyye mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz * Toplam dirlik gelirleri içerisindeki payı.

17 16 ORHAN KILIÇ Aşar-ı gılâl, küvvâre, besâtin, penbe, bağ, meyve, bâd-ı hevâ ve rüsûm-ı saire mahsulü Bâc-ı bâzâr-ı esb, üserâ, tamga-yı siyah-ı ağnam mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Merağa Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz Bâc-ı bâzâr-ı esb, üserâ, kâv ve bâc-ı ağnam Padişah Hâssı Nefs-i Merağa Bâc-ı ubur mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz Bâc-ı ubûr mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Merağa Bâc-ı ubûr, ihtisâb, ihzariyye ve tamga-yı siyah mahsulü Padişah Hâssı Dizeçrûd (Tebriz) Beytü'l-mal, mal-ı gaib, mal-ı mefkûd (kale neferatı ve gılmân-ı Tebriz) mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz Beytü'l-mâl, mâl-ı gaib, mâl-ı mefkûd ve abadanık Padişah Hâssı Nefs-i Merağa Boyahâne mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Merağa Boyahâne mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz Bozahâne mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz Darü'd-darb ve hamam-ı mîrî mukataası Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz Değirmen mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Merağa İhtisâb, bâc-ı bâzâr (gümrük ile birlikte) ve tamga-yı siyah İhtisâb, bâc-ı bâzâr (gümrük ile birlikte), tamga-yı siyah, ihtisâb-ı nefs mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Merağa Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz Kassâbhâne mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Merağa Keyyâliyye mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz Keyyâliyye mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Merağa Meyhâne mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz Resm-i kûçe (ümerâ, züemâ, erbâb-ı tımâr ve vakıf hisseleri hariç) Padişah Hâssı Merağa Şemhâne mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Merağa Şemhâne mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz Şirahâne mahsulü Padişah Hâssı Nefs-i Tebriz Şirehâne mahsulü (bozahâne ile birlikte) Padişah Hâssı Nefs-i Merağa Dizeç hâsılı Resm-i mirâbiyye Kasaba hâsılı Memlaha mahsulü Sefine mahsulü Boyahâne mahsulü Padişah Hâssı- Tımâr-Zeamet Padişah ve Sancakbeyi Hâssı Padişah-Beylerbeyi Hâssı Padişah-Beylerbeyi Hâssı Padişah-Beylerbeyi Hâssı Sancakbeyi Hâssı (Dizmâr) Tebriz-Said Abâd Tebriz-Dizmâr-Said Abâd Merend ve Tasuh (Tebriz) Tebriz-Dizmâr Tebriz-Dizmâr Dizmâr

18 TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ 17 Kassâbhâne, ihtisâb ve tamga-yı siyah Sancakbeyi Hâssı (Dizmâr) Dizmâr Nısf-ı bâd-ı hevâ (havass-ı hümâyûn zeamet, serbest tımâr, evkaf ve emlâk hisseleri hariç) Sancakbeyi Hâssı (Dizmâr) Dizmâr Nahiyeleri Adet-i Ağnam (zeamet ve serbest tımâr hisseleri hariç) Sancakbeyi Hâssı (Merağa) Kâvdûl (Merağa) Nısf-ı bâd-ı hevâ (havass-ı hümâyûn zeamet ve serbest Sancakbeyi tımâr hisseleri hariç) Hâssı (Said Abâd) Said Abâd Adet-i ağnâm ve nısf-ı bâd-ı hevâ (Zeamet, serbest Sancakbeyi tımâr, evkaf ve emlâk hisseleri hariç) Hâssı (Saru Kurgan) Hüseyin Abâd (Saru Kurgan) Adet-i ağnam, resm-i kûçe, kışlakciyan, nısf-ı bad-ı hevâ Sancakbeyi (zeamet, serbest tımâr ve havass-ı hümâyûn hisselerihâssı (Sulduz) hariç) ve nefs-i merâ (defter-i hakanîde kayıtlı) Sulduz Resm-i Yaylak Sancakbeyi Hâssı-Zeamet Tebriz-Said Abâd Çiftlik Mahsulü Zeamet Tebriz-Dizmâr Emlâk (dirliklere ayrılan hisseler) Zeamet Tebriz-Dizmâr Bağ hâsılı Zeamet-Tımâr Tebriz TOPLAM Gelir kaynakları içinde köy ve mezraa hâsılları akçe ile en ilk sırayı almaktadır. Köy ve mezraa hâsıllarının toplam dirlik gelirleri içerisindeki payı ise % 80.88'dir. Kışlak, yaylak ve dizeç hâsıllarını da bu meyanda düşünürsek kırsal alan ağırlıklı gelirlerin toplamı akçeyi geçmektedir. Bu sebeple dirlik gelirlerinin ağırlıklı olarak kırsal alan gelirlerinden müteşekkil olduğunu söylemek mümkündür. Daha sonra ihtisâb, bâc-ı bâzâr, gümrük ve tamga-yı siyah gibi ticarî nitelikli vergilerin Merağa, Tebriz ve Dizmâr'daki gelirleri gelmektedir ki, bunların yekûnu akçenin üzerinde olup toplam dirlik gelirlerinin yaklaşık % 4.5'unu işgal etmektedirler. Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere, ticarî (bâc-ı bâzâr, gümrük, ihtisâb vb.), şehir kaynaklı ve küçük sanayii kuruluşlarına (boyahâne, şemhâne, bozahâne vb.) ait gelirler tevcih teamülüne uygun olarak padişah hâssına tahsis edilmiştir. Şehir kaynaklı gelirlerin ancak küçük bir kısımının beylerbeyiler tarafından tasarruf edildiğine rastlanmaktadır. Merend kasabasının akçelik geliri beylerbeyine 63, Tebriz Sancağı'na bağlı Enzâb Nahiyesi'nin merkez kasabası olan Tasuh kasabasının akçelik geliri ise padişah hâssına tahsis edilmiştir 64. Zeamet ve tımârların gelir kaynakları ağırlıklı olarak köy ve mezraa, kışlak, yaylak ve dizeç hâsıllarından müteşekkildir. Tebriz Eyaleti içerisinden geçen nehir ve çaylardan sulama maksadıyla istifade edenler de kanun gereği resm-i mîrâbiyye adı altında bir vergi ödemektedirler. Bölgede 63 BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s. 6.

19 18 ORHAN KILIÇ bulunan Acısu, Mehrane-Rûd, Hüdayi, Zinüz, Vidher ve Gökkûm gibi nehir ve çaylardan istifade edenlerin ödedikleri yıllık toplam vergi akçedir. Tebriz Sancağı'na bağlı Şâhâ İskelesi sefine mukataası , Aras Nehri'nde işleyen gemilerden gelen mahsul-i sefîne miktarı ise akçedir 66. Dirlik gelirleri içerisinde bulunan akçelik memlaha mahsulünün akçelik kısmı Urmiye Gölü etrafındaki, akçelik kısmı ise Dizmâr Sancağı'na bağlı Gerger Nahiyesi'nde bulunan tuzlalardan sağlanmaktadır. Bunlardan Urmiye Gölü etrafındakiler padişah hâssı 67, Gerger Nahiyesi'ndeki ise beylerbeyi hâssı içinde bulunmaktadır 68. Defterdeki yaylak ve kışlak hâsılları veya resm-i yaylak ve kışlak vergileri incelendiğinde Merend ve Said Abâd bölgesinin yaylak mahalli olduğu ve Tebriz havalisinden gelen Ahşâm Taifesi'nin Said Abâd ve bu sancağa bağlı Ocân taraflarında yayladıkları anlaşılmaktadır 69. Said Abâd ve Ocân'daki resm-i yaylak miktarı akçe olup beylerbeyi tarafından tasarruf edilmektedir. Merend'teki resm-i yaylak miktarı ise sadece akçedir. Bunların dışında geliri hâsıl olarak toplanan ve deftere sadece yaylak olarak kaydedilen 2 yaylak da Dizmâr Sancağı ve bu sancağa bağlı Gerger Nahiyesi'nde bulunmaktadır. Eyaletteki kışlak mahalleri ise Saru Kurgan Sancağı hariç diğer bütün sancaklarda bulunmaktadır. 61 adet toplam kışlak mahallinen kışlak hâsılı veya resm-i kışlakciyân adıyla toplam akçe alınmaktadır. Merağa ve nahiyelerine bağlı kışlaklara Ulusan Taifesi'nin geldiği buralarda kışladıktan sonra ilkbaharda kendi malikânelerine gittikleri kayıtlıdır. Merağa Nahiyelerine ait akçelik resm-i kışlakciyan ve yaylakciyân vergisinin kanun gereği padişah tarafından tasarruf edildiği belirtilmektedir 70. Bunun dışındaki kışlak gelirleri diğer dirlik sahiplerine bırakılmıştır. IV- GENEL BİLGİLER İncelediğimiz defterler, dirlikler dışında eyaletin idarî teşkilatlanması ve yöneticiler ile şehirlerin fizikî durumları hakkında kıt da olsa bazı bilgiler vermektedirler. Bu bilgileri şu başlıklar altında değerlendirmek mümkündür. 1- İdarî Teşkilatlanma ve Yöneticiler Tebriz Eyaleti'ndeki 6 sancağın hepsininin birer merkez şehri bulunmaktadır. Bunlar Tebriz, Dizmâr, Merağa, Sulduz, Saru Kurgan ve Said Abâd'dır. Bunların dışında Merend, Hoy, Zinüz, Enzâb (Merkez Kasabası Tasûh'dur), Miyânduâb gibi nahiyelerin birer merkez kasabalarının bulunduğu da anlaşılmaktadır. Eyalet yıllarında Cafer ve Hızır Paşalar tarafından yönetilmiştir. Her iki paşa da vezîr rütbelidir. 65 BA., TD. 645, s. 7. Bu gelir Padişah hâssı içerisindedir. 66 BA., TD. 645, s. 21. Bu gelir beylerbeyi Cafer Paşa'nın hâssı içerisindedir. 67 BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s BA., TD. 645, s. 21.

20 TEBRİZ EYALETİ'NDE TIMÂR DÜZENİ 19 Sancaklardaki tımârlı sipahilerin kumandanı durumunda olan Alaybeyi zeametine sadece Tebriz'de rastlanmıştır. Bu dönemde Tebriz Sancağı Alaybeyliği görevini Kaya adlı bir kişi yürütmektedir. Bu alaybeyinin zeamet geliri tarihinde 'i Tebriz 'i Dizmâr Sancağı'ndan olmak üzere akçedir 71. Bu meblağ 1594 tarihli defterde ise sadece Tebriz Sancağı'na bağlı Ervanak Nahiyesi'nden olmak üzere akçedir tarihli defterde sâbık Tebriz Defter Kethüdâsı olarak Mehmed'den bahsedilmekte ve akçelik bir zeamet tasarruf ettiği kaydedilmektedir 73. Bu durumda Tebriz Eyalet'indeki zeamet işlerinden sorumlu bir kişinin eyalet teşkilatlanmasından sonra burada göreve başladığını söylemek mümkündür. 2- Mahalleler ve Küçük Sanayii Kuruluşlarına Ait Yapılar Her iki defterdeki bilgilere göre Tebriz şehinde 4 mahalle bulunmaktadır. Bu mahalleler şunlardır 74 : 1- Mehâd Mehin 2- Seng-i Tıraşân 3- Karakoyunlu 4- Baba Hâkî (Kâv Bâzâr) Tebriz, Dizmâr ve Merağa şehirlerindeki küçük sanayii yapıları ve yıllık gelirleri ise şöyledir: Tablo 12: Tebriz, Dizmâr ve Merağa Şehirlerindeki Küçük Sanayii Kuruluşlarına Ait Yapılar ve Gelirleri ( ) Cinsi Şehri Yılık Geliri (akçe) Yılık Geliri (akçe) Boyahâne Tebriz Şirehâne " Şemhâne " Bozahâne " Meyhâne " Şirehâne ve Bozahâne Merağa BA., TD. 645, s BA., TD. 668, s BA., TD. 668, s BA., TD. 645, s. 2 ; BA., TD. 668, s BA., TD. 645, s. 2, 20, BA., TD. 668, s. 5

21 20 ORHAN KILIÇ Boyahâne " Şemhâne " Kassâbhâne " Kassâbhâne Dizmâr Boyahâne " Bunların dışında Tebriz'de padişah hâssı içinde bulunan ve yıllık geliri akçe olan bir mîrî hamamdan bahsedilmektedir 77. Sonuç 1585 yılında Osmanlı hakimiyetine giren Tebriz'de yapılan tahrirler ve buraların mîrî rejim içerisine dahil edilmesi, Osmanlı Devleti'nin kalıcı bir hakimiyet tesis etmek istediğini göstermesi bakımından önemlidir. Fetihten sonra burada görev yapan Cafer Paşa'nın bölgede imar faaliyetine girişmesi de bu isteğin bir göstergesi olarak değerlendirilebilir 78. III. Murad devrine ait olan ve 1590 İstanbul Anlaşması'ndan sonra tertip edildiği anlaşılan incelediğimiz defterlerden ilkinde, bölgenin yaşadığı harp ortamının getirdiği olumsuz tesirleri rahatlıkla görmek mümkündür. Öyle ki, bu defterde birçok köyün boş ve harâbe oldukları kaydedilmiştir. Bu meyanda dirliklerin sayısı ve toplam dirlik gelirleri de düşük olmuştur. Ancak ilk tahrirden sonraki üçüncü yıl içinde yapılan tahrirde köy ve mezraaların şenlendiği hâsıllarının arttığı ve merkezî yönetimin burada kuvvetli bir askerî ve idarî bir yapılanma içerisine girdiği tespit edilmektedir. Bu kısa süre içerisinde, dirliklere kaynak teşkil eden eyalet gelirlerinde büyük artışların olduğu ve bölgenin Osmanlı vergi nizamına bağlanarak yönetildiği görülmektedir. Buralarda yaşayan aşiret ve cemaatlerin yaylak ve kışlak mahalleri tespit edilmiş kanunlar dahilinde ve belli bir vergi düzeni içerisinde yaylak ve kışlak mahalleri arasında gidip gelmeleri sağlanmıştır. Bütün bu mülahazalar çerçevesinde, Osmanlı Devleti'nin yılları arasında hakimiyeti altında tuttuğu Tebriz'de istikrarlı ve huzurlu bir ortamın yerleşmesi için gayret gösterdiğini ve koyduğu kanun ve kurallar içerisinde burayı yönettiğini söylemek mümkündür. 77 BA., TD. 645, s Evliya Çelebi, Cafer Paşa'nın Tebriz şehrinde büyük bir imâr faaliyeti yürüttüğünü belirtmektedir. Bkz. Evliya Çelebi, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, (Hazırlayan: Mümin Çevik), c. 1-2, İstanbul, 1986, s. 574.

269 NUMARALI İCMAL DEFTERİNE GÖRE ACLUN Ünal TAŞKIN * ACLUN ACCORDİNG TO THE İCMAL DEFTER NUMBERED 269

269 NUMARALI İCMAL DEFTERİNE GÖRE ACLUN Ünal TAŞKIN * ACLUN ACCORDİNG TO THE İCMAL DEFTER NUMBERED 269 ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERGİSİ ISSN: 1308 9196 Yıl : 4 Sayı : 7 Aralık 2011 269 NUMARALI İCMAL DEFTERİNE GÖRE ACLUN Ünal TAŞKIN * Özet Osmanlı İmparatorluğu nda ekilebilir arazinin

Detaylı

VAN VALİLERİ ( ) Dr. Mehmet İNBAŞI *

VAN VALİLERİ ( ) Dr. Mehmet İNBAŞI * A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 29 Erzurum 2006 195 Prof. Dr. Zeki Başar Özel Sayısı VAN VALİLERİ (1755-1835) Dr. Mehmet İNBAŞI * U ÖZET Bu çalışmada, 1755-1835 yılları arasında Van

Detaylı

KOCAELİ TARİHİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR KAYNAK: DERDEST DEFTERLERİ

KOCAELİ TARİHİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR KAYNAK: DERDEST DEFTERLERİ KOCAELİ TARİHİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR KAYNAK: DERDEST DEFTERLERİ Emine ERDOĞAN ÖZÜNLÜ* Giriş 1337 lerde Osmanlı egemenliğine geçen Kocaeli (İzmit), Orhan Bey zamanında İzmit merkez olmak üzere bir sancak

Detaylı

Sonuç. Beylikler dönemi, Anadolu'da Türk kültür ve medeniyetinin gelişmesi

Sonuç. Beylikler dönemi, Anadolu'da Türk kültür ve medeniyetinin gelişmesi 78 ağaçları bulunan yer, Ermenek'e bağlı Görme! Köyü'nde 32 Paşaçukuru olarak bilinen yer, Ermenek'te Emir Ahmed mülkü civarındaki yer, Ermenek'e bağlı Gargara Köyü'nde 33 yer, Mut Medresesi yakınındaki

Detaylı

İÇİNDEKİLER GİRİŞ BÖLÜM 1 OSMANLI SARAYLARI. 1. Dersin Amacı ve Önemi... 1 2. Kaynaklar-Tetkikler... 2

İÇİNDEKİLER GİRİŞ BÖLÜM 1 OSMANLI SARAYLARI. 1. Dersin Amacı ve Önemi... 1 2. Kaynaklar-Tetkikler... 2 İÇİNDEKİLER GİRİŞ 1. Dersin Amacı ve Önemi... 1 2. Kaynaklar-Tetkikler... 2 BÖLÜM 1 OSMANLI SARAYLARI 1. OSMANLI SARAYLARININ TARİHİ GELİŞİMİ... 7 2. İSTANBUL DAKİ SARAYLAR... 8 2.1. Eski Saray... 8 2.2.

Detaylı

Modava Sancağında Tımar Rejimi

Modava Sancağında Tımar Rejimi Modava Sancağında Tımar Rejimi Özet Murat Serdaroğlu* Modava, 1552 yılında Tımışvar Eyaletine bağlı küçük bir nahiye iken, 1569 tarihli mufassal defterde sancak statüsüne kavuşmuştur. Modava Sancağına,

Detaylı

OSMANLI DEVLETI NDE TAŞRA VE EYALET YÖNETIMI

OSMANLI DEVLETI NDE TAŞRA VE EYALET YÖNETIMI OSMANLI DEVLETI NDE TAŞRA VE EYALET YÖNETIMI OSMANLI DA TAŞRA TEŞKILATI TAŞRA VE EYALET YÖNETIMI İstanbul un merkez kabul edildiği Osmanlı Devleti nde, başkentin dışındaki tüm topraklar için taşra ifadesi

Detaylı

OSMANLI - İRAN. Sınır ve Aşiret ( ) Sıtkı ULUERLER OSMANLI - İRAN. Sınır Ve Aşiret ( ) Sıtkı ULUERLER

OSMANLI - İRAN. Sınır ve Aşiret ( ) Sıtkı ULUERLER OSMANLI - İRAN. Sınır Ve Aşiret ( ) Sıtkı ULUERLER OSMANLI - İRAN Sınır Ve Aşiret (1800-1854) Sıtkı ULUERLER Son Çağ Yayıncılık Ve Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. İstanbul Caddesi İstanbul Çarşısı No : 48 / 48 İskitler / ANKARA www.uzundijital.com ISBN

Detaylı

SURİYE DE ERKEN DÖNEM OSMANLI TİMAR DÜZENİ : HAMA VE HUMUS ÖRNEĞİ Ottoman s Timâr System of the Early Period In Syria : Hama and Homs Models

SURİYE DE ERKEN DÖNEM OSMANLI TİMAR DÜZENİ : HAMA VE HUMUS ÖRNEĞİ Ottoman s Timâr System of the Early Period In Syria : Hama and Homs Models Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi Cilt: V, Sayı:2, Elazığ, 2008 1 SURİYE DE ERKEN DÖNEM OSMANLI TİMAR DÜZENİ : HAMA VE HUMUS ÖRNEĞİ Ottoman s Timâr System of the Early Period In Syria

Detaylı

Yıl: 1, Sayı: 1, Aralık 2014, s. 1-10

Yıl: 1, Sayı: 1, Aralık 2014, s. 1-10 Yıl: 1, Sayı: 1, Aralık 2014, s. 1-10 Ünal TAŞKIN 1 545 NUMARALI DEFTERE GÖRE MAARRA DA TIMAR DÜZENİ Özet Osmanlı Devleti nde reaya adıyla bilinen halkın, devlete karşı birtakım mükellefiyetleri vardı.

Detaylı

Timar Tevcih Sebepleri Üzerine Bir Kaynak Değerlendirmesi

Timar Tevcih Sebepleri Üzerine Bir Kaynak Değerlendirmesi Timar Tevcih Sebepleri Üzerine Bir Kaynak Değerlendirmesi (An Assesment of Resource on The Reasons of Timar Allocation) Emine Erdoğan * Özet Timar sistemi, Osmanlı toprak düzeninin işleyişi açısından olduğu

Detaylı

ORTA DOĞU ARAŞTIRMALARI DERGİSİ

ORTA DOĞU ARAŞTIRMALARI DERGİSİ ISSN 1303-9075 T.C. FIRAT ÜNİVERSİTESİ ORTA DOĞU ARAŞTIRMALARI MERKEZİ ORTA DOĞU ARAŞTIRMALARI DERGİSİ TEMMUZ 2007 Cilt : V Sayı : 2 ELAZIĞ 2008 Sahibi Prof. Dr. Mehmet Hamdi MUZ Fırat Üniversitesi Rektörü

Detaylı

MUŞ SANCAĞI DİRLİKLERİ ( )

MUŞ SANCAĞI DİRLİKLERİ ( ) Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Fırat Universty Journal of Social Science Cilt: 9 Sayı : 1, Sayfa:155-178, ELAZIĞ-1999 MUŞ SANCAĞI DİRLİKLERİ (1604-1605) ÖZET Doç.Dr. Orhan KILIÇ * Osmanlı Devleti

Detaylı

DURAKLAMA DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ Youtube Kanalı: tariheglencesi

DURAKLAMA DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ  Youtube Kanalı: tariheglencesi DURAKLAMA DEVRİ KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ Youtube Kanalı: tariheglencesi 05.08.2017 OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU XVII.YÜZYILDA OSMANLI- AVUSTRYA VE OSMANLI- İRAN İLİŞKİLERİ a-avusturya ile İlişkiler

Detaylı

DAL MEḤMED ÇELEBĪ Āṣafī (ö. 1597 veya 1598)

DAL MEḤMED ÇELEBĪ Āṣafī (ö. 1597 veya 1598) DALMEḤMEDÇELEBĪ Āṣafī (ö.1597veya1598) HAYATI DalrumuzuileberaberPas aveçelebīünvanlarınıdataşıyanm.ç.öncelikleāṣafī mahlası ile tanınır ve bunu Sȩcāʿatnāme de sıkça kullanır. Çok yönlü bir birikime sahipolanm.ç.

Detaylı

Ermenek Mevlevihanesi/ Karamanoğlu Halil Bey Tekkesi

Ermenek Mevlevihanesi/ Karamanoğlu Halil Bey Tekkesi Ermenek Mevlevihanesi/ Karamanoğlu Halil Bey Tekkesi PROF. DR. NEJAT GÖYÜNÇ ARMAĞANI 305 Mevlüt ESER Prof. Dr. Yusuf KÜÇÜKDAĞ NEÜ A. Keleşoğlu Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi Mevlevilik, Mevlâna

Detaylı

SULTANİYE (KARAPINAR) II. SELİM KÜLLİYESİ VAKFI NIN KURULUŞU, GÖREVLİLERİ VE GELİRLERİ

SULTANİYE (KARAPINAR) II. SELİM KÜLLİYESİ VAKFI NIN KURULUŞU, GÖREVLİLERİ VE GELİRLERİ SULTANİYE (KARAPINAR) II. SELİM KÜLLİYESİ VAKFI NIN KURULUŞU, GÖREVLİLERİ VE GELİRLERİ 277 Vakfın Kuruluşu ve Yeni İlhaklar Hasan Basri KARADENİZ 1 II. Selim in şehzâdeliği esnasında inşâ edilen külliye

Detaylı

OCAKLIK SANCAKLARIN OSMANLI HUKUKUNDA VE İDARÎ TATBİKATTAKİ YERİ

OCAKLIK SANCAKLARIN OSMANLI HUKUKUNDA VE İDARÎ TATBİKATTAKİ YERİ OCAKLIK SANCAKLARIN OSMANLI HUKUKUNDA VE İDARÎ TATBİKATTAKİ YERİ ÖZET Doç. Dr. Orhan KILIÇ Osmanlı Devleti idarî bakımdan mutlak bir merkeziyetçilik yerine hâkimiyeti altındaki yerlerin özelliklerine göre

Detaylı

SAMSUN BAHRİYE MEKTEBİ

SAMSUN BAHRİYE MEKTEBİ SAMSUN BAHRİYE MEKTEBİ BAKİ SARISAKAL SAMSUN BAHRİYE MEKTEBİ 1880 yılının başında Samsun da açıldı. Üçüncü Ordu nun sorumluluğu altındaydı. Okulun öğretmenleri subay ve sivillerdi. Bu okula öğrenciler

Detaylı

OSMANLI YAPILARINDA. Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik

OSMANLI YAPILARINDA. Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik OSMANLI YAPILARINDA İZNİK ÇİNİLERİ Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik Çinileri, KültK ltür r Bakanlığı Osmanlı Eserleri, Ankara 1999 Adana Ramazanoğlu Camii Caminin kitabelerinden yapımına 16. yy da Ramazanoğlu

Detaylı

313 NUMARALI TİMAR RUZNÂMÇE DEFTERİ VE BU DEFTERDE HALEB VİLÂYETİ İLE İLGİLİ BAZI TESPİTLER

313 NUMARALI TİMAR RUZNÂMÇE DEFTERİ VE BU DEFTERDE HALEB VİLÂYETİ İLE İLGİLİ BAZI TESPİTLER 313 NUMARALI TİMAR RUZNÂMÇE DEFTERİ VE BU DEFTERDE HALEB VİLÂYETİ İLE İLGİLİ BAZI TESPİTLER Yrd. Doç. Dr. Enver ÇAKAR* ÖZET Osmanlı İmparatorluğu nda ülkenin genel durumunu ve vergi kaynaklarını tespit

Detaylı

OSMANLI HÂKİMİYETİNİN İLK YILLARINDA FİLİSTİN DE TİMAR SİSTEMİ (GAZZE VE KUDÜS SANCAKLARI ÖRNEĞİ)

OSMANLI HÂKİMİYETİNİN İLK YILLARINDA FİLİSTİN DE TİMAR SİSTEMİ (GAZZE VE KUDÜS SANCAKLARI ÖRNEĞİ) EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 17 Sayı: 56 (Yaz 2013) 39 OSMANLI HÂKİMİYETİNİN İLK YILLARINDA FİLİSTİN DE TİMAR SİSTEMİ (GAZZE VE KUDÜS SANCAKLARI ÖRNEĞİ) Ünal TAŞKIN (*) Öz Osmanlı Devleti nde reaya adıyla

Detaylı

Murat Dursun Tosun ŞEBİNKARAHİSAR TARİHİNDEN GÜNÜMÜZE YANSIYAN BİRKAÇ OLAY

Murat Dursun Tosun ŞEBİNKARAHİSAR TARİHİNDEN GÜNÜMÜZE YANSIYAN BİRKAÇ OLAY ŞEBİNKARAHİSAR TARİHİNDEN GÜNÜMÜZE YANSIYAN BİRKAÇ OLAY 1 1893 tarihli belgede Çeçezade Ömer isimli bir şahsa ait üç adet dükkanın yandığından yangından sonra Osman Bey isimli nüfuzlu birisinin yanan dükkânlardan

Detaylı

FATİH SULTAN MEHMET İN Sarayları

FATİH SULTAN MEHMET İN Sarayları 54 MİMARİ I FATİH SULTAN MEHMET İN SARAYLARI FATİH SULTAN MEHMET İN Sarayları Yazı ve Fotoğraf: İsmail Büyükseçgin / seckinmimarlik@ttmail.com Eski Saray (Beyazıt Sarayı) MİMARİ I FATİH SULTAN MEHMET İN

Detaylı

GEÇMİŞTEKİ İZLERİYLE KAYSERİ

GEÇMİŞTEKİ İZLERİYLE KAYSERİ GEÇMİŞTEKİ İZLERİYLE KAYSERİ Prof. Dr. Mustafa KESKİN - Prof. Dr. M. Metin HÜLAGÜ İÇİNDEKİLER Sunuş Önsöz Giriş I. Tarihi Seyri İçerisinde Kayseri II. Şehrin Kronolojisi III. Kültürel Miras A. Köşkler

Detaylı

BÜYÜK ARDAHAN SANCAĞI YILLARI

BÜYÜK ARDAHAN SANCAĞI YILLARI BÜYÜK ARDAHAN SANCAĞI 1595-1732 YILLARI MIHEIL H. SVANIDZE Büyük Ardahan Sancağı'nın tarihi ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Son zamanda M.F. Kırzıoğlu ve Dündar Aydın gibi Türk tarihçileri bu hususa büyük

Detaylı

TARİH BOYUNCA ANADOLU

TARİH BOYUNCA ANADOLU TARİH BOYUNCA ANADOLU Anadolu, Asya yı Avrupa ya bağlayan bir köprü konumundadır. Üç tarafı denizlerle çevrili verimli topraklara sahiptir. Dört mevsimi yaşayan iklimi, akarsuları, ormanları, madenleriyle

Detaylı

YÜKSELME DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ Youtube Kanalı: tariheglencesi

YÜKSELME DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ   Youtube Kanalı: tariheglencesi YÜKSELME DEVRİ KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ www.tariheglencesi.com Youtube Kanalı: tariheglencesi 02.03.2018 Youtube kanalıma abone olarak destek verebilirsiniz. ARİF ÖZBEYLİ Tahta Geçme Yaşı: 33.3 Saltanat

Detaylı

Yer Esnaf/Dükkan İsim Nefer Aded Arşiv İsmi

Yer Esnaf/Dükkan İsim Nefer Aded Arşiv İsmi Yer Esnaf/Dükkan İsim Nefer Aded Arşiv İsmi Sayf a No Koskada Kızıltaş mahallesi Mehmed şeriki Ali A.DV.d 827 s.4-5 Aksaray da Camcılar Câmii Halil Kalfa ve şakirdi 3 nefer A.DV.d 827 s.4-5 Hüsrev Paşa

Detaylı

AKÇAABAD VAKFIKEBĠR NÜFUS KÜTÜĞÜ - (1835-1845)

AKÇAABAD VAKFIKEBĠR NÜFUS KÜTÜĞÜ - (1835-1845) AKÇAABAD VAKFIKEBĠR NÜFUS KÜTÜĞÜ - (1835-1845) C. Yunus Özkurt Osmanlı döneminde ilk genel nüfus sayımı, II. Mahmud döneminde 1831 (Hicri: 1246) yılında alınan bir karar ile uygulanmaya başlamıştır (bundan

Detaylı

Osmanlı Timar Sistemi nde Tevcih Prosedürü. The Procedure of Allocation in the Ottoman Timar System

Osmanlı Timar Sistemi nde Tevcih Prosedürü. The Procedure of Allocation in the Ottoman Timar System Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(1): 1-11 Osmanlı Timar Sistemi nde Tevcih Prosedürü Mehmet DOĞAN 1 Çankırı Karatekin Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü Özet

Detaylı

Kocaeli, merkezi İzmit olan bir yöreyi ifade eder. Osmanlı döneminde sancağın adı Kocaili

Kocaeli, merkezi İzmit olan bir yöreyi ifade eder. Osmanlı döneminde sancağın adı Kocaili KOCAİLİ SANCAĞI NIN PAŞALARA TEVCİHİ BAĞLAMINDA ORTAYA ÇIKAN İDARİ UYGULAMALAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME Orhan KILIÇ* Giriş Kocaeli, merkezi İzmit olan bir yöreyi ifade eder. Osmanlı döneminde sancağın

Detaylı

XVI. YÜZYIL SONLARINDA AHISKA SANCAĞI KVABLİAN NAHİYESİ NDE EKONOMİK YAŞAM

XVI. YÜZYIL SONLARINDA AHISKA SANCAĞI KVABLİAN NAHİYESİ NDE EKONOMİK YAŞAM XVI. YÜZYIL SONLARINDA AHISKA SANCAĞI KVABLİAN NAHİYESİ NDE EKONOMİK YAŞAM Shota BEKADZE Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi Tezli Yüksek Lisans Programı Öğrencisi ahiskali86@hotmail.com

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Sezai SEVİM YAYIN LİSTESİ

Yrd. Doç. Dr. Sezai SEVİM YAYIN LİSTESİ Yrd. Doç. Dr. Sezai SEVİM YAYIN LİSTESİ KİTAP - Osmanlı Kuruluş Dönemi Bursa Vakfiyeleri, Yayına Hazırlayanlar, Yrd. Doç. Dr. Sezai Sevim- Dr. Hasan Basri Öcalan, Osmangazi Belediyesi Yayınları, İstanbul

Detaylı

The Sixteenth Century. Ümit KOÇ ÖZET

The Sixteenth Century. Ümit KOÇ ÖZET - -2002 The Sixteenth Century. Ümit KOÇ ÖZET - Divan- - - - SUMMARY Göktürkler to Ottoman Empire were perfectly institutionalized in The Ottaman Empire. study: Namely, Divan- l of the State), - experienced

Detaylı

OSMANLI İMPARATORLUĞU GERİLEME DÖNEMİ ISLAHATLARI XVIII. YÜZYIL

OSMANLI İMPARATORLUĞU GERİLEME DÖNEMİ ISLAHATLARI XVIII. YÜZYIL OSMANLI İMPARATORLUĞU GERİLEME DÖNEMİ ISLAHATLARI XVIII. YÜZYIL OSMANLI DA 18. YÜZYIL GERİLEME DÖNEMİ DİR. Yaklaşık 100 yıl sürmüştür. 18. Yüzyıldaki Islahatların Genel Özellikleri -İlk kez Avrupa daki

Detaylı

Kuruluş Dönemi Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Flash Anlatım Perşembe, 12 Kasım :53 - Son Güncelleme Çarşamba, 25 Kasım :14

Kuruluş Dönemi Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Flash Anlatım Perşembe, 12 Kasım :53 - Son Güncelleme Çarşamba, 25 Kasım :14 Kuruluş Dönemi Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Flash Anlatım Kuruluş Dönemi Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Ders Notu OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİ (1300-1453) 1. OSMANLI'DA DEVLET ANLAYIŞI Türkiye Selçuklu Devleti

Detaylı

ELBİSTAN ALAUDDEVLE BEY CAMİİ (CAMİİ KEBİR, ULU CAMİ)

ELBİSTAN ALAUDDEVLE BEY CAMİİ (CAMİİ KEBİR, ULU CAMİ) KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 811 ELBİSTAN ALAUDDEVLE BEY CAMİİ (CAMİİ KEBİR, ULU CAMİ) Yaşar Baş Cami, halen Elbistan'ın Güneşli Mahallesi'nin ortasında bulunmaktadır. Bir sokak aracılığı ile şehrin merkezini

Detaylı

Orhan BULUTLAR Melek ATEŞ V.Karani ŞENOCAK Belediye Meclis Başkanı Kâtip Üye Kâtip Üye

Orhan BULUTLAR Melek ATEŞ V.Karani ŞENOCAK Belediye Meclis Başkanı Kâtip Üye Kâtip Üye Karar No : 104 Mülkiyeti Maliye Hazinesine Erzurum ili Palandöken ilçesi Güzelyurt Mahallesi, 1153 Parsel Belediyemiz sınırları içerisinde olup, 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarımız dışındadır.çevre

Detaylı

III. MURAD DÖNEMİ TAHRİR DEFTERLERİNE GÖRE BAYEZİD SANCAĞI ve TEVABİHA. Hakan KAYA Mehmet Emin TÜRKLÜ

III. MURAD DÖNEMİ TAHRİR DEFTERLERİNE GÖRE BAYEZİD SANCAĞI ve TEVABİHA. Hakan KAYA Mehmet Emin TÜRKLÜ Tarih Okulu Dergisi (TOD) Journal of History School (JOHS) Aralık 2017 December 2017 Yıl 10, Sayı XXXII, ss. 397-420. Year 10, Issue XXXII, pp. 397-420. DOI No: http://dx.doi.org/10.14225/joh1155 Geliş

Detaylı

StS SANCAĞI (Kozan-Feke) MUFASSAL TAHRİR DEFTERİ TANITIMI YE DEĞERLENDİRİLMESİ II:* EKONOMİK YAPI III. REAYA VERGİLERİ (RUSÜM-I RA'İYYET)

StS SANCAĞI (Kozan-Feke) MUFASSAL TAHRİR DEFTERİ TANITIMI YE DEĞERLENDİRİLMESİ II:* EKONOMİK YAPI III. REAYA VERGİLERİ (RUSÜM-I RA'İYYET) StS SANCAĞI (Kozan-Feke) MUFASSAL TAHRİR DEFTERİ TANITIMI YE DEĞERLENDİRİLMESİ II:* EKONOMİK YAPI Yılmaz KURT** III. REAYA VERGİLERİ (RUSÜM-I RA'İYYET) Sis Kanunnâmesinde, "Livâ-i mezbûrede mütemekkin

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Takdim...7 Önsöz...9 Kısaltmalar I. DEVLET...13 Adâletnâme...15 Kanun...19 Kanunnâme...29 Padişah...43

İÇİNDEKİLER. Takdim...7 Önsöz...9 Kısaltmalar I. DEVLET...13 Adâletnâme...15 Kanun...19 Kanunnâme...29 Padişah...43 İÇİNDEKİLER Takdim...7 Önsöz...9 Kısaltmalar...11 I. DEVLET...13 Adâletnâme...15 Kanun...19 Kanunnâme...29 Padişah...43 II. EYALET İDARESİ...53 Cizye...55 Çiftlik...65 Eyalet...69 İspence...77 Kırım Hanlığı...79

Detaylı

: 1490/ 905.1 1514/ 920.2. [ 998] 1590

: 1490/ 905.1 1514/ 920.2. [ 998] 1590 ....... 1501. -... : 1490/ 905.1.. 1514/ 920.2.. 984 ] 1577 1555/ 961.3. 24 [.4. [ 998] 1590 : : -..... : 30 - 174-1391.(Genç.Karaca:1992:82). 71..(1002 25).. :..1..2..3..4..5..6.( ).7..8..9.10..11.. -.

Detaylı

KURTALAN İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları

KURTALAN İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları KURTALAN İLÇESİ Siirt deki Kültür Varlıkları 163 3.5. KURTALAN İLÇESİ 3.5.1. ERZEN ŞEHRİ VE KALESİ Son yapılan araştırmalara kadar tam olarak yeri tespit edilemeyen Erzen şehri, Siirt İli Kurtalan İlçesi

Detaylı

OSMANLI ARAŞTIRMALARI XII.

OSMANLI ARAŞTIRMALARI XII. OSMANLI ARAŞTIRMALARI XII. Neşir Heyeti - Edltorlal B oard HAL!L İNALCIK - NEJAT GöYüNC HEATH W. LOWRY- İSMAİL ER"ONSAL (BERT FRAGNER - KLAUS KREISER) THE JOURNAL OF OTTOMAN STUDIES XII,! stanbu l - 1

Detaylı

1 KAFKASYA TARİHİNE GİRİŞ...

1 KAFKASYA TARİHİNE GİRİŞ... İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 1 I. ARAŞTIRMANIN METODU... 1 II. ARAŞTIRMANIN KAYNAKLARI... 3 A. Tarihler... 4 B. Vakayi-Nâmeler/Kronikler... 10 C. Sikkeler/Paralar ve Kitabeler... 13 D. Çağdaş Araştırmalar... 14

Detaylı

A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 33 Erzurum

A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 33 Erzurum A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 33 Erzurum 2007-243- K XVIII. YÜZYILDA BİTLİS SANCAĞI VE İDARECİLERİ Bitlis Province and Its Governors In 18 th Century ÖZET Bitlis, Anadolu da Müslüman

Detaylı

Kanuni Sultan Süleyman

Kanuni Sultan Süleyman Kanuni Sultan Süleyman Gökbilgin, M. T. (1966). "Kanuni Sultan Süleyman'ın Son Seferleri ve Ölümü". Türk Yurdu, (329),, Razsa, G. (1976). "Mohaç Meydan Muharebesi (29 Ağustos 1526)". Askeri Tarih Bülteni,

Detaylı

İktisat Tarihi I

İktisat Tarihi I İktisat Tarihi I 25.10.2017 Toplum, Ekonomi ve Maliye Klasik Dönem olarak da adlandırılan 16. yy Osm. Devleti nin en parlak dönemidir. TOPLUMSAL YAPI: Artığı yaratanlarla artığa el koyanları birbirlerinden

Detaylı

ARAYIŞ YILLARI (17.YÜZYIL) (DURAKLAMA DÖNEMİ ) ISLAHATLAR AYAKLANMALAR

ARAYIŞ YILLARI (17.YÜZYIL) (DURAKLAMA DÖNEMİ ) ISLAHATLAR AYAKLANMALAR ARAYIŞ YILLARI (17.YÜZYIL) (DURAKLAMA DÖNEMİ ) ISLAHATLAR AYAKLANMALAR 1. Osmanlı Devleti nde Yeniçeri Ocağı nı kaldırmak isteyen ilk padişah II. dır. Osman 2. Genç Osman saray ile halk arasındaki kopukluğu

Detaylı

İRAN GEZİ PROGRAMI 10 GECE 11 GÜNLÜK BİR TARİH VE KÜLTÜR GEZİSİ

İRAN GEZİ PROGRAMI 10 GECE 11 GÜNLÜK BİR TARİH VE KÜLTÜR GEZİSİ GEZİ PROGRAMI 10 GECE 11 GÜNLÜK BİR TARİH VE KÜLTÜR GEZİSİ 1.GÜN 24 Mayıs 2015 Pazar Ankara Tahran 2. GÜN 25 Mayıs 2015 Pazartesi Tahran Tebriz Saat 18.00 de Ankara Esenboğa Havalimanı Dış hatlar servisinde

Detaylı

KAY 361 Türk İdare Tarihi. Ders 6: 20 Kasım 2006 Konu: Osmanlı Toprak Sistemi Okuma: Ortaylı, 1979, sf

KAY 361 Türk İdare Tarihi. Ders 6: 20 Kasım 2006 Konu: Osmanlı Toprak Sistemi Okuma: Ortaylı, 1979, sf KAY 361 Türk İdare Tarihi Ders 6: 20 Kasım 2006 Konu: Osmanlı Toprak Sistemi Okuma: Ortaylı, 1979, sf. 81-122. Osmanlı İmparatorluğu: Genel Bir Bakış 1243 Kösedağ Savaşı sonucunda İran İlhanlıları n tabi

Detaylı

İktisat Tarihi I Ekim II. Hafta

İktisat Tarihi I Ekim II. Hafta İktisat Tarihi I 13-14 Ekim II. Hafta Osmanlı Kurumlarının Kökenleri 19. yy da Osmanlı ve Bizans hakkındaki araştırmalar ilerledikçe benzerlikler dikkat çekmeye başladı. Gibbons a göre Osm. Hukuk sahasında

Detaylı

Devrim Öncesinde Yemen

Devrim Öncesinde Yemen Yemen Devrimi Devrim Öncesinde Yemen Kuzey de Zeydiliğe mensup Husiler hiçbir zaman Yemen içinde entegre olamaması Yemen bütünlüğü için ciddi bir sorun olmuştur. Buna ilaveten 2009 yılında El-Kaide örgütünün

Detaylı

13 MAYIS 2016 CUMA OSMANCIK BELEDİYESİ KÜLTÜR SALONU Çorum-Osmancık İlçesine Hareket AÇILIŞ KONUŞMALARI

13 MAYIS 2016 CUMA OSMANCIK BELEDİYESİ KÜLTÜR SALONU Çorum-Osmancık İlçesine Hareket AÇILIŞ KONUŞMALARI OSMANCIK BELEDİYESİ KÜLTÜR SALONU 08.00 13 MAYIS 2016 CUMA Çorum-Osmancık İlçesine Hareket 09.00-10.30 AÇILIŞ KONUŞMALARI 10.30-11.00 DEYİŞ ve SEMAHLAR 11.00-12.30 AÇILIŞ OTURUMU Prof. Dr. Ahmet TAŞĞIN

Detaylı

BULGARİSTAN AZİZ KİRİL VE METHODİUS ULUSAL KÜTÜPHANESİ NDE BULUNAN SİNOP İLE İLGİLİ OSMANLI ARŞİV BELGELERİ

BULGARİSTAN AZİZ KİRİL VE METHODİUS ULUSAL KÜTÜPHANESİ NDE BULUNAN SİNOP İLE İLGİLİ OSMANLI ARŞİV BELGELERİ BULGARİSTAN AZİZ KİRİL VE METHODİUS ULUSAL KÜTÜPHANESİ NDE BULUNAN SİNOP İLE İLGİLİ OSMANLI ARŞİV BELGELERİ Mustafa YAYLA 1 Ahmet ALTAY 2 ÖZET Bu çalışmada Bulgaristan Aziz Kiril ve Methodius Ulusal Kütüphanesi

Detaylı

13 MAYIS 2016 CUMA OSMANCIK BELEDİYESİ KÜLTÜR SALONU Çorum-Osmancık İlçesine Hareket AÇILIŞ KONUŞMALARI

13 MAYIS 2016 CUMA OSMANCIK BELEDİYESİ KÜLTÜR SALONU Çorum-Osmancık İlçesine Hareket AÇILIŞ KONUŞMALARI OSMANCIK BELEDİYESİ KÜLTÜR SALONU 08.00 13 MAYIS 2016 CUMA Çorum-Osmancık İlçesine Hareket 09.00-10.30 AÇILIŞ KONUŞMALARI 10.30-11.00 DEYİŞ ve SEMAHLAR 11.00-12.30 AÇILIŞ OTURUMU Prof. Dr. Ahmet TAŞĞIN

Detaylı

10. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

10. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 0. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI. OSMANLI DEVLETİ NİN KURULUŞU (00-5). XIV. yüzyıl başlarında Anadolu, Avrupa ve Yakın

Detaylı

XVI. YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA BOZOK SANCAĞI TIMARLI SİPAHİLERİ

XVI. YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA BOZOK SANCAĞI TIMARLI SİPAHİLERİ XVI. YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA BOZOK SANCAĞI TIMARLI SİPAHİLERİ Zekai METE 1 Özet Bildiride, XVI. yüzyılın ikinci yarısında Bozok sancağında dirlik sistemi içinde yer alan timarlı sipahilerden bahsedilecektir.

Detaylı

İÇİNDEKİLER SUNUŞ İÇİNDEKİLER... III GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ DÜNYADA SİYASİ DURUM 1. Üçlü İttifak... 5 2. Üçlü İtilaf...

İÇİNDEKİLER SUNUŞ İÇİNDEKİLER... III GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ DÜNYADA SİYASİ DURUM 1. Üçlü İttifak... 5 2. Üçlü İtilaf... İÇİNDEKİLER SUNUŞ İÇİNDEKİLER... III GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ DÜNYADA SİYASİ DURUM 1. Üçlü İttifak... 5 2. Üçlü İtilaf... 7 a. Fransız-Rus İttifakı (04 Ocak 1894)... 7 b. İngiliz-Fransız

Detaylı

SAYI 35 2010 OSMANLI ARAŞTIRMALARI

SAYI 35 2010 OSMANLI ARAŞTIRMALARI SAYI 35 2010 OSMANLI ARAŞTIRMALARI THE JOURNAL OF OTTOMAN STUDIES osmanlı araẟtırmaları, sayı xxxv, 2010, 329-336 Kayseri ve Havalisinin Tarihine Dair Bir Dizi Arşiv Kaynağının Neşri H. Ahmet Aslantürk*

Detaylı

TRABZON / BATUM EYÂLETİ VALİLERİ (1755 1795) Governments of the Province Trabzon / Batum (1755-1795)

TRABZON / BATUM EYÂLETİ VALİLERİ (1755 1795) Governments of the Province Trabzon / Batum (1755-1795) A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 31 Erzurum 2006-161- TRABZON / BATUM EYÂLETİ VALİLERİ (1755 1795) Governments of the Province Trabzon / Batum (1755-1795) Dr. Mehmet İNBAŞI * ÖZET Karadeniz

Detaylı

Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu uyarınca yürütülen düzenlilik denetimi sonucu hazırlanmıştır.

Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu uyarınca yürütülen düzenlilik denetimi sonucu hazırlanmıştır. T..C.. SAYIIŞTAY BAŞKANLIIĞII DOĞU ANADOLU PROJESİİ BÖLGE KALKIINMA İİDARESİİ BAŞKANLIIĞII 2012 YIILII DENETİİM RAPORU EYLÜL 2013 T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI 06100 Balgat / ANKARA Tel: 0 312 295 30 00; Faks:

Detaylı

1-MERKEZ TEŞKİLATI. A- Hükümdar B- Saray

1-MERKEZ TEŞKİLATI. A- Hükümdar B- Saray 1-MERKEZ TEŞKİLATI A- Hükümdar B- Saray MERKEZ TEŞKİLATI Önceki Türk ve Türk-İslam devletlerinden farklı olarak Osmanlı Devleti nde daha merkezi bir yönetim oluşturulmuştu.hükümet, ordu ve eyaletler doğrudan

Detaylı

Publication Data: ISSN Copyright 2001 Abdülkadir Dündar.

Publication Data: ISSN Copyright 2001 Abdülkadir Dündar. Publication Data: Dündar, Abdülkadir, 'Osmanlı Mimarisinde Vilâyet (Eyâlet) Mimarları', EJOS, IV (2001) (= M. Kiel, N. Landman & H. Theunissen (eds.), Proceedings of the 11th International Congress of

Detaylı

MÜTEFERRİKA. MUTAFARRİKA, Osmanlı d e v l e t i t e ş k i l â t ı n d a ve sar a y ı n d a bir türlü h i z m e t s ı n ı f ı t i a ( müteferrika

MÜTEFERRİKA. MUTAFARRİKA, Osmanlı d e v l e t i t e ş k i l â t ı n d a ve sar a y ı n d a bir türlü h i z m e t s ı n ı f ı t i a ( müteferrika MÜTEFERRİKA. MUTAFARRİKA, Osmanlı d e v l e t i t e ş k i l â t ı n d a ve sar a y ı n d a bir türlü h i z m e t s ı n ı f ı t i a ( müteferrika cemâati, müteferrika taifesi) ve bu s ı n ı f a m e n s

Detaylı

Ali Efdal Özkul KIBRIS'IN SOSYO-EKONOMİK TARİHİ ( ) *dipnot

Ali Efdal Özkul KIBRIS'IN SOSYO-EKONOMİK TARİHİ ( ) *dipnot Ali Efdal Özkul KIBRIS'IN SOSYO-EKONOMİK TARİHİ (1726-1750) *dipnot Ada ve Ebru'ya İçindekiler Kısaltmalar 9 Sunuş 13 Önsöz 15 Kaynaklar 17 1. BOA Kaynaklan 17 2. Kıbrıs Şer'iye Sicilleri 18 3. Yazmalar

Detaylı

TC. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI'NDA TAMAMLANAN TEZLER

TC. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI'NDA TAMAMLANAN TEZLER TC. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI'NDA TAMAMLANAN TEZLER 2006 SARIBEY, Aysun, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Aydın'da Yönetim, (Danış. Prof. Dr. Serap YILMAZ), Adnan

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 017-018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ Ay Hafta Ders Saati Konu Adı Kazanımlar Test No Test Adı 1. 1. XIV. yüzyıl başlarında

Detaylı

(1983). 1980 Genel Nüfus Sayımı: Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri; 12-10-1980, 05 Amasya. Ankara: Devlet İstatistik Enst. Yay..

(1983). 1980 Genel Nüfus Sayımı: Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri; 12-10-1980, 05 Amasya. Ankara: Devlet İstatistik Enst. Yay.. İktisat Tarihi (1983). 1980 Genel Nüfus Sayımı: Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri; 12-10-1980, 05 Amasya. Ankara: Devlet İstatistik Enst. Yay.. (1962). "Yükseliş Devri'nde Osmanlı Ekonomisine Umumi

Detaylı

Teşkilat ve Đşleyiş Bakımından Doğu Hududundaki Osmanlı Kaleleri ve Mevâcib Defterleri

Teşkilat ve Đşleyiş Bakımından Doğu Hududundaki Osmanlı Kaleleri ve Mevâcib Defterleri Teşkilat ve Đşleyiş Bakımından Doğu Hududundaki Osmanlı Kaleleri ve Mevâcib Defterleri The Ottoman Castles in Eastern Border of in Terms of Organization and Operation and Mevacib Defters Özet Orhan Kılıç

Detaylı

UŞAK'DA BIR KÖPRÜ KITABESI ÇANLı KÖPRÜ (H. 653. M. 1255)

UŞAK'DA BIR KÖPRÜ KITABESI ÇANLı KÖPRÜ (H. 653. M. 1255) »^o^y^^ (S)>-^ı>^-^ ûi^^ts^ Okunuşu : Essultanî UŞAK'DA BIR KÖPRÜ KITABESI ÇANLı KÖPRÜ (H. 653. M. 1255) )ena hazihi imara Emir Sipah Salar *Şücaeddin Kızıl bin Nuhbe (?) edamallahu sümuvvehu cemaziyelûlâ

Detaylı

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR Şubat 216 Hikmet DENİZ i İçindekiler Tablo Listesi... iii Grafik Listesi... iii 1. Giriş... 1 2. Türkiye'de Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımlar... 1 3. Yatırımların Bölgesel

Detaylı

Orhan BULUTLAR Fisun DURGUN Esra TOPRAK Belediye Meclis Başkanı Kâtip Üye Kâtip Üye

Orhan BULUTLAR Fisun DURGUN Esra TOPRAK Belediye Meclis Başkanı Kâtip Üye Kâtip Üye Karar No : 153 Mülkiyeti Leyla YILDIZ a ait Erzurum ili Palandöken ilçesi Abdurrahman Gazi Mahallesi, pafta: 82, ada: 1262, Parsel: 2 de kayıtlı taşınmaz 18 M-I 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarımızda

Detaylı

NÂHÎYE. NAHİYA, Osmanlı İmparatorluğunda coğrafî ve idarî mânada küçük veya büyük bir çevreyi ve bölgeyi bâzan da, çok geniş bir mıntakayı ifâde

NÂHÎYE. NAHİYA, Osmanlı İmparatorluğunda coğrafî ve idarî mânada küçük veya büyük bir çevreyi ve bölgeyi bâzan da, çok geniş bir mıntakayı ifâde NÂHÎYE. NAHİYA, Osmanlı İmparatorluğunda coğrafî ve idarî mânada küçük veya büyük bir çevreyi ve bölgeyi bâzan da, çok geniş bir mıntakayı ifâde eden, XIX. asrın ikinci yarısından itibaren de, idarî teşkilâtta

Detaylı

OSMANLI BELGELERİNDE MİLLÎ MÜCADELE VE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

OSMANLI BELGELERİNDE MİLLÎ MÜCADELE VE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 88 OSMANLI BELGELERİNDE MİLLÎ MÜCADELE VE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK A N K A R A 2 0 0 7 1 P r o j e Y ö n e t i c

Detaylı

1891 MANASTIR SALNAMESİNDE MANASTIR VİLAYETİ

1891 MANASTIR SALNAMESİNDE MANASTIR VİLAYETİ 1891 MANASTIR SALNAMESİNDE MANASTIR VİLAYETİ BAKİ SARISAKAL 1891 MANASTIR SALNAMESİNDE MANASTIR VİLAYETİ BİNALAR VE ARAZİ LİSTESİ Manastır Vilayetinde Nüfus Cemaati İslam Ulah ve Rum Ermeni Bulgar Yahudi

Detaylı

AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ

AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ VE YAYIN LİSTESİ 1. Adı Soyadı : Muharrem KESİK İletişim Bilgileri Adres : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (0212) 521 81 00 Mail : muharremkesik@gmail.com 2. Doğum -

Detaylı

. ve. Yüzyıllar Doğu ve Güneydoğu Anadolusu nda Timarların Çeşitli Biçimleri: Farklı Uygulamalara Tek İsim Koymak*

. ve. Yüzyıllar Doğu ve Güneydoğu Anadolusu nda Timarların Çeşitli Biçimleri: Farklı Uygulamalara Tek İsim Koymak* . ve. Yüzyıllar Doğu ve Güneydoğu Anadolusu nda Timarların Çeşitli Biçimleri: Farklı Uygulamalara Tek İsim Koymak* Kumiko Saito** The Many Forms of Timars in Eastern and Southeastern Anatolia in the 16

Detaylı

TIMAR (CEBE) YOKLAMA DEFTERLERİNE GÖRE 18. YÜZYIL BAŞLARINDA BOZOK LİVASINDA TIMAR VE ZEAMETLER

TIMAR (CEBE) YOKLAMA DEFTERLERİNE GÖRE 18. YÜZYIL BAŞLARINDA BOZOK LİVASINDA TIMAR VE ZEAMETLER TIMAR (CEBE) YOKLAMA DEFTERLERİNE GÖRE 18. YÜZYIL BAŞLARINDA BOZOK LİVASINDA TIMAR VE ZEAMETLER Nergiz ŞAHİN 1 Özet Tımar Sistemi Osmanlı Devleti nde Devlet e ait toprakların askerî ve idari amaçlarla

Detaylı

Bin Yıllık Vakıf Medeniyeti ve Vakıfların Eğitimdeki Yeri Sempozyumu

Bin Yıllık Vakıf Medeniyeti ve Vakıfların Eğitimdeki Yeri Sempozyumu Bin Yıllık Vakıf Medeniyeti ve Vakıfların Eğitimdeki Yeri Sempozyumu Hüseyin Çınar* Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü nün son yıllarda vakıflar haftası çerçevesinde öne çıkardığı; çevre yılı, su yılı,

Detaylı

OSMANLI TAŞRA YÖNETİMİ VE 16. YÜZYILDA MARAŞ KAZÂSI YÖNETİCİLERİ. Alaaddin AKÖZ - İbrahim SOLAK

OSMANLI TAŞRA YÖNETİMİ VE 16. YÜZYILDA MARAŞ KAZÂSI YÖNETİCİLERİ. Alaaddin AKÖZ - İbrahim SOLAK OSMANLI TAŞRA YÖNETİMİ VE 16. YÜZYILDA MARAŞ KAZÂSI YÖNETİCİLERİ Alaaddin AKÖZ - İbrahim SOLAK OTTOMAN ADMINISTRATION OF PROVINCES AND ADMINISTRATORS OF MARAŞ IN 16 TH CENTURY ABSTRACT Ottoman Empire had

Detaylı

osmanlı kurumları tarihi

osmanlı kurumları tarihi osmanlı kurumları tarihi Yediyıldız, B. (1982). "Vakıf Müessesesinin XVIII. Asır Türk Toplumundaki Rolü". Vakıflar Dergisi, (14), 1-28, Ergin, O. (1977). Türk Maarif Tarihi. İstanbul:. Genç, M. (2000).

Detaylı

XVI. YÜZYILIN SONLARINDA KOCAELİ SANCAĞI NDA DEMOGRAFİK VE İKTİSADİ VAZİYET

XVI. YÜZYILIN SONLARINDA KOCAELİ SANCAĞI NDA DEMOGRAFİK VE İKTİSADİ VAZİYET XVI. YÜZYILIN SONLARINDA KOCAELİ SANCAĞI NDA DEMOGRAFİK VE İKTİSADİ VAZİYET Vedat * Giriş Kocaeli, Anadolu da Karadeniz ile Marmara ve Adalar denizleri arasında batıya doğru bir yarımada şeklinde uzanan

Detaylı

İRAN PAZARI SİZİ BEKLİYOR! İRAN İHRACAT FUARI VE TİCARET ZİRVESİ 27/30 EKİM 2016 VAN

İRAN PAZARI SİZİ BEKLİYOR! İRAN İHRACAT FUARI VE TİCARET ZİRVESİ 27/30 EKİM 2016 VAN İRAN PAZARI SİZİ BEKLİYOR! İRAN İHRACAT FUARI VE TİCARET ZİRVESİ 27/30 EKİM 2016 VAN İran ekonomisi 2015 yılı itibariyle 396 milyar dolarlık Gayri Safi Milli Hasıla büyüklüğüne sahip bulunuyor. Bu açıdan

Detaylı

İTKİB Genel Sekreterliği AR&GE ve Mevzuat Şubesi

İTKİB Genel Sekreterliği AR&GE ve Mevzuat Şubesi HALI SEKTÖRÜ 2014 HAZİRAN AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU İİTKİİB GENEL SEKRETERLİİĞİİ AR & GE VE MEVZUAT ŞUBESİİ Temmuz 2014 1 2014 YILI HAZİRAN AYINDA HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ Ülkemizin halı

Detaylı

Svl.Me.Alev KESKİN-Svl.Me.Betül SAYIN*

Svl.Me.Alev KESKİN-Svl.Me.Betül SAYIN* Svl.Me.Alev KESKİN-Svl.Me.Betül SAYIN* * Gnkur.ATASE D.Bşk.lığı Türk kültüründe bayrak, tarih boyunca hükümdarlığın ve hâkimiyetin sembolü olarak kabul edilmiştir. Bayrak dikmek bir yeri mülkiyet sahasına

Detaylı

Osmanlı Evi. Yerleşme Yüzyıl Derinlik m Genişlik m Kısa Kenar m zira Oran Notlar

Osmanlı Evi. Yerleşme Yüzyıl Derinlik m Genişlik m Kısa Kenar m zira Oran Notlar Osmanlı Evi Ev Ateş Hoca Salih Efendi Evi Ankara 11,0 10,3 10,30 14 0,94 Binbaşı Hafız Ağa Dedesi Sallantoğlu Evi Ankara 16,0 12,2 12,20 16 0,76 Cingöz Sokağı 26 Ankara 10,2 13,2 10,20 13 1,29 Erzurum

Detaylı

H.983/M.1575 TARİHLİ TAHRİR DEFTERLERİNE GÖRE BOZOK SANCAĞI

H.983/M.1575 TARİHLİ TAHRİR DEFTERLERİNE GÖRE BOZOK SANCAĞI H.983/M.1575 TARİHLİ TAHRİR DEFTERLERİNE GÖRE BOZOK SANCAĞI Özet Hatice ORUÇ 1 - Abdullah ZARARSIZ 2 Bozok sancağı 1522 yılında teşkil edilmiş ve Tanzimat a kadar Eyâlet-i Rûm a ve sonrasında Ankara vilâyetine

Detaylı

İktisat Tarihi I

İktisat Tarihi I İktisat Tarihi I 11.10.2017 12. asrın ikinci yarısından itibaren Anadolu Selçuklu Devleti siyasi ve idari bakımdan pekişmişti. XII. yüzyıl sonlarından itibaren şehirlerin gelişmesi ile Selçuklu ekonomik

Detaylı

I. Hutbe okutmak. II. Para bastırmak. III. Orduyu komuta etmek. A) Damat Ferit Paşa

I. Hutbe okutmak. II. Para bastırmak. III. Orduyu komuta etmek. A) Damat Ferit Paşa 1. Osmanlı Devletinde inşa edilen ilk medrese aşağıdakilerden hangisidir? A) Süleymaniye Medresesi B) Süleyman Paşa Medresesi C) Sahn-ı Seman Medreseleri D) Kanuni Sultan Paşa Külliyesi E) Şehzade Ahmet

Detaylı

BOSNA-HERSEK TEKİ KÜLTÜR, BİLİM VE EĞİTİM ÜZERİNDEKİ OSMANLI ETKİSİ: MEVCUT DURUM

BOSNA-HERSEK TEKİ KÜLTÜR, BİLİM VE EĞİTİM ÜZERİNDEKİ OSMANLI ETKİSİ: MEVCUT DURUM Prof. Dr. Cazim HADZİMEJLİS* BOSNA-HERSEK TEKİ KÜLTÜR, BİLİM VE EĞİTİM ÜZERİNDEKİ OSMANLI ETKİSİ: MEVCUT DURUM Osmanlıların Balkanlarda çok büyük bir rolü var. Bosna Hersek te Osmanlıların çok büyük mirası

Detaylı

TERCİH ETTİĞİN OKOL GELECEĞİNDİR MEVLÜT ÇELİK 8.SINIF KAVRAM HARİTASI. Mevlüt Çelik. T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük

TERCİH ETTİĞİN OKOL GELECEĞİNDİR MEVLÜT ÇELİK 8.SINIF KAVRAM HARİTASI. Mevlüt Çelik. T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük YURDUMUZUN İŞGALİNE TEPKİLER YA İSTİKLÂL YA ÖLÜM TERCİH ETTİĞİN OKOL GELECEĞİNDİR MEVLÜT ÇELİK 19.yy.sonlarına doğru Osmanlı parçalanma sürecine girmişti. Bu dönemde

Detaylı

YURTLUK-OCAKLIK VE HÜKÜMET SANCAKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER

YURTLUK-OCAKLIK VE HÜKÜMET SANCAKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER YURTLUK-OCAKLIK VE HÜKÜMET SANCAKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER Yrd. Doç. Dr. Orhan KILIÇ* GİRİş Osmanlı Devleti hakimiyeti altına aldığı yerlerde, idari sistemde mutlak bir merkeziyetçilik yerine, bölgelerin

Detaylı

T.C. KIRŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI MECLİS KARARI

T.C. KIRŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI MECLİS KARARI TOPLANTI TARİHİ : 01/10/2015 SAATİ : 14:00 OTURUM : 1 BİRLEŞİM : 1 MECLİS BAŞKAN V. : Veli ŞAHİN 1-AÇILIŞ : Belediye Meclisi, Belediye Başkan Yardımcısı Veli ŞAHİN Başkanlığında 01/10/2015 Perşembe günü

Detaylı

KARAMAN ERMENEK BALKUSAN KÖYÜ

KARAMAN ERMENEK BALKUSAN KÖYÜ KARAMAN ERMENEK BALKUSAN KÖYÜ MEHMET BİLDİRİCİ Balkusan köyü Ermenek- Karaman yolu üzerinde Ermenek ten yaklaşık 25 km uzaklıkta ormanlar içinde bir köy. 25 Ağustos 2011 günü benim ricam üzerine Ali Aktürk

Detaylı

PROF. DR. MESERRET DĐRĐÖZ

PROF. DR. MESERRET DĐRĐÖZ 2 Meserret DĐRĐÖZ PROF. DR. MESERRET DĐRĐÖZ ÖZGEÇMĐŞĐ: Enis Alapaytaç ve Hafize Hanım ın kızları olarak 1923 te Tarsus ta doğdu. Đlkokul ve ortaokulu Tarsus ta, liseyi de Đstanbul da Kandilli Kız Lisesi

Detaylı

Osmanlı Devlet teşkilatında, gerek yönetim alanında,gerekse askeri alanda bazı değişiklikler olmuştur. Bu değişikliklerin bir kısmı merkez

Osmanlı Devlet teşkilatında, gerek yönetim alanında,gerekse askeri alanda bazı değişiklikler olmuştur. Bu değişikliklerin bir kısmı merkez Osmanlı Devlet teşkilatında, gerek yönetim alanında,gerekse askeri alanda bazı değişiklikler olmuştur. Bu değişikliklerin bir kısmı merkez teşkilatında bir kısmı da taşra teşkilatında olmuştur.bilhassa

Detaylı

II. MAHMUT (1808-1839) DÖNEMİ TANER ÖZDEMİR DETAY TARİHÇİ

II. MAHMUT (1808-1839) DÖNEMİ TANER ÖZDEMİR DETAY TARİHÇİ II. MAHMUT (1808-1839) DÖNEMİ TANER ÖZDEMİR DETAY TARİHÇİ TÜRK TELEKOM NURETTİN TOPÇU SOSYAL BİLİMLER LİSESİ TARİH ÖĞRETMENİ Halk arasında gâvur padişah ve püsküllü bela olarak adlandırılan padişah II.

Detaylı

ETKİNLİKLER/KONFERSANS

ETKİNLİKLER/KONFERSANS ETKİNLİKLER/KONFERSANS Anadolu'nun Vatanlaşmasında Selçukluların Rolü Züriye Oruç 1 Prof. Dr. Salim Koca'nın konuk olduğu Anadolu'nun Vatanlaşmasında Selçukluların Rolü konulu Şehir Konferansı gerçekleştirildi.

Detaylı