BÖLÜM 9. Sayıcılar, S7 200 CPU serilerinde C ile gösterilir. Sayıcılar, S7 200 CPU serilerinde: Yukarı sayıcı (Counter up CTU ),

Transkript

1 BÖLÜM 9 SAYICILA ( Counters) ( C ) Sayıcılar, girişine verilen ve 0 sinyalinin belirli sayısından sonra çıkışını yapan elemanlardır Sayma işlemi yukarı olabildiği gibi aşağı da olabilir Sayıcılar, batarya geri beslemeli olduğu için enerji kesilmesinde sayma değeri saklı tutulur Eğer eski değer (enerjinin kesildiği andaki değer) değiştirilip yeni değer girilecekse sayıcının resetlenmesi gerekir Endüstride, otomasyon sistemlerinde sayıcılara genellikle optik, indüktif, manyetik ve kapasitif sensörler kumanda ederler Sayıcılar, S serilerinde C ile gösterilir Örneğin : S7 00 de C0C6 ( 6 adet ) S7 00 de C07 ( 8 adet ) S da C0C ( 6 adet ) Sayıcılar, S serilerinde: Yukarı sayıcı (Counter up ), Yukarı-aşağı sayıcı (Counter up-down D), olmak üzere ayrı türde, Sayıcılar, S serilerinde: Yukarı sayıcı (Counter up ), Aşağı sayıcı (Counter down CTD), Yukarı-aşağı sayıcı (Counter up -down D) olmak üzere ayrı türde yapılmıştır 9 - Yukarı sayıcı () C I 00 Up I0 V reset Value (Girilen değer) C Çıkışı (bit) I 0 eset C Cont Şekil 9 : Yukarı sayıcı ( ) LADDE şekli ve çalışma diyagramı sensörünün lojik olarak her oluşunda yukarı sayıcı 0 dan başlayarak sürekli ileri sayar V' ye hangi değer verilmiş ise o değere geldiğinde çıkışını yapar Çıkış kontağı başka bir devrede kullanılarak o devrenin çalışması ya da durması sağlanmış olur Herhangi bir anda resete (I0) basılırsa hem yukarı sayma işlemi hem de sayıcı çıkışı 0 (sıfır) olur V değerinin maksimum 767 olabileceği unutulmamalıdır 7

2 9 - Aşağı sayıcı ( CTD ) I0 CD LD C0 CTD Down I0 Load V C0 Cont 0 reset Value C0 Çıkış (bit) Şekil 9 : Aşağı sayıcı ( CTD ) LADDE şekli ve çalışma diyagramı Aşağı sayıcının çalışma şekli yukarı sayıcının tamamen tersidir Aşağı sayıcıya counter (sayma) işleminin yaptırılabilmesi için LD girişine pals sinyali ( çok kısa süreli sinyali) verilmelidir LD (load) girişine verildiği an yani I0 sensörü kapatıldığı an değeri aşağı sayıcıya yüklenmiş olur Bu anda sayıcı çıkışı "0" dır CD girişinin her defa yapılışında yani sensörünün her kapatılışında aşağı sayıcı V' ye verilen değerden başlayarak geriye sıfıra doğru saymaya başlar Counter 0 a geldiği an sayıcı çıkışını yapar Yani kontakları konum değiştirir Counter değeri "0" olduktan sonra sensörü kapatılıp açılsa da herhangi bir değişiklik olmaz Sayma işleminin tekrar başlatılabilmesi için LD girişine yeniden pals sinyalinin verilmesi gerekmektedir LD girişi "" olduğu anda sayıcı çıkışı "0" olur yani kontaklar konum değiştirir LD girişi olduğu sürece yani I0 sensörü kapalı olduğu sürece aşağı sayıcıya sayma işlemi yaptırılamaz V değeri maksimum 767 olabilir Bu sayıcı türünde ayrı bir devrede ayrı bir butonla (sensörle) sayıcı değerini ve sayıcı çıkışını ESET bobinini kullanarak sıfırlamanız mümkündür I0 C0 I0 I0 9 - Yukarı-aşağı sayıcı ( D ) CD C0 D Up I0 Down I0 eset V C0 Cont 0 0 C0 Çıkışı (bit) Şekil 9 : Yukarı-aşağı sayıcı ( D ) Ladder şekli ve çalışma diyagramı 8

3 Bu sayıcı istenildiğinde yukarı, istenildiğinde aşağı sayma yapabilmektedir girişi ve 0 yapılarak yukarı sayma, CD girişi ve 0 yapılarak da aşağı sayma yaptırılabilir Sayma işlemi ister aşağı isterse yukarı olsun Counter V' ye verilen değere geldiğinde sayıcı çıkışı konum değiştirir Yani 0 sa, ise 0 olur Sayma işlemi ister aşağı ister yukarı olsun girişine verildiğinde (I0 sensörü kapatıldığında) yani sayıcı ESET edildiğinde sayıcı çıkışı ve counter değeri sıfırlanır V değerinin en fazla 767 olabileceği unutulmamalıdır 9 - Bir sayıcı içeriğinin bit olarak açıklanması Bir sayıcının sayma değeri 6 bit ( word) değerindeki bir alanda bulunur Ancak sayıcılar maksimum sayma değeri için bitlik bir alanı kullanır Bu alanda bitin de "" olması halinde 767 sayma değeri elde edilir Bir sayıcının V değerine 767 sayısı girildiğinde o sayıcı word alanındaki bitini "" yapmış olur Bu durum aşağıdaki şekilde gösterilebilir 6 bit sayının pozitif veya negatif olmasını belirler Sayıcının 6 bitlik sayma alanı Maksimum sayma = 767 Şekil 9 : Bir sayıcının sayma sinyallerinin uzunluğu ( word =6 bit) "" değerli bit, desimal sayıya dönüştürüldüğünde 767 sayısı elde edilir Sayıcı girişine uygulanan her darbe sinyali sayıcı içeriğini bir artırır Sayıcı sayısına kadar 8 bitlik alanı kullanır ( = ) sayısından büyük değerlerde ise word'lük alan kullanılır 6 bitlik sayıcının sayma alanındaki bilgileri direkt olarak sorgulama imkanı yoktur Sayıcıyı bit olarak sorgulayabilmek için LC' de önce C0,, C gibi bir sayıcı adreslenir Sayıcının içeriği örnek olarak MW0 6 bitlik bir word alanına aktarılabilir Burada örnek olarak MW0 alanı seçilmiştir Başka MW, MW gibi word alanları da seçilebilir MW0 = MB0 + MB dir Bu aşamadan sonra yapılacak olan MB alanı içindeki sayma sinyallerini QB0 alanına taşımaktır MW0 alanını kullanmadan da QB0' ı, direkt olarak C sayıcıları ile çalıştırabilirsiniz MW0 MB0 MB Şekil 9 : Sayıcı içeriğinin bir word alanında tanımlanması 9

4 Örnek Yukarı sayıcı etwork C0 Komut listesi (STL) programı I0 V ETWOK LD LD I0 0, + etwork C0 Q00 ETWOK LD C0 = Q00 Şekil 96' daki yukarı sayıcı devresinde sensörü defa kapatıldığında kapatılışta C0 yukarı sayıcısı devre ' deki kontağını kapatarak Q00 çıkış rölesinin enerjilenmesini sağlar I0 sensörü kapatıldığında ise sayıcı çıkışı sıfırlanır C0 yukarı sayıcısı, etwork ' deki kontağını açarak Q00 çıkış rölesinin enerjisini keser Aynı zamanda sayma değeri de sıfırlanır (V değeri maksimum 767 olabilir) Örnek Yukarı aşağı sayıcı Şekil 96 : Yukarı sayıcı örnek devresi etwork I0 I0 7 C8 D CD V Komut listesi (STL) programı ETWOK LD LD I0 LD I0 D 8, +7 etwork C8 Q00 ETWOK LD C8 = Q00 Şekil 97: Yukarı - aşağı sayıcı örnek devresi Şekil 97' deki devrede sensörü 7 defa kapatıldığında C8 yukarı-aşağı sayıcısı etwork ' deki kontağını kapatarak Q00 çıkış rölesinin çalışmasını sağlar Örneğin sensörü kapatılmaya devam etsin (maksimum 767 olduğunu unutmayınız) defa kapatıldığında sensörünün kapatılma işlemi sona ersin Bu sırada C8 yukarı- aşağı sayıcısının etwork ' deki çıkış kontağı sürekli kapalıdır Daha sonra I0 sensörü kapatılıp açılmaya başlanırsa sayıcı, olarak geri saymaya başlayacak 7 nolu geri saymasının sonunda çıkışını sıfırlayacak ve etwork deki kontağını açarak Q00 çıkış rölesinin çalışmasını durduracaktır (6,,, saymalarında sayıcı çıkışı "0" dır) 60

5 Bundan sonraki geri saymalarda (6--gibi) sayıcı çıkışı 0 olarak kalacaktır sensörü ile yeniden yukarı sayma işlemi başlatılırsa, 7 nolu saymaya geldiğinde sayıcı çıkışı yeniden olur Herhangi bir anda I0 sensörüne basılacak olursa ve sayıcı çıkışı ise çıkış sıfırlanır Aynı zamanda sayma işlemi de durur (sıfırlanır) V değeri maksimum 767 olabilir Yukarı - aşağı sayıcılar 0' dan geriye doğru 'e kadar sayma yapabilirler Örnek Sayıcıların zaman rölesi olarak kullanılması Sayıcılar girişlerine bağlanan SM0 kontağı ile veya SM 0 kontağı ile zaman rölesi olarak da kullanılabilmektedir SM0, bir saniyelik flaşör kontağıdır Bununla ilgili örnek aşağıda gösterilmiştir Örneğe göre LC "U" durumuna geçtiğinde sayma sonunda yani sn sonunda C0 sayıcısı etwork ' deki kontağını kapatarak Q00' ın sn sonra çalışmasını sağlar Bu örnekten de görüleceği gibi zaman röleleri ve sayıcılar birbirlerine çok benzer (SM0, saniyelik flaşör) etwork SM0 etwork C0 C0 V Q00 Komut listesi (STL) programı ETWOK LD SM0 LD ED 0, + ETWOK LD C0 = Q00 Şekil 98 : Sayıcıların zaman rölesi olarak kullanılması örnek devresi SM0 özel dahili rölesi : SM0 t 0 sn 0 sn sn SM0 özel dahili rölesi : SM0 0sn 0sn t 60 sn (dk) SM0 özel dahili rölesini kullanarak 6 dakikadan çok daha büyük değerlerde zamanlayıcı elde edebilirsiniz 6

6 Örnek eriyodik çalışmada sayıcıların zaman rölesi olarak kullanılması Bir motor, start butonuna basıldığında 0 dakika çalışıp duracak dakika bekledikten sonra yeniden kendiliğinden çalışacak 0 dakika çalışıp yeniden duracaktır eriyodik çalışma, stop butonuna basılıncaya kadar devam edecektir Ladder Devresi etwork S etwork I0 SM0 etwork SM0 etwork C0 0 V C0 Q00 Komut listesi (STL) programı ETWOK LD S, ETWOK LD I0, ETWOK LD A SM0 ED LD O SM0 C0, +0 ETWOK LD A C0 = Q00 etwork C0 M0 ETWOK LD C0 = M0 etwork 6 M0 SM0 C0 ETWOK 6 LD M0 A SM0 ED LD C0 ED O SM0, + SM0 V Şekil 99 : eriyodik çalışmada sayıcıların zaman rölesi olarak kullanılması SM0: ilk tarama bit'idir Yani LC, U konumuna alındığında ilk döngüde "" sonraki döngülerde "0" dır Bu devrede kullanılmasının amacı daha önceki çalışmalardan dolayı sayıcıların hafızasında bir değer kalmışsa LC U konumuna alındığında ilk döngüde bu değer sıfırlanır 6

7 Örnek Bir sistem, start butonuna basıldığında altı adet lamba, sırayla ' er saniye aralıklarla yanacak ve en son lamba yanıp söndükten sonra tekrar başa dönülecektir 0 tekrardan sonra sistem duracaktır Sistem istenildiği zaman stop butonu ile durdurulabilecek ve yeni çalışma baştan başlayacaktır Q00 Q0 Q0 Q0 Q0 Q0 L L L L L L6 Ladder Devresi etwork etwork I0 S LC' nin "M" ya da "" ucuna (LC' nin türüne göre) Stop butonuna basıldığında yardımsı rölesini ve C sayıcısını ESET et Start butonuna basıldığında yardımcı rölesini Set et C C etwork I0 SM0 enerjili ise her "" saniye sonunda sayıcının girişine pals sinyali ver Stop butonuna basıldığında sayıcı çıkışı ve sayma değeri sıfırlansın LC, U moduna alındığı ilk anda sayıcı çıkışı ve sayma değeri sıfırlansın değeri 6' ya eşitse sayıcısını ESET et SM0 6 V Karşılaştırma kontakları için Bölüm ' deki karşılaştırma komutları konusunu inceleyiniz 6 etwork sayıcı çıkış değeri 'e eşitse Q00 çıkışını çalıştır (enerjile) Diğer değerlerde Q00 çıkışı çalışmaz Q00 etwork sayıcı çıkış değeri ' ye eşitse Q0 çıkışını çalıştır (enerjile)diğer değerlerde Q0 çıkışı çalışmaz Q0 etwork 6 sayıcı çıkış değeri ' e eşitse Q0 çıkışını çalıştır (enerjile) Diğer değerlerde Q0 çıkışı çalışmaz Q0 6

8 etwork 7 sayıcı çıkış değeri ' e eşitse Q0 çıkışını çalıştır (enerjile) Diğer değerlerde Q0 çıkışı çalışmaz Q0 etwork 8 sayıcı çıkış değeri ' e eşitse Q0 çıkışını çalıştır (enerjile) Diğer değerlerde Q0 çıkışı çalışmaz Q0 etwork 9 sayıcı çıkış değeri 6' ya eşitse Q0 çıkışını çalıştır (enerjile) Diğer değerlerde Q0 çıkışı çalışmaz 6 Q0 etwork 0 butonuna basıldığı anda 0 değerini CTD sayıcısına yükle Bu anda sayıcı çıkışı "0"dır Q0, 0 defa çalıştığında sayıcı çıkışını "" yap ve rölesini ESET et Q0 C CD CTD 0 LD V Şekil 90 : 0 tekrarlı 6, lı kayan ışık devresi Örnek 6 : Aşağıda çalışma diyagramı verilen iki motorlu bir sistem için LC' de LADDE ve STL olarak programlayalım : Çalışma M M 60 sn 0 sn 60 sn 0 sn tekrardan sonra dur 6

9 LADDE devresi : etwork // yardımcı rölesinin çalıştırılıp durdurulması I0 I M0 T0 TO STL komut listesi ETWOK LD LD I0 O etwork // motorun 60 sn süreyle çalıştırılması ALD M0 A M0 T7 Q0 Q0 = M ETWOK T0 T7 LD A M0 I TO O T0 A M0 600 T LS etwork // M0 yardımcı rölesinin çalıştırılması 0 sn lik bekleme süresi A T7 A Q0 T7 M0 M0 = Q0 L TO T7, +600 M0 T8 ETWOK I TO LD A T7 00 T O M0 A M0 etwork // motorun 60 snsüreyle ve M0 yardımcı rölesinin çalıştırılması = M0 TO T8, +00 T8 M0 M0 ETWOK LD M0 T9 Q0 A T8 Q0 O M0 M A M0 LS T9 = M0 I TO A T9 A Q0 = Q0 600 T L etwork // M0 yardımcı rölesinin çalıştırılması 0 sn bekleme süresi TO T9, +600 M0 T9 Q0 ETWOK LD A T9 O M0 A Q0 = M0 TO T0, T 6

10 etwork 6 // M motorunun kez çalışma sonunda sayıcı çıkışı "" olur ve ' ı durdurur SM0 Q0 V Şekil 9 : iki motorun beklemeli olarak kez periyodik çalışması STL komut listesi ETWOK 6 LD A T9 ED LD O SM0 OW=, +, + LC, U konumuna alındığında ilk döngüde veya stop butonuna basıldığında ya da sayıcısı değeri olduğunda sayıcısı ESET' lensin Bu durumda hem sayıcı çıkışı hem de sayıcının sayma değeri sıfırlanır ot : Aynı projeyi bir motorun beklemeli sağ-sol çalışması şeklinde de uygulayabilirsiniz Bu durumda Q0 çıkışı sağ çalışmayı, Q0 çıkışı sol çalışmayı gerçekleştirebilir Örnek 7 : Bir butonla bir motor çalıştırılıp durdurulacaktır Buton ailk basışta motor çalışacak, ikinci basışta duracak, yeniden üçüncü kez basıldığında çalışacaktır Yukarı sayıcı kullanarak problem tasarlanacaktır etwork : C sayıcısının programlanması C C SM0 V STL komut listesi ETWOK LD LD C O SM0 C, + etwork : Motoru çalıştıracak olan Q0 çıkışı, C sayma değeri "" iken çalışır "0" iken durur C Q0 M ETWOK LDW C, = Q0 66