MISIR DOSYASI. Türkiye`de mısır; yem, nişasta, glikoz, yağ ve son yıllarda biyoetanol üretiminde kullanılmaktadır.

Transkript

1 MISIR DOSYASI Mısır, genellikle çok nemli iklim bölgelerinde yetiştirilebilen, tek yıllık Buğdaygiller familyasından, özellikle yağı doymamış yağ grubunda olan bir tarım bitkisidir. Mısır bitkisi, insan gıdası ve hayvan yemi olarak kullanılmasının yanı sıra, sanayide birçok ürünün ham maddesidir. Gelişmiş ülkelerde tüketilen mısırın büyük bir kısmı hayvan yemi olarak kullanılırken, az gelişmiş ve geri kalmış ülkelerde çok büyük bir kısmı insan beslenmesinde kullanılmaktadır. ABD, Çin ve AB en büyük ekim alanlarına sahip ülkelerdir. ABD de etanol üretiminde hammadde olarak mısır kullanılmaktadır Etanol mısır piyasasını iki şekilde etkilemektedir. Bunlardan birincisi, etanol üretiminin hammaddesi olarak mısırın kullanımı iken, diğeri yan ürünleri (DDGS ve CGF) ile yem sanayine hammadde üretmesidir. Türkiye de tahıllar içinde buğday ve arpadan sonra en geniş ekim alanına sahiptir. Türkiye de mısır ekim alanlarının en fazla olduğu bölge Akdeniz Bölgesi olup, bunu Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri takip etmektedir. Türkiye`de mısır; yem, nişasta, glikoz, yağ ve son yıllarda biyoetanol üretiminde kullanılmaktadır. Mısır Tüketiminin Sektörel Dağılımı (%) Daha çok Çukurova, Amik Ovası ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi`nde yetiştirilen mısır, özellikle pamuk olmak üzere buğday ve yağlı tohumlara münavebeli ekilen bir üründür. Türkiye`de mısır üretiminde yılları arasındaki 12 yıllık dönemde oldukça önemli değişim olmuştur. Bu çerçevede mısır ekim alanları %20, üretim %181, verim ise %115 artmıştır. Bu değişimde etkili olan faktörler şunlardır; Hibrit tohumların kullanımı,

2 Bölgeye uygun tohum çeşitlerinin kullanımı Yetiştirme tekniklerinin gelişmesi, Etlik piliç yemi üretimi başta olmak üzere yem sanayi talebindeki artış, İkinci ürün üretiminin artması, Pamuğa alternatif olarak mısır ekiminin artması, GAP alanında ve Ege Bölgesi`nde ekim alanı artışı, Dünya piyasalarında artan mısır fiyatlarının yurtiçi fiyatlara da yansıması, Prim ve gübre, mazot gibi desteklerle üretimin özendirilmesi, 2007 ve 2014 yılı haricindeki dönemin genelinde iklimsel faktörlerin üretimi olumlu yönde etkilemesi. TÜRKİYE`DE YILLARA GÖRE MISIR EKİM ALANI, ÜRETİMİ VE VERİMİ Ekim Alanı Üretim Verim Yıllar (da) (ton) (kg/dekar

3 YILLARA GÖRE MISIR EKİM ALANI VE ÜRETİMİ Çukurova geleneksel mısır üretim bölgesidir ve halen en önemli üretim bölgesi olma konumunu sürdürmektedir. Bölgede özellikle de Adana`da mısır üretiminin gelişmesinde, 1980`li yıllarda yürütülen ikinci ürün mısır projesinin katkısı oldukça önemlidir. Diğer yandan, Türkiye`deki 6 nişasta bazlı şeker fabrikasından 3`ünün Adana`da bulunması, yüksek kapasiteli mısır özü yağı üretim tesislerinin bulunması, diğer bölgelerde bulunan yem vb. mısır işleme tesisleri için tedarik merkezi olması gibi faktörler de bölge üretimini geliştiren etkenler olmuştur. Güneydoğu Anadolu 2000 yılından bu yana mısır üretiminin 48 bin tondan, 1,63 milyon tona yükselerek en hızlı artışın gerçekleştiği bölge olarak dikkat çekmektedir. Bölgede sulamaya yeni açılan alanların yanı sıra pamuk alternatifi ekimdeki artış mısır üretimini etkileyen en önemli faktörler olmuştur. İkinci ürün mısır ekiminin bölgede gelişmesi de mısır üretimini önemli derecede artırmıştır. BÖLGELERE GÖRE MISIR ÜRETİMİ (2013) Ekim Ekilen Alan Alanında Bölgeler Üretim Üretimdeki (da) Payı (%) (ton) Payı (%) Akdeniz , ,0 Güneydoğu , ,6 Ege , ,0 Marmara , ,5 İç Anadolu , ,9 Karadeniz , ,6 Doğu Anadolu , ,4 GENEL TOPLAM

4 İLLERE GÖRE MISIR EKİM ALANI VE ÜRETİMİ (2013) Ekim Ekim Alanı Alanında İller Üretim Üretimde (Hektar) Payı (%) (Ton) Payı (%) Adana , ,5 Şanlıurfa , ,4 Mardin , ,7 Konya , ,0 Sakarya , ,9 Manisa , ,6 Osmaniye , ,5 Kahramanmaraş , ,9 Mersin , ,7 Hatay , ,6 10 İl Toplamı , ,8 GENEL TOPLAM , ,0 MISIR DIŞ TİCARETİ Ülkemiz mısır ithalat ve ihracat miktarlarına ait veriler aşağıdaki tabloda görülmektedir. TÜİK verilerine göre 2012/13 dönemi ülkemiz mısır ürünü yeterlilik derecesi %77,5 oranında olup, yurt içi kullanım ve üretim miktarına bağlı olarak oluşan arz-talep dengesizliği ithalat yoluyla giderilmektedir. Ayrıca uygulanan gümrük vergisi oranı ve Dâhilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında kullanılan belge sayısı da ithalat miktarını doğrudan etkilemektedir. Son dönemde en fazla mısır ithalatı ton ile 2003 yılında, en fazla ihracat ise ton ile 2009 yılında gerçekleşmiştir yılında mısır ihracatı ton, ithalatı ise ton olmuştur yılı mısır ithalatının % 88,38`i DİR kapsamında gerçekleştirilmiştir. Ülkemiz, mısır ithalatını ağırlıklı olarak Rusya Federasyonu, Ukrayna, Bulgaristan, Romanya, Fransa ve Macaristan`dan yapmaktadır. TÜRKİYE`NİN MISIR İTHALAT VE İHRACAT MİKTARLARI Yıllar İthalat İhracat Miktar (Ton) Değer (Bin $) Miktar (Ton) Değer (Bin $)

5 MISIR MÜDAHALE ALIM FİYATI Ülkemizde mısır hasadı, 31 Temmuz 2014 itibariyle Çukurova ve Amik Ovası nda başlamıştır. TMO mısır müdahale alım fiyatını 15 Ağustos 2014 günü açıklamıştır yılında, 640 TL/Ton olarak açıklanmış olan mısır müdahale alım fiyatı; 2014 yılında ton başına 680 TL olarak belirlenmiştir. Bu fiyata ilave olarak geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi 40 TL/Tonluk primin yanında gübre, mazot ve toprak analizi gibi destek ödemelerine 2014 yılında da devam edileceği bildirilmiştir. Tablodan görüleceği gibi; son 5 yıllık dönemde mısır müdahale alım fiyatı toplam %51 oranında artırılmış; buna karşılık prim desteğinde hiçbir artış yapılmamıştır (40 TL/Ton). Buna karşılık söz konusu bu dönemde mazot fiyatı %87; gübre fiyatları ise %62-75 oranında artmış; yani ticaret hadleri çiftçinin aleyhine gelişmiştir. YILLARA GÖRE TMO MISIR ALIM FİYATLARI (TL/Ton) Alım Fiyatı Fiyat İndeksi Prim Desteği Yıllar (TL/Ton) 2009=100 (TL/Ton) GİRDİ FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM FİYAT İNDEKSİ (2009 = FİYATI (TL/Ton) 100) YILLAR %33 Üre Mazot %33 Üre Mazot AN AN TMO TARAFINDAN BU YIL MISIR ALIMLARINDA İZLENECEK POLİTİKALAR AŞAĞIDAKİ ŞEKİLDE BELİRTİLMİŞTİR; TMO, mısır üretimi yapılan bölgelerdeki tüm işyerlerinde 18 Ağustos 2014, Pazartesi günü itibariyle mısır alımına başladı. Çiftçi Kayıt Sistemi ne kayıtlı üreticiler, belgelerindeki üretim miktarının tamamını peşin satabilecek veya emanete bırakabileceklerdir. ÇKS Belgesi olmayanlar ise üreticiden aldığını belgelemek kaydıyla TMO depolarına emanete bıraktıkları ürünlerini, 1 Ocak Mayıs 2015 tarihleri arasında TMO ya satabileceklerdir.

6 TMO, üreticilerimizin işyerleri önünde uzun süre beklemelerini önlemek amacıyla geçen yıl olduğu gibi 2014 yılında da mısır alımlarını Randevulu olarak yapacaktır. Randevusuz alım yapılmayacaktır. Randevular, randevu.tmo.gov.tr, ve internet adresleri üzerinden veya TMO işyerlerinden alınabilecektir. Pazar günleri hariç haftanın 6 günü alım yapılacaktır. Emanet alımlar, geçici alım merkezleri dahil boş depo kapasitesi olan tüm işyerlerimizde yapılacaktır. Ürünlerini TMO depolarına emanete bırakan üreticiler, talepleri halinde makbuz senediyle TMO dan %30 avans alabilecek veya anlaşmalı bankalardan kredi kullanabileceklerdir. ÇKS belgesi olmayanlar ise anlaşmalı bankalardan makbuz senediyle yalnızca kredi kullanabileceklerdir. Bu yıl ürün bedelleri, ürünün TMO ya teslim tarihinden itibaren 30 gün içerisinde üretici banka hesaplarına aktarılacaktır. Ürününü anlaşmalı bankalardan alınan ürün kartı ile teslim eden üreticilere ise 30 gün yerine, 10 gün içerisinde ödeme yapılacaktır. (Ziraat Bankası, Halkbank, Akbank, ING Bank, Garanti Bankası, Yapı Kredi Bankası, Denizbank, TEB, Albaraka Türk ve İş Bankası) Mısır Üretim Alanlarının Sorunları ve Çözüm Önerileri 1-İşletmelerin küçük, şekilsiz, çok parçalı ve dağınık olmaları nedeniyle arazi işlerlikleri, verimlilikleri,dolayısıyla üreticilerin üretim ve geliri düşüktür. Öneri: Arazi toplulaştırma çalışmalarına hız verilmeli. 2-Kendilerini geliştirecek yatırım imkanlarına ulaşmada yetersizlik ve yapısal dönüşümlerin yetersizliği. Öneri: Örgütlenme, kooperatifçilik, yatırım ve tarım danışmanlık hizmetinden yararlanılmalı. 3-Tarımda yetersiz ve vasıfsız işgücü. Öneri: Mesleki eğitim düzenlenmeli. 4-Hasat sonrası depolama ve pazarlama. Öneri: Lisanslı depoculuğa ağırlık verilmeli/tmo imkanlarından daha çok yararlanacak altyapının oluşturulması-üretici ürünün salon satışlarında açık artırma ile satışı sağlanmalı, tekelleşme engellenmelidir. 5-Bölgelerde gittikçe artan oranda hastalıkların baş göstermesi (Kuzey yaprak yanıklığı, Fusarium,Pithyum...)ayrıca zararlıların baş göstermesi (bozkurt, mısırkurdu ve mısır koçankurdu ) Öneri: Dayanıklı çeşit kullanılmalı, kültürel önlemler ve ekim nöbeti uygulanmalıdır. 6-Girdi maliyetlerinin yüksek olması (tarla kirası, gübreleme, yakıt giderleri ) Öneri: Örgütlenme ve kooperatifçilik geliştirilmeli, gübre ve yakıttaki vergiler düşürülmeli veya destekler arttırılmalı. 7-Aşırı azotlu gübre kullanımı. Öneri: Toprak ve yaprak analizi birlikte yapılmalı. 8-Fark ödemesi desteğinin düşük olması.

7 Öneri: Fark ödeme desteği artırılmalıdır. 9-Ülke üretiminin yetersizliği nedeniyle ucuz GDO`lu ürünün piyasaya girmesi Öneri: Gerek ekim alanı gerekse birim alandan elde edilen ülke ortalama verimin artırılarak GDO`lu mısır ithalatı engellenmelidir. 10-Sulama altyapısının yetersizliği. Öneri: Köyler(mahalleler) ve sulama birliklerinin sulama altyapısının güçlendirilmesi. 11-Hayvancılık nedeniyle yemlik mısıra ve silaja olan talebin artması. Öneri: Yüksek verimli silajlık çeşitlerin geliştirilmesi. 12-Yüksek teknolojili kombine makinelerin kullanımı yetersizliği. Öneri: Ekim, toprak işleme ve gübreleme yapan kombine makinelerin kullanımı artırmak için gerekli desteklerin sağlanması. KAYNAKLAR Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (2013) Mısır Durum ve Tahmin 2013/2014 Ulusal Hububat Konseyi,2012 Mısır Raporu TMO (2014) 2013 Yılı Hububat Sektör Raporu TÜİK (2014) Bitkisel Üretim İstatistikleri Veritabanı TÜİK (2014) Dış Ticaret İstatistikleri Veritabanı