UÜ-SK ACİL TIP ANABİLİM DALI GENEL VÜCUT TRAVMALI HASTAYA YAKLAŞIM KILAVUZU
|
|
- Aydin Özcan
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 İÇİNDEKİLER: 1. Amaç 2. Tanım 3. Giriş UÜ-SK ACİL TIP ANABİLİM DALI 1 / Travma Sonrası Ölümler Birinci Gruptaki Ölümler İkinci Gruptaki Ölümler Üçüncü Gruptaki Ölümler 3.2 Çoklu Yaralanması Olan Hastaya Acil Servis Yaklaşımı 3.3 İleri Travma Yaşam Desteği Protokolü Birincil Değerlendirme Hava Yolu Açıklığının Sağlanması ve Boyun Güvenliği Solunumun Değerlendirilmesi Dolaşımın Değerlendirilmesi ve Kanama Kontrolü Nörolojik Değerlendirme Giysilerin Çıkartılması Hızlı Resusitasyon Müdahale Acil girişimler Birincil Değerlendirmede Radyolojik Tetkikler Birincil Değerlendirmede Özel Durumlar İkincil Değerlendirme Baş Boyun Toraks Karın Perine/Rektum/Vagina Kas ve İskelet Sistemi Nörolojik Muayene İkincil Değerlendirmede Radyolojik ve Laboratuar Tetkikleri Travma Hastasının Acil Serviste Takibi Kaynaklar
2 1. Amaç UÜ-SK ACİL TIP ANABİLİM DALI 2 / 25 Bu kılavuz U.Ü SUAM Acil Servisine başvuran çoklu travma hastalarının acil değerlendirme ve tedavisini içerir. 2. Tanım İnsan vücudu kabaca baş-boyun, toraks, karın ve ekstremiteler olmak üzere 4 bölgeye ayrıldığında, çoklu yaralanma ya da multipl travma, vücudun birden fazla bölgesinde ya da organ sisteminde meydana gelen yaralanma halidir. Bir kazaya bağlı olarak bir kişide kot kırığı, dalak yırtılması ve femur kırığı oluşması çoklu yaralanmaya bir örnektir. 3. Giriş Çoklu yaralanmalara en sık trafik kazaları, iş kazaları, yüksekten düşmeler, doğal ve doğal olmayan afetler, darp, ateşli silahlar ve kesici-delici aletler neden olmaktadır. Travmaya yaklaşım hem hastane öncesinde hem de hastane içinde organize ve sistematik olmalıdır (Tablo 1, 2). Hastanede travma bakımı acil servis ekibi ve hastanenin ilgili bölümleri arasında etkili bir bilgi akışı ve işbirliğini gerektirir. Bu işbirliğinin sürekli olarak denetlenmesi ve geriye ve ileriye dönük değerlendirmelerin yapılması şarttır Travma Sonrası Ölümler 3 Zaman Diliminde İncelenir Birinci gruptaki ölümler olay yerinde, kazadan sonraki ilk dakikalarda olur. Kazalardaki ölümlerin yaklaşık %50 si bu dönemde gerçekleşir. Bu ölümlerin sebebi, genellikle büyük damar yaralanmaları ve ağır kafa travmalarıdır İkinci gruptaki ölümler hastanın hastaneye varışından sonraki ilk dakikalar ve saatler içinde meydana gelir. Kazalardaki ölümlerin yaklaşık %30 u bu dönemde gerçekleşir. Bu ölümlerin sebebi genellikle hemorajik şok, ağır kafa, göğüs ve karın yaralanmalarıdır. Bir travma sisteminin en önemli işlevlerinden biri, bu dönemdeki ölümlerin azaltılması ya da önlenmesidir. Bu ölümlerin önlenmesi yaralının tıbbi destekle ve süratle en uygun hastaneye götürülmesi, burada acil müdahalelerin yapılması ve acil cerrahi tedavi gerektiren yaralanmaların tespit edilip cerrahiye alınması ile mümkün olabilir. Bu süreçte önceliklerin tespit edilmesinin, ekiplerin yönlendirilmesinin ve zamanın ayrı bir önemi vardır.
3 3 / 25 Tablo 1: AKIŞ ŞEMASI Triyaj Vital Bulguları Ölçün ve Bilinç Düzeyini Belirleyin 1. Adım GKS <14 ya da Sistolik KB <90 ya da SS <10 veya >29 ya da RTS <13 ya da PTS <9 EVET, Travma merkezine al, travma takımını uyar HAYIR, Yaralanmanın anatomisini değerlendir 2. Adım Yelken göğüs İki ya da daha fazla proksimal uzun kemik kırığı El/ayak bileği proksimalinde amputasyon Boyun, gövde, baş ve diz ve dirsek proksimalinde olan tüm penetran travmalar Açık ve deprese kafatası kırığı Extremite paralizisi Yanığın eşlik ettiği travma Pelvik kırıklar Majör yanıklar EVET, Travma merkezine al, travma takımını uyar HAYIR, Yaralanmanın mekanizmasını ve yüksek enerjili yaralanma olup olmadığı değerlendir 3. Adım Otomobilden fırlama Aynı yolcu bölmesinde ölüm Yayaya çarpma ya da ezme Yüksek hızlı otomobil kazası - Başlangıç hızı >40 km/saat - Major otomobil deformitesi > 50 cm - Yolcu bölümüne giriş ya da > 30 cm sürücü ya da aracın (motosiklet) savrulması - Otomobilden savrulup düşme, aracın takla atması Motosiklet kazası Kurtarma zamanı > 20 dakika Düşme > 6 m EVET, Komuta merkezle temasa geç; travma merkezine transport düşün; travma takımını uyarmayı düşün HAYIR 4. Adım Yaş <5 ya da >55 yaş İnsülin bağımlı diyabet; siroz; Immünsuprese hasta, morbid obezite, koagülopati Kardiyak, respiratuar hastalık, gebelik EVET, Komuta merkezle temasa geç; travma merkezine transport düşün; travma HAYIR, tıbbi kontrol ile yeniden değerlendir
4 4 / 25 takımını uyarmayı düşün Şüpheniz olduğunda, bir Travma Merkezine alın! Üçüncü gruptaki ölümler ise genellikle yoğun bakımda olur. Travmatik ölümlerin yaklaşık %20 si bu dönemde gerçekleşir. Bu ölümler, yaralanma sonrası erken dönemdeki organ hipoperfüzyonunun etkileri sonucunda meydana gelir. Sistemik inflamatuar yanıt sendromu, sepsis ve çoklu organ yetmezliği, bu ölümlerin sebepleri arasında önemli yer tutar. Tablo 2-Yaralanma Mekanizması ve İlişkili Şüpheli Yaralanma Şekilleri YARALANMA MEKANİZMASI Ön darbe Direksiyonun bükülmesi/kırılması Diz izi, kontrol panelinde Ön camda kırık Yan darbe, otomobil Arkaya darbe, otomobil çarpışması Araçtan dışarı fırlama ŞÜPHELİ YARALANMA ŞEKİLLERİ Servikal spinal fraktür Ön duvarda yelken göğüs Myokardiyal kontuzyon Pnömotoraks Travmatik aort rüptürü Dalak/Kc laserasyonu Kalça, dizin posterior kırık/ dislokasyonu Kontrlateral boyun yaralanması Servikal spinal fraktür Yan duvarda yelken göğüs Pnömotoraks Travmatik aort rüptürü Diyafragma rüptürü Çarpışma tarafında dalak/kc, Böbrek laserasyonu Pelvis ya da asetabulum fraktürü Servikal spinal yaralanma Boyunda yumuşak doku yaralanması Araçtan dışarı fırlamak yaralanma şeklinin tahmin edilmesine engel olur, ancak hastaları hemen hemen tüm yaralanma mekanizmalarından
5 5 / 25 Yaya ile motorlu taşıt çarpışması daha fazla riske atar. Kafa travması Travmatik aort rüptürü Abdominal visseral yaralanma Alt ekstremite/pelvis fraktürü 3.2. Çoklu Yaralanması Olan Hastaya Acil Servis Yaklaşımı Hastane öncesi dönemde olduğu gibi acil serviste de travmalı hastaya organize ve sistematik bir takım yaklaşımı yapılmalıdır. Hastayı değerlendirirken ölümcül nitelikli yaralanmaların var olabileceği düşüncesinden hareket edilmeli ve daima en kötü olasılık düşünülmelidir. Hangi hastaya öncelik verileceği bilimsel verilere göre oluşturulmuş travma skorları doğrultusunda belirlenmelidir İleri Travma Yaşam Desteği Protokolü Amerikan Cerrahlar Birliğinin travmaya müdahalede standart bir yaklaşım oluşturmak amacıyla geliştirdiği İleri Travma Yaşam Desteği Protokolünün (Advanced Trauma Life Support: ATLS ) ilkelerine göre travmalı hastaya acil yaklaşım şu aşamalardan oluşur: 1. Birincil değerlendirme 2. Hızlı resusitasyon/ müdahale 3. İkincil değerlendirme 4. Tanısal tetkikler ve yönlendirme 5. Sonuçlandırma Hastadan, hasta yakınlarından, tanıklardan ya da ambulans çalışanlarından alınacak hikaye kazanın türü ve hastanın özgeçmiş hakkında önemli bilgiler verebilir (trafik kazası, araç içi/dışı kaza, yüksekten düşme, önceki hastalıklar ya da kullanılan ilaçlar) Birincil Değerlendirme Hayatı tehdit eden yaralanmaların hızla belirlenmesi ve tedavisi hedeflenir. Hemen aranması gereken ölümcül durumlar şunlardır: - Havayolu obstrüksiyonu - Tansiyon pnömotoraks - Açık pnömotoraks
6 - Yelken göğüs - Kalp tamponadı - Masif hemotoraksi ABCDE UÜ-SK ACİL TIP ANABİLİM DALI 6 / 25 Airway + C-omurga (havayolu açıklığının sağlanması boyun omurgasının stabilizasyonu) Breathing / Ventilatsyon (solunum / ventilasyonun değerlendirilmesi) Circulation / Hemorrhage control (dolaşımın değerlendirilmesi ve kanama kontrolü) Disability ( kısa nörolojik değerlendirme) Exposure (giysilerin çıkartılması ve tüm vücudun gözden geçirilmesi) Havayolu Açıklığının Sağlanması ve Boyun Güvenliği Havayolu ve boyun güvenliği birlikte ele alınmalıdır. Hastanın konuşup konuşmadığını kontrol etmek gerekir. En iyi yöntem, hastanın başını iki elle tutarak iyi misiniz? diye sormaktır. Hasta mantıklı bir şekilde konuşabiliyorsa, havayolu açık, solunum ve beyin perfüzyonu yeterli demektir. Kaba ve gürültülü bir solunum varsa, kısmi tıkanıklık dikkate alınmalıdır. Yanıt veremeyen hasta, bilinç kapalılığını düşündürür. Bak-dinle-hisset yöntemi ile solunumun olup olmadığı değerlendirilir. Yanıt vermeyen, öğürme refleksi olmayan ve sekresyonları ağızda biriken hastada aspirasyon tehlikesi vardır. Yabancı cisimler ve maksillofasiyal travma havayolunu kapatabilir. Takma diş ve başka yabancı cisimler çıkarılır. Havayolu tıkanmasının en sık nedeni dilin geriye kaçmasıdır. Havayolu bu olasılıklar açısından hızla değerlendirilmelidir (Tablo 3). Havayolu açıklığını temin etmek için ilk aşamada baş geriye- çene yukarı veya çene itme manevraları uygulanabilir ya da uygun ebatta oral/nazal havayolu (airway) kullanılabilir. İkinci bir kişi de mutlaka boynu sabitleyerek omurganın korunmasını sağlamalıdır çünkü travma hastalarındaki en sık iyatrojenik servikal omurilik hasarı hava yolu açılırken meydana gelmektedir. Aksi kanıtlanana dek, her hastada omurga ve omurilik yaralanması var kabul edilmelidir. Kusan bir hasta omurga korunarak yan çevrilebilir ve ağız içi süratle aspire edilebilir. Bilinci kapalı olan hastalarda (Glasgow Koma Skoru (GKS): 3-8 puan), hem havayolunun korunması için hem de hipoksemiye ikincil gelişebilecek
7 7 / 25 beyin hasarına karşı endotrakeal entübasyon uygulanmalıdır. Ciddi maksillofasiyal yaralanması olan ya da uygun havayolu anatomisi olmayan hastalarda endotrakeal entübasyon yapılamazsa, krikotiroidotomi gibi cerrahi havayolu seçeneklerini uygulamak gerekebilir. Kafa travması, hipoksi ya da intoksikasyon gibi sebeplerden dolayı ajitasyonu olan hastalarda güvenilir havayolu açıklığını sağlamak için hızlı ardışık entübasyon uygulanır. Hızlı ardışık entübasyonda midazolam, pentotal, etomidat, propofol gibi sedatif- hipnotik ajanlarla birlikte süksinil kolin veya veküronyum gibi paralizan ajanlar kullanılır. Travmalı bir hastada aksi ispat edilene kadar omurga hasarının olduğu kabul edilir. Bu nedenle hastanın taşınması ve hareket ettirilmesi sırasında omurga tahtası kullanılır ve hasta sabitlenir. Boynun korunması için ise, hastaya boyunluk takılır ve başın iki tarafa hareket etmesi engellenir. Çoklu yaralanmalı hastalarda zaman kaybını önlemek için, ilk aşamada boyun için sadece yan servikal grafi yeterlidir. Tablo 3: Hava Yolunun Değerlendirilmesi HAVAYOLUNUN KORUNMASI VENTİLASYON İHTİYACI İHTİYACI Bilinç kaybı.. Apne Nöromuskuler paralizi Bilinç kaybı Ciddi maksillofasiyal kırık Yetersiz solunum çabası Takipne Hiperkapni Hipoksi Siyanoz Aspirasyon riski Kanama Kusma Ciddi, kapalı kafa travması ile birlikte akut nörolojik bozulma meydana gelirse kısa hiperventilasyon ihtiyacı Obstruksiyon riski Boyun hematomu Laringeal, trakeal yaralanma
8 8 / 25 Stridor Solunumun Değerlendirilmesi Göğüs duvarının hareketleri dikkatle gözlenmelidir. İnspeksiyonun yanı sıra palpasyon ve oskültasyon da yapılmalıdır. Toraks muayenesinde özellikle şu bulgular mutlaka aranmalıdır. Göğüs duvarı hareketlerinin her iki tarafta eşit ve yeterli olup olmadığı, paradoksal göğüs duvarı hareketi (yelken göğüs), trakea deviasyonu (tansiyon pnömotoraks), krepitasyon (cilt altı amfizem-pnömotoraks), açık pnömotoraks, sternum kırığı, dinlemekle bir ya da iki tarafta solunum seslerinin olmaması (pnömotoraks, tansiyon pnömotoraks, masif hemotoraks). Tansiyon pnömotoraks, özellikle akciğer kontüzyonu ile birlikte olan yelken göğüs, açık pnömotoraks/açık göğüs yaralanması ve masif pnömotoraks solunumu ciddi şekilde bozarlar. Basit pnömotoraks, basit hemotoraks ve kot kırıkları solunumu daha az oranda etkilerler. Yapılacak temel işlemler şunlardır: - Tansiyon pnömotoraks: Tanı, klinik olarak konulur. Radyografi beklenmez. İlk girişim iğne torakostomidir. Geniş çaplı bir intraket kullanılabilir (14G/16G). İntraket, 2. interkostal aralık ile orta klaviküler hattın kesiştiği yerden, üçüncü kotun kenarına teğet olacak şekilde plevral boşluğa ilerletilir. Tansiyon pnömotoraks, böylece basit pnömotoraksa dönüştürülür ve göğüs tüpü için zaman kazanılır. Göğüs tüpü takılarak kapalı su altı drenajı uygulamasına geçilir. - Açık göğüs yaralanması: Göğüs duvarında trakeanın 2/3 ünden geniş bir açıklık varsa, hava bu delikten girer. Açık yaraya üç kenarı kapalı kare şeklinde bir ped uygulanır ve göğüs tüpü takılır. Yara, kesin yaklaşım esnasında dikilir. - Masif hemotoraks: Özellikle sağda olan hemotorakslara hemen göğüs tüpü takılır. Göğüs tüpü takıldıktan sonra 1500 ml den fazla kan gelirse ya da izlemde 2 4 saat süresince 200 ml/saat kan gelirse ya da hemotoraksa bağlı sürekli kan transfüzyonu ihtiyacı oluyorsa torakotomi endikasyonu doğar. Sol tarafta olan hemotorakslar için
9 9 / 25 büyük damar yaralanması göz önünde bulundurularak ileri tetkik yapılabilir. Ancak, hastanın genel klinik durumu da bu endikasyonda değerlendirilir. - Yelken göğüs: Birbirine komşu iki ya da daha fazla kotun iki veya daha fazla yerinde olan kırığında, solunum sırasında kasların/göğüs duvarının paradoksal olarak hareket etmesidir. İlk tedavi uygun ventilasyon, oksijen ve sıvı resusitasyonudur. Yelken göğüs durumunda akciğer kontüzyonu da mevcuttur. Dolayısıyla akciğer sıvı yüklenmesine çok hassastır. Sıvı tedavisi dikkatle yapılmalıdır. İnterkostal blok analjezisi ve gerekiyorsa entübasyon yapılmalıdır. Vital bulguların yakın takibi önemlidir. Solunumun takibinde pulsoksimetre kullanılmalıdır. - Herhangi bir endikasyon doğrultusunda entübasyon yapıldıktan sonra solunum sesleri alınamıyorsa; endotrakeal tüp sağ ana bronşa girmiş olabilir, bu durumda tüp geri çekilmelidir. Özofagus entübasyonu yapılmış olabilir bu durumda tekrar entübasyon yapılmalıdır Dolaşım ve Kanama Kontrolü Travmalı bir hastada hipotansiyon varsa, aksi kanıtlanana kadar hastanın hemorajik şokta olduğu kabul edilir. Hemodinamik durumun değerlendirilmesinde başlıca şu parametrelere bakılır: bilinç durumu, derinin görünümü/rengi, periferik nabızların durumu (nabızların alınıp alınamaması, dolgunluğu, zayıflığı), kalp hızı, kan basıncı, nabız basıncı (nabız basıncı = sistolik kan basıncı -diastolik kan basıncı). Hemorajik şok çok belirgin olmayabilir. Dolaşan kan hacminin %30 u kaybedilinceye kadar şok tablosu ortaya çıkmayabilir. Örneğin hemorajik şokun birinci evresinde bariz bir şok tablosu yoktur (Tablo 4). Tablo 4: Hemorajik Şok Evreleri Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Kan Kaybı (ml) % Hacim Kaybı < 750 < % % % > 2000 > %40 Nabız < 100 >100 > 120 > 140 Kan Basıncı Normal Normal Azalmış Azalmış
10 10 / 25 Nabız Basıncı Normal/Artmış Azalmış Azalmış Azalmış Solunum Sayısı > 35 Sıvı Tedavisi Kristaloid Kristaloid Kristaloid ve Kan (gruba özgü) Kristaloid ve Kan, 0 Rh (-) Kan kaybı bakımından hasta hemen hemen normal görünebilir. Travmalı bir hastada hemorajik şok ihtimalini sürekli göz önünde bulundurmalıdır. Hastanın stabil hemodinamisine güvenilmemelidir. Sık muayene tekrarı ve yakın takip çok önemlidir. Şok evreye varmadan kanama tespit edilebilmelidir. Kanama, yaralanmalara bağlı ölümlerin en önemli nedenidir. Bundan dolayı, hemodinamik durum çok hızlı şekilde pratik olarak bilinç durumu ve nabza bakılarak değerlendirilebilir. Bilinç Durumu: Kan kaybına bağlı olarak beyin perfüzyonu azalır ve bilinç bozulmaya başlar. Fakat önemli miktarda kan kaybı da olsa kişinin bilinci bir süre daha açık kalabileceğini unutmamak gerekir. Nabız: Volüm kaybı olmayan hastalardaki nabız genellikle dolgun, yavaş ve düzenlidir. Hızlı ve yüzeysel nabız hipovoleminin erken bulgusu olabilir. Düzensiz nabız, kardiyak bir sorunu işaret edebilir. Santral nabızlar (femoral, karotis) dolgunluk/yüzeyellik, hız ve ritim yönünden değerlendirilmelidir. Santral nabızların alınamaması acil resusitasyon ihtiyacı olduğunu gösterir; ölümü engellemek için kan kaybı karşılanmalı ve etkili bir kardiyak debi sağlanmalıdır. Pratik olarak, palpasyon ile alınan nabızlar sistolik kan basıncı değeri hususunda kabaca fikir verebilir: karotis nabzı ~60 mmhg, femoral nabız ~70 mmhg, radiyal nabız ~80 mmhg gibi basınçlarda hissedilir. Kapiller Geri Doluş: Tırnak yatağından bakılan kapiller geri dönüş zamanı normalde 2 saniyeden azdır. Ancak, bu yöntemin duyarlılığı azdır. Cilt Rengi: Cildin yüzde grimsi, ekstremitelerde beyazımsı bir hal alması yaklaşık %30 oranında kan kaybı olabileceğini gösterir. Dışa kanamalara doğrudan bası uygulanmalıdır. Pnömotik ateller kanama kontrolünde kullanılabilir. Turnike yöntemi ezilme yaralanması ve distal iskemiye sebebiyet vereceği için kullanılmamalıdır. İç kanamalar sinsi ve çok ciddi volüm kaybına yol açarlar.
11 11 / 25 Her iki üst ekstremiteden geniş çaplı intraketlerle (14 G/16 G) damar yolu açılmalıdır. Kan grubu, çapraz karşılaştırma, hemoglobin ve hematokrit için kan alınmalı ve hızla laboratuara gönderilmelidir. Sıvının verilme hızı, kullanılan intraketin çapı ile doğru, uzunluğu ile ters orantılıdır. Hipotansif hastalarda hipotermi ve koagülasyon sorunlarıyla karşılaşılabilir. Bu sorunlar oda ısısında hızlı sıvı ve banka kanı verilmesine bağlı iyatrojenik sebeplerle olur. Travmada şok tablosu hemoraji dışı sebeplerle de olabilir. Kardiyak tamponad, tansiyon pnömotoraks ve spinal travmalar da şok tablosu oluşturabilir. Kardiyak tamponadda hipotansiyon ve boyun venlerinde dolgunluk vardır, kalp sesleri derinden gelir ve ajitasyon görülebilir (Tablo 5). Tansiyon pnömotoraksta hipotansiyon, boyun venlerinde dolgunluk, trakea deviasyonu ve göğüs duvarında timpanik ses saptanır ve etkilenen alanda solunum sesi alınamaz. Travma hastalarında acil abdominal ultrasonografinin (USG) tartışılmaz bir yeri vardır. Belirli, özel bölgelere yönelik yapılan hızlı bir karın USG çok önemli bilgiler verir (FAST: focused assessment with sonography for trauma). Travmalı hastada şok tablosu olmasa bile mutlaka abdominal USG yapılmalıdır. Ayrıca, uygun bir prob ile perikardiyum da incelenmelidir. FAST ile hızlı bir şekilde 4 bölgede serbest sıvı aranır: 1- Morrison poşu (hepatorenal boşluk: periton içi kanamalarda sıklıkla kanın toplandığı bir yerdir) 2- Perisplenik alan 3- Mesane etrafındaki pelvik alan 4- Perikard. Acil abdominal USG, artık tanısal periton lavajının yerini almıştır. Hastanın stabilite düzeyine ve USG bulgularına göre, karın tomografisiden de faydalanılabilir. Örneğin karaciğer laserasyonu olan ve stabil bir durum sergileyen bir hastada, konservatif tedavi seçeneği yönünden karaciğer yaralanmasının derecesini tespit etmek amacıyla tomografi kullanılabilir.
12 12 / 25 Tablo 5: Travmatik hastada şok etyolojisi Etyoloji Klinik Hemoraji/sıvı kaybı Daralmış NB, taşikardi vb. Tansiyon Pnmx Deviye trakea, unilateral akciğer seslerinin alınamaması, daralmış NB, JVD, PP Perikard Tamponadı JVD, azalmış kalp sesleri, daralmış NB, PP Myokardiyal Kontüzyon Anormal EKG/kardiyak enzimler, beklenenin ötesinde taşikardi Nörojenik Şok T6 nın üzerinde spinal yaralanma, sıcak ekstremiteler Hemorajik travmatik şokta sıvı ve kan tedavisinde bazı değişiklikler olmuştur. Tablo 6 da son önerilerin bir özeti görülmektedir. Tablo 6: HEMORAJİK ŞOKTA RESUSİTASYON KILAVUZU
13 13 / 25 Hemorajik Şoklu Hasta Kanamanın durdurulması Hastane öncesi dönem kısa tutulmalı (Klas 2) Eğer kesin tedavi alacağı bir merkeze götürülecekse hızlı transport yararlıdır Hastayı MTP açısından değerlendir (Klas 2) HAYIR Kan ve kan ürünleri hazır mı? EVET RL ml bolus Kan hazırlanıncaya/ res. hedeflerine ulaşıncaya kadar (Klas 3) HAYIR Travmatik beyin hasarı var mı? Transfüzyon yap EVET Hedef SKB: mmhg veya normal mental durum ve periferik nabızların alınması Res. hedefi normotansiyon Traneksamik Asit (Klas 1) 1 g/10 dk, 1g/8 h Kesin kanama kontrolü sağlandı mı? Operasyon veya anjiyografi ünitesi Yoğun bakım ünitesi
14 14 / Nörolojik Değerlendirme Kısa ve hızlı bir nörolojik muayene yapılmalıdır. Bu muayenede bilinç seviyesi, pupil boyutları ve pupillerin ışığa yanıtı ile motor işlevler değerlendirilmelidir. Bilinç düzeyinin saptanmasında Glasgow Koma Skalasının (GKS) kullanılması takip ve tedavi açısından somut bir değerlendirme olanağı verir (Tablo 7). Göz yanıtı 1-4 puan, sözel yanıt 1-5 puan ve motor yanıt 1-6 puan arasında değişir. Toplam puan en düşük 3, en yüksek ise 15 dir puan hafif yaralanma, 9-12 puan orta derecede yaralanma ve 3-8 puan ise ağır yaralanma-koma olarak sınıflandırılır. Kraniyal bilgisayarlı tomografi (BT) beyindeki ve kafa kemiklerindeki hasarın görüntülenmesinde vazgeçilemez bir tanı aracıdır. Bilinci kapalı hastalar hava yollarını koruyamazlar ve hipoksiye bağlı olarak ikincil beyin hasarına maruz kalabilirler. Bu durumdaki hastalar uygun yöntemle entübe edilmeli ve Kraniyal BT leri çekilmelidir. Tablo 7: Glasgow Koma Skoru Göz Açma Yanıtı: Bu değerlendirme ödem veya hematom nedeniyle gözün kapalı olduğu durumlarda uygulanmaz. - Spontan açık 4 puan - Sözlü uyaran ile göz açar 3 puan - Ağrılı uyaran ile göz açar 2 puan - Göz açmaz 1 puan Sözel Yanıt: Entübe olgularda değerlendirmek mümkün değildir. - Oryante, ismini, yaşını vb. biliyor 5 puan - Konfüze ancak sorulanlara yanıt veriyor 4 puan - Uygun olmayan yanıtlar 3 puan - Anlaşılmaz sesler 2 puan - Yanıt yok 1 puan Motor Yanıt: Herhangi bir ekstremiteden alınan en iyi motor yanıtı ifade eder. Değerlendirme esnasında ağrılı uyaran el veya ayak tırnaklarından birine uygulanabilir. - Emirlere uyuyor 6 puan - Ağrıyı lokalize ediyor 5 puan
15 15 / 25 - Ekstremiteyi kaçırıyor 4 puan - Anormal fleksiyon (dekortikasyon) 3 puan - Ekstansör yanıt (deserebrasyon) 2 puan - Yanıt yok 1 puan Giysilerin Çıkartılması Hastanın giysileri tamamen çıkartılıp tüm vücut inspeksiyonu yapılmadıkça birincil değerlendirme ya da muayene tamamlanmış sayılmaz. Laserasyonlar, yabancı cisimler, açık kırıklar, hayatı tehdit eden ciddi yaralanmalar gözden kaçabilir. Hasta ve hekim güvenliği yönünden ciddi klinik, hukuki ve adli sorunlar ortaya çıkabilir. Hasta, hemodinamik olarak stabilse, boyun korunarak, gövde bir bütün olarak (kütük yuvarlama manevrası) yan çevrilir ve gövdenin ve ekstremitelerin arka yüzeyi muayene edilir. Tüm omurga ve çevresi palpe edilerek hassasiyet olup olmadığı araştırılır. Gluteal bölge, gluteal aralık ve perine kontrol edilmelidir. Muayeneden sonra, hipotermiye karşı hasta battaniye ile örtülmelidir Hızlı Resusitasyon Müdahale Birincil muayenede ciddi bir yaralanma ya da bulgu varsa, girişim veya tedavi hemen uygulanmalıdır. Uygulanacak işlem ve müdahaleleri aşağıdaki gibidir: - Havayolu güvenliği ve boyun immobilizasyonu sağlanmalıdır - En az 2 adet geniş çaplı damar yolu açılmalıdır - Hastanın sıvı ve kan kaybına göre yeterli miktarda sıvı ve kan verilmelidir - Üriner ve gastrik kateterler takılmalıdır - Kardiyak monitörizayon ve pulsoksimetre ile takip başlanmalıdır - Endikasyon oluşturan solunum sorunlarında ve bilinç bozukluğu durumlarında endotrakeal entübasyon yapılmalıdır - Tansiyon pnömotoraksta hemen iğne torakostomi ile dekompresyon uygulanmalıdır - Hastalara oksijen başlanmalıdır - Doğurganlık çağındaki her kadından gebelik testi için kan alınmalıdır.
16 kaidesi takılır UÜ-SK ACİL TIP ANABİLİM DALI 16 / 25 - Mide kateteri, mide distansiyonunu ve aspirasyon riskini azaltır. Ancak kafa kırığı kribriform plato kırığı veya kuşkusu varsa, tüp burundan değil oral yoldan (orogastrik sonda). - Hacim durumunu gösteren en iyi parametrelerden birisi idrar çıkışıdır. Üriner kateter kontrendikasyonları dikkate alınmalıdır i- Üretral meada kan ii- Skrotumda kan, ekimoz iii- Rektal muayenede prostatın yüksekte palpe edilmesi iv- Rektal muayenede barsak duvarı bütünlüğünün bozulmuş olması v- Rektal muayenede dışkıya bulaşmış kan Travma hastasının monitorizasyonu; EKG monitorizasyonunu, kan basıncı ve nabız takibini, pulsoksimetre değerlerini, solunum sayısını ve arteriyel kan gazı değerlerinin takibini mutlaka içermelidir Travma hastasının birincil değerlendirmesinde gerekli olan radyolojik tetkikler istenmelidir. Ancak hastanın gerek hava yolu ve solunum ve gerekse hemodinamik stabilizasyonu sağlanmadan radyolojik tetkikler yapılmamalıdır. Travma hastasında üç temel grafi çektirilir: i- Yan servikal grafi ii- Anteroposterior (AP) akciğer grafisi iii- Anteroposterior (AP) pelvis grafisi Hayatı tehdit edebilecek olasılıklar dışlandıktan sonra ya da tedavi edildikten sonra, servikal AP ve odontoid grafiler çekilmeli, muayene bulgularına göre diğer vertebra grafileri ve ekstremite grafileri de çekilmelidir. Temel grafilerde dikkat edilecek noktalar: Yan Servikal Grafi: spinal - T1 in korpusunun üst sınırı görülmelidir - Dört hattın kontrolü yapılmalıdır (anterior vertebral hat, anterior ve posterior kanal hat, spinöz proses uçların oluşturduğu hat)
17 arası fark UÜ-SK ACİL TIP ANABİLİM DALI 17 / 25 - Yumuşak doku alanları incelenmelidir - İnstabilite bulguları araştırılmalıdır (omurlar arası açı > 10 derece, iki omur >3.5 mm, omur gövdesinin yükseklik kaybı >%25) - Faset eklem genişlemesi incelenmelidir - Faset eklem çıkığı araştırılmalıdır (spinöz çıkıntılar arasında açılma) Toraks Grafisi: - Pnömotoraks - Hemotoraks - Kaburga kırıkları - Cilt altı amfizemi - Mediastinal amfizem - Mediasten genişliği - Kalp gölgesinin genişliği - Diğer kemik yapılar AP Pelvis Grafisi: - Kemiklerin bütünlüğü/kırık hatları - Halkaların simetrisi - Sakroiliak ve asetabular eklemler - Simfizis ayrışması Birincil Değerlendirmede Saptanabilecek Bazı Önemli Durumlar Birincil değerlendirmede hayatı tehdit eden, ciddi tablolar ve yaralanmalar tespit edilebilir. Bunlardan bazıları: - Ağır Kafa travması - Tansiyon Pnömotoraks, Açık Pnömotoraks, - Masif Hemotoraks - Hipotansiyonun Olduğu Abdominal Ateşli Silah Yaralanması - Vücut Boşluklarına Yabancı Cisim Saplanması Ağır Kafa Travması Komaya yol açan kafa travmasında (GKS: 3-8/15) ne tür bir intrakranyal yaralanmanın olduğu anlaşılmalıdır. Havayolu güvenliğinin sağlanması ve hipoksemiye bağlı ikincil beyin hasarına karşı koruma için hasta entübe edilmelidir.
18 18 / 25 Entübasyon sırasında boyun mutlaka korunmalıdır ve koruma devam ettirilmelidir. Kraniyal BT ile hastanın tedavi planı belirlenerek, gerekiyorsa acilen cerrahi yapılmalıdır. Bu noktada dakikalar fevkalade önemlidir. Önemsiz sorunlarla uğraşılmadan hemen kraniyal BT çekilmelidir. Bu arada pnömotoraksı dışlamak ve endotrakeal tüp yerleşimini görmek için, hızla akciğer filmi çektirilebilir. Tansiyon Pnömotoraks, Açık Pnömotoraks, Masif Hemotoraks Bunlar birincil değerlendirmede saptanması gereken yaralanmalardır. Hızla göğüs tüpü takılmalıdır. Ateşli silah yaralanmasının ya da delici-kesici alet yaralanmasının veya göğüs duvarında ekimozun olduğu tarafta solunum sesleri alınamıyorsa bu tanılar mutlaka düşünülmelidir. Perküsyonla bir tarafta timpanizm tespit edilmesi pnömotoraksı, matite alınması ise hemotoraksı akla getirmelidir. Hipotansiyonun Olduğu Abdominal Ateşli Silah Yaralanması Abdominal ateşli silah yaralanması özel önem arz eder. Laparotomi gerektirir. Hastada hipotansiyon olmaması acil yaklaşım konusunda hekimi yanıltmamalı ve geciktirmemelidir. Durum stabil görünse bile, gerekli tetkikler ve genel cerrahi konsültasyonu mutlaka yapılmalıdır. Vücut Boşluklarına Yabancı Cisim Saplanması Göğüs ya da karın boşluğuna saplanmış yabancı cisimler yerinde bırakılmalı ve ameliyatla çıkarılmalıdır. Ameliyatta cismin bulunduğu ve etkilediği yerler doğrudan görülür ve hemostaz yönünden kontrollü girişimler yapılır İkincil Değerlendirme İkincil değerlendirme daha kapsamlı ve ayrıntılıdır. Birincil değerlendirme tamamlanmadan ve gerekli girişimler ve tedaviler başlatılmadan, ikincil değerlendirmeye kati surette geçilmemelidir. İkincil değerlendirme kapsamlı ve ayrıntılı olarak sistemlerin muayenesinin yapılmasıdır. Hızlı olmalıdır. Bu esnada hastanın kan basıncı, nabzı ve solunum hızı sık sık kontrol edilmelidir. Muayene tepeden tırnağa olmalıdır (Tablo 8). Baş, kulak, kulak zarı, gözler, yüz ve kemikleri, ağız içi, farenks, boyun, trakea, boyun omurları, toraks, karın, pelvis, genital saha, ekstremiteler, sırt-bel ve nörolojik durum ayrıntılı olarak değerlendirilmelidir.
19 Baş UÜ-SK ACİL TIP ANABİLİM DALI 19 / 25 Muayeneye skalp ile başlanır. Skalp laserasyonları fazla kan kaybına yol açarlar. Bu kanamalar cildi ve galeayı tam kat olarak tutabilen plastik klipsler kullanılarak kontrol edilebilir. Kanayan damar bir arterse, klemplenerek ve sonrasında uygun bir sütür ipiyle bağlanarak da kanama kontrolü sağlanabilir. Ağız içindeki laserasyonlar ve kanamalar önemlidir. Kanamalar solunum zorluğunu artırabilir ve havayolu açısından ciddi tehdit oluşturabilir. Yabancı cisimler yönünden de dikkatli ve ihtiyatlı inceleme gereklidir. Gözün muayenesinde kabaca görme alanı değerlendirilir, pupil muayenesi tekrarlanır. Konjonktiva ve fundusta kanama olup olmadığı incelenir. Penetran yaralanma ve lens hasarı yönünden de muayene yapılır. Timpanik zarlar özellikle hemotimpanium bakımından görülmelidirler. Epistaksis varsa, posterior tamponla kontrol edilebilir. Burunda septal hematoma dikkat edilmelidir. Maksillofasiyal yapılardaki hasarlar yönünden de muayene yapılmalıdır. Laserasyonlar ve muhtemel yüz kemiği kırıkları yönünden de değerlendirme yapılmalıdır. Kafa kaidesi kırıklarında orbitada ekimoz (panda gözleri), mastoid sahada ekimoz (Battle belirtisi) ve hemotimpanium ortaya çıkar. Otore ve rinore de görülebilir Boyun Omurga ve çevresinde hassasiyet aranır; dikkatlice palpe edilmelidir. Boyun venöz dolgunluk, cilt altı amfizem, larenjeal deformite, trakeal deviyasyon, kesi ve ası izi yönünden de incelenmelidir. Kesilerde sınır platisma kasıdır. Platismayı geçiyorsa buradaki sorun ameliyathanede çözülür. İkinci muayene devam ederken yan servikal grafi ve akciğer grafisi de çekilmelidir Toraks Toraksta çok ağır yaralanmalar olabilir. İkinci muayenede mutlaka aranması gereken başlıca 6 yaralanma şekli, ciddi sonuçlar doğurabilmesi bakımından çok önemlidir: 1- Akciğer kontüzyonu
20 20 / Kardiyak kontüzyon 3- Diyafragmanın yırtılması 4- Torasik aortun yırtılması 5- Özofagusun yırtılması 6- Trakeal yırtılma Ayrıca, basit pnömotoraks, kaburga kırığı ve hemotoraks ta olabilir. Pratik olarak bazı tetkik ve değerlendirmeler bu durumların tahmin edilmesinde ya da saptanmasında yardımcı olabilir: akciğer kontüzyonunda toraks filmi ve kan gazı analizi; kardiyak kontüzyonda EKG, kanda kardiyak belirteç seviyeleri (CK-MB, Troponin) ve ekokardiyografi; diyafragma yırtığında hastada karın grafisi (nazogastrik sonda takılı halde iken çekilen toraks grafisi de yararl olabilir); aort yırtığında alt-üst ekstremite kan basıncı farkı, ayakta akciğer grafisi; özofagus yırtığında şiddetli ağrı yakınması ve toraks grafisi (solda pnömotoraks) yol gösterici olabilir Karın Karnın tekrarlayan muayenesi önemlidir. Künt ve penetran yaralanma bulguları aranır. Muayeneye mutlaka USG incelemesi de eşlik etmelidir. Alt kotlardaki kırıkların özellikle karaciğer ve dalak yaralanmalarına sebep olacağı unutulmamalıdır. Torakoabdominal travmalarda diyafragma hernisi ihtimali göz önünde tutulmalıdır. Barsaklar karın boşluğundan dışarı çıkmışsa, serum fizyolojik ile ıslatılmış tampon konulur Perine/Rektum/Vajina Üretral mea, skrotum ve perinenin kan, hematom veya laserasyon yönünden inspeksiyonu yapılmalıdır. Rektal muayene önemlidir. Rektal muayenede sfinkter fonksiyonları, prostatın yer değiştirip değiştirmediği, rektal kanama (dışkıya bulaşmış kan) olup olmadığı ve barsak duvarı bütünlüğünün bozulup bozulmadığı değerlendirilir. Üretra yaralanması şüphesi varsa idrar sondası takılmamalıdır. Foley sonda kontrendikasyonları şunlardır: 1- Skrotumda hematom 2- Yüksek prostat 3- Üretra ucunda kan 4- Barsak duvarının bütünlüğünde bozulma 5- Rektal kanama (dışkıya bulaşmış kan)
21 21 / 25 Doğurganlık çağındaki bir kadında mutlaka gebelik testi yapılmalıdır. Vajinal kanama varsa, muhtemel bir vajinal laserasyon bakımından manuel olarak ve spekulum ile vajinal muayene yapılmalıdır. Pelvis kırıklarında vajinal laserasyon ihtimali yüksektir. Pelvis muayenesinde instabilite tespit edilirse, masif kan kaybı ihtimali yüksek olacaktır. Kan istemi buna göre yapılmalı. Pelvis kırığı varsa ya da idrarda kan varsa, üretrogram ve sistogram yapılmalıdır Kas, iskelet sistemi Tüm periferik nabızlar kontrol edilmelidir. Hasta, boyun korunarak, kütük yuvarlama manevrasıyla her iki yöne de çevrilerek vücudunun her santimetrekaresi görülmeli ve palpe edilmelidir. Ekstremiteler, kırık ve yumuşak doku yaralanması yönünden değerlendirilmelidir. İnspeksiyon ve palpasyonun yanı sıra hareket muayenesi de yapılmalıdır. Uzun kemik kırıklarında fazla kan kaybı beklenir Nörolojik Muayene İkinci muayene esnasında motor ve duyu fonksiyonlarını daha ayrıntılı ele alan bir nörolojik muayene yapılabilir. Omurilik yaralanması tamamen ekarte edilinceye kadar hasta hareketsiz olmalıdır. Tüm muayeneler dikkati ve ihtiyatlı olarak yapılmalıdır. Muayenelerde pozitif bir bulgu çıkmasa bile, muayeneler sık sık tekrarlanmalı, gözlem ve yatış boyunca ihtiyat elden bırakılmamalıdır (Tablo 8). İkincil Değerlendirmede Radyoloji ve Laboratuar Tetkikleri Çok acil olarak hemen ameliyathaneye ya da BT ye götürülmesi gerekmiyorsa, travmalı bir hastada standart 3 görüntülemenin sağlanması gerekir: yan servikal grafi, toraks grafisi ve AP pelvis grafisi. Ateşli silah yaralanmalarında grafiler merminin yerinin tahmin edilmesinin yanı sıra özellikle kemik dokuda oluşan hasarın değerlendirilmesinde de yardımcıdır. Ekokardiyografi özellikle perikardiyal sıvı saptanmasında önemli bilgiler verir. Özel bölgelere odaklanarak yapılan karın ultrasonografisi (FAST: focused assessment with sonography for trauma) hızlı bir şekilde, intraperitoneal alanda serbest sıvı olup olmadığı hakkında bilgi verir.
22 22 / 25 Bilgisayarlı tomografi beyin yanı sıra akciğer, karaciğer, böbrek, dalak ve retroperitonun değerlendirilmesi bakımından büyük imkan sunar. Karın içi yaralanmalarda hasar derecelendirmesi yapılmasına olanak vererek, cerrahi olmayan tedavilerin saptanmasında yarar sağlar. Özellikle gözden kaçma ihtimali olan toraks içi yaralanmaların saptanmasında önemli avantajlar sunar. İlk kanda çalışılan kan grubu, çapraz karşılaştırma, Hb ve Htc den sonra kanda başka tetkikler de çalışılabilir: glukoz, BUN, kreatinin, CPK, amilaz, AST, ALT, PT, aptt, arteriyel kan gazı, alkol düzeyi, ilaç veya toksin düzeyleri Travma Hastasının Acil Serviste Takibi verilmelidir. Tetanoz profilaksisi unutulmamalıdır. Açık kırıklarda, perineal, vajinal ve rektal laserasyonlarda mutlaka antibiyotik Nörolojik bozulma (kafa içi basınç artışı/herniasyon) için mannitol (0.5-1 mg/kg) verilir. Spinal yaralanma varsa ilk 6 saatte erken tedaviye başlanmalıdır ( prednizolon 30 mg/kg i.v. puşe, 5.4 mg/kg/saat hızında 23 saatlik infüzyon). İlk değerlendirmede cerrahi girişim gerektiren bir yaralanma ya da bulgusu olmayan çoklu travma hastalarında takip ve değerlendirme devam etmelidir. Bu hastaların tekrar tekrar muayene edilmeleri gerekir. Tekrarlanacak muayeneler ve takip için hastalar bir gözlem alanına alınmalıdır. Bu gözlem alanında hekimin takibi yanında yakın hemşire takibi de olmalıdır. Gözlem alanında izlenecek hastalara birkaç örnek verecek olursak; bilinci düzelmiş olan ancak tekrar nörolojik muayeneleri gereken kapalı kafa travması geçirmiş hasta, abdominal delici-kesici alet yaralanması ya da tanjensiyel ateşli silah yaralanması olan, genel durumu iyi görünen ancak tekrarlayan karın muayenesi gerektiren hastalar, delici-kesici aletle toraks yaralanması olan ama pnömotoraksı olmayan ancak, tekrarlayan toraks grafileri çekilmesini gerektiren hastalar, ilk değerlendirmede normal fizik muayene bulguları olan künt karın travmalı hastalar. Tüm travma olguları adli olgulardır. Hasta için yapılan tüm tedaviler ve girişimler ayrıntılı olarak kaydedilmelidir. Acil tıbbın temel ilkelerinden olan yazılmamışsa yapılmamıştır ilkesi hep akılda tutulmalıdır.
23 23 / 25 Travmaya yaklaşım organize bir ekip çalışmasıdır. Sistematik, düzenli ve sıralı bir yaklaşım yapılır. İNCELENECEK BÖLGE / PARAMETRE Bilinç Düzeyi Pupiller Kafa Maksillofasiyal Boyun Toraks Tablo 8: İKİNCİL DEĞERLENDİRME TANIMLAMA ÖLÇME BULGU DOĞRULAMA Kafa travmasının GKS Skoru 8: Ciddi kafa travması BT ciddiyeti 9-12: Orta şiddette kafa Paralize etmeyen ajanlar travması kullanılarak tekrar 13-15: Minör kafa değerlendir travması Kafa travmasının tipi Boyut Kitle etkisi BT Göz hasarının varlığı Şekil Diffüz beyin hasarı Reaksiyon Göz yaralanması Skalp yaralanması Laserasyon/ Skalp laserasyonu BT Kafatası kırık Çökme kırığı yaralanması incelemesi Kafa tabanı kırığı Palpabl defektler Yumuşak doku Görme Yüz kemiği kırığı Yüz kemikleri grafisi yaralanması bozukluğu Yumuşak doku Yüz BT Kemik yaralanması Maloklüzyon yaralanması Sinir yaralanması Krepitasyon Diş/ağız yaralanması alınması Laringeal İnspeksiyon Laringeal deformite Servikal grafi yaralanma Palpasyon Subkutan amfizem Anjiyografi/ dupleks Servikal omur/ vasküler Oskültasyon Hematom, yara inceleme yaralanma Platisma Özofagoskop Özofagus penetrasyonu Laringoskop yaralanması Ağrı, servikal omurlarda Nörolojik defisit hassasiyet Toraks duvar İnspeksiyon Yaralanma, deformite Akciğer grafisi yaralanması Palpasyon veya paradoksal hareket BT Subkutan amfizem Oskültasyon Göğüs duvarında Anjiyografi Pnömo/ hemotoraks hassasiyet, krepitasyon Bronkoskopi Bronş yaralanması Azalmış solunum sesleri Tüp torakostomi Pulmoner kontüzyon Derinden gelen kalp sesi Perikardiyosentez Torasik aort rüptürü Mediastinal krepitasyon TE ultrason Şiddetli sırt ağrısı
24 24 / 25 İNCELENECEK BÖLGE Abdomen/ Böğür Pelvis Spinal Kord Tablo 8: İKİNCİL DEĞERLENDİRME (devamı) TANIMLAR DEĞERLENDİRME BULGULAR DOĞRULAMA Karın duvarı yaralanması İntraperitoneal yaralanma Retroperitonal yaralanma Genitoüriner yaralanmalar Pelvik kırık(lar) İnspeksiyon Palpasyon Oskültasyon Penetrasyon yolunu belirleme Simfizis pubisin ve kemik pelvisin palpe edilmesi Pelvik stabiliteyi belirleme Perine inspeksiyonu Rektal/vaginal değerlendirme Kranial Motor yanıt yaralanma Ağrı yanıtı Kord yaralanması Periferik sinir yaralanması Vertebral kolon Vertebral kolon yaralanması Vertebral instabilite Sinir yaralanması Ekstremiteler Yumuşak doku yaralanması Kemik deformiteleri Eklem anomalileri Nörovasküler defektler Ağrıya sözel yanıt, lateralizasyon bulguları Hassasiyet açısından palpasyon Deformite İnspeksiyon Palpasyon Karın duvarı ağrısı/hassasiyet Periton irritasyonu Visseral yaralanma Retroperitoneal organ yaralanması Genitoüriner yaralanmalar (hematüri) Pelvik kırık Rektal, vaginal, ve/veya perineal yaralanma Unilateral kranial kitle etkisi Quadripleji Parapleji Sinir kökü yaralanması Kırık, dislokasyon Şişme, solukluk morarma Bozuk dizilim Ağrı, hassasiyet, krepitasyon Alınamayan /azalmış nabız Gergin kas kompartmanları Nörolojik defisit USG/DPL BT Laparotomi Anjiografi Pelvik x-ray Ureterogram Sistogram Kontrastlı BT Düz omurga grafisi MR Direkt grafiler BT Spesifik grafiler Doppler değerlendirme Kompartman basınçları Anjiografi
25 3.3.5 KAYNAKLAR UÜ-SK ACİL TIP ANABİLİM DALI 25 / 25 1) American College of Surgeons Committee on Trauma: Advanced Trauma Life Support for Doctors, Student Course Manual, 7th edition, Chicago: American Colege of Surgeons, ) Trauma in Adults (section 21, chapter 250). Tintinalli's Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide, seventh edition. Editörler: Judith E. Tintinalli, J. Stephan Stapczynski, David M. Cline, O. John Ma, Rita K. Cydulka, and Garth D. Meckler. The American College of Emergency Physicians. 7th Edition, ) Cherkas D, Elie MC, Wasserman EJ, Shawn XZ. Traumatic Hemorrhagic Shock: Advances in Fluid Management, Emergency Medicine Practice, An Evidence-Based Approach to Emergency Medicine, November 2011, Volume:13, Number:11
Çoklu Travma Hastasına Yaklaşım. Travma Merkezleri. Travma Merkezleri. Travma Merkezleri. Travma Merkezleri. Dr.Erkan Göksu Acil Tıp A.D. I.
Çoklu Travma Hastasına Yaklaşım Dr.Erkan Göksu Acil Tıp A.D. Çoklu Travma sonrası mortalite üç dönemde Hastane öncesi Major kafa yada vasküler yaralanma Halk sağlığı önlemleri Travmadan dakikalar,saatler
DetaylıGenel Bilgiler. Dünyada Ölümler. 1.Koroner Arter Hastalıkları 2.Travma (1-44 yaş arası 1. sırada) 3.İnme sendromları
Doç. Dr. Onur POLAT Genel Bilgiler Dünyada Ölümler 1.Koroner Arter Hastalıkları 2.Travma (1-44 yaş arası 1. sırada) 3.İnme sendromları 2 Mortalite - Morbidite %50'si ilk bir kaç dakikada... ciddi damar,
Detaylıİlk Değerlendirme İşlemleri
Doç. Dr. Onur POLAT İlk Değerlendirme İşlemleri Mutlak yaşamı (ya da ekstremiteyi) kurtaracak tüm terapötik prosedürlerin oluşturduğu travma resüsitasyonu ile birlikte yapılmalıdır. 2 Uygun Travma Bakım
DetaylıTRAVMALI HASTAYA YAKLAŞIM
Dr. Hakan Canbaz Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi AD. TRAVMALI HASTAYA YAKLAŞIM TRAVMAYA YAKLAŞIM Travma bakımı: arazide başlar multidisipliner ekip çalışması hızlı ve isabetli müdahalede
DetaylıKarın yaralanmaları ister penetran ister künt mekanizmaya bağlı olsun ciddi morbidite ve mortalite ile seyrederler.
KARIN TRAVMALARI Karın yaralanmaları ister penetran ister künt mekanizmaya bağlı olsun ciddi morbidite ve mortalite ile seyrederler. Amaçlar Karnın anatomik sınırlarını, Penetran ve künt travmalar arasındaki
DetaylıKÜNT ve DELİCİ/KESİCİ KARIN TRAVMALARI
KÜNT ve DELİCİ/KESİCİ KARIN TRAVMALARI Dr. Ömer USLUKAYA DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ GENEL CERRAHİ ANABİLİM DALI Karın travması Karın travmaları, baş, boyun ve toraks travmalarından sonra üçüncü en
DetaylıALTIN SAATLER 6
Acil Serviste Travmalı Hastaya Yaklaşım Multipl Travmalı Hastaya Yaklaşım Travma: Fiziksel kuvvetler nedeniyle oluşan yaralanma Multipl travma: Birden fazla büyük organ sistemini ilgilendiren belirgin
DetaylıPELVİK TRAVMALARDA GÖZDEN KAÇMAMASI GEREKENLER
MULTİPL TRAVMALI HASTALARDA PELVİK TRAVMALARDA GÖZDEN KAÇMAMASI GEREKENLER Uz. Dr. Hüseyin UZUNOSMANOĞLU KEÇİÖREN EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GİRİŞ Multipl travma, birden çok büyük organ sistemini yada
DetaylıErişkin Çoklu Travma Hastasına Yaklaşım. İstatistik. Travma. Travma. Çoklu Travma Hastasına Yaklaşım. Çoklu Travma Hastasına Yaklaşım (Tanım)
Çoklu Travma Hastasına Yaklaşım Erişkin Çoklu Travma Hastasına Yaklaşım Yrd. Doç. Dr. Cem OKTAY Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Tanım Amaç Genel Bilgiler Hastane öncesi alanda
DetaylıHASTANE ÖNCESİ TRAVMA HASTASININ STABİLİZASYONU
YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ ACİL SERVİS UZ DR SEMRA ASLAY 2. KUZEY KIBRIS ACİL TIP GÜNLERİ ŞUBAT 2015 TRAVMA Tek bir bölge, organ veya sistemin yaralanması MULTİ TRAVMA Birden fazla
DetaylıTravma. Ülkemizde travma nedeniyle ölümlerde trafik kazaları birinci sırada yer alırken; iş kazaları 2. sırada yer almaktadır.
Doç. Dr. Onur POLAT Travma Ülkemizde travma nedeniyle ölümlerde trafik kazaları birinci sırada yer alırken; iş kazaları 2. sırada yer almaktadır. 2 Altın Saat Ölümlerin yaklaşık %30 u ilk birkaç saat içinde
DetaylıTRAFİK KAZALARI, DÜŞMELER, DARP OLGULARI ve İŞ KAZALARINDA ADLİ SÜREÇ ÖRNEK OLGU DEĞERLENDİRMESİ
TRAFİK KAZALARI, DÜŞMELER, DARP OLGULARI ve İŞ KAZALARINDA ADLİ SÜREÇ ÖRNEK OLGU DEĞERLENDİRMESİ İbrahim TEMİZ Acıbadem Atakent Üniversitesi Hastanesi Acil servis sorumlusu Hazırlanma Tarihi: 01/09/2015
DetaylıPlan. Penetran Böğür ve Kalça Yaralanmaları. Giriş. Tanım. Klinik. Giriş. Klinik Laboratuvar Görüntüleme Tedavi
Plan Penetran Böğür ve Kalça Yaralanmaları Dr. Ali Vefa SAYRAÇ Akdeniz Üniversitesi Acil Tıp Ana Bilim Dalı /06/00 Giriş Tanım Klinik Laboratuvar Giriş Çok sık görülmez. Hasta yönetimi zordur. Retroperitoneal,
DetaylıDoç. Dr. İbrahim İKİZCELİ Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kayseri. Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi
Hedefler TRAVMA RADYOLOJİSİ Doç. Dr. İbrahim İKİZCELİ, Kayseri Servikal Grafiler Teknik Lateral Servikal Grafi Lateral AP Açık-Ağız Ağız Odontoid Teknik Supin İmmobilize Yandan Kollara traksiyon Supin
DetaylıCiddi Göğüs Travmaları Seda ÖZKAN Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Kayseri Göğüs Travmaları Travmaya bağlı ölümlerin %25 inde doğrudan sorumlu Travmaya bağlı diğer ölümlerin %25
DetaylıTemel Cerrahi Aciller: Akut batın Travma
ABDOMİNAL TRAVMALAR Temel Cerrahi Aciller: Akut batın Travma AKUT BATIN Nedenleri > Kanama > Perforasyon > İnflamasyon > Obstrüksiyon > Diğer (karın dışı) Belirtiler Ağrı Bulantı / Kusma İştah durumu Kabızlık
DetaylıToraks Travmalarında Hasar Kontrol Cerrahisi Teknikleri
Doç. Dr. Onur POLAT Toraks Travmalarında Temel kuralın tanı ve tedavinin aynı anda başlaması olduğu gerçeği hiçbir zaman unutulmamalıdır. Havayolu erken entübasyon ile sağlanmalı, eğer entübasyonda zorluk
DetaylıGöğüs Ağrısı Olan Hasta. Dr. Ö.Faruk AYDIN / 06.04.2016
Göğüs Ağrısı Olan Hasta Dr. Ö.Faruk AYDIN / 06.04.2016 Göğüs Ağrısı??? Yan ağrısı? Sırt ağrısı? Mide ağrısı? Karın ağrısı? Boğaz ağrısı? Omuz ağrısı? Meme ağrısı? Akut Göğüs Ağrısı Aniden başlar-tipik
DetaylıZamanla yarış Hızlı, seri, sistematik ve doğru müdahale
Temel ilke Zamanla yarış Hızlı, seri, sistematik ve doğru müdahale EĞİTİM 1. Hazırlık 2. Tiraj 3. Birincil bakı (ABC) 4. Resusitasyon 5. ikincil bakı (tepeden tırnağa) 6. Resusitasyon sonrası devamlı takip
DetaylıACİL SERVİSTE ÇOKLU TRAVMA HASTASINA HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI HEMŞİRE SEVİLAY KURT EGE ÜNİVERSİTESİ ACİL TIP ANABİLİM DALI SUNUM HEDEFLERİ Travma hastasına Hemşirelik yaklaşımında temel hedeflerin kavranması
DetaylıTravma Hastasına Genel Yaklaşım
Türkiye Acil Tıp Derneği Asistan Oryantasyon Eğitimi Travma Hastasına Genel Yaklaşım Sunumu Hazırlayan Dr. Engin Deniz ARSLAN Acil Tıp Uzmanı SB Ankara Numune EAH Acil Tıp Kliniği Son Güncellenme Tarihi:
DetaylıTravmalı Genel Hastaya YaklaĢım %50'si %30'u 'altın saatte %20'si
Konu başlıkları Travmalı Genel Hastaya YaklaĢım Prof Dr Arzu Denizbaşı m Amaç Genel bilgiler Genel istatistikler, kimleri kurtarabiliriz, travma müdahale sistemi, personel yetiştirilmesi, hastane öncesi
DetaylıBATIN TRAVMALARI. Yrd. Doç. Dr. Murat YÜCEL Sakarya Ünv. Tıp Fakültesi Acil Tıp A.D.
BATIN TRAVMALARI Yrd. Doç. Dr. Murat YÜCEL Sakarya Ünv. Tıp Fakültesi Acil Tıp A.D. Giriş Patofizyoloji Klinik Tanı Acil servis yönetimi Algoritmalar Giriş Travma nedeni ile ölümlerin %15-20 nedenidir.
DetaylıTürkiye Acil Tıp Derneği. Asistan Oryantasyon Eğitimi KARIN TRAVMASI. SB İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi İzmir, 24-27 Mart 2011
Türkiye Acil Tıp Derneği Asistan Oryantasyon Eğitimi KARIN TRAVMASI SB İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi İzmir, 24-27 Mart 2011 Sunumu Hazırlayan Yrd. Doç. Dr. Murat ORAK Dicle Üniversitesi Tıp
DetaylıKaç çeşit yara vardır? Kesik Yaralar Ezikli Yaralar Delici Yaralar Parçalı Yaralar Enfekte Yaralar
YARALANMALAR YARA NEDİR? Bir travma sonucu deri yada mukozanın bütünlüğünün bozulmasıdır. Aynı zamanda kan damarları, adale ve sinir gibi yapılar etkilenebilir. Derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksiyon
DetaylıÖlümcül Göğüs Hastalıkları 2 (Pnömotoraks, tansiyon pnomotoraks, masif hemotoraks,
Ölümcül Göğüs Hastalıkları 2 (Pnömotoraks, tansiyon pnomotoraks, masif hemotoraks, yelken göğüs) Doç. Dr. Mustafa YILDIZ Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD ELAZIĞ Genel bilgiler Toraks travması
Detaylıİlk değerlendirme. Hazırlık. Triyaj 05.01.2011
Uzm.Dr.Haldun Akoğlu İlk değerlendirme Hazırlık Triaj Primer bakı (ABCDE) Resüsitasyon Yapılması gereken girişimler Transfer kararı Sekonder bakı Yapılması gereken girişimler Postresüsitasyon bakımı ve
DetaylıMULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM
MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM TRAVMA RESUSĠTASYON Tanım Amaç Genel bilgiler Genel istatistikler, kimleri kurtarabiliriz, travma müdahale sistemi, personel yetiştirilmesi, hastane öncesi organizasyon,
DetaylıTORAKOLOMBER VERTEBRA KIRIKLARI. Prof.Dr.Nafiz BİLSEL VERTEBRA KIRIKLARI 1
TORAKOLOMBER VERTEBRA KIRIKLARI Prof.Dr.Nafiz BİLSEL VERTEBRA KIRIKLARI 1 Vertebral Kolon 33 omur 23 intervertebral disk 31 çift periferik sinir VERTEBRA KIRIKLARI 3 OMURGANIN EĞRİLİKLERİ Servikal bölgede
DetaylıPELVİS KIRIKLARI. Prof. Dr. Mehmet Aşık
PELVİS KIRIKLARI Prof. Dr. Mehmet Aşık PELVİS KIRIKLARI Pelvis, lokomotor sistemin en fazla yük taşıyan bölümüdür. İçindeki majör damar, sinir ve organ yapıları nedeniyle pelvis travmaları kalıcı sakatlık
DetaylıDR. GÜLNUR GÖLLÜ BAHADIR ÇOCUK CERRAHİSİ AD
DR. GÜLNUR GÖLLÜ BAHADIR ÇOCUK CERRAHİSİ AD Çocuk travma hastaları ile erişkinler arasındaki farklılıklar Daha küçük ve kolay tıkanan hava yolu Hipovolemiye yatkınlık Hipotansiyon geç bulgu O 2 tüketimi
DetaylıCPR. Uzm.Songül DEMİROK Hemşire H.i.E. 2013
CPR Uzm.Songül DEMİROK Hemşire H.i.E. 2013 Kardiyopulmoner Resusitasyon ve Tarihcesi İnsanlar tarih boyunca ölüme çare bulmaya çalışmışlardır. Modern tıbbın başlangıcına kadar ata binerek koşturma,ısıtma,rektum
DetaylıTravmada Güncel Literatür. Prof. Dr. Ahmet Baydın OMÜ Tıp Fakültesi Acil Tıp AD/Samsun
Travmada Güncel Literatür Prof. Dr. Ahmet Baydın OMÜ Tıp Fakültesi Acil Tıp AD/Samsun Bu sunumun amacı 2017 yılında travma konusu üzerinde öne çıkan ve okunması gerektiğini düşündüğüm çalışmaları sunmaktır.
DetaylıKAN VE SIVI RESÜSİTASYO N -1 AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP ANABİLİM DALI Dr.İlker GÜNDÜZ
KAN VE SIVI RESÜSİTASYO N -1 AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP ANABİLİM DALI Dr.İlker GÜNDÜZ 03-11-2009 Doku hipoperfüzyonu ve organ hasarı oluşturan, intravasküler volüm kaybının ilk tedavisi
Detaylıwww.travma.org TORAKS TRAVMALARI Ulusal Travma ve Acil Cerrahi Derneği Travma ve Resüsitasyon Kursu (TRK)
TORAKS TRAVMALARI Amaçlar İlk muayene sırasında yaşamı kesin tehdit edici yaralanmaların saptanması ve tedavisi İkincil muayene sırasında gözlenen ve potansiyel olarak yaşamı tehdit edici yaralanmaların
DetaylıORTOPEDİK YARALANMALARDA İLKYARDIM
ORTOPEDİK YARALANMALARDA İLKYARDIM Doç. Dr. Ufuk Talu İstanbul Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji ABD Ortopedik Acil =? 1. Gerçek acil: Hemen tedavi edilmezse kalıcı sorun bırakan 2. İlk yardım sonrasında
DetaylıPELVİK TRAVMA. Dr. Oğuz Urgan Dr. Nurseli Bayram
PELVİK TRAVMA Dr. Oğuz Urgan Dr. Nurseli Bayram tüm iskelet yaralanmalarının %3 ü mortalite % 5-16 Pelvik Halka ve Bağları ANAMNEZ Mekanizma Gebelik-SAT Ağrının yeri İlaç öyküsü Son idrar-gaita çıkış zamanı
DetaylıATEŞLİ SİLAH YARALANMALI HASTANIN YÖNETİMİ. Dr. M.Nuri BOZDEMİR AEAH Acil Tıp Kliniği
ATEŞLİ SİLAH YARALANMALI HASTANIN YÖNETİMİ Dr. M.Nuri BOZDEMİR AEAH Acil Tıp Kliniği 1 Sunu Planı Genel bilgiler Baş boyun yaralanmaları Torakoabdominal yaralanmalar Ekstremite yaralanmaları 2 Genel Bilgiler
DetaylıAcil Serviste Sedasyon ve Analjezi
Acil Serviste Sedasyon ve Analjezi Journal of Clinical and Analytical Medicine Acil Tıp El Kitabı Güçlü Aydın, Ümit Kaldırım Opioidler Analjezi bilinç değişikliği yaratmadan ağrının azaltılmasıdır. Akut
DetaylıKARIN TRAVMASI. Sunumu Hazırlayan
Türkiye Acil Tıp Derneği Asistan Oryantasyon Eğitimi Sunumu Hazırlayan Yrd.Doç.Dr.MuratORAK KARIN TRAVMASI Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Son Güncellenme Tarihi: Mart 2011 Olgu
DetaylıDoç.Dr.Onur POLAT. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı
Doç.Dr.Onur POLAT Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Pelvik travma ciddi,kontrol edilemeyen ve ölüme sebep olan kanamalara yol açılabilir Retroperitoneal hematomların önemli nedenlerinden
DetaylıKafa Travmalarında Yönetim
Kafa Travmalarında Yönetim Dr. Uğur YAZAR Karadeniz Teknik Üniversitesi, Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı Genel Bilgiler Kafa travması basit bir baş ağrısından ölüme kadar değişik sonuçlara yol açan
DetaylıPelvis Anatomisi ve Pelvis Kırıkları
Pelvis Anatomisi ve Pelvis Kırıkları Dr. Nüket Göçmen Mas Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi AD Pelvis Vücut ağırlığını, omurgadan alt ekstremitelere aktaran ana bağlantıdır. Pelvisi iki os
DetaylıACİL TIP ANABİLİM DALI TIPTA UZMANLIK ÖĞRENCİSİ EĞİTİM PROGRAMI
HAFTA 4 2 Ekim 2012 HAFTA 3 25 Eylül 2012 HAFTA 2 18 Eylül 2012 HAFTA 1 11 Eylül 2012 GİRİŞ 4 Eylül 2012 ACİL TIP ANABİLİM DALI 2012-2013 TIPTA UZMANLIK ÖĞRENCİSİ EĞİTİM PROGRAMI Hafta Tarih Sorumlu Öğretim
DetaylıSTE. Dr. Ali Uzan. Acil Tıp Anabilim Dalı
ACĐL L SERVĐSTE STE TRĐAJ Dr. Ali Uzan Acil Tıp Anabilim Dalı Triaj Fransızca Seçmek Sınıflamak Türlerine göre ayırmak manasına gelir Đlk kez II. Dünya Şavaşında yaralı askerlere gereksinimleri doğrultusunda
DetaylıKARDİYOJENİK ŞOK ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KARDİYOLOJİ ANABİLİM DALI
KARDİYOJENİK ŞOK ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KARDİYOLOJİ ANABİLİM DALI KARDİYOJENİK ŞOK-TANIM Ø Kardiyojenik şok (KŞ), kardiyak yetersizliğe bağlı uç-organ hipoperfüzyonudur. Ø KŞ taki hemodinamik
DetaylıİLKYARDIM TEMEL EĞİTİMİ TEORİ SINAV SORULARI-1
İLKYARDIM TEMEL EĞİTİMİ TEORİ SINAV SORULARI-1 1) Aşağıdaki durumlardan hangisinde turnike uygulanır? a) Çok sayıda yararı varsa ilkyardımcı tek ise b) Yaralının güç koşullarda bir yere taşınması gerekiyorsa
DetaylıİLKYARDIM TEMEL EĞİTİMİ TEORİ SINAV SORULARI-2
İLKYARDIM TEMEL EĞİTİMİ TEORİ SINAV SORULARI-2 1) Aşağıdakilerden hangisi kafatası ve omurga yaralanması nedenlerinden değildir? a) Spor ve iş kazaları b) Şeker hastalığı c) Otomobil kazaları d) Yıkıntı
DetaylıTRİAJ UYGULAMA TALİMATI
1. AMAÇ: Bu talimatın amacı; ciddi yaşamsal tehlikesi olan hastanın zaman geçirmeden değerlendirilmesini ve müdahalesini sağlamak için hastanın ilk değerlendirmesini yaparak hasta akışını sürdürmek, birim
DetaylıŞok hastasına yaklaşım, kan ve sıvı resüsitasyonu. Dr. Murat ORAK Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı
Şok hastasına yaklaşım, kan ve sıvı resüsitasyonu Dr. Murat ORAK Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Şok; kan dolaşımı ve doku perfüzyonunun azalması sonucu, Oksijen ve diğer hayati
DetaylıTravma Hastasında Görsel Tanı: direkt grafi, BT, diğer (makalelerle, olgularla) John Fowler, MD Kent Hastanesi, İzmir
Travma Hastasında Görsel Tanı: direkt grafi, BT, diğer (makalelerle, olgularla) John Fowler, MD Kent Hastanesi, İzmir Travma hastasında hangi görüntüleme? Hastaya yarar getirecek Hastaya zarar vermeyecek
DetaylıEngraftman Dönemi Komplikasyonlarda Hemşirelik İzlemi. Nevin ÇETİN Hacettepe Üniversitesi Pediatrik KİTÜ
Engraftman Dönemi Komplikasyonlarda Hemşirelik İzlemi Nevin ÇETİN Hacettepe Üniversitesi Pediatrik KİTÜ Engraftman Sendromu Veno- Oklüzif Hastalık Engraftman Sendromu Hemşirelik İzlemi Vakamızda: KİT (+14)-
Detaylıİnvaziv Girişimler. Sunum Planı. SANTRAL VENÖZ KATETER Endikasyonlar. SANTRAL VENÖZ KATETER İşlem öncesinde
Sunum Planı İnvaziv Girişimler Santral Venöz Kateter Uygulamaları Kardiyak Pacemaker Arteriyel Kanülasyon SANTRAL VENÖZ KATETER Endikasyonlar iv yol Uzun süreli iv yol ihtiyacı Hemodinamik monitorizasyon
DetaylıACİL SERVİS TRİYAJ TALİMATI
REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No 07.11.2012 Renk kodlaması yerine (Kırmızı, Sarı, Yeşil) numaratik 01 (1-2-3) triyaj kodlaması olarak belirlendi. Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Yrd.
DetaylıEser Elementler ve Vitaminler
Doç. Dr. Onur POLAT Eser Elementler ve Vitaminler Esansiyel eser elementin temel özellikleri diyetten kesilmesi veya yetersiz alımıyla yapısal ve biyokimyasal değişikliklerin olması ve bu değişikliklerin
DetaylıDiagnostic peritoneal lavage abdominal hasarın göstergesi olan kırmızı kan hücresi, WBC, safra, bakteri, amilaz veya gastrointestinal içeriği
Dr. Mustafa ÇALIK Diagnostik peritoneal lavaj (DPL), künt veya penetran abdominal travma yaşamış hastalarda hemoperitoneum veya barsak hasarını teşhis etmek için kullanılan, ağırlıklı olarak tarihsel önemi
DetaylıPELVİK TRAVMA Öğrenim Hedefleri ANATOMİ VE BİYOMEKANİK
PELVİK TRAVMA Doç Dr Seçgin SÖYÜNCÜ AÜTF ACİL TIP AD Öğrenim Hedefleri Pelvik travma neden önemlidir? Pelvik kırık tipleri nelerdir? Pelvik kırıkların komplikasyonları nelerdir? Pelvik kırıklı hastaların
DetaylıAkut Mezenter İskemi. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın U.Ü.T.F Acil Tıp AD ATOK - 2012
Akut Mezenter İskemi Doç. Dr. Şule Akköse Aydın U.Ü.T.F Acil Tıp AD ATOK - 2012 Sunum Planı Tanım Epidemiyoloji Anatomi Etyoloji/Patofizyoloji Klinik Tanı Ayırıcı tanı Tedavi Giriş Tüm akut mezenter iskemi
DetaylıDoç.Dr.Onur POLAT. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı
Doç.Dr.Onur POLAT Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Dersin planı ve süresi Giriş Omurga travmalı hastaya yaklaşım ve fizik muayene Görüntüleme Spinal travmalar Servikal omurga travması
DetaylıEktopik Gebelik. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın U.Ü.T.F Acil Tıp AD ATOK - 2012
Ektopik Gebelik Doç. Dr. Şule Akköse Aydın U.Ü.T.F Acil Tıp AD ATOK - 2012 Sunum Planı Tanım Epidemiyoloji Patofizyoloji Klinik Tanı Ayırıcı tanı Tedavi Tanım Fertilize ovumun endometriyal kavite dışında
DetaylıACİL TIPTA EKO. Doç. Dr. A. Sadık GİRİŞGİN NEU Meram Tıp Fakültesi Acil Tıp AD.
ACİL TIPTA EKO Doç. Dr. A. Sadık GİRİŞGİN NEU Meram Tıp Fakültesi Acil Tıp AD. Kardiak Ultrasonografi Hangi durumlarda? Cihaz ve problar Yönler ve normal görüntüler Çeşitli patolojiler Hangi durumda EKO
DetaylıTravmatik Hemorajik Şok & Sıvı Tedavisinde Yenilikler. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın U.U.T.F Acil Tıp AD Bursa, Türkiye
Travmatik Hemorajik Şok & Sıvı Tedavisinde Yenilikler Doç. Dr. Şule Akköse Aydın U.U.T.F Acil Tıp AD Bursa, Türkiye Olgu 1 19 yaş, erkek Sırtın sol üst kısmında DKAY Hasta otomobilini kendisi kullanarak
DetaylıHastanın Değerlendirilmesi
Hastanın Değerlendirilmesi Semptom Hasta tarafından dile getirilen şikayettir Belirti Paramediğin gözleyebildiği birşeydir Nabız, Solunum, Kan basıncı, Vücut ısısı Vital Bulgular Nabız Kalbin kasılması
DetaylıKlinik olarak huzursuzluk ve hipotansiyonun eşlik ettiği olgularda perikardial tamponad kuvvetle düşünülmelidir
Journal of Clinical and Analytical Medicine Göğüs Cerrahisi Göğüs Cerrahisi Hasan Çaylak Penetran Toraks Travmaları Göğüs Duvarı Yaralanmaları: Bıçak ya da düşük kalibreli silah yaralanmalarında göğüs
DetaylıHİPOFARİNKS KANSERİ DR. FATİH ÖKTEM
HİPOFARİNKS KANSERİ DR. FATİH ÖKTEM Nadirdir!!! Üst aerodijestif sistem malinitelerinin % 5-10 u, tüm malinitelerin ise %0.5 i hipofarinks kanserleridir. Kötü seyirlidir!!! İleri evrede başvurmaları ve
DetaylıBÖLÜM 19 Yaralanma, zehirlenme ve dış nedenlerin bazı diğer sonuçları (S00-T98) Kafa yaralanmaları (S00-S09) Yüzeysel kafa yaralanması Başın açık
S00 S01 S02 S03 S04 S05 S06 S07 S08 S09 S10 S11 S12 S13 S14 S15 S16 S17 S18 S19 S20 S21 S22 S23 S24 S25 S26 S27 S28 S29 S30 S31 S32 S33 S34 S35 S36 S37 S38 S39 BÖLÜM 19 Yaralanma, zehirlenme ve dış nedenlerin
DetaylıAcil Havayolu Yönetimi. Dr. Murat Sarıtemur AÜTF Acil Tıp AD Erzurum 2016
Acil Havayolu Yönetimi Dr. Murat Sarıtemur AÜTF Acil Tıp AD Erzurum 2016 Başlangıç basamakları Maksillofasyal anatominin değerlendirilmesi Ağız içinin kontrol edilmesi ve temizlenmesi Aspirasyon, Yabancı
DetaylıKritik Hasta Transportu. Yrd.Doç.Dr. Latif DURAN Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD. SAMSUN
Kritik Hasta Transportu Yrd.Doç.Dr. Latif DURAN Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD. SAMSUN Kaynaklar Warren J,Fromm RE Jr, et al. Guidelines for the inter and intrahospital transport
DetaylıHASTALIKLARINDA. Dr.Gürsu Kıyan PhD. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı
ÇOCUK GÖĞÜS G HASTALIKLARINDA CERRAHİ ACİLLER Dr.Gürsu Kıyan PhD Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı Türk Toraks Derneği 11. yıllık kongresi Antalya 2008 Bronkoskopi gerektiren
DetaylıTemel Yaşam Desteği. Yetişkinlerde, çocuklarda ve bebeklerde farklı uygulamalar yapılır.
Hayat kurtarmak amacıyla, bilinç kontrolü yapılıp hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra solunumu ve kalbi durmuş kişiye suni solunum ile akciğerlere oksijen gitmesini, dış kalp masajı ile de kalpten kan
DetaylıVİTAL BULGULAR. Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı
VİTAL BULGULAR Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Vital? vital Lat. Canlı, hayati, yaşamsal, yaşamla ilgili. Kalp tepe atımı O2 Satürasyonu Kan basıncı Solunum
DetaylıHasar Kontrol Cerrahisi yılında Rotonda ve Schwab hasar kontrol kavramını 3 aşamalı bir yaklaşım olarak tanımlamışlardır.
Doç. Dr. Onur POLAT Hasar Kontrol Cerrahisi 1992 yılında Rotonda ve Schwab hasar kontrol kavramını 3 aşamalı bir yaklaşım olarak tanımlamışlardır. Hasar Kontrol Cerrahisi İlk aşama; Kanama ve kirlenmenin
DetaylıGIS Perforasyonları. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın U.Ü.T.F Acil Tıp AD ATOK-2012
GIS Perforasyonları Doç. Dr. Şule Akköse Aydın U.Ü.T.F Acil Tıp AD ATOK-2012 Sunum Planı Özefagus perforasyonu Ülser perforasyonları Tanım Epidemiyoloji Klinik Tanı Ayırıcı tanı Tedavi Özefagus Perforasyonu
DetaylıBeyin ve Sinir Cerrahisi. (Nöroşirürji)
Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) BR.HLİ.016 Beyin, omurilik ve sinir hastalıklarının cerrahi tedavisi ile ilgilenen Beyin ve Sinir Cerrahisi bölümümüz, tecrübeli ve konusunda yetkin hekim kadrosu
DetaylıAKUT SOLUNUM SIKINTISI SENDROMU YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY 2015
AKUT SOLUNUM SIKINTISI SENDROMU YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY 2015 Nonkardiyojenik Akciğer Ödemi Şok Akciğeri Travmatik Yaş Akciğer Beyaz Akciğer Sendromu
DetaylıGÖZ HIRSIZI GLOK M (=GÖZ TANSİYONU)
Op.Dr. Tuncer GÜNEY Göz Hastalıkları Uzmanı GÖZ HIRSIZI GLOK M (=GÖZ TANSİYONU) HASTALIĞINI BİLİYOR MUSUNUZ? Glokom=Göz Tansiyonu Hastalığı : Yüksek göz içi basıncı ile giden,görme hücrelerinin ölümüne
DetaylıKAFA TRAVMALI HASTALARDA GÖRÜNTÜLEMENİN TANI, TEDAVİ VE PROGNOZA KATKISI. Dr. Fatma Özlen İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi AD
KAFA TRAVMALI HASTALARDA GÖRÜNTÜLEMENİN TANI, TEDAVİ VE PROGNOZA KATKISI Dr. Fatma Özlen İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi AD KAFA TRAVMASI VE RADYOLOJİ Hangi hastalara görüntüleme
DetaylıAÇIK ve LAPORASKOPİK CERRAHİDE HEMŞİRELİK BAKIMI HEMŞİRE SEHER KUTLUOĞLU ANTALYA ATATÜRK DEVLET HASTANESİ
AÇIK ve LAPORASKOPİK CERRAHİDE HEMŞİRELİK BAKIMI HEMŞİRE SEHER KUTLUOĞLU ANTALYA ATATÜRK DEVLET HASTANESİ SUNU PLANI Açık ve kapalı cerrahide hemşirelik bakım amacı Açık ve kapalı cerrahide hemşirelik
DetaylıMULTİTRAVMALI HASTAYA YAKLAŞIM
GİRİŞ TRİYAJIN ÖNEMİ -HASTANIN DOĞRU DEĞERLENDİRİLEBİLMESİ -HASTANIN SORUNUNU SAPTAMAK VE ACİL BAKIM VERMEK MULTİTRAVMALI HASTAYA YAKLAŞIM Erken tanı ve erken müdahaleye odaklanılmalıdır. Multitravmalı
DetaylıGöğüs Cerrahisi Alkın Yazıcıoğlu. Journal of Clinical and Analytical Medicine Göğüs Cerrahisi
Journal of Clinical and Analytical Medicine Göğüs Cerrahisi Künt Toraks Travmaları Ülkemizde künt toraks travmaları trafik kazalarına ve yüksekten düşmelere bağlı daha sıklıkla ortaya çıkmaktadır. Travmaya
DetaylıOmurga-Omurilik Cerrahisi
Omurga-Omurilik Cerrahisi BR.HLİ.017 Omurga cerrahisi, omurilik ve sinir kökleri ile bu hassas sinir dokusunu saran/koruyan omurga üzerinde yapılan ameliyatları ve çeşitli girişimleri içerir. Omurga ve
DetaylıKVC YOĞUN BAKIMDA HİPOTANSİF VE KANAMALI HASTAYA YAKLAŞIM HEM. ASLI AKBULUT KVC YOĞUN BAKIM
KVC YOĞUN BAKIMDA HİPOTANSİF VE KANAMALI HASTAYA YAKLAŞIM HEM. ASLI AKBULUT KVC YOĞUN BAKIM YOĞUN BAKIMA HASTANIN KABULÜ Açık kalp ameliyatı yapılan hastaların ameliyathaneden yoğun bakıma transferi entübe
DetaylıTRAVMALI HASTAYA YAKLAŞIM. Dr. Ali İhsan Kilci KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ
TRAVMALI HASTAYA YAKLAŞIM Dr. Ali İhsan Kilci KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ Travmalar, 1-44 yaş arası sağlıklı genç erişkinlerdeki ölümlerin birinci sebebidir. Travmaya sebep olan en sık etkenler trafik kazaları,
DetaylıHazırlayan ekip : Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Çalışma Grubu. Üyeler - Dr.Baktash Morrad - Dr.Ayşe Hüseyinoğlu - Dr.
Genç Kardiyologlar Grup Sorumlusu - Prof.Dr.Oktay Ergene Bilimsel İçeriğin Değerlendirilmesi, Son Düzenleme - Prof.Dr. Recep Demirbağ Düzenleme, Gözden Geçirme - Uz.Dr.Rida Berilğen - Uz.Dr.Barış Düzel
DetaylıATLS TENTH EDITION. Doç. Dr. Şükrü GÜRBÜZ İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı
ATLS TENTH EDITION Doç. Dr. Şükrü GÜRBÜZ İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Advanced Trauma Life Support (ATLS) Önceki basımlar American college of surgeons tarafından 1980, 1982,
DetaylıÜROGENİTAL TRAVMALAR. Yard.Doç.Dr Haluk Söylemez
ÜROGENİTAL TRAVMALAR Yard.Doç.Dr Haluk Söylemez Böbrek Üreter Mesane Uretra Genital Travmalar Acil serviste görülen tüm travmaların yaklaşık %10 u bir ölçüde ürogenital sistemi ilgilendirir. Ciddi komplikasyonları
DetaylıKırık, Çıkık ve Burkulmalar
Kemik bütünlüğünün bozulmasına kırık denir. Kırıklar darbe sonucu veya kendiliğinden oluşur. Kapalı ve açık kırık çeşitleri vardır. Kapalı Kırık: Kemik bütünlüğü bozuktur, ancak deri sağlamdır. Açık Kırık:
DetaylıGöğüs Cerrahisi Anabilim Dalı 5. Sınıf ders programı:
Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı 5. Sınıf ders programı: Amaç: Göğüs Cerrahisi stajı sonunda 5.sınıf öğrencileri, bir tıp fakültesi mezunu pratisyen hekimin bilmesi gereken konulara hakim olacak, gerekli
DetaylıAnestezi Uygulama II Bahar / Ders:9. Anestezi ve Emboliler
Anestezi Uygulama II 2017-2018 Bahar / Ders:9 Anestezi ve Emboliler Öğr. Gör. Ahmet Emre AZAKLI Emboli Nedir? Damarlarda dolaşan kan içerisine hava ya da yabancı cisim girişine bağlı olarak, dolaşımı engelleyen
DetaylıKalp ve Damar Cerrahisi. Anabilim Dalı
Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dalı BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KALP VE DAMAR CERRAHİSİ ANABİLİM DALI MEZUNİYET SONRASI UZMANLIK EĞİTİM (İHTİSAS) DERSLERİ KALP VE DAMAR CERRAHİSİ ANABİLİM
DetaylıDr.Şua Sümer Selçuk Üniversitesi Selçuklu Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD KONYA
Dr.Şua Sümer Selçuk Üniversitesi Selçuklu Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD KONYA 49 yaşında, erkek hasta Sol ayakta şişlik, kızarıklık Sol ayak altında siyah renkte yara
DetaylıKANAMALI HASTANIN TRANSFERİ. Doç.Dr Can Aktaş Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp A.D
KANAMALI HASTANIN TRANSFERİ Doç.Dr Can Aktaş Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp A.D Kritik Hasta Kim? Hastalık veya travma sonucu hayati fonksiyonları ileri derecede bozulmuş veya her an bozulma riski
DetaylıToraks Travması. Y.Doç.Dr Ahmet Sebe Çukurova Üniversitesi Acil Tıp ABD
Toraks Travması Y.Doç.Dr Ahmet Sebe Çukurova Üniversitesi Acil Tıp ABD Toraks Travmasının Genel Özellikleri Travma ölümlerinin %25 i toraks travmaları nedeniyledir %85 i basit prosedürlerle tedavi edilebilir
DetaylıÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
Dönem VI Ön Hekimlik Acil Tıp Hekimliği Uygulama Dilimi (Zorunlu) Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Ahmet UYSAL
DetaylıACİLDE DİYABETİK AYAKTA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR VE TRİYAJ
ACİLDE DİYABETİK AYAKTA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR VE TRİYAJ Dr. Yunus Emre ÖZLÜER Adnan Menderes Üniversitesi Acil Tıp Ana Bilim Dalı 05/05/2018 Aydın MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM Endokrinoloji Ortopedi
DetaylıKOMPARTMAN SENDROMU. Patofizyoloji. KS Nedenleri. Ödem
KOMPARTMAN SENDROMU 10.08.2010 Dr.Günay YILDIZ Kompartman Sendromu (KS),damar ve sinir içeren kapalı boşluklarda doku basıncının, perfüzyonu engelleyecek kadar artması sonucu ortaya çıkan hipoksiyle birlikte
DetaylıPERİKARDİT GİRİŞ PATOFİZYOLOJİ. Dr. Neslihan SAYRAÇ
GİRİŞ Perikard PERİKARDİT Dr. Neslihan SAYRAÇ AÜTF Acil Tıp Anabilim Dalı 05/01/2010 Visseral Parietal 50 ml seröz sıvı İnsidansı net olarak bilinmiyor Ancak acil servise AMI olmayan göğüs ağrısı ile başvuran
DetaylıKIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLKYARDIM. Yrd. Doç.Dr. Kadri KULUALP
KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLKYARDIM Yrd. Doç.Dr. Kadri KULUALP Kırık Nedir? Kırık, kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırıklar darbe sonucu yada kendiliğinden oluşabilir. Büyük kemiklerin kırılması sonucu
Detaylı