Türkiye'de Palyatif Bakım Açısından Mevcut Durum ve Onkoloji Hasta Yönetimine Entegrasyonu

Transkript

1 w w w. k a n s e r. g o v. t r Türkiye'de Palyatif Bakım Açısından Mevcut Durum ve Onkoloji Hasta Yönetimine Entegrasyonu Doç. Dr. Murat Gültekin Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanı mrtgultekin@yahoo.com

2 Palyatif Bakıma Genel Bakış DSÖ ne Göre Palyatif Bakım Nedir? Palyatif bakım; yaşamı tehdit eden hastalıklardan kaynaklanan problemler ile karşılaşan hastaların ve hasta yakınlarının yaşam kalitesini, başta ağrı olmak üzere tüm fiziksel, psikososyal ve ruhsal problemlerin erken tespit edilerek ve etkili değerlendirmeler yapılarak önlenmesi veya giderilmesi yolları ile arttıran bir yaklaşımdır

3 Palyatif Bakıma Genel Bakış Palyatif Bakım Nedir?

4 Nasıl Entegre Edebiliriz? Tekli Yönetim Modeli Tüm bakım hizmeti onkolog tarafından karşılanır Zaman gerektirir, özellikle de komlike hastalarda ör; nefes darlığı olan hastalarda ortalama 13 semptom görülmektedir. Bu nedenle yönetimi zordur Bruera and Hui J Pall Med 2012, 15(11):

5 Nasıl Entegre Edebiliriz? Çoklu Yönetim Modeli Hasta, ihtiyaçlarına ve mevcut koşullara göre onkolog tarafından diğer uzmanlara yönlendirilir Birden fazla konsultasyon yani uzman hizmeti gerektirdiğinden özellikle komplike hastalar için pahalı bir model olabilir. Bruera and Hui J Pall Med 2012, 15(11):

6 Nasıl Entegre Edebiliriz? Palyatif Bakım Entegrasyonu Onkologlar genellikle daha komplike hastaları palyatif bakıma yönlendirmektedirler. Hasta yakınları ve hastalar için tek bir erişim noktası sağlanır. Konularda daha fazla entegrasyon sağlanır. Bruera and Hui J Pall Med 2012, 15(11):

7 Palyatif Bakıma Genel Bakış MANEVİ DESTEK UZMANLARI TAMAMLAYICI TIP UYGULAMALARI

8 Palyatif Bakıma Genel Bakış KANSERLİ HASTALAR (%95) HASTA PROFİLİ KANSERLİ HASTALAR (%45)

9 Palyatif Bakıma Genel Bakış Bakanlığımızın Palyatif Bakım Tanımı: Önce kendi yaşadığı yerde bakım hizmeti Kür şansı olan ya da olmayan Sadece hastaları değil; yakınlarını da kapsayan Teşhis ile başlayıp, ölümden sonra da devam eden Akut/ Subakut/ Kronik Fiziksel / Manevi (Dini-Psikososyal)/ Maddi

10 Palyatif Bakıma Genel Bakış Semptom % Ağrı 84 Yorgunluk 69 Anoreksi 66 Ağızda kuruma 57 Konstipasyon 52 Çabuk doyma hissi 51 Dispne 50 >10% kilo kaybı 50 Uyku problemleri 49 Depresyon 41 Öksürük 38 Bulantı 36 Ödem 28 Tad değişikliği 28 Semptom % Anksiyete 24 Kusma 23 Konfüzyon 21 Baş dönmesi 19 Dispepsi 19 Disfaji 18 Geğirme 18 Karın şişliği 18 Hafıza problemleri 12 Sedasyon 10 Hıçkırık 9 Kaşıntı 9 Diyare 6 Tremor 5 Bayılma 3 Neden Palyatif Bakım? Kliniğe yatan hastaların %80 i Polikliniğe başvuran hastaların %50 si Palyatif bakıma ihtiyaç duymaktadır Ruçan Uslu ve ark., Ege Üniv.

11 Palyatif Bakıma Genel Bakış Kanıta Dayalı Tıp Verileri İle Palyatif Bakım Ucuz Kolay İnsan Hakkı Maliyet etkin Yaşam Kalitesi Neden Palyatif Bakım? Yaşam süresini de anlamlı arttırır Higginson et al Lancet Respiratory Medicine, Dec 2014; 2(12): DOI: /S (14) ) NEJM 2010; 363: Lancet May 17;383(9930): doi: /S (13)

12 Palyatif Bakım Hastalarının Maliyetleri ve Sonuçları Üzerine Etkisi

13 Palyatif Bakıma Genel Bakış

14 Palyatif Bakıma Genel Bakış

15 Palyatif Bakıma Genel Bakış

16 Palyatif Bakıma Genel Bakış

17 Türkiye de Palyatif Bakım Mevcut Durum Yıllarca üzerinde durulmamış Kültürel/ İnsan Kaynakları/ Hekimlerin farkındalığı (Geleneksel Türk Aile Yapısı) Sınırlı sayıda palyatif bakım tedavisi merkezi Ağrı merkezi sayısı yüksek ancak çoğu büyük şehirlerde yerleşik

18 Türkiye de Palyatif Bakım Palya-Türk Projesi

19 Türkiye de Palyatif Bakım Palya-Türk Projesi Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu PAYDAŞLAR Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı STK lar Gönüllüler

20 Türkiye de Palyatif Bakım

21 Türkiye de Palyatif Bakım Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Hizmetleri Yönergesi SUT ta Palyatif Bakım Planlama Mevcut Merkezler

22 Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Yönergesi Palyatif Bakım Yönergesi tarihli ve 640 sayılı "Palyatif Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge tarih ve 253 sayılı "Palyatif Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge Evde Sağlık Yönetmeliği tarihinde "Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşları Tarafından Evde Sağlık Hizmetlerinin Sunulmasına Dair Yönetmelik "

23 Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Yönergesi Hizmetin amacı, kapsamı, Merkezlerin fiziki şartları,asgari donanımları, Personelin nasıl görevlendireceği, sorumlulukları,görevleri, Palyatif bakım hizmetlerine başvuru, hasta kabul, sevk ve nakil esasları, Hizmetin sonlandırılması, Eğitim, denetim ve sorumluluk.

24 Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Yönergesi Hayatı tehdit eden hastalıklar kapsama alınmıştır. Hasta ile birlikte aileleri de hizmet kapsamına alınmıştır.

25 Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Yönergesi Sorumlu hekim, tercihen anestezi uzmanı olmak üzere uzman tabip Yataklı sağlık tesislerinde palyatif bakım merkezleri, yataklı sağlık tesisleri dışında ise aile hekimleri ve evde sağlık hizmet birimleri tarafından I.II. ve III. seviye yoğun bakım yatak sayısının %50'sini geçmemeli Tescil işlemleri il sağlık müdürlüğünce yürütülmeli(üniversite hastaneleri, belediye ve askeri hastaneleri ile özel hastanelere bağlı)

26 Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Yönergesi ULAŞIM TAHSİL ARACI Evde sağlık hizmetleri ile müşterek kullanılabilir, Acil durumlarda sağlık kuruluşu veya 112 ambulansı ile nakledilir.

27 Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Yönergesi 24 saat esasına göre çalışılır, Mesai saatleri haricinde hizmet, sorumlu tabibin planlamasına ve nöbet esasına göre sunulur.

28 Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Yönergesi Sorumlu tabibin denetim ve sorumluluğunda: Tabip, Hemşire, Tıbbi sekreter, İdari ve teknik personel Temizlik elemanından oluşmaktadır. Psikolog*, Sosyal çalışmacı*, Fizyoterapist/fizyoterapi teknikeri*, Diyetisyen*, *Hasta ve aile grup toplantıları

29 Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Yönergesi MERKEZLERİN ÇALIŞMA ESASLARI Hastaların farmakolojik ve diğer tedavilerine düzenli devam edip etmediği, opioidlerin doğru zamanda ve dozda kullanıp kullanmadığı, yan etkilerinin olup olmadığı gibi süreçlerin takip edilmesi esastır. Toplumu bilinçlendirme çalışmaları yapılır. Yeni tespit edilen veya durumunda değişiklik olan hastalarla ilgili kurum ve kuruluşlarla irtibat kurularak gerekli bilgilendirme ve yönlendirmeler yapılır. Tedavisi düzenlenmiş hastalar için, aile hekimi ve evde sağlık hizmetleri birimleriyle gerekli koordinasyon sağlanarak hizmetin verilmesi sağlanır.

30 Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Yönergesi HİZMETİN KAPSAMI Muayene, tetkik, tahlil, tedavi, tıbbi bakım ve rehabilitasyon hizmetleri verilir. Psikososyal destek, Psikososyal değerlendirme, Ağrı yönetimi, İlaç, tıbbi cihaz ve malzeme kullanımına ilişkin sağlık raporlarının çıkarılması sağlanır.

31 Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Yönergesi PALYATİF BAKIM HİZMETLERİ Hizmetinin sonlandırılması: Evde sağlık hizmetleri birimine yönlendirilen hastanın hizmetinin sonlandırılmasında Evde Sağlık Hizmetleri Yönergesi esas alınır. Hastanın kendisi veya kanuni temsilcilerinin hizmeti sonlandırmayı talep etmesi, hasta veya aile bireylerinin tedaviye uyumsuz davranış sergilemeleri, önerilere uymayarak direnç göstermeleri halinde hizmetin faydası sorumlu uzman tabip tarafından sorgulanır. Hasta ve aile bireyleri ile görüşülerek hizmetin sonlandırılmasına karar verilebilir.

32 Yasal Mevzuatlar Palyatif Bakım Yönergesi Yönerge ve Rehber (SHGM) MERKEZDE BULUNMASI GEREKEN ALANLAR Girişim ve muayene odası, Meşguliyet odası, Çok amaçlı salon/alan, Medikal gaz ve vakum içeren hasta başı paneli, Ekip odası Lavabo, tuvalet, duş, Temel monitörizasyon. Gelecek Çalışan personel ayrıcalıklı tanımlanmalı Her merkezin sorumlu onkoloğu olmalı ya da merkezlerin hepsi onkoloji merkezlerine entegre çalışmalı Bilimsel Çalışmalar Yan Dal Çalışmaları Terminal Dönem?? TPN?? Lab??

33 MADDE 6- Aynı Tebliğin numaralı maddesine aşağıdaki alt madde eklenmiştir K Palyatif Bakım Tedavisi (1) Palyatif bakım tedavisi, Sağlık Bakanlığınca palyatif bakım verme konusunda tescil edilmiş olan Sağlık Bakanlığına bağlı yataklı sağlık tesislerince faturalandırılır. (2) Palyatif bakım tedavisi yalnızca palyatif bakım yatağında yatan hastalara verilen hizmettir. (3) Palyatif bakım tedavisi vermeye yetkili sağlık hizmeti sunucusunun tescil edilmiş palyatif bakım yatakları dışındaki herhangi bir yataktan bu hizmetleri göndermesi durumunda bu hizmet bedelleri Kurumca karşılanmaz. (4) Palyatif bakım tedavisi aşağıdaki hizmetleri kapsamaktadır. Beslenmesi fiziksel ve psikolojik/nörolojik nedenlerle bozulup enteral, parenteral beslenme desteğine ihtiyaç duyanlar, Enfeksiyon, kas ve nörolojik hastalıklar nedeniyle solunumu bozulmuş olup, invaziv ve noninvaziv mekanik ventilasyon desteğine ihtiyacı olan hastalar, Enfekte yatak yarası açılan, ostomi bölgelerinde enfeksiyon, kaçak sorunları olan(trakeotomi, gastrostomi, ileostomi, kolostomi vs), kateteri olup tıkanan, kırılan, giriş yeri enfeksiyonu olan yada katetere bağlı fonksiyon bulguları bulunan (diyaliz kateteri, santral venöz kateteri, şant kateterleri, ağrı portu ve kateteri, perkütan plevral kateter, perkütan mesane kateteri) hastalarının tedavisi ve tıbbi sorunlarının giderilmesi, (5) Palyatif bakım tedavisi EK-2/C Listesindeki P SUT kodundan günde en fazla 1(bir) kez faturalandırılır. (6) Palyatif bakım tedavisi altında tedavi gören hastaya EK-2/C Listesindeki işlemlerden herhangi birinin yapılması durumunda, EK-2/C Listesindeki işlem bedeli faturalandırılır ve B-1(3) maddesinde belirtilen sürelerde palyatif bakım tedavisi adı altında herhangi bir bedel ödenmez. (7) Palyatif bakım tedavisinin faturalandırılmasında diğer SUT kuralları geçerlidir. Yasal Mevzuatlar SUT ta Palyatif Bakım Sağlık Bakanlığına bağlı yataklı sağlık tesislerince faturalandırılır. Yalnızca tescilli palyatif bakım yatağında yatan hastalara verilen hizmettir. Bunun dışındaki herhangi bir yataktan verilen hizmet bedelleri SGK ca karşılanmaz. Palyatif bakım tedavisi günde en fazla 1(bir) kez faturalandırılır. *

34 Türkiye de Palyatif Bakım SGK

35 Türkiye de Palyatif Bakım Mevcut Merkezler Kapsamı: Sosyal ve psikolojik danışmanlık Muayene Tetkik Tahlil Tedavi Tıbbi bakım Takip Rehabilitasyon Evde Sağlık Hizmetleri Palyatif bakım hizmetlerinin önemli bir parçası * Ulaşılan Toplam Hasta Aktif Kayıtlı Hasta Birim Sayısı Araç Sayısı Personel Sayısı * Nisan 2016 sonu itibariyle gerçekleşen veridir.

36 Türkiye de Palyatif Bakım Mevcut Merkezler YIL PALYATİF BAKIM MERKEZİ SAYISI TOPLAM YATAK SAYISI

37 Türkiye de Palyatif Bakım

38 Türkiye de Palyatif Bakım-Opioidler Asya ülkeleri ve bölgelerinde ortalama opioid analjezik tüketimi International Narcotics Control Board

39 Türkiye de Palyatif Bakım-Opioidler Türkiye de Morfin Kullanımı

40 İlaç Türkiye de Palyatif Bakım-Opioidler Türkiye de Yerli Üretim Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi ile İLKO İlaç işbirliğinde yerli morfin üretimi 16 Aralık 2014 tarihinde Özellik Morfin MIR 15 mg Morfin MIR 30 mg Morfin MCR 15 mg Morfin MCR 30 mg Morfin MCR 60 mg Morfin MCR 100 mg Oral, Hızlı Salınım Oral, Hızlı Salınım Oral, Yavaş Salınım Oral, Yavaş Salınım Oral, Yavaş Salınım Oral, Yavaş Salınım

41 Türkiye de Palyatif Bakım Eğitimler 35 Uluslararası Eğitim 450 Personel Eğitimi

42 Türkiye de Palyatif Bakım

43

44 TEŞEKKÜRLER