KATARAKT NEDİR? Kataraktın gelişmesi sonucu hissedebileceğiniz şikayetler şunlardır: Uzağı görememe. Işık ve kamaşmadan şikayet, gece görüşünde azalma

Transkript

1 KATARAKT NEDİR? Gözün içinde saydam halde bulunan lensin bulanıklaşmasıdır. Gözbebeğinin hemen arkasında bulunan lensin görevi göze gelen ışınların, retinaya odaklanmasını sağlamaktır. Lens saydamlığını kaybettiği zaman, görme işlevini sağlayan sinir tabakasına ışınların ulaşmasını engeller. Bu durumda görme azalır. Katarakt her yaşta görülebilirse de sıklıkla ileri yaş hastalığıdır. Katarakt hastaları görmede azalma olduğunda daha da önemli olarak günlük işlevlerini yapamaz duruma geldiğine cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyar. Normal lens Kataraktlı lens Kataraktın gelişmesi sonucu hissedebileceğiniz şikayetler şunlardır: Uzağı görememe Işık ve kamaşmadan şikayet, gece görüşünde azalma Bulanık görme Renk görme bozuklukları Çift görme Gözlük numarasında sık sık değişim olması Göz bebeğinde renk değişimi olması

2 Elinizdeki kitapçıkta size açıklayacağımız konular; Neden katarakt ameliyatına ihtiyacınız var Doktorunuz bu ameliyatı nasıl uygulayacak Sizi bu işlem öncesinde ve sonrasında neler bekliyor Unutmayınız asla iki hasta bir birinin kopyası değildir. Bunun nedeni ve ameliyatın sonuçları şu faktörlere bağlıdır. 1. Hastanın genel durumuna ve yaşına 2. Kataraktın seviyesine (bulanıklığın miktarına) 3. Katarakt ile birlikte bulunan diğer göz hastalıklarına Bu kitapçıkta bahsedilen şeyler elbette göz doktorunuzun size anlatacaklarıyla birebir aynı değildir. Burada hastalarımızın katarakt ameliyatını genel çerçeveleriyle anlaması amaçlanmıştır. Bu kitapçığı lütfen dikkatle okuyunuz. Kafanıza takılan sorularda lütfen göz doktorunuzla irtibata geçiniz. Neden lens saydamlığını kaybediyor? Kataraktlı hastaların büyük çoğunluğu ileri yaştaki hastalardır. Farklılıklar olmakla birlikte 60 lı yaşlardan itibaren görülmesi sıklaşmaktadır. 75 yaşın üzerindeki insanların büyük bir kısmında tek veya her iki gözde katarakt görülmektedir. Sigara içenlerde katarakt görülme oranı, içmeyenlerden daha yüksektir. Yetişkinlerde katarakt oluşumundaki diğer risk faktörleri şunlardır; 1. Sistemik hastalıklar, şeker hastalığı gibi 2. Uzun süreli ilaç kullanmak, romatizmal hastalıklarda kortizon gibi 3. Göz travmaları 4. Güneç ışınlarına ve X ışınlarına uzun süreler maruz kalma

3 Kataraktın oluşması yıllar sürebilmekle birlikte, görmedeki azalmanın bariz hale gelmesi birkaç ay içerisinde de gelişebilir. Kişinin her iki gözünde aynı zamanda ve aynı miktarda katarakt gelişebilir fakat ilerleme hızları birbirinden farklı olabilir. Bende katarakt var mı? Katarakt hastaları çevreyi nasıl görür? Bulanık ve sisli görme Gece ve aşırı parlak ışıkta görmede azalma Araba sürüşünde zorlanma, özellikle gece ışıklarda saçılma Renk görmede zorlanma, özellikle mavi renk tonunda matlaşma Kontrast algılama azalır yani renkleri ne kadar aydınlık ne kadar karanlık olduğunu algılamada zorluk Uzak mesafe görüşünde azalma Kataraktın ameliyat dışında bir çözümü var mı? Günümüzde kataraktın tek tedavi yöntemi, cerrahidir. Sadece ameliyat olana kadar ki sürede katarata bağlı yaşadığınız sorunları azaltabilecek önerilerde bulunabiliriz. Şöyle ki, güneş gözlükleri gün ışığından gözünüzü koruyacaktır. Polaroid yapıdaki camlar, kuvvetli ışıkta yaşayacağınız kamaşma için faydalı olacaktır. Evinizde özellikle kitap-gazete okuma gibi faaliyetlerinizde ortam aydınlatmasına dikkat ediniz, güçlü aydınlatma özelliği olan ampul tercih ediniz. Katarakt ameliyatını ne zaman yapmalı? Hafif miktarda kataraktı olan birçok insan ameliyata ihtiyaç duymamaktadır. Fakat daha sonraki dönemlerde kitap okuma, araç kullanma gibi günlük faaliyetlerinizi zorlaştırmaya başlar. Bu sorunları yaşamaya başladığınızda göz doktorunuzla ameliyat zamanı konusunda bilgi alabilirsiniz. Kataraktın ameliyat zamanını planlamada hastamızın mesleki durumu, hayat tarzı ve yaşı gibi faktörler bize yol gösterici olmaktadır. Acil katarakt ameliyatı sadece özel durumlarda hastalarımıza önermekteyiz. Örneğin kataraktı olan hastada bulanıklaşmış lens aşırı şişme göstermiş ve göz tansiyonunu yükseltmişse veya artık erime göstermiş olan bulanık lens gözde iltihabi bir reaksiyonu tetiklemişse bu durumdaki hastalarımıza acil katarakt ameliyatı önermekteyiz. Bunun dışındaki durumlarda zamanlamayı önceden saydığımız faktörleri göz önünde bulundurarak hastalarımızla ortak

4 karar vermekteyiz. Bazı göz cerrahları katarakta bağlı ikincil göz hastalıkları gelişmesini engellemek için ameliyat zamanlamasında daha erken dönemde önermektedir. Önceki yıllarda cerrahlar kataraktın iyice olgunlaşmasını beklemekteydi ancak günümüzde ameliyat tekniklerinin değişmesi ve sert kataraktlarda daha fazla komplikasyon izlenmesiyle zamanlama daha erkene alınmıştır. Günümüz cerrahi teknik ve donanımları geçmiş yıllara göre daha güvenli ve daha başarılı olarak uygulanmaktadır. Katarakt ameliyatı hangi durumda geciktirilmelidir? Sarı nokta hastalığı (yaşa bağlı maküla dejeneresansı) bulunan kataraktlı hastalarda, ameliyat öncesi detaylı maküla incelemesi yapılmalıdır. Ameliyatın başarılı olup olmamasından bağımsız, sarı nokta hastalığında artış görülebileceğini bildiren çalışmalar bulunmaktadır. Bu iki hastalığı bulunan hastaların ameliyat zamanlamasını doktoru ile detaylı konuşarak karar vermesinde yarar vardır. Katarakt ameliyatı zor bir ameliyat mıdır? Evet. Bu konuda uzmanlaşan doktorlar, eğitimlerinin 11. senesinde bu ameliyatı yardımsız yapabilme sertifikasını almaktadırlar. Konuyu hasta açısından değerlendirdiğimizde ise, günümüzde modernleşen cerrahi teknikler sayesinde, ameliyat esnasında ve sonrasında konforunuzu ciddi anlamda etkileyecek bir olayla karşılaşma olasılığınızın düşük olduğunu söyleyebiliriz. Nasıl ameliyat olacağım? Katarakt ameliyatı, bulanıklaşmış merceğin saydam mercekle değiştirilmesidir. Ameliyat öncesinde damlalar yardımıyla gözbebeği genişletilir. Göz çevresi antiseptik solüsyonla temizlenir. Cildin kurumasından sonra, sadece ameliyat olacak gözünüzün açıkta kalacağı şekilde bir örtü ile diğer bölgeler kapatılır. Cerrahi esnasında sıkıntı yaşarsanız rahatlıkla bunu doktorunuza bildirebilirsiniz. Cerrah bir mikroskop aracılığıyla ameliyatınızı yapacaktır. Bu sırada siz yoğun bir ışık fark edeceksiniz. Gözün ön tarafına yakın yaklaşık 3 mm. bir kesi yapılacaktır. Bulanık lensin kabuğu soyularak (kapsülü) ultrason enerjisi yardımıyla (halk arasında lazerli sistem olarak bilinir) temizleme işlemi yapılır. Geriye ince bir kılıf kalır. Bu kılıfın içine yapay göz mercekleri yerleştirilmektedir. Tekniğe bağlı olmakla birlikte, göze uygulanan çok küçük kesiler kendiliğinden kapanmakta ve dikiş koyma ihtiyacı olamamaktadır. Ameliyat sonrası neler olacak? İyileşme dönemi

5 Ameliyat sonrası göz çevresinde hafif şişlik görebilirsiniz. Doktorunuz size ameliyat sonrası enfeksiyon gelişimini engellemeye yönelik antibiyotik damlalar önerecektir. İyileşme sürecinde gözdeki iltihabi yanıtı baskılamak için ayrıca bir damlanız daha olacaktır. Özellikle ilk hafta hastanın temizlik yönünden çok dikkatli olması gerekmektedir. Hastalarımızda sık gördüğümüz yanlış uygulamalar, sıradan bir bezle defalarca aynı bezi kullanarak gözü silmesi, kirpikler üzerinde biriken çapakların temizlenmemesidir. Ameliyat sonrasında oturup kalkmanızda bir sakınca yoktur. Biz uygulamalarımızda ilk iki gün hastanın gözüne su değmemesini önermekteyiz. Bu yüzden banyo yerine temiz bir havlu ile yüz ve vücudun temizlenmesini önermekteyiz. Ancak birinci haftadan sonra da su değdirmeyen hastalarımızda bir süre sonra blefarit gelişmekte ve batma, sulanma şikayetlerine neden olmaktadır Televizyon seyretmenizde, kitap okumanızda, el işi yapmanızda hiçbir sakınca yoktur. Ameliyat sonrası size verilen göz kapama araçlarını özellikle ilk hafta geceleri takmanızı öneriyoruz. İlk hafta ağır yük kaldırma, şiddetli egzersizden kaçınmalısınız. İlk günler ışık hassasiyeti olabilir, bu dönemde güneş gözlükleri oldukça faydalıdır. İlk günlerde aşırı renkli, parlak görme hastaları rahatsız edebilir. Bir gözümden katarakt ameliyatı oldum, tekrarı gerekir mi? Katarakt tekrarlamaz. Göz içine yerleştirilen yapay merceğin yaslandığı, gözün kendi zarlarında aylar belki yıllar içerisinde bulanıklık gelişebilir. Bu hastalarda ağrısız lazer işlemi uygulanarak görme seviyesi artırılmaktadır. Bu bulanıklık yeni geliştirilen teknikler ve göz içi mercekleriyle daha da azaltılmıştır. Katarakt ameliyatına bağlı görmemde kalıcı kayıp olabilir mi? Evet. Gözün mikrop kapması, gözün saydam kısmının (kornea) saydamlığını kaybetmesi, göz tansiyonu oluşması, retina dekolmanı gelişmesi, göz merceğinin kayması olası komplikasyonlar arasındadır. Bunların oluşma olasılığı düşük olmasına rağmen hiçbir zaman riskiniz sıfır değildir. Bu yüzden yukarıda belirttiğimiz gibi katarakt ameliyatı deneyim gerektiren, uygun alet, ekipman ve doğru zamanlamaya ihtiyaç duyulan komplike bir cerrahidir. Ameliyat sonrası yaşam Bulanık lens ameliyatla temizlendikten sonra çevreden gelen ışınlarda herhangi bir zorlanma olmadan göz içerisine odaklanmaktadır. Ameliyat sonrası görüntünün görme tabakası üzerine odaklanması için gözlük ihtiyacı duyabilirsiniz. Hastalarımıza genellikle 1. Ay kontrolünde eğer ihtiyacı varsa gözlük vermekteyiz. Göze yerleştirilen yapay mercekler,

6 hastanın takıp çıkarmasını gerektirmez, doktorunuz tarafından ameliyatta göz içerisine yerleştirilir. Klasik mercek uygulanan hastalarımıza 1. Ay kontrolünde yakın okuma gözlüğü verilir. Yeni üretilen multifokal lensler ile ameliyat sonrası hastaların yakın gözlük ihtiyacı azalmaktadır. Ameliyat öncesinde gözlük kullanıyorsanız, numaralarınız ameliyat sonrası değişebilmektedir. Başarılı bir ameliyat sonrası görme seviyesinde artış olmadığı durumlarda, katarakt ile birlikte olan diğer göz hastalıkları dikkatimizi çekmektedir. Bunlardan en önemlisi yaşa bağlı makula dejeneresansı dediğimiz hastalıktır. Makula bölgesi gözün adeta kalbidir. Bu bölgenin hastalıkları, katarakt hastalarının ameliyat sonrası görmesinde yeterli artışını engellemektedir. Ayrıca ameliyat edilen gözde glokom (göz tansiyonu), şeker hastalığına bağlı kanamalar ve su toplanmaları gibi durumların daha önceden varoluşu görme artışını engellemektedir. Katarakt ameliyatı çok yüksek başarı oranları ile uyunmaktadır, görme seviyeniz çok büyük bir olasılıkla artış gösterecektir.