HUKUK T.C. YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ

Transkript

1 ESAS NO : 2001/3922 KARAR NO : 2001/7383 KARAR TARÝHÝ : HUKUK KARAR ÖZETÝ : TEÞMÝL Davalýya ait Basýn iþkoluna giren iþyeri için teþmil kararý, tarihli Resmi Gazete'de yayýnlanmýþ olup, teþmil edilmiþ olan bir baþka yere ait Toplu Ýþ Sözleþmesinin süresi tarihinde sona ermiþtir sayýlý Toplu Ýþ Sözleþmesi Grev ve Lokavt Kanunu'nun 11. maddesinin 3. fýkrasýnda yer alan "Teþmil edilen Toplu Ýþ Sözleþmesinin sona ermesi ile teþmil kararý da ortadan kalkmýþ olur" hükmü gereðince, davacý iþçinin sözleþmesi, teþmil edilen Toplu Ýþ Sözleþmesinin süresinin sona ermesinden sonra feshedildiðinden kýdem tazminatýnýn her yýl için 40 gün üzerinden hesaplanmasý doðru deðildir. Ayný þekilde, fazla mesai ücreti hesap edilirken, iþyerine teþmil edilen toplu iþ sözleþmesindeki % 75 zamlý ücretin, sözleþmenin sona eriþ tarihi olan tarihine kadar gözönünde tutulmasý, bu tarihin sonrasý için de, Basýn Ýþ Kanunu'nun ek madde (1) uyarýnca % 50 zamlý olarak hesaplama yapýlmasý gerekmektedir. : Davacý, ihbar, kýdem ve kötüniyet tazminatý, fazla çalýþma, ikramiye, genel ve bayram tatili, ücret alacaklarýnýn ödetilmesine karar verilmesini istemiþtir. Hüküm süresi içinde, taraflar avukatlarýnca temyiz edilmiþ olmakla dosya incelendi, gereði konuþulup düþünüldü: 1- Dosyadaki yazýlara, toplanan delillerle kararýn dayandýðý kanuni gerektirici sebeplere göre, taraflarýn davalýnýn aþaðýdaki bendlerin kapsamý dýþýnda kalan temyiz itirazlarý yerinde deðildir. 2- Davalýya ait Basýn iþkoluna giren iþyeri için teþmil kararý tarihli Resmi Gazete'de yayýnlanmýþ olup teþmil edilmiþ olan bir baþka yere ait Toplu Ýþ Sözleþmesinin tarihinde süresi sona ermiþtir sayýlý Toplu Ýþ Sözleþmesi Grev ve Lokavt Kanunu'nun 11. maddesinin 3. fýkrasý uyarýnca "Teþmil edilen Toplu Ýþ Sözleþmesinin sona ermesi ile teþmil kararý da ortadan kalkmýþ olur" davacý iþçinin sözleþmesi, teþmil edilen Toplu Ýþ Sözleþmesinin süresinin sona ermesinden sonra feshedildiðinden kýdem tazminatýnýn her yýl için 40 gün üzerinden hesaplanmasý doðru deðildir. Bu itibarla, Basýn Ýþ Kanununun 6. maddesi kurallarý dikkate alýnarak her yýl için bir aylýk ücret tutarý dikkate alýnmalýdýr. 3- Fazla mesai ücreti hesap edilirken, iþyerine teþmil edilen toplu iþ sözleþmesindeki % 75 zamlý ücretin sözleþmenin sona eriþ tarihi olan tarihine kadar gözönünde tutulmasý, bu tarihin sonrasý için de Basýn Ýþ Kanununun ek madde (1) uyarýnca % 50 zamlý olarak hesaplama yapýlmalýdýr. Öte yandan uzun bir süre yapýldýðý kabul edilen fazla mesai alacaðýndan, raporlu mazereti izinli günler dikkate alýnarak bir hakkaniyet indirimi yoluna gidilmelidir. 4- Davanýn açýlmasýndan önce davacý iþçi alacaklarýn ödenmesi için davalý iþverene noterlik aracýlýðý ile ihtarname çekmiþ ise de, bunun muhatabýna hangi tarihte ulaþtýðý belli deðildir. Bu konu araþtýrýlarak ihtarname davalýya bu davanýn açýlmasýndan önce teblið edilmiþ ve o tarihten itibaren hüküm altýna alýnan kýdem ve ihbar tazminatlarý ile iþçilik alacaklarý için teblið tarihinden itibaren faiz yürütülmelidir. : Temyiz olunan kararýn yukarýda gösterilen sebepten BOZULMASINA, peþin alýnan temyiz harcýnýn istek halinde ilgiliye iadesine, gününde oybirliðiyle karar verildi. 33

2 ESAS NO : 2001/7837 KARAR NO : 2001/7889 KARAR TARÝHÝ : KARAR ÖZETÝ : ÖDÜNÇ ÝÞ ÝLÝÞKÝSÝ - FAZLA MESAÝ ALACAÐI Davacýnýn fazla mesai yaptýðý kabul edilen dönemde geçici olarak Baþbakanlýk emrinde çalýþtýrýlmasý halinde bir ödünç iþ iliþkisinden bahsedileceðinden fazla mesaiyi yaptýran kurumun dava konusu alacaktan sorumlu olmasý gerekir. istemiþtir. :Davacý, fazla çalýþma parasýnýn ödetilmesine karar verilmesini Hüküm süresi içinde davalý avukatý tarafýndan temyiz edilmiþ olmakla dosya incelendi, gereði konuþulup düþünüldü: Mahkemece davacý iþçinin fazla mesai alacaðý hüküm altýna alýnmýþ ise de, davalý iþverence davacýnýn fazla mesai yaptýðý kabul edilen dönemde geçici olarak Baþbakanlýk emrinde çalýþtýðý ileri sürülmüþtür. Davalýnýn bu iddiasýnýn gerçek olmasý halinde bir ödünç iþ iliþkisinden bahsedileceðinden ve bu halde fazla mesaiyi yaptýran kurumun dava konusu alacaktan sorumlu olmasý söz konusu olacaðýndan bu hususun açýklýða kavuþturulmasý gereði vardýr. Bu husus kesin ve net bir biçimde tespit edildikten sonra davalý iþverenin sorumlu olup olmayacaðýna karar verilmelidir. Eksik inceleme ile hüküm kurulmasý hatalýdýr. :Temyiz olunan kararýn yukarýda yazýlý sebepten BOZULMASINA, peþin alýnan temyiz harcýnýn istek halinde ilgiliye iadesine, gününde oybirliðiyle karar verildi. 34

3 ESAS NO : 2001/7671 KARAR NO : 2001/7877 KARAR TARÝHÝ : KARAR ÖZETÝ : BAKÝYE ALACAKLARIN ÝCRA TAKÝBÝNE KONU YAPILMASI Davacý iþçinin daha önce iþveren aleyhine açtýðý kýsmi davada hüküm altýna alýnan tazminat ve alacaklarý ile birlikte saklý tuttuðu bakiye alacaklarýný da icra takibine konu yaptýðý, bakiye alacaklar için takip tarihinden önceki dönem için iþlemiþ faiz isteðinde bulunduðu anlaþýlmaktadýr. Davalý iþveren kýdem tazminatý dýþýnda kýsmi davada saklý tutulan bakiye iþçilik haklarý yönünden takip tarihinden önce temerrüde düþürülmediðinden, davacýnýn, anýlan alacaklar nedeniyle takip tarihinden önce iþlemiþ faiz alacaðýndan söz edilemez. : Davacý, icra takibine yapýlan itirazýn iptali ile % 40 icra inkar tazminatýnýn ödetilmesine karar verilmesini istemiþtir. Hüküm süresi içinde davalý avukatý tarafýndan temyiz edilmiþ olmakla dosya incelendi, gereði konuþulup düþünüldü. 1- Dosyadaki yazýlara, toplanan delillerle kararýn dayandýðý kanuni gerektirici sebeplere göre, davalýnýn aþaðýdaki bendin kapsamý dýþýnda kalan temyiz itirazlarý yerinde deðildir. 2- Davacý iþçinin daha önce iþveren aleyhine açtýðý kýsmi davada hüküm altýna alýnan tazminat ve alacaklarý ile birlikte saklý tuttuðu bakiye alacaklarýný da icra takibine konu yaptýðý, bakiye alacaklar için takip tarihinden önceki dönem için iþlemiþ faiz isteðinde bulunduðu anlaþýlmaktadýr. Mahkemece davalý iþverenin takibe yaptýðý itirazýnýn iptaline ve takibin devamý ile % 40 icra inkar tazminatýna karar verilmiþ ise de, davalý iþveren kýdem tazminatý dýþýnda kýsmi davada saklý tutulan bakiye iþçilik haklarý yönünden takip tarihinden önce temerrüde düþürülmüþ deðildir. Böyle olunca davacýnýn anýlan alacaklar nedeniyle takip tarihinden önce iþlemiþ faiz alacaðýndan söz edilemeyeceðinden davalýnýn bu yöne iliþkin itirazýnýn haklý olduðu kabul edilmelidir. Mahkemece takibe konu miktarýn tamamý yönünden itirazýn iptaline ve takibin devamýna karar verilmesi hatalýdýr. Öte yandan davalý iþveren takibe konu borcun bir kýsmýna itirazda bulunmadýðýna göre itiraza uðramayan alacak miktarý için de icra inkar tazminatýna hükmedilmesi doðru deðildir. : Temyiz olunan kararýn yukarýda yazýlý sebepten BOZULMASI- NA, peþin alýnan temyiz harcýnýn istek halinde ilgiliye iadesine gününde oybirliðiyle karar verildi. 35

4 ESAS NO : 2001/5254 KARAR NO : 2001/8030 KARAR TARÝHÝ : KARAR ÖZETÝ : ÝÞ AKDÝNÝN ÝÞÇÝ TARAFINDAN HAKLI NEDENLE FESHÝ Davacý iþçinin Nisan 1996 tarihinden Ocak 1997 tarihine kadar fazla mesai yaptýðý ve ücretinin ödenmediði anlaþýlmýþ olup, bu alacaðýn ödenmemesi 1475 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 16/II d maddesi uyarýnca iþçi açýsýndan haklý fesih nedeni sayýldýðýndan bilirkiþi raporundaki hesaplamalar bir deðerlendirmeye tabi tutularak, kýdem tazminatý ve fazla mesai ücreti alacaðýnýn hüküm altýna alýnmasý gerekir. : Davacý, kýdem tazminatý ile fazla çalýþma ücretinin ödetilmesine karar verilmesini istemiþtir. Yerel mahkeme, davayý reddetmiþtir. Hüküm süresi içinde davacý avukatý tarafýndan temyiz edilmiþ olmakla dosya incelendi gereði konuþulup düþünüldü: Davacý iþçi iþyerinde fazla mesai yaptýðýný ücretinin ödenmediðini, bu nedenle iþ akdini haklý olarak feshettiðini belirterek kýdem tazminatý ile fazla mesai ücret alacaðýnýn hüküm altýna alýnmasýný talep etmiþtir. Mahkemece, davacýnýn sunulan bordrolarý ihtirazi kayýt koymadan imzaladýðý bordrolarda fazla mesai sütununda bu ücretin gösterildiði böyle bir alacaðýnýn bulunmadýðý gerekçesi ile istekler reddedilmiþtir. Dosyadaki bilgi ve belgelerden her ne kadar Ocak 1997 tarihinden sonraki bordrolarda fazla mesai ücreti ödemesi ve ihtirazi kayýt konulmadan davacý imzasý var ise de Nisan 1996 tarihinden Ocak 1997 tarihine kadar ki bordrolarda fazla mesai ücreti ödemesi görülmemektedir. Nitekim bilirkiþi buradan hareketle Nisan Ocak 1997 tarihleri arasýndaki fazla çalýþma karþýlýðý ücreti hesaplamýþtýr. Davacý iþçinin Nisan 1996 tarihinden Ocak 1997 tarihine kadar fazla mesai yaptýðý ve ücretinin ödenmediði anlaþýlmýþ olup, bu alacaðýn ödenmemesi 1475 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 16/II d maddesi uyarýnca iþçi açýsýndan haklý fesih nedeni sayýldýðýndan bilirkiþi raporundaki hesaplamalar bir deðerlendirmeye tabi tutularak, kýdem tazminatý ve fazla mesai ücreti alacaðýnýn hüküm altýna alýnmasý gerekir. Yazýlý gerekçe ile reddi hatalýdýr. : Temyiz olunan kararýn yukarýda gösterilen sebepten BOZUL- MASINA, peþin alýnan temyiz harcýnýn istek halinde ilgiliye iadesine, gününde oybirliðiyle karar verildi. 36

5 ESAS NO : 2001/4092 KARAR NO : 2001/8218 KARAR TARÝHÝ : KARAR ÖZETÝ : DOÐRULUK VE BAÐLILIÐA UYMAYAN HALLER Davacý, davalýya ait sigorta þirketinde teknik servis þefi unvaný ile çalýþýrken gerek kendi aracý ve gerek annesinin aracý için gerçeðe uygun olmayan þekilde hasarsýzlýk indirimi yapmýþtýr. Bu durum doðruluk ve baðlýlýða uymayan bir hali oluþturur. Mahkemece bu iþlemlerin yapýlmasýnda davalý iþverenin muvafakati olduðu kabul edilmekte ise de, bunun gerçek durum olmadýðý dosya içeriðinden anlaþýldýðýndan feshin haklý nedene dayandýðý kabul edilerek ihbar ve kýdem tazminatý istekleri reddedilmelidir. : Davacý, ihbar ve kýdem tazminatý, fazla çalýþma ve yýllýk izin ücretinin ödetilmesine karar verilmesini istemiþtir. Hüküm süresi içinde davalý avukatýnca temyiz edilmiþ olmakla dosya incelendi, gereði konulup düþünüldü: 1- Dosyadaki yazýlara, toplanan delillerle kararýn dayandýðý kanuni gerektirici sebeplere göre, davalýnýn aþaðýdaki bendin kapsamý dýþýnda kalan temyiz itirazlarý yerinde deðildir. 2- Davacý, davalýya ait sigorta þirketinde teknik servis þefi unvaný ile çalýþýrken gerek kendi aracý ve gerek annesinin aracý için gerçeðe uygun olmayan þekilde hasarsýzlýk indirimi yapmýþtýr. Bu durum doðruluk ve baðlýlýða uymayan bir hali oluþturur. Her ne kadar mahkemece bu iþlemlerin yapýlmasýnda davalý iþverenin muvafakati olduðu kabul edilmekte ise de, bunun gerçek durum olmadýðý dosya içeriðinden anlaþýlmaktadýr. Bu durumda feshin haklý nedene dayandýðý kabul edilerek ihbar ve kýdem tazminatý istekleri reddedilmelidir. :Temyiz olunan kararýn yukarýda yazýlý sebepten BOZULMASINA, peþin alýnan temyiz harcýnýn istek halinde ilgiliye iadesine, gününde oybirliðiyle karar verildi. 37

6 ESAS NO : 2001/2309 KARAR NO : 2001/8393 KARAR TARÝHÝ : KARAR ÖZETÝ : AYNI DÖNEM ÝÇÝN BÝRDEN FAZLA KIDEM TAZMÝNATI ÖDENEMEYECEÐÝ Yüksek Planlama Kurulu'nun tarih ve 1989/T-2 sayýlý kararýyla... Bankasý davalý... Bankasý A.Þ.'ne devredildikten sonra tarihinde emekli olmak suretiyle kýdem tazminatý ödenen davacýya önceden yapýlan kýdem tazminatý ödemesinin avans olduðu gerekçesiyle mahkemece bakiye kýdem tazminatý hüküm altýna alýnmýþtýr. Sözleþmeli personel iliþkisinin ileride hizmet akdine dönüþeceði iþveren tarafýndan öngörülemeyeceðine göre, davacýya tarihi itibariyle kýdem tazminatý ödenmesi hakkýn suistimali olarak kabul edilemez ve bu durumda 1475 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 14/7 maddesi uyarýnca ayný dönem için birden fazla kýdem tazminatý ödenmesi söz konusu olamaz. : Taraflar arasýndaki, kýdem tazminatýnýn ödetilmesi davasýnýn yapýlan yargýlamasý sonunda; ilamda yazýlý nedenlerle gerçekleþen miktarýn faiziyle birlikte davalýdan alýnarak davacýya verilmesine iliþkin hükmün süresi içinde duruþmalý olarak temyizen incelenmesi davalý avukatýnca istenilmesi üzerine dosya incelenerek iþin duruþmaya tabi olduðu anlaþýlmýþ ve duruþma için... günü tayin edilerek taraflara çaðrý kaðýdý gönderilmiþti. Duruþma günü davalý adýna Avukat... ile karþý taraf adýna Avukat... geldiler. Duruþmaya baþlanarak hazýr bulunan avukatlarýn sözlü açýklamalarý dinlendikten sonra duruþmaya son verilerek dosya incelendi, gereði konuþulup düþünüldü: 38

7 Davacýnýn tarihinde... Bankasýnda iþçi olarak çalýþmaya baþlayýp tarihinde sözleþmeli personel statüsüne geçirilmek suretiyle hizmet akdinin fesholunup kendisine kýdem tazminatý ödendiði dosyadaki bilgi ve belgelerden anlaþýlmaktadýr. Yüksek Planlama Kurulu'nun tarih ve 1989/T-2 sayýlý kararýyla... Bankasý davalý... Bankasý A.Þ.'ne devredildikten sonra tarihinde emekli olmak suretiyle kýdem tazminatý ödenen davacýya önceden yapýlan kýdem tazminatý ödemesinin avans olduðu gerekçesiyle mahkemece bakiye kýdem tazminatý hüküm altýna alýnmýþtýr. Karar davalý tarafça temyiz edilmiþ bulunmaktadýr. Her ne kadar davacýnýn müstahdem (daðýtýcý) kadrosunda iþi deðiþmeksizin bir çalýþmasý söz konusu ise de, tarihleri arasýndaki hizmet akdi statü deðiþikliði sonucunda feshedildiðinden, kýdem tazminatý ödendiði açýktýr. Gerçekten, hizmet akdi feshedilmeksizin "kýdem tazminatý" adý altýnda yapýlan ödemeler Dairemizce "avans" olarak nitelendirilmekte ve kýdem tazminatýndan mahsubu yoluna gidilmektedir tarihli ibraname ile hizmet akdinin feshi sonucu kýdem tazminatý iþverence ödendikten sonra davacýnýn baþlayan sözleþmeli personellik dönemi iþyerinin devri ile hizmet akdine dönüþmüþtür. Sözleþmeli personel iliþkisinin ileride hizmet akdine dönüþeceði iþveren tarafýndan öngörülemeyeceðine göre, davacýya tarihi itibariyle kýdem tazminatý ödenmesi hakkýn suistimali olarak kabul edilemez. Bu durumda önceki dönem kýdem tazminatý ödenmek suretiyle tasfiye edilmiþ olduðundan ayný dönem için birden fazla kýdem tazminatý ödenmesi 1475 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 14/7. maddesi uyarýnca mümkün bulunmadýðýndan davanýn reddi gerekirken mahkemece kabulü hatalýdýr. :Temyiz olunan kararýn yukarýda gösterilen nedenle BOZUL- MASINA, davalý yararýna takdir edilen TL. duruþma avukatlýk parasýnýn karþý tarafa yükletilmesine, peþin alýnan temyiz harcýnýn istek halinde ilgiliye iadesine, gününde oyçokluðu ile karar verildi. KARÞI OY : Dosyadaki yazýlarýn kararýn dayandýðý kanýtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere göre isabetli olan kararýn ONANMASI görüþündeyim. 39

8 ESAS NO : 2001/8030 KARAR NO : 2001/8597 KARAR TARÝHÝ : KARAR ÖZETÝ : ZAMANAÞIMI DEF'Ý Bozmadan sonra davalý vekili mahkemeye verdiði tarihli dilekçesinde, zamanaþýmý def'ini ileri sürmüþtür. Bu dilekçenin bir sureti tarihli oturumda davacý vekiline verilmesine raðmen savunmanýn geniþletilmesi itirazýnda bulunulmamýþtýr. Bu durumda zamanaþýmý def'i davanýn her safhasýnda ileri sürüleceðinden mahkemece davalýnýn bu talebi usulü dairesinde tetkik olunarak sonuca göre bir karar verilmelidir. : Davacý, ihbar ve kýdem tazminatý, fazla çalýþma ve yýllýk izin parasý, hafta ve genel tatil gündelikleri ile ücret alacaðýnýn ödetilmesine karar verilmesini istemiþtir. Hüküm süresi içinde, davalý avukatý tarafýndan temyiz edilmiþ olmakla dosya incelendi, gereði konuþulup düþünüldü: Davacý 1475 sayýlý yasadan doðan ve davalý iþverence ödenmeyen bazý iþçilik alacaklarýnýn tahsilini istemiþtir. Mahkemece yapýlan yargýlama sonucunda, bilirkiþi raporu doðrultusunda bir kýsým alacaklarýn kabulüne; fazla mesai, hafta tatili ve bayram genel tatil ücretlerinin ise reddine karar verilmiþtir. Bu kararýn taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine; Dairemizin tarih ve 8532 Esas karar sayýlý ilamýnda, sair itirazlar yerinde görülmeyerek "... davacý tarafýndan ödendiði kabul edilen aylar ile imzasýnýn davacýya ait olduðu tespit edilen 1997 yýlý Ekim ayý dýþýnda kalan dönemler için gerçekleþen fazla mesai, hafta ve genel tatil ücretleri konusunda bilirkiþi raporu bir deðerlendirmeye tabi tutularak hasýl olacak sonuca göre karar verilmelidir..." þeklinde bozulmuþtur. Bozmadan sonra davalý vekili mahkemeye verdiði tarihli dilekçesinde, zamanaþýmý def'ini ileri sürmüþtür. Bu dilekçenin bir sureti tarihli oturumda davacý vekiline verilmesine raðmen savunmanýn geniþletilmesi itirazýnda bulunulmamýþtýr. Bu durumda zamanaþýmý def'i davanýn her safhasýnda ileri sürüleceðinden mahkemece davalýnýn bu talebi usulü dairesinde tetkik olunarak sonuca göre bir karar verilmelidir. :Temyiz olunan kararýn yukarýda yazýlý sebepten BOZULMASINA, peþin alýnan temyiz harcýnýn istek halinde ilgiliye iadesine, gününde oybirliðiyle karar verildi. 40