Kadýn Dostu Birleþmiþ Milletler Kadýn ve Kýz Çocuklarýnýn Ýnsan Haklarýnýn Korunmasý ve Geliþtirilmesi Ortak Programý (BMOP) Bülteni

Transkript

1 Kadýn Dostu Birleþmiþ Milletler Kadýn ve Kýz Çocuklarýnýn Ýnsan Haklarýnýn Korunmasý ve Geliþtirilmesi Ortak Programý (BMOP) Bülteni Sayı: 12 Temmuz 2009 Bu Sayýda BMOP, 20 Aralık 2006 tarihinde Ankara da yapılan bir atölye ile başlatılan ardından yaklaşık bir yılı aşan çalışma sonucu hazırlanan Yerel Eşitlik Eylem Planlarının ilke ve hedeflerinin stratejik planlara yerleştirilerek sürdürülebilirliğinin sağlanması konusu üzerinde Nisan 2009 dan bu yana yapılan çalışmalar sonuç vermeye başladı. Tematik planların stratejik planlara entegre edilmesi 12 Haziran 2009 tarihinde İzmir de ve 2 Temmuz 2009 tarihinde Trabzon da yapılan toplantılarda uzmanlar ve yerel ortaklar tarafından geniş bir biçimde tartışıldı. Bu TEMATİK PLAN İLE STRATEJİK PLAN İLİŞKİSİNİ KURMAK... YEREL ORTAKLAR TARAFINDAN KATILIMCI BİR SÜREÇLE HAZIRLANAN YEREL EŞİTLİK EYLEM PLANLARININ (YEEP) İL ÖZEL İDARE VE BELEDİYELERİN STRATEJİK PLANLARINA YERLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR HIZLANDI! toplantılardan yola çıkan BMOP stratejik planlara girebilecek ilke, stratejik amaç ve faaliyetlere yönelik çalışma yaptı ve yerel ortaklarla paylaştı. Önerilen metin ve toplantılara ilişkin notlar sayfa 234 de TRABZON BELEDİYESİNDEN ÖRNEK ADIM Trabzon Belediyesi 29 Mart Yerel Seçimlerinden sonra yıllarını kapsayan stratejik plan hazırlıkları çerçevesinde kapsamlı bir anket uyguladı. Kadın kuruluşları dahil 311 sivil toplum örgütü, kamu kuru YEREL EŞİTLİK POLİTİKALARININ SÜRDÜRÜLEBİLİRİLİĞİNİ SAĞLAMAYA YÖNELİK ÖNEMLİ BİR ADIM! BM Ortak Programı Çalışmaları Sonucunda Kurulan İl Genel ve Belediye Meclisleri Kadın Hakları veya KadınErkek Eşitliği Komisyonları YEREL SEÇİMLERDEN SONRA YENİDEN OLUŞTURULDU! Türkiye de bir ilk Kadın üyesi olmamasına rağmen, Türkiye de ilk kez 3 Ekim 2007 de Trabzon İl Genel Meclisinde Kadın Hakları Komisyonu kuruldu. Yerel seçimlerden sonra Mayıs 2009 da yapılan İl Genel Meclisi toplantısında Kadın Hakları Komisyonunun devamına karar verildi ve yeni dönem için üye seçimi yapıldı. Komisyonun 5 üyesinden ikisi kadın. İl Genel Meclisine seçilen iki kadın üyeden biri aynı zamanda İl Genel Meclisi Başkan Vekili seçildi. Türkiye de bir ilk Kars Belediyesi Türkiye de bir ilki gerçekleştirerek tarihinde Belediye Meclisinde Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu nu kurdu. Yerel seçimlerden sonra tarihinde yapılan Belediye Meclisi toplantısında Kadın Erkek Eşitliği Komisyonunun devamına karar verildi ve yeni dönem için üye seçimi yapıldı. Komisyonun üç üyesinden biri kadın. Türkiye de bir ilk tarihinde Türkiye de ilk kez İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi nin aldığı kararla bir büyük şehir belediyesinde kadına yönelik çalışmalar yapmak için Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu nu kuruldu. Yerel seçimlerden hemen sonra Komisyonunun çalışmalarına devam etmesi kararı alındı. İzmir de tam 10 ilçe Belediye Meclisinde de Kadın Erkek Eşitliği Komisyonları kuruldu. Bu ilçeler, Karabağlar, Karşıyaka, Güzelbahçe, Gaziemir, Çiğli, Buca, Konak, Bornova, Menemen ve Kemalpaşa ilçeleridir. Trabzon İl Genel Meclisi, Kars Belediyesi, İzmir Büyükşehir Belediyesinin bu girişimleri dalga dalga diğer BM Ortak Program illerine de yayıldı. Nevşehir, Şanlıurfa ve Van da da hem İl Genel Meclislerinde hem de Belediye Meclislerinde Kadın Hakları veya Kadın Erkek Eşitliği Komisyon ları kuruldu. 29 Mart 2009 Yerel Seçimleri sonrasında meydana gelen bu gelişmeler, yerel yönetimler değişse bile İl Genel Meclisi ve Belediye Meclisi Kadın Hakları veya Kadın Erkek Eşitliği Komisyon larının varlıklarını sürdüreceğini gösterdi. mu, siyasi parti, dernek ve basın kuruluşu 81 kanaat önderi ve milletvekillerine Trabzon un öncelikleri konusunda anket ve öneri formları gönderildi. Anketlerden çıkan sonuçları bir komisyonla birlikte değerlendiren Trabzon Belediyesi, stratejik planında kadın sorunlarının çözümüne de yer verdi, Planda 2 stratejik amaç ve 6 stratejik hedef yer aldı. Stratejik hedeflerden biri de Trabzon Yerel Eşitlik Eylem Planı nın hayata geçirilmesi oldu. YEREL EŞİTLİK POLİTİKALARININ KURUMSAL ÇERÇEVESİ BELİRGİNLEŞİYOR! Birleşmiş Milletler Kadın ve Kız Çocuklarının İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Ortak Programı kapsamında yapılan çalışmalar sonucunda ortaya çıkan kurumsal çerçeve ve sürdürülebilirlik için yapılması gerekenler : 2006 yılından bu yana İzmir, Kars, Nevşehir, Şanlıurfa, Trabzon ve Van da yürütülen, TEMATİK PLAN İLE STRATEJİK PLAN İLİŞKİSİNİ KURMAK Sayfa 1 YEREL EŞİTLİK POLİTİKALARININ SÜRDÜRÜLEBİLİRİLİĞİNİ SAĞLAMAYA YÖNELİK ÖNEMLİ BİR ADIM! Sayfa 1 YEREL EŞİTLİK EYLEM PLANLARI İLE STRATEJİK PLAN İLİŞKİSİ* Sayfa 2, 3 YEREL EŞİTLİK POLİTİKALARININ KURUMSAL ÇERÇEVESİ BELİRGİNLEŞİYOR! Sayfa 4 ALTI PİLOT İLDE YEREL SEÇİM SONUÇLARI Sayfa 5 BM ORTAK PROGRAMININ İLKE VE HEDEFLERİNİ HATIRLAMAK YEREL EŞİTLİK EYLEM PLANLARINI STRATEJİK PLANLARA YERLEŞTİRMEK AMACIYLA YAPILAN Sayfa 6 SABANCI VAKFI HİBE PROGRAMI 2009 YILI SONUÇLARI AÇIKLANDI, Sayfa 6 MOR SERTİFİKA PROGRAMININ ÜÇÜNCÜSÜ GERÇEKLEŞTİ, Sayfa 7 BM Ortak Programı, katılımcı ve şeffaf bir süreçte hazırlanan Yerel Eşitlik Eylem Planları ile yerel eşitlik politikalarının çerçevesini çizdi ve yerelde eşitliğin kurumsallaşmasında belirleyici bir rol oynadı. Valilikler ve İl Genel Meclisleri, Belediyeler ve Belediye Meclisleri eşitlik kurumlarının oluşturulması doğrultusunda önemli adımlar attılar. Kadın kuruluşlarının savunuculuk çalışmaları kurumsal yapılanmaların oluşması ve güçlendirilmesinde çok önemli rol üstlendi. Artık kurumsal yapılanmanın sürdürülebilirliği bir sorun olarak önümüzde, bu bağlamda BM Ortak Programından edinilen deneyim ışığında çözümler önerebiliyoruz. sayfa 56 da

2 YEREL EŞİTLİK EYLEM PLANLARI STRATEJİK PLAN İLİŞKİSİ* tarih ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununda yer alan stratejik planlamaya ilişkin hükümler tarihinde yürürlüğe girmiştir sayılı Kanunda stratejik plan, kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren plan olarak tanımlanmıştır sayılı Kanun, 5393 sayılı Belediye ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu hükümleri uyarınca nüfusu in üzerindeki tüm belediyeler stratejik plan hazırlamakla yükümlüdür. Ayrıca 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ile il özel idarelerine de stratejik planlama yükümlülüğü getirilmiştir. Ulusal düzeydeki kalkınma planları ve stratejiler çerçevesinde kamu idarelerince hazırlanacak olan stratejik planlar; programlar, sektörel ana planlar, bölgesel planlar ve il gelişim planları ile birlikte genel olarak planlama ve uygulama sürecinin etkinliğini artıracak ve kaynakların rasyonel kullanımına katkıda bulunacaktır. Özetle stratejik planlama ile; Politika belirleme ve maliyetlendirme kapasitesinin güçlendirilmesi, Amaç ve hedeflere dayalı yönetim anlayışı ve bütçelemenin geliştirilmesi, Kamu hizmetlerinin arzında yararlanıcı taleplerine duyarlılığın artırılması, Hesap verme sorumluluğunun tesis edilmesi, amaçlanmaktadır. Kadınların yerel politikaları ve kaynak tahsisini etkileyebilmeleri açısından stratejik planın iki boyutu çok önemlidir. Bunlardan biri stratejik planların katılımcı bir biçimde hazırlanması zorunluluğu ve diğeri de planların bütçenin hazırlanmasına esas teşkil etmesidir. Yukarıda belirtildiği üzere stratejik planlama, kuruluşların mevcut durumu, misyonu ve temel ilkelerinden hareketle bir vizyon oluşturmaları, bu vizyona uygun amaç ve hedeflerini saptamaları, ölçülebilir göstergeler geliştirerek başarıyı izlemeleri ve değerlendirmelerini ifade eden katılımcı ve esnek bir planlama yaklaşımıdır. Stratejik planlar bir çok adımda oluşturulmaktadır. İlk adım güçlü yanlar, zayıf yanlar, fırsatlar, tehditler tespit edildiği durum analizidir. İkinci adım paydaş analizidir. Daha sonra mevzuat dikkate alınarak misyon, vizyon ve ilkeler ifade edilmekte, misyonu gerçekleştirecek kavramsal nitelikli amaçlar, ölçülebilir nitelikli sonuca odaklı hedefler, hedefleri ölçmeye yönelik performans göstergeleri konulmakta ve bu hedeflere hangi stratejilerle ulaşacağını gösteren strateji ifadeleri yazılmaktadır. En altta da bu stratejileri gerçekleştirecek faaliyet ve projeler yer almaktadır. Ancak faaliyet ve projeler stratejik planın zorunlu unsurları değildirler. Öte yandan tematik planlar belirli konuyu veya sektörü planlama amacını taşır. Bu planların hazırlanması mevzuatta bir zo runluluk olarak tanımlanmamıştır. Makro düzeyde tematik ya da sektörel nitelikli planlara örnek olarak kırsal kalkınma stratejisi, sanayi stratejisi, ihracat stratejik planları verilebilir. Tematik planlar kadın erkek eşitliği gibi bir çok sektörü ilgilendiren veya bir çok sektörü kesen özellikler taşırlar. Tek bir kamu kurumunun planı olarak şekillendirilemezler, üniversite, sivil toplum ve özel sektör gibi diğer paydaşların sorumluluk almaları gereken alanları da kapsarlar. Bu nedenle de tematik planların hayata geçirilmesi oldukça zordur ve planlanacak konunun özelliğine göre öncü kuruluşu tespit etmek de güçtür. BM Ortak Programı kapsamında hazırlanan yerel eşitlik eylem planları yerel nitelikteki tematik planlardır ve uygulamalarının sürdürülebilir kılınması için kurumlararası işbirliği, katılım, sahiplenme ve bütçeye ihtiyaç duyarlar sayılı Yasa ile il planları nın hazırlanması öngörülmediğine göre yerel eşitlik eylem planları belediye ve il özel idaresi stratejik planları ile ilişkilendirilmek zorundadır. Tematik planın stratejik planlara entegre edilmesi için alternatiflerden biri dikey entegrasyondur. Dikey entegrasyon stratejik planlarda kadın konusunda bir başlık açma yoluyla yapılabilir, bu başlığın altında amaç, hedef gibi stratejik planda olması gereken diğer unsurlar yer alır. Bu entegrasyon tipi için kamu kuruluşunun konuyu yasal görev olarak algılaması gerekir. Bu bağlamda Anayasa nın 10 maddesi yasal zemin olarak kullanılabilir ancak mevzuatta il özel idaresi ve belediyeleri doğrudan yasal yükümlülük altına sokan bir düzenleme (belediyeler için sığınmaevleri açma zorunluluğu dışında) bulunmadığından YEEP lerin uygulanması bu güne kadar yerel karar alıcılarının inisiyatifi ile mümkün olmuştur. Diğer bir entegrasyon tipi yatay entegrasyondur. Yatay entegrasyon tanımı itibariyle kadın erkek eşitliği konusu ile ilgili her amaç ya da hedefin altında eşitlikle bir düzenlemenin konulmasını öngörür. Bu alternatifin zayıf yanı ise stratejik planların hedefler ve stratejiler seviyesinde kalması, faaliyet ve projeler düzeyine inmemesi dolayısıyla yapısı itibariyle entegrasyona uygun olmamasıdır. Bir başka entegrasyon seviyesi ilke düzeyinde entegrasyondur. Gerek belediyeler gerek il özel idareleri misyon, vizyon, ilkeler dizininin, ilkeler kısmında yerel eşitlik planlarının çatısını oluşturan birtakım ilkeleri benimseyebilir. Hatta sadece belediyeler ve il özel idareleri değil toplumsal, sivil toplum örgütleri, özel sektörün de benimseyeceği birtakım ilke setleri oluşturularak bunların her kurumun kendi strateji planlarında yer alması sağlanabilir. jik Plan Hazırlama Kılavuzu ve DPT Stratejik Planlama Dairesi Başkanlığı Uzmanlarından Dr. Volkan Erkan ın 2 Haziran 2009 da İzmir de gerçekleştirilen BM Ortak Programı İl Toplantısında yaptığı sunumdan yararlanarak hazırlanmıştır. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER KADIN VE KIZ ÇOCUKLARININ İNSAN HAKLARININ KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİ ORTAK PROGRAMI: BELEDİYE STRATEJİK PLANLARINDA YER ALABİLECEK DÜZENLEMELERE İLİŞKİN ÖNERİLER Temel Değer/ İlke:... Belediyesi, Anayasa nın 10 uncu Maddesi ile düzenlenen Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. hükmü doğrultusunda, insanlara en yakın yönetişim katmanı olarak kadın erkek eşitliği ilkesini hayata geçirmeyi kamusal bir görev olarak tanımlar, sözkonusu hakkı tüm sorumluluk alanları içinde, her türlü ayrımcılığı önleme sorumluluğu da dahil, uygulamakla yükümlü olduğunu temel ilke olarak kabul eder... Belediyesi bu ilkenin hayata geçirilmesinin önkoşulu olan kadınların yerel politikaların tasarlanması ve uygulanmasına tam katılımlarını sağlamak için her türlü olanağı kullanır. STRATEJİK AMAÇ 1: Kamu kuruluşları ve kadın kuruluşları tarafından katılımcı bir süreç sonunda hazırlanan,... tarihli Belediye Meclisi kararı ile kabul edilen... İli Yerel Eşitlik Eylem Planlarında yer alan... Belediyesi için tanımlanmış tebdirleri alarak eşitlikçi bir toplum yapısı geliştirilecektir. Hedef 1.1. Belediye Stratejik Planının katılımcı bir biçimde oluşturulması ve Plan uygulamaları hakkında kadın kuruluşlarının bilgilendirilmesi Faaliyet Belediyenin Stratejik Plan hazırlığı sürecince kadın kuruluşlarının görüşünü almak üzere her türlü olanağı kullanması Faaliyet Belediyenin stratejik planı doğrultusunda kadın erkek eşitliğini sağlamaya yönelik çalışmalarına ilişkin... Belediye Kadın Erkek Eşitliği Raporu nun hazırlanması Faaliyet Yılda bir kez yapılacak ve Belediye Başkanı, kurum amirleri Belediye Meclisi üyeleri ve kadın kuruluşlarının katılacağı toplantıda... Belediyesi Kadın Erkek Eşitliği Raporu hakkında, kadın kuruluşlarının görüş ve değerlendirmelerinin alınması ve görüş ve öneriler doğrultusunda stratejik plan uygulamalarının gözden geçirilmesi Hedef 1.2:... Belediyesinde kadın erkek eşitliğinin sağlanmasına yönelik kurumsal yapının oluşturulması ve güçlendirilmesi Faaliyet Kadın erkek eşitliğinin sağlanması için politika oluşturmak, yerel hizmetleri toplumsal cinsiyet perspektifi ile değerlendirmek, uzman kuruluşlardan Yukarıda özetlenen tüm bu bilgiler ışığında, BM Ortak Programı yerel eşitlik eylem planlarını il özel idaresi ve belediye stratejik planlarına yerleştirmeye yönelik aşağıdaki çalışmayı yapmış ve yerel ortaklarıyla paylaşmıştır. * Bu bölüm Devlet Planlama Teşkilatı Strategörüş almak, kadın kuruluşları ile yerel yönetimler arasında koordinasyon ve işbirliğini sağlamak üzere Belediye bünyesinde eşitlik biriminin ihdas edilmesi, birime yeterli personel ve bütçenin ayrılması Faaliyet Eşitlik biriminin, yerel yönetim kadrolarının cinsiyet eşitliğine duyarlığını arttırmak amacıyla eğitimler ve toplantılar düzenlenmesi, bu toplantılara uzman davet edebilmesinin sağlanması Faaliyet Verilerin cinsiyete duyarlı toplanmasında ve raporların hazırlanmasında eşitlik birimine ilgili birimlerin desteğinin sağlanması Faaliyet Eşitlik birimi tarafından altı ayda bir Yerel Eşitlik İzleme ve Değerlendirme raporu hazırlanması ve bu raporun Belediye, Valilik ve Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü ne iletilmesi. Raporların Belediye internet sitelerinde yayınlanması Hedef tarihli kararla Belediye Meclisi çatısı altında oluşturulan ve Meclise kadınerkek eşitliği ile ilgili konularda tavsiyelerde bulunmak ve eşitliği sağlayacak kararların alınmasına yönelik çalışmalar yapmak ve teklif ve tasarıları toplumsal cinsiyet perspektifi ile gözden geçirmekle görevli Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu na destek verilerek güçlendirilmesi Faaliyet Belediye Meclisi Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu nun kurulması zorunlu komisyon haline getirilmesine ilişkin çalışmalara Belediye eşitlik birimince destek verilmesi Faaliyet Belediye eşitlik birimi tarafından Belediye Meclisi üyelerinin eşitlik konusunda farkındalıklarının artırılmasını sağlayacak eğitim programları ve çalışma seyahatlerinin düzenlemesine destek verilmesi Faaliyet Belediye Meclisi ve Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu nun birlikte yılda en az bir kere düzenleyeceği ve kadın kuruluşlarının görüşlerini alacağı özel oturumun sekretaryasının Belediye eşitlik birimi tarafından yapılması Faaliyet Belediye Meclisinin yılda bir kere rapor yayınlayarak kadın erkek eşitliğine yönelik faaliyetlerini kamuoyu ile paylaşmasına destek verilmesi STRATEJİK AMAÇ 2: Kentsel hizmetlerin planlanması ve sunumunda kadın kuruluşlarının ve diğer sivil toplum kesimlerinin görüşlerinin alınması ve bu hizmetlerin hayata geçirilmesi ve bununla ilgili kurum ve kuruluşların kurulması, buna ilişkin her türlü giderin karşılanması ve altyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesi Hedef 2.1: Kentsel hizmetlerin kadınların özel ihtiyaçlarını görecek ve gözetecek şekilde tasarlanması Faaliyet Eşitsizlikleri ortadan kaldırmayı amaç edinen kentsel hizmetlerin planlanmasında ve sunumunda kadın kuruluşları

3 ve ilgili diğer sivil toplum kuruluşlarının görüşlerini almak üzere İl Kadın Hakları Koordinasyon Kurulu ile işbirliği yapılarak toplantılar düzenlenmesi Faaliyet Kadınların yerel hizmet gereksinimlerini ve isteklerini saptamak ve varolan hizmetlerden memnuniyet düzeylerini ölçmek amacıyla, düzenli olarak yılda bir kez kamuoyu yoklamaları/anketler yapılması, yoklama/anketlerin kamuoyuna çeşitli vasıtalarla duyurulması ve belediye eşitlik politikalarının anket/yoklama sonuçlarına uygun bir biçimde oluşturulması Faaliyet Belediyenin tüm birimlerinin kayıt sistemlerinin gözden geçirilerek cinsiyet duyarlı veri toplanması ve bu verilerin Belediye web sitesi aracılığı ile kamuyla paylaşılması, kentsel politikaların anılan verilere dayalı olarak geliştirilmesi Hedef 2.2. Kentsel hizmetlerin sunumunda kadınların özel ihtiyaçlarının görülmesi ve gözetilmesi, bu hizmetlere kaynak ayrılması, gerekli kurumların açılması ve mevcut kuruluşların ihtiyaçlarının karşılanması Faaliyet Mevcut toplum merkezleri, kadın danışma merkezleri, sığınmaevleri, ara istasyonlar, kreşler, çocuk yuvaları, çocuk ve gençlik merkezleri, özürlü bakım ve rehabilitasyon merkezleri, yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezleri ve ilgili hizmetlerin devamı ile hizmet kalitesinin artırılması Faaliyet Kız çocuklarının eğitimi önünde önemli engellerden birisi olan barınma sorununu ortadan kaldırmak üzere mevcut kız yurtlarının fiziki koşullarının iyileştirilmesi, her yıl en az bir yeni kız yurdu açılması, özel sektörün çeşitli teşviklerle yurt açmasının desteklenmesi Faaliyet Kadınların istihdama katılmasını engelleyen yaşlı hasta ve çocuk bakımı işlerini kamu ile paylaşmasını teminen mevcut kreş, gündüz bakımevi ve yaşlı gündüz bakımevlerinin fiziki koşulları ile hizmet kalitesinin iyileştirilmesi, yenilerinin açılması, gerekirse inşa ve tefrişi ve bu kurumlarda nitelikli personel istihdam edilmesi Faaliyet Stratejik plan döneminde şiddete uğrayan kadınlar ve çocuklar için en az bir ara istasyon ve/veya sığınmaevi açılması, gerekirse inşa ve tefrişi ve bu kurumlarda nitelikli personel istihdam edilmesi Faaliyet Stratejik plan döneminde göç alan mahalleler başta olmak üzere her mahalleye bir kadın danışma merkezi kurulması ve bu kurumların kaliteli hizmet sunabilmesi için nitelikli personel istihdam edilmesi Faaliyet Mahallelerde yoksul ve dar gelirli kadınlar için ücretsiz veya ucuz çamaşırhaneler açılması Faaliyet Eşitlikçi bir yerel yönetim oluşturulmasında önemli rol oynayan kadın kuruluşlarına olanaklar çerçevesinde ve düşük kira ile mekan tahsis edilmesi Hedef 2.3. Sunulacak hizmetlerde Cinsiyet Etki Değerlendirme Yönteminin uygulanmasının sağlanması Faaliyet Yerel Eşitlik Biriminin oluşturulması ve güçlendirilmesi Faaliyet Belediye Kanununun 77.Maddesinde belirtilen Belediye hizmetlerine gönüllü katılım sağlanmasına yönelik ilgili kuruluşlarla işbirliği yapılması/protokol imzalanması Faaliyet Belediye personelinin Cinsiyet Etki Değerlendirmesi konusunda uzmanlık kazanmalarına yönelik eğitim /atölye çalışmaları yapılması Faaliyet Toplumsal cinsiyet duyarlı bütçe hazırlanması BİRLEŞMİŞ MİLLETLER KADIN VE KIZ ÇOCUKLARININ İNSAN HAKLARININ KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİ ORTAK PROGRAMI: İL ÖZEL İDARESİ STRATEJİK PLANLARINDA YER ALABİLECEK DÜZENLEMELERE İLİŞKİN ÖNERİLER : Temel Değer/İlke:... İl Özel İdaresi, Anayasanın 10 uncu Maddesi ile düzenlenen Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. hükmü doğrultusunda, insanlara en yakın yönetişim katmanı olarak kadın erkek eşitliği ilkesini hayata geçirmeyi kamusal bir görev olarak tanımlayarak sözkonusu hakkı tüm sorumluluk alanları içinde, her türlü ayrımcılığı önleme sorumluluğu da dahil, uygulamakla yükümlü olduğunu temel ilke olarak kabul eder... İl Özel İdaresi kadın erkek eşitliğinin hayata geçirilmesinin önkoşulu olan, kadınların yerel politikaların tasarlanması, geliştirilmesi ve uygulanmasına tam katılımlarını sağlamak için her türlü olanağı kullanır. STRATEJİK AMAÇ 1: Kamu kuruluşları ve kadın kuruluşları tarafından katılımcı bir süreç sonunda hazırlanan,... tarihli İl Genel Meclisi kararı ile kabul edilen... İli Yerel Eşitlik Eylem Planlarında yer alan... il özel idaresi için tanımlanmış tebdirleri alarak eşitlikçi bir toplum yapısı geliştirilecektir. Hedef 1.1. İl Özel İdaresi Stratejik Planının katılımcı bir biçimde oluşturulması ve uygulama hakkında kadın kuruluşlarının bilgilendirilmesi Faaliyet İl Özel İdaresinin Stratejik Plan hazırlığı sürecince kadın kuruluşlarının görüşünü almak üzere her türlü olanağı kullanması Faaliyet İl Özel İdaresinin stratejik plan doğrultusunda kadın erkek eşitliğini sağlamaya yönelik çalışmalarına ilişkin... İl Özel İdaresi Kadın Erkek Eşitliği Raporu nun hazırlaması Faaliyet Yılda bir kez yapılacak, Vali, İl Genel Sekreteri, paydaş kurum amirleri İl Genel Meclisi üyeleri ve kadın kuruluşlarının katılacağı bir toplantıda... İl Özel İdaresi Kadın Erkek Eşitliği Raporu hakkında kadın kuruluşlarının görüş ve değerlendirmelerinin alınması ve görüş ve öneriler doğrultusunda stratejik plan uygulamalarının gözden geçirilmesi Hedef tarihli kararla oluşturulan,... İlinin yerel eşitlik eylem planının uygulanması, uygulamanın koordinasyonundan ve izlenmesinden sorumlu ve ilgili kamu kurumları, kadın kuruluşları başta olmak üzere sivil toplum kuruluşları ve üniversite temsilcilerinden oluşan İl Kadın Hakları Koordinasyon Kurulunun alacağı kararların hayata geçirilmesine destek olunması Faaliyet İl Kadın Hakları Koordinasyon Kurulunun yıllık raporunu kamuoyu ile paylaşacağı bir toplantı düzenlenmesine destek verilmesi Faaliyet İl Kadın Hakları Koordinasyon Kurulunun eşitlik politikalarının gözden geçireceği ve ilgili kuruluşlara gerekli tavsiyelerde bulanacağı ve yılda dört kezden az olmamak üzere düzenleyeceği toplantılara destek verilmesi Hedef 1.3. Diğer görevleri yanında İl Kadın Hakları Koordinasyon Kurulunun ve İl Genel Meclisi Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu sekretaryasını da yürütecek eşitlik biriminin Valilik ve İl Özel İdaresi bünyesinde kurulması ve güçlendirilmesi Faaliyet Valilik ve İl Özel İdaresi bünyesinde eşitlik biriminin ihdas edilmesi, birime yeterli personel ve bütçenin ayrılması Faaliyet Eşitlik birimlerinin yerel yönetim kadrolarının cinsiyet eşitliğine duyarlığını arttırmak amacıyla eğitimler ve toplantılar düzenlenmesi, bu toplantılara uzman davet edebilmesinin sağlanması Faaliyet Verilerin cinsiyete duyarlı toplanmasında ve raporların hazırlanmasında Eşitlik birimine Valilik ve İl Özel İdaresi ilgili birimlerinin desteğinin sağlanması Hedef tarihli kararla İl Genel Meclisi çatısı altında oluşturulan ve İl Genel Meclisine kadınerkek eşitliği ile ilgili konularda tavsiyelerde bulunmak, eşitliği sağlayacak kararların alınmasına yönelik girişimlerde bulunmak, teklif ve tasarıları toplumsal cinsiyet perspektifi ile gözden geçirmekle görevli Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu na destek verilerek güçlendirilmesi Faaliyet İl Genel Meclisinde Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu nun kurulması zorunlu komisyon haline getirilmesine ilişkin çalışmalara İl Özel İdaresi eşitlik birimince destek verilmesi Faaliyet İl Özel İdaresi eşitlik birimince İl Genel Meclisi üyelerinin eşitlik konusunda farkındalıklarının artırılmasını sağlayacak eğitim programları ve çalışma seyahatlerinin düzenlemesine yönelik destek verilmesi Faaliyet İl Genel Meclisi ve Eşitlik Komisyonunun birlikte yılda en az bir kere özel oturum düzenleyerek kadın kuruluşlarının görüşlerini alacağı toplantı, oturum vb. gibi çalışmaların sekretaryasının İl Özel İdaresi eşitlik birimi tarafından yapılması Faaliyet İl Genel Meclisinin yılda bir kere rapor yayınlayarak kadın erkek eşitliğine yönelik faaliyetlerini kamuoyu ile paylaşmasına destek verilmesi STRATEJİK AMAÇ 2: Sosyal hizmetlerin planlanması ve sunumunda kadın kuruluşlarının ve diğer sivil toplum kesimlerinin görüşlerinin alınması, hizmetlerin hayata geçirilmesi ve bununlarla ilgili kurum ve kuruluşların oluşturulması ve her türlü giderinin karşılanması ve altyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesi Hedef 2.1: İl Özel İdaresi tarafından sosyal hizmetlere kaynak ayrılması ve her türlü sosyal hizmet kuruluşu açılması ile mevcut sosyal hizmet kuruluşlarının ihtiyaçlarının karşılanması Faaliyet Eşitsizlikleri ortadan kaldırmayı amaç edinen sosyal hizmetlerin planlanmasında ve sunumunda kadın kuruluşları ve ilgili diğer sivil toplum kuruluşlarının görüşlerini almak üzere İl Kadın Hakları Koordinasyon Kurulu ile işbirliği içinde toplantılar düzenlenmesi Faaliyet Mevcut çocuk yuvaları, yetiştirme yurtları, huzurevleri, toplum merkezleri, çocuk ve gençlik merkezleri, özürlü bakım ve rehabilitasyon merkezleri, kadın konukevi, sevgi evleri,çocuk evleri ve koruyucu aile hizmetlerinin devamı ile hizmet kalitesinin artırılması Faaliyet Kız çocuklarının eğitimi önünde önemli engellerden birisi olan barınma sorununu ortadan kaldırmak üzere mevcut kız yurtlarının fiziki koşullarının iyileştirilmesi, her yıl en bir yeni kız yurdu açılmasına destek verilmesi Faaliyet Kadınların istihdama katılmasını engelleyen yaşlı, hasta ve çocuk bakımı işlerini kamu ile paylaşmasını teminen kreş, gündüz bakımevi ve yaşlı gündüz bakımevlerinin açılması gerekirse inşa ve tefrişi ve bu kurumlarda nitelikli personel istihdam edilmesi Faaliyet Stratejik plan döneminde göç alan mahalleler başta olmak üzere her mahalleye bir kadın danışma merkezi kurulması ve bu kurumlarda kaliteli hizmet sunumu için nitelikli personel istihdam edilmesi Faaliyet Eşitlikçi bir yerel yönetim oluşturulmasında önemli rol oynayan kadın kuruluşlarına olanaklar çerçevesinde İl Özel İdaresi mülklerinden düşük kira ile mekan tahsis edilmesi

4 YEREL EŞİTLİK POLİTİKALARININ KURUMSAL ÇERÇEVESİ BELİRGİNLEŞİYOR! İl BMOP (Kadın Hakları) Koordinasyon Kurulları Geri plan BM Ortak Programının uygulaması sürecinde ilk kurumsallaşma örneği İl BMOP Koordinasyon Kurullarıdır. İlk İl BMOP (Kadın) Hakları Koordinasyon Kurulu İzmir Valiliğinin inisiyatifi ile kurulmuştur ( ). İzmir i, Nevşehir ( ), Şanlıurfa ( ), Kars ( ), Trabzon ( ) ve Van ( ) izlemiştir. Kurul ilgili Vali Yardımcısının başkanlığında ayda veya iki ayda bir toplanmaktadır. İllere göre farklı isimler taşısalar da bu kurulların yapısı, genelde tüm yerel paydaşları, özellikle de kadınların ve kız çocuklarının menfaatlerini en iyi şekilde sağlamak adına valilikleri, belediyeleri, il özel idarelerini, kadın kuruluşu, taban örgütlerini ve özel sektörü içine alır. Kurulların yapısı aynı zamanda, toplumsal cinsiyet perspektifinin ana plan ve programlara yerleştirilmesi sürecinin etkin işleyişini sağlamak için tüm ilgili birim ve politika alanlarından karar alma yetkisine sahip üst düzey temsilcilerin katılımını mümkün kılar. Anılan kurullar sivil toplumun anlamlı katılımına da açıktır. Kurullardan çıkan kararlar etkili sonuçlar yaratmışlardır veya yaratma potansiyeli taşımaktadır. Örneğin İzmir İl Koordinasyon Kurulunun aldığı Karar ile kamu görevlililerine toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi verecek bir eğitici kadro yetiştirilmesi çalışması başlatılmıştır. Yine Kurul Kararı ile İzmir ilçe belediye meclislerinde eşitlik komisyonlarının kurulmasının önü açılmıştır. Öneriler İl BMOP (Kadın Hakları) Koordinasyon Kurulları, İl İnsan Hakları Kurulları benzeri yasal altyapıya kavuşturulabilir ve ülke çapında yaygınlaştırılabilir. Bilindiği üzere, Türkiye nin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) (1979), Viyana Dünya İnsan Hakları Konferansı Belgeleri (1993), Birleşmiş Milletler (BM) Kadınlara Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılması Bildirgesi (1993), BM 4. Dünya Kadın Konferansı Pekin Bildirgesi ve Eylem Platformu (1995), BM CEDAW İhtiyari Protokolu (1999) varolan insan hakları belgelerinin, kadınların özgün sorunlarını tam olarak kapsamadığı ve bu konuda özel düzenlemelere ve önlemlere gereksinim bulunduğu önkabulüyle hazırlanan ve kadınların insan hakları kavramını öne çıkaran uluslararası hukuk düzenlemeleridir. Bu belgeler ayrıca kadınların bütün insan haklarından tam ve eşit olarak yararlanmalarını sağlamanın hükümetlerin ve BM nin öncelikli görevleri arasında olduğunu da belirtmektedir. İl Kadın Hakları Koordinasyon Kurullarının yerel düzeyde yukarıda sözü edilen sorumluluğun yerine getirilmesinin önemli bir aracı olacağı açıktır. Oluşturulacak İl Kadın Hakları Koordinasyon Kurulunun çalışmaları ve raporları ulusal düzeydeki eşitlik kurumlarına (TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu ile Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü) yerel düzeyden girdi sağlayacaktır dolayısıyla etkin politika tasarımı ve uygulamasına katkıda bulunacaktır. İl Genel Meclisi ve Belediye Meclislerinde oluşturulan Kadın Hakları veya Kadın Erkek Eşitliği Komisyonları Geri Plan Yerel düzeydeki en alışılmış eşitlik mekanizması türü, belediye meclisi veya il genel meclislerinde oluşturulan eşitlik komisyonu/komiteleridir. Sözkonusu organlar siyasi partilerin temsilcilerinden meydana gelir ve yerel seçimlerin sonucunu yansıtır. Bu komisyonlar, yerel yönetim düzeyinde eşitlik bakış açısının yerleştirilmesi için eşitliğe dair bir eylem planı hazırlanması ve bunun koordinasyonuna yönelik olarak çaba gösterirler. Ayrıca, belediye ve il genel meclislerine eşitlikle ilgili konularda tavsiyelerde bulunabilirler. Bu komisyonların asıl görevi, toplumsal cinsiyet eşitliğini hedefleyen kararların alınmasına yönelik girişimlerde bulunmak; belediye veya il genel meclislerinden geçen taslak ve teklifler, kararlar ve diğer tasarrufları toplumsal cinsiyet perspektifi ile gözden geçirmek, bu kararların uygulamasını izlemek ve değerlendirmek; kadın haklarını savunmak ve eşit fırsatları garanti altına almak için stratejiler ve tedbirler tanımlamak; tavsiyelerde bulunmak; toplumsal cinsiyet ve eşitlik alanında faaliyet gösteren yerel STK larla işbirliği yapmaktır.bu komisyonların görevleri arasında, karar alma süreçlerine katılımlarını artırmak için kadınların kamusal alana ve kamu faaliyetlerine katılımını teşvik etmek; durum analizi yapmak ve yerel düzeyde toplumsal cinsiyet eşitliği ihlallerini ortadan kaldıracak tedbirler önermek; her iki cinsiyet için de eşit hakları ve fırsatları savunmak; il veya belediye meclislerindeki diğer komisyonlar ile toplumsal cinsiyet eşitliğine dair konularda işbirliği yapmak da yer almaktadır. Hepsi de yeni kurulmuş olmalarına rağmen komisyonlar, toplumsal cinsiyet eşitlik birimleri için kaynak tahsisi ile sığınma evleri için arazi tahsis edilmesi ve benzer komisyonların ilçe düzeyinde yaygınlaştırması konularında aktif rol oynamışlardır. Öneriler 5272 Sayılı Belediyeler Kanununun 24. maddesi ile 09 Ekim 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan İçişleri Bakanlığı Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliğinin 21. maddesi uyarınca il ve ilçe belediyeleri ile nüfusu in üzerindeki belediyelerde plân ve bütçe ile imar komisyonlarının kurulması zorunludur Sayılı İl Özel İdaresi Kanunun 16. Maddesi ile 09 Ekim 2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan İçişleri Bakanlığı İl Genel Meclisi Çalışma Yönetmeliğinin 20. maddesi uyarınca plan ve bütçe komisyonu, imar ve bayındırlık komisyonu, eğitim, kültür ve sosyal hizmetler komisyonu ile çevre ve sağlık komisyonunun kurulması zorunludur sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 15. Maddesi uyarınca imar ve bayındırlık komisyonu, çevre ve sağlık komisyonu, plân ve bütçe komisyonu, eğitim, kültür, gençlik ve spor komisyonu ile ulaşım komisyonunun kurulması zorunludur. Bunun dışında belediye ve il özel idarelerinde en az üç en çok beş üyeden, büyükşehirlerde en az beş, en çok dokuz kişiden oluşan ihtisas komisyonları oluşturulabilir. Yukarıda verilen yasal çerçevede, yerel hizmete erişim ve hizmetlerden eşit biçimde yararlanma konusunda en dezavantajlı kesim olan kadınların sorunlarının çözümüne katkıda bulunacak onların spesifik ihtiyaçlarına cevap verecek yerel hizmet sunumu için belediye ve il genel meclisinde kadın hakları veya kadın erkek eşitliği komisyonlarının kurulması ve bu komisyonların kurulması zorunlu komisyonlar arasına alınması önerilmektedir. Özellikle büyükşehir belediyelerinde gençlik ve spor komisyonunun zorunlu komisyonlar arasında yer aldığı gibi kadın erkek eşitliği komisyonunun zorunlu komisyonlar arasında yer alması mümkündür. Sözkonusu Komisyonların kurulması TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonun çalışmalarına yerel katkı sağlaması açısından da önemlidir Toplumsal Cinsiyet Odak Noktaları/Eşitlik Birimleri Geri Plan BM Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Komitesi (CEDAW) tarafından da tavsiye edildiği üzere, merkezi hükümet ve yerel yönetimler etkin toplumsal cinsiyet eşitliği mekanizmaları kurmak, var olanları güçlendirmekle yükümlüdür. Bu mekanizmalar, merkezi hükümet ve yerel yönetimlerde mümkün olan en üst düzeyde kurulmuş, yeterli kaynak ve yetki ile donatılmış olmalıdır. Ancak bu şekilde yapılandırıldıklarında resmi politikaların kadınlar üzerindeki etkisine dair tavsiyelerde bulunabilir; kadınların durumunu derinlemesine izleyebilir; yeni politikaların formüle edilmesine yardımcı olabilir; etkin stratejiler ve önlemler geliştirerek kadınların insan haklarının korunması ve geliştirilmesini sağlayabilirler. Eşitlik mekanizmalarının kurulması toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak için gereklidir ancak, yeterli bir strateji değildir. Toplumsal cinsiyet eşitliği bakış açısının mevzuata, kamu politikalarına, programlarına, projelerine ve veri tabanlarına yerleştirilmesi gereklidir. Bunun yanında, planlama ve değerlendirmede kullanılmak üzere cinsiyet tabanlı veri ve bilgi üretme ve yaygınlaştırma da aynı oranda önemlidir. Öte yandan, kadınların ilerlemesi için gerekli koşulları, kadın hareketinin, kadın kuruluşlarının ve taban örgütlerinin faaliyetleri ve etkileri ile kadınların yerel yönetimlerde temsil oranları belirler. Bu kavrayışla, BMOP çerçevesinde kadınların yerel hizmetlere erişimini kolaylaştırmak amacıyla valilikler ve

5 belediyelerde toplumsal cinsiyet odak noktaları ve/veya eşitlik birimleri kurulmaktadır. Trabzon Valiliği tarafından yayımlanan genelge ile Valilikte bir eşitlik birimi oluşturulmuş ve bu yapı ilçe düzeyine, kaymakamlıklarda toplumsal cinsiyet eşitliği birimleri oluşturulması, yaygınlaştırılmıştır. Görev değişikliğini takiben aynı çalışma Şanlıurfa Valiliği tarafından da gerçekleştirilmiştir. Nevşehir, Trabzon ve Kars İl Özel İdareleri eşitlik birimleri veya odak noktaları için mali kaynak sağlamıştır. Van Valiliği BMOP nin hedef ve çıktılarının sürdürülebilirliğini sağlamak için bir personelini odak noktası olarak görevlendirmiştir ve ilgili BMOP nın yerel koordinatörü ile yakın işbirliği içinde çalışmaktadır. Kars Belediyesi de benzer bir yol izlemiş ve bir personelini görevlendirmiştir. Kısa bir süre önce, Şanlıurfa Belediyesi de bu konuya eğilmiş ve bu çalışma ilgili kurumlarda birer eşitlik biriminin açılmasıyla sonuçlanmıştır. Öneriler BMOP Trabzon İl Toplantısı 2 Temmuz 2009 tarihinde Trabzon Valisi Dr. Recep Kızılcık, Trabzon Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Yusuf Yazıcı, Belediye ve İl Genel Meclisi üyeleri, Valilik, Belediye, eşitlik birimlerinin oluşturulmasına yönelik adımlar yerel karar alıcıların inisiyatifi ile gerçekleşmiştir. Bu yöntem sözkonusu birimlerin sürdürülebilirliğini garanti altına almamaktadır. Bilindiği üzere, norm kadro ilke ve standartları İçişleri Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığı tarafından müştereken belirlenmektedir. Mevzuata göre, belirlenen ilke ve standartlar çerçevesinde norm kadro çalışmasını büyükşehir belediyesi, belediyeler ve il özel idaresi yapar veya yaptırır. Norm kadro ilke ve standartları belirlenirken ünvanlı kadrolar arasına eşitlik müdürü veya kadının statüsü müdürü kadrosunun yerleştirilmesi sorunun kökten çözümüdür. Bu çözüm mümkün olmadığında büyükşehir belediyesi, belediyeler ve il özel idaresi norm kadro belirleme çalışmalarında ünvansız müdür kadrolarından birini bu birim için kullanabilir. Aşağıda altı BMOP Program ili Belediyelerinin norm kadrolarından ünvansız kadrolara ilişkin durumu gösterir çalışma örnek olarak yer almaktadır. SINIF NUFÜS Diğer Daire Başkanları Müdür Şef İdari Personel Teknik Personel Sağlık Personeli KARS B 2 ( ) İZMİR A 4 ( ) NEVŞEHİR B 3 ( ) ŞANLIURFA B 8 ( ve üzeri) TRABZON B 6 ( ) VAN B 7 ( ) Yerel Seçim Sonuçları (Kesinleşmiş) İl İZMİR İzmir İl Genel Meclisi İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi 11 İlçe Belediyesi Meclisi (Merkez) İzmir Merkez Muhtarlığı KARS Kars İl Genel Meclisi Kars Belediye Meclisi Kars İlçe ve Belde Belediye Meclisi Kars Merkez Muhtarlıklar Kars İlçe ve Belde Azalar NEVŞEHİR Nevşehir İl Genel Meclisi Nevşehir Belediye Meclisi Nevşehir İlçe ve Belde Belediye Meclisi Nevşehir Merkez Muhtarlıklar Nevşehir İlçe ve Köy Muhtarlıkları ŞANLIURFA Şanlıurfa İl Genel Meclisi Şanlıurfa Belediye Meclisi Şanlıurfa İlçe ve Belde Belediye Meclisleri Şanlıurfa Viranşehir İlçesi Belediye Başkanlığı Şanlıurfa Merkez Muhtarlıklar Seçilen Kadın Sayısı (2004) Şanlıurfa ilçe ve Köy Muhtarlıkları TRABZON Trabzon İl Genel Meclisi Trabzon Belediye Meclisi Trabzon Merkeze Bağlı Belde ve İlçe Belediye Meclisi Trabzon Merkez Muhtarlıklar Trabzon ilçe ve Köy Muhtarlıkları VAN Van İl Genel Meclisi Van Belediye Meclisi Van Belde ve İlçe Belediye Meclisleri Van Merkez Muhtarlıkları Van İlçe ve Köy Muhtarlıkları Van Bostaniçi Belde Belediyesi 4 (CHP) 6 (4 CHP) (2 AKP) 27 (18CHP) 45 1 (AKP) 1 2 2(AKP) (9 AKP) Seçilen Kadın Sayısı (2009) 15 (12 CHP) (3 AKP) 6 (4 CHP) (2 AKP) 48 (34 CHP) 51 (14 AKP) 1 (DTP) 1 (AKP) 2 (1 AKP) 2 3 (1 CHP) 4 (AKP) 5 (3 AKP) (2 CHP) 2 2 (1 AKP) (1DTP) 7 (6 DTP) (1CHP) 1 ( AKP) 3 (1 CHP) (2 AKP) ( DTP) 5 (3 DTP) (1 AKP) (1 SHP) 3 (2 DTP) (1 SHP) 2 (1 AKP) (1 SP) 16 (4 AKP) (10 DTP) 2 (DP) 1 Belediye Başkanı (DTP) 2 ( AKP) 5 (3 CHP) (2 AKP) (DTP) 6 (5 DTP) (1 AKP) 6 (5 DTP) (1 AKP) 1 1 Muhtar (Köy) Yerel Meclisle Kadın/Erkek Üye Oranları (2009) %11 %3.9 %15.2 %4 %4 %2.4 % 0 % 15.3 % 1.2 % 0 % 8.1 % 8.5 % 3.4 % 16 % 4.5 % 16.2 % 3 1 Belediye Başkanı (DTP) 1 Belediye Başkanı (DTP) AKP: Adalet ve Kalkınma Partisi CHP: Cumhuriyet Halk Partisi DTP: Demokratik Toplum Partisi SHP: Sosyaldemokrat Halk Partisi DP: Demokrat Parti SP: Saadet Partisi

6 BM ORTAK PROGRAMININ İLKE VE HEDEFLERİNİ HATIRLAMAK YEREL EŞİTLİK EYLEM PLANLARINI STRATEJİK PLANLARA YERLEŞTİRMEK AMACIYLA YAPILAN İZMİR VE TRABZON TOPLANTILARINDAN... BMOP İzmir İl Toplantısı 12 Haziran 2009 tarihinde, İzmir Valisi Cahit Kıraç, İzmir Büyükşehir Belediye Bakanı Aziz Kocaoğlu, İçişleri Bakanlığı, İl Genel ve Belediye Meclisi üyeleri, Valilik, Belediye, Kadın Dernekleri ve Sivil Toplum Kuruluşlarının Temsilcilerinin katılımları ile gerçekleştirilmiştir. 173 katılımcının yer aldığı Toplantının açılış konuşmalarını İzmir Valisi Cahit Kıraç, İzmir Büyükşehir Belediye Bakanı Aziz Kocaoğlu yapmışlardır. BMOP Trabzon İl Toplantısı 2 Temmuz 2009 tarihinde Trabzon Valisi Dr. Recep Kızılcık, Trabzon Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Yusuf Yazıcı, Belediye ve İl Genel Meclisi üyeleri, Valilik, Belediye, İl Özel İdaresi, Kadın Dernekleri ve Sivil Toplum Kuruluşlarının Temsilcilerinden oluşan 162 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Toplantılara Belediye ve İl Özel İdaresinin strateji ve bütçe müdürlüklerinden de bürokratlar katılmıştır. Toplantıların iki temel amacı vardır. Bunlardan biri, yerel seçimlerden sonra Vali, belediye başkanı, belediye ve il genel meclisi üyeleri, yerel yönetim ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerine BMOP nın hedefleri ve kazanımlarını aktarmak ve/veya hatırlatmak, diğeri ise belediye ve il özel idaresi stratejik planlarına yerel eşitlik eylem planlarının yerleştirilmesine yönelik stratejiler belirlemektir. Sabancı Vakfı, Birleşmiş Milletler Kadınların ve Kız Çocuklarının İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Ortak Programı nın uygulandığı altı ilde ( İzmir, Kars, Nevşehir, Şanlıurfa, Trabzon ve Van) hazırlanan yerel projelere 2007 yılından bu yana destek veriyor. BM Ortak Programı kapsamında illerde şeffaf ve katılımcı süreçle hazırlanan Yerel Eşitlik Eylem Planlarının hayata geçirilmesini sağlamaya yönelik yerel projelere destek vermek amacıyla uygulamaya konulan Sabancı Vakfı Hibe Programının üçüncü yılında 71 başvuru alındı. Ön değerlendirmeyi geçen 24 proje bağımsız uzmanların da yer aldığı jüri tarafından bir kez daha değerlendirildi. Değerlendirme sonucunda kabul edilen projeler tabloda yer almaktadır. Sabancı Vakfı Uygulama Projeleri 2009 Yılı Hibe Programı Sonuçları Açıklandı İZMİR KARS KARS KARS İLİ PROJE ADI PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ NEVŞEHİR NEVŞEHİR ŞANLIURFA ŞANLIURFA TRABZON TRABZON VAN VAN Geniş UfuklarÖğretmenlere Yönelik Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eğitici Eğitimi Hakkımızı Bilelim Kendimize Güvenelim Adım Adım Eşitliğe Yürüyoruz Bugünün Öğrencisi Yarının Annesiyim Sinyalizasyon Biz de Varız Nevşehir li Kadınlar Amatör Tiyatro Topluluğu Cinsiyet Eşitliği Bakış Açısı Kazandırmada Erkek Eğitimi Kadınlar El Ele Kadın Dostu Kent Şanlıurfa ya Şanlıurfa Yerel Eşitlik Birimi Güçlendirme ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Sağlanması Cinsiyetçi Dile Karşı Medya İzleyici El Ele Kadın Dostu Köylere Yolculuk Açıkta Kalma Açık Öğretimli Ol Van da Kadınlar da Hemşehri Ege Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Akyaka Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği Kafkas Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Sarıkamış İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü Nevşehir Belediyesi Nevşehir Üniversitesi Şanlıurfa Belediyesi Şanlıurfa Valiliği İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Yerel Eşitlik Birimi Karadeniz Kadın Dayanışma Derneği Türk Anneler Derneği Trabzon Şubesi Gevaş Köylere Hizmet Götürme Birliği Mavi Göl Kadın Derneği

7 6 İLDEN 69 LİSE ÖĞRETMENİ Mor Sertifika lı OLDU Birleşmiş Milletler Kadınların ve Kız Çocuklarının İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Ortak Programı* kapsamında düzenlenen Mor Sertifika eğitim programının üçüncüsü Sabancı Üniversitesi nde gerçekleşti. İzmir, Kars, Nevşehir, Şanlıurfa, Trabzon ve Van olmak üzere altı ilden 69 lise öğretmeninin katıldığı programda; eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği, kadın ve kız çocuklarının insan hakları gibi konular üzerinde duruldu. Sabancı Üniversitesi, Sabancı Vakfı, İçişleri Bakanlığı ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) ile ortaklaşa yürütülen Birleşmiş Milletler Kadınların ve Kız Çocuklarının İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Ortak Programı (BMOP) kapsamında, Sabancı Üniversitesi, 30 Haziran 4 Temmuz 2009 tarihleri arasında Mor Sertifika Programı nın üçüncüsüne ev sahipliği yaptı. yer alan Sabancı Üniversitesi nden Prof. Dr. Alev Topuzoğlu, Yrd. Doç. Dr. Huriye Arıkan, Prof. Dr. Sibel Irzık, Doç. Dr. Ayşe Betül Çelik, Yrd. Doç. Dr. Ayşe Gül Altınay, Yrd. Doç. Dr. Hülya Adak, Yrd. Doç. Dr. Deniz Tarba Ceylan, Gülayşe Koçak, Maltepe Üniversitesi nden Yrd. Doç. Dr. Beril Taşkın, Kocaeli Üniversitesi nden Doç. Dr. Ayşen Ufuk Sezgin, İstanbul Teknik Üniversitesi nden Doç. Dr. Kadriye Bakırcı, Koç Üniversitesi nden Dr. Ayşecan Terzioğlu, Ankara Üniversitesi nden Doç. Dr. Elif Ekin Akşit Vural toplumsal cinsiyet eşitliği alanındaki birikimlerini katılımcılarla paylaştılar. Toplantılarda, çeşitli sivil toplum ve basın kuruluşlarından temsilcilerin de katılımıyla toplumsal cinsiyet, kadın hakları, ders kitaplarında ve eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği, kadına yönelik şiddet ve medyada cinsiyetçilik gibi konular derinlemesine tartışıldı. Mor Sertifika Programı boyunca, gündüz oturumlarının yanı sıra; film gösterimleri, okuma tiyatrosu ve meslektaş buluşması gibi akşam etkinlikleri de düzenlendi. Programı başarıyla bitiren öğretmenler Mor Sertifikalarını aldılar. Detaylı bilgi için: ssbf/bmop Mor Sertifika Programı kapsamında Sabancı Üniversitesi öğretim görevlileri, yıl içerisinde proje illeri olan İzmir, Kars, Nevşehir, Şanlıurfa, Trabzon ve Van ı ziyaret ederek, burada lise öğretmenleri ile bir araya geldiler ve eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda çalışmalar yaptılar. Bu çalışmaların ardından, toplumsal cinsiyet konusunda daha detaylı çalışmak isteyen 69 lise öğretmeni, Sabancı Üniversitesi ne davet edildi. Bu yıl, 30 Haziran 4 Temmuz 2009 tarihlerinde Sabancı Üniversitesi Tuzla Kampüsü nde üçüncüsü gerçekleşen programın zengin eğitmen kadrosunda

8 Ortak Bir Program Birleþmiþ Milletler (BM) Kadýn ve Kýz Çocuklarýnýn Ýnsan Haklarýnýn Korunmasý ve Geliþtirilmesi Ortak Programý BMOP, Türkiye de bir çok ilki gerçekleþtirmektedir. Ortak Program, BM in 1997 yýlýndan bu yana yürüttüðü reform sürecinin, BM, kamu, sivil toplum ve özel sektör iþbirliðinin ve ortaklýðýnýn somutlaþmýþ halidir. Ortak Program, yerel ortaklarýný (yerel yönetimler ve kadýn kuruluþlarý) yaþam alanlarýný dönüþtürecek ve kadýn dostu kentleri kuracak temel aktörler olarak tanýmlar. Bu nedenle de yerel yönetimleri ve kadýn kuruluþlarýný güçlendirmeyi hedefler. Hedeflerimiz Ortak Programýn ana amacý kadýn dostu kentlerin oluþumuna destek vermektir. Bu amacýn hayata geçirilmesi için de hedeflerimiz þunlardır: 1. Kadýn ve kýz çocuklarýnýn haklarýnýn korunmasý ve geliþtirilmesi için uygun ortamýn (planlar, programlar, politikalar ve yasalar) yaratýlmasý. 2. Yerel yönetimlerin kadýn ve kýz çocuklarý için kaliteli hizmetler tasarlama ve sunma kapasitesinin geliþtirilmesi. 3. Bu konuda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluþlarýnýn ve derneklerinin kadýnerkek eþitliðini savunma, bununla ilgili kurum ve kuruluþlarla baþarýlý etkileþim saðlamalarý ve kadýn ve kýz çocuklarýnýn konumlarýný güçlendirme kapasitelerinin geliþtirilmesi. 4. Halkýn kadýn ve kýz çocuklarýnýn haklarý konusundaki bilinçlenme düzeyinin artýrýlmasý. Nedir Kadýn Dostu Kent? Neden 6 Þehir? Program hazýrlýk aþamasýnda, þehir seçimi konusunda kapsamlý bir çalýþma yapýlmýþtýr. Bir çok kriter deðerlendirildikten sonra Programýn ilk olarak Ýzmir, Kars, Nevþehir, Þanlýurfa, Trabzon ve Van þehirlerinde hayata geçirilmesine karar verilmiştir. Devlet Planlama Teþkilatý göstergeleri, yerel yönetimlerin istekliliði, diðer BM projelerinin sürdürüldüðü mekanlar ve bütçe imkanlarý illerin seçiminde belirleyici olmuþtur. Ayrýca, coðrafi farklýlýklar da deðerlendirilmeye alýnmýþtýr. BM Ortak Programý, esas olarak ulusal düzeydeki karar alýcýlar ile 6 ildeki yerel karar alýcýlarý, sivil toplum kuruluþlarý ve halký hedef kitlesi olarak görmektedir. Bu þehirler, katýlýmcý ve eþgüdümlü ve sektörlerarasý iþbirliðine öncelik veren bir yaklaþýmýn benimsenmesi ile hizmetlerin nasýl geliþtirilip çeþitlendirebileceðini, kaynaklarýn nasýl çoðaltýlabileceði ve kadýn ve kýz çocuklarýnýn yaþamlarýnýn iyileþtirilebileceðini göstermek üzere seçilmiþlerdir. Kent nüfusunun yarýsýný oluþturmalarýna raðmen kadýnlar, yerel karar alma süreçlerine tam ve eþit bir biçimde katýlamamaktadýrlar. Oysa kadýnlar seçilmiþ ve atanmýþ yerel yöneticilerin planlama ve yönetim sürecinde danýþmalarý gereken doðal ortaklardýr. Þehir planlamalarý, geleneksel olarak erkekler tarafýndan yapýlýr ve kadýnlarýn ihtiyaçlarý göz önüne alýnmaz. Oysa konut, güvenlik, ulaþým, eðitim ve saðlýk gibi alanlarda alýnan yerel kararlar, kadýnlarý doðrudan etkilemektedir. Planlamalarda nedense kadýnlarýn bir araya gelebilecekleri mekanlar, her mahalleye bir kreþ, gündüz bakýmevi vs. yapýmý düþünülmez. Örneðin iyi aydýnlatýlmamýþ sokaklar, uzak noktalara hizmet vermeyen belediye otobüsleri ve bu araçlarýn güvensiz oluþu kadýnlarýn en temel yaþama haklarýný kullanmalarýnýn önündeki engellerdir. Ayrýca kadýnlarýn þiddete uðradýklarýnda sýðýnabilecekleri mekanlar, ilgililere ulaþabilecekleri acil destek hatlarý da yine kent yönetiminin yaptýðý planlarda gözardý etmemesi gereken unsurlardýr.kentlerin kültürel, spor ve dinlence olanaklarýndan en az yararlanan gruplarýndan birini kadýnlar oluþturmaktadýr. Planlamasýnda, oluþumunda, günlük yaþamýnda kadýnlarýn aktif bir biçimde rol aldýðý KADIN DOSTU KENTLER YARATMAK ÝSTÝYORUZ. Program Ortaklarý Türkiye de faaliyet gösteren tüm Birleþmiþ Milletler Kuruluþlarý Ýçiþleri Bakanlýðý Sabancý Vakfý Ýzmir Kars Nevþehir Þanlýurfa Trabzon Van Valilikler İl Özel İdareleri Belediye Baþkanlýklarý Kadýn Kuruluþlarý Mali katkýda bulunan ülkeler Almanya Danimarka Finlandiya Fransa Ýngiltere Ýsveç Ýsviçre Kanada Norveç Kadýn Dostu Kent sloganýyla, herkesin kentin sunduðu ekonomik, sosyal ve siyasi fýrsatlardan eþit bir biçimde yararlanabilmesini amaçlýyoruz. Birleþmiþ Milletler Kadýn ve Kýz Çocuklarýnýn Ýnsan Haklarýnýn Korunmasý ve Geliþtirilmesi Ortak Programý BMOP Bülteni Sahibi: Birleþmiþ Milletler Ortak Programý Editör Nevin Þenol Yerel Koordinatörler Ýzmir Semra Ulusoy Kars Özen Karaca Nevþehir Nilgün Salmaner Þanlýurfa Tülay Yýlmaz Trabzon Sinem Mýsýrlýoðlu Van Ayþe Sargýn Adres Birlik Mahallesi 2 cadde No: 11 Çankaya ANKARA Telefon: Faks: info@bmkadinhaklari.org Web Sayfasý