ETM FAKÜLTES ÖRENCLER LE FEN-EDEBYAT FAKÜLTES MEZUNLARININ ÖRETMENLK MESLENE YÖNELK ALGILARININ KARILATIRILMASI (GAZ ÜNVERSTES ÖRNE)

Transkript

1 ETM FAKÜLTES ÖRENCLER LE FEN-EDEBYAT FAKÜLTES MEZUNLARININ ÖRETMENLK MESLENE YÖNELK ALGILARININ KARILATIRILMASI (GAZ ÜNVERSTES ÖRNE) Bülent ÖZTÜRK Okyay DOAN * Gürcü KOÇ ** Özet Bu çalmada, Gazi Eitim Fakültesi ve Fen-Edebiyat Fakültesi örencilerinin Orta Öretim Alan Tezsiz Yüksek Lisans Program öncesi ve sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alglar karlatrlmtr. Aratrmann örneklemini Eitim Bilimleri Enstitüsü tarafndan yürütülen Orta Öretim Alan Tezsiz Yüksek Lisans Program Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji, Felsefe Grubu, Tarih ve Türk Dili ve Edebiyat örencileri oluturmutur. Buna göre aratrmann örnekleminde 257 Fen Edebiyat Fakültesi mezunu, 216 Gazi Eitim Fakültesi örencisi olmak üzere toplam 473 kii yer almtr. Çalmada, aratrmaclar tarafndan gelitirilen likert tipi ölçek, kullanlmtr. Öretim becerisi, meslek tercihi ve öretmenlii yüceltme olarak isimlendirilen faktörler nda aratrma bulgularna göre, Eitim Fakültesi örencilerinin Fen-Edebiyat Fakültesi örencilerine göre meslee yönelik alglar hem Öretmenlik Meslek Bilgisi dersleri öncesinde hem de sonrasnda daha olumludur. Fen-Edebiyat Fakültesi örencilerinin öretmenlik mesleine yönelik alglarnn gelitirilmesi için Öretmenlik Meslek Bilgisi programlarnn duyusal özellikleri kazandrc nitelikte olmas gerektii sonucuna ulalmtr. Anahtar sözcükler: Öretmenlik algs, öretmenlik meslek bilgisi dersleri. Abstract In this study, the perceptions of the students of Gazi Faculty of Education (GFE) and the Faculty of Arts and Sciences (FAS) concerning the teaching profession before and after the lessons of Knowledge of Teaching Profession (KTP) are compared. The sample of the study consisted of the students attending Mathematics, Physics, Chemistry, Biology, Philosophy, History and Turkish Language and Literature Education programs. Accordingly, 257 students of the Faculty of Arts and Sciences and 216 students of Gazi Faculty of Education, with a total of 473 students, took part in the study. Likert-type scale developed by researchers was applied before the KTP lessons and after 1.5 years following the KTP lessons. According to the findings of the research, the perceptions of the students of GFE concerning the teaching profession are more positive compared to the students of the FAS both before and after the KTP lessons. At the end of the study, some recommendations are made to the students to develop more positive perceptions of teaching profession. Key words: Perception of teaching profession, lessons of knowledge of teaching profession Yazma adresi: * Ar. Gör. Okyay Doan, Gazi Üniversitesi, Eitim Bilimleri Enstitüsü, okyay@gazi.edu.tr. ** Ör. Gör. Dr. Gürcü Koç, Gazi Üniversitesi, Meslekî Eitim Fakültesi, Eitim Bilimleri Bölümü, gurkoc@gazi.edu.tr.

2 Merhum Yard. Doç. Dr. Bülent ÖZTÜRK ün aziz hatrasna ithaf olunur. Öretmenlerin çan gereklerine göre yetitirilmesi tüm toplumlarn önemli amaçlar arasnda yer almaktadr. Ülkemizde öretmen yetitirme 150 yldan fazla bir deneyime sahiptir. En son gerçekletirilen deiiklik olan ve eitim ve öretim ylndan itibaren balatlan yeniden yaplanma ile eitim fakültelerinde yer alan ve alacak olan bölümler ve öretmenlik programlar belirlenmi ve ortak programlar uygulanmaya balanmtr. Buna göre öretmenlik programlar Eitim Fakülteleri bünyesinde toplanmtr. eitim fakülteleri kapsamnda yer alan Jlköretim, Türkçe, Yabanc Diller Eitimi, Güzel Sanatlar Eitimi, Özel Eitim ve Bilgisayar ve Öretim Teknolojileri Bölümleri 4 yllk lisans eitimi ile öretmen yetitirmektedir. Orta öretim alan öretmenlii içinde yer alan Fen ve Matematik Alanlar Eitimi ile Orta Öretim Sosyal Alanlar Eitimi Bölümlerinde, 3,5 yl alan ve kültür dersleri, 1,5 yl öretmenlik meslek bilgisi dersleri verilmektedir. Ortaöretim alan öretmenlii içinde yer alan öretmenlik programlar unlardr: Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji, Felsefe, Tarih ve Türk Dili ve Edebiyat. Eitim fakülteleri orta öretime öretmen yetitiren tek kaynak deildir. Fen-Edebiyat Fakültesinden mezun olan örenciler 1,5 yl süren tezsiz yüksek lisans programn tamamlayarak ortaöretim alan öretmenlii yapabilmektedir. Baka bir deyile ortaöretim kurumlarna farkl iki kaynaktan öretmen yetitirilmektedir. Bu yeni yaplanmann olumlu yönleri yannda olumsuz yanlar da bulunmaktadr. Alandan, yani Fen Edebiyat fakültelerinden gelen örencilerin tezsiz yüksek lisans snavnda baarl olarak öretmenlik için seçilmesi ve öretmenlik meslek bilgisi programna katlmadan öretmenlik yapamamas olumlu katklar olarak düünülebilir. Daha önceki yllarda alan fakültelerinden gelen örencilerin öretmenlik formasyonu almadan öretmenlik yaptklar düünüldüünde, bu uygulamann öretmen eitiminin niteliine katkda bulunaca görülmektedir. Ancak bu program, öretmenlik gibi ciddî ve zor bir meslein 1,5 ylda kazanlabilecei düüncesinin olumasna yol açmtr (Duman, 1998: 42). Ayrca eitim fakültelerinde de, öretmenlik meslek bilgisi programnn son 1.5 yla braklmasnn, örencilerin meslei tanmalarn ve meslee yönelik olumlu alglar gelitirmesini zorlatraca, eitim süresinin uzamas nedeniyle maddî durumu iyi olmayan gençlerin meslei daha az tercih edecei vurgulanmaktadr (Aydn, 1998; Mustan, 2002). Hangi kaynaktan yetiirse yetisin öretmenler, çocuklar ve gençleri yetitirme görevinin yannda toplumsal kalknmaya da katk salamaktadr. Öretmenin sahip olduu bilgi ve beceriler eitecei örencilerin davranlarnn niteliini de etkileyecektir (Gökçe, 1999). Öretmen, örencilerin örenmesine yardmc olurken, onlarn geliim alanlarn da desteklemektedir (Romizowski, 1984). Bu görev ve sorumluluklarn yannda öretmenlik sabr, özveri ve sürekli kendini yenilemeyi gerektiren bir meslektir. Öretmenlikte baarl olma, bu meslei severek ve isteyerek yürütmeyi gerektirmektedir (Küçükahmet, 1976; Karagözolu, 1987; Tekk, 1988; Saracalolu, 1991, Saracalolu ve dierleri. 2000; Saracalolu ve dierleri 2001; Can, 1991). Öretmenlerin meslee yönelik olumlu alglar gelitirmesi, mesleini daha etkili bir biçimde yerine getirmesine yardmc olacaktr. Öretmen yetitirmedeki son yaplanmann bir sonucu olarak iki farkl fakülteden yetien öretmen adaylarnn meslee yönelik alglarnn, karlatrmal olarak aratrlmasnn önemli olduu düünülmektedir. Bu çalmada, Eitim Fakültesinde okuyan öretmen adaylar ile ve Fen-Edebiyat Fakültesinden mezun olan

3 öretmen adaylarnn meslee yönelik alglar öretmenlik meslek bilgisi dersleri öncesi ve sonrasnda karlatrmal olarak incelenmitir. Yöntem Bu aratrmada, Gazi Eitim Fakültesi (GEF) örencileri ile Fen Edebiyat Fakültesi (FEF) mezunlarnn Öretmenlik Meslek Bilgisi Dersleri (ÖMBD) öncesi ve sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alglar karlatrlmtr. Aratrmada tarama modeli kullanlmtr. Aratrmann evrenini Öretim Yl Bahar Yaryl Gazi Üniversitesi Gazi Eitim Fakültesi ve Gazi Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü Orta Öretim Alan Tezsiz Yüksek Lisans Program örencileri oluturmaktadr. Aratrmann örneklemini Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji, Felsefe, Tarih ve Türk Dili ve Edebiyat programnda okuyan örenciler oluturmutur. Buna göre aratrmann örnekleminde 257 Fen Edebiyat Fakültesi, 216 Gazi Eitim Fakültesi örencisi olmak üzere toplam 473 örenci yer almtr. Aratrmada örencilerin öretmenlik mesleine yönelik alglarn belirlemek için likert tipi ölçek kullanlmtr. Ölçek, aratrmaclar tarafndan gelitirilmitir. Örencilerin her maddeye yönelik alg düzeyini gösteren seçenekler Kesinlikle katlmyorum. (1), Katlmyorum. (2), Kararszm. (3), Katlyorum. (4) ve Tamamen katlyorum. (5) eklinde 5 li olarak derecelendirilmitir. Örencilerin her bir maddeye ilikin alglarnn belirlenmesinde bu dereceleme aynen kullanlm, alt ölçekteki bütün davranlarn ortalamas alnarak alt ölçee ilikin tutum puanlar elde edilmitir. Bütün maddelerin ortalamasnn elde edilmesinde olumsuz maddeler ters puanlanmtr. Her alt ölçee ilikin ilemler bu ortalamalar kullanlarak yaplmtr. Uzman görüü alnarak ve ön uygulama yaplarak oluturulan 55 maddelik ölçein geçerliini belirlemede faktör analizi kullanlmtr. Bu uygulamadaki veriler aratrma örneklemine benzer 256 kiilik bir gruptan elde edilmitir. Analizde.40 faktör yükü ölçüt olarak alnm ve bu yükün altnda kalan maddeler ölçee alnmamtr. Bu uygulama sonucunda 25 madde ölçekten çkarlm ve 20 madde ölçee alnmtr. Varimax dönütürme teknii kullanlarak yaplan analiz sonucunda öz deeri 1 in üzerinde olan 3 faktör belirlenmitir. Bu faktörler maddelerin ölçtüü özellikler dikkate alnarak 1) Öretim becerisi, 2) Meslek tercihi ve 3) yüceltme olarak isimlendirilmitir. Bu üç faktör toplam varyansn 52,68 ini açklamaktadr. Maddelerin faktör yükleri ortalama.55 düzeyindedir. Rotasyon yaplmam hâliyle ölçek güçlü bir tek faktör vermektedir. Bu nedenle ölçek hem üç faktör hem de tek faktör olarak incelenmitir. Alt ölçeklerin iç tutarllk katsays Cronbach Alpha ile belirlenmi; birinci faktör.64, ikinci faktör.80, üçüncü faktör.67 ve ölçein tümü için.78 bulunmutur. Bu analiz sonuçlarna göre ölçek geçerli ve güvenilir olarak kullanlabilecek düzeydedir. Ölçek geçerli ve güvenilir olduu için ölçein, örencilerin öretmenlik mesleine yönelik alglarn belirlemede de kullanlabileceine karar verilmitir. Veriler, ölçein örencilere aratrmaclar tarafndan ÖMB dersleri öncesinde ve sonrasnda (1,5 yl sonra) uygulanmas ile elde edilmitir. Baka bir deyile ölçek, eitim fakültesi örencilerine 3,5 yllk eitimlerini tamamlayp ÖMB derslerini almadan önce ve aldktan sonra; benzer biçimde Fen Edebiyat Fakültesi mezunu olup Eitim Bilimleri Enstitüsüne kayt yaptran öretmen adaylarna ÖMB derslerini almadan önce ve aldktan sonra uygulanmtr. Verilerin analizinde SPSS paket program kullanlmtr. Her maddeye yönelik alg düzeylerini saptamada ortalama ve standart sapma, gruplar arasndaki karlatrmalarda t testi ve tek yönlü varyans analizi kullanlmtr. Ölçekte yer alan aralklarn eit olduu (4/5) varsaymndan hareket edilerek, seçeneklere ilikin snrlar aadaki gibi belirlenmitir:

4 Snr Seçenek (5) Tamamen katlyorum. (4) Katlyorum. (3) Kararszm. (2) Katlmyorum. (1) Kesinlikle katlmyorum. Aratrmann temel amac Gazi Eitim Fakültesi ve Fen Edebiyat Fakültesi örencilerinin Öretmenlik Meslek Bilgisi program öncesi ve sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alg düzeylerini ortaya koymaktr. Bu amaca ulamak için u alt problemlere yant aranmtr: 1. GEF ile FEF örencilerinin ÖMB program öncesi ve sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alglar arasnda anlaml bir farkllk var mdr? 2. GEF ile FEF örencilerinin öretmenlik mesleine yönelik alglar ÖMB program öncesinde ve sonrasnda farkllk göstermekte midir? 3. Örencilerin ÖMB program öncesi ve sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alglar cinsiyetlerine göre farkllk göstermekte midir? 4. Örencilerin ÖMB program öncesi ve sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alglar bulunduklar fakülteye ve bilim dallarna göre farkllk göstermekte midir? 5. Fakülte ayrm yaplmakszn örencilerin ÖMB program öncesi ve sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alglar bilim dallarna göre farkllk göstermekte midir? 6. FEF örencilerinin ÖMB program öncesi ve sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alglar bilim dallarna göre farkllk göstermekte midir? 7. GEF örencilerinin ÖMB program öncesi ve sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alglar bilim dallarna göre farkllk göstermekte midir? Bulgular Her iki fakülteden aratrmaya alnan bilim dallar ve örenci saylar aada sunulmutur: Tablo 1. Ara8t9rmaya Al9nan Ö:renci Say9lar9 Bölüm GEF FEF TOPLAM Matematik Fizik Kimya Biyoloji Felsefe Tarih Türk D. ve Ed Toplam

5 Tablo 2. Fen Edebiyat ve E:itim Fakültesi Ö:rencilerinin Ö:retmenlik Meslek Bilgisi Dersleri Öncesi ve Sonras9nda Ö:retim Becerisine Yönelik Alg9lar9n9n Kar89la8t9r9lmas9 UYGULAMA ÖNCES UYGULAMA SONRASI MADDE Fakülte N X S t p N X S t p Öretim becerisi ancak, Fen-Ed öretmenlik meslek bilgisi Eitim dersleri ile kazandrlabilir. Öretim becerisi bir aylk kursla Fen-Ed etkin bir ekilde kazandrlabilir. Eitim Öretim becerisi 1,5 ylda etkili Fen-Ed bir ekilde düzenlenmi bir Eitim programla kazandrlabilir. Öretim becerisinin hizmet Fen-Ed öncesinde kazandrlmasna gerek Eitim yoktur. Öretmenlik formasyonu Fen-Ed olmayanlar öretmenlik Eitim yapmamaldr. Öretmenlik formasyonu olmadan Fen-Ed da öretmenlik yaplabilir. Eitim Öretmenlik formasyonu eitim Fen-Ed almadan deneyimle Eitim kazandrlabilir. Fen-Ed Toplam Eitim Tablo 2 de Fen Edebiyat ile Gazi Eitim Fakültesi örencilerinin ÖMB program öncesi ve sonrasnda öretim becerisine ilikin alglar karlatrlmtr. Öretim becerisinin kazanlmasnda ÖMB derslerinin gerekliliine ilikin üç olumlu, dört olumsuz madde bulunmaktadr. ÖMB dersleri öncesinde ve sonrasnda Fen Edebiyat Fakültesi ve Gazi Eitim Fakültesi örencilerinin öretim becerisine yönelik alglar arasnda ayr ayr tüm maddeler ve toplam ortalamalar açsndan.01 düzeyinde anlaml farkllklar bulunmaktadr. Buna göre GEF örencilerinin hem uygulama öncesinde hem de uygulama sonrasnda olumlu madde ortalamalar FEF örencilerinin ortalamalarndan daha yüksek, olumsuz maddelerdeki ortalamalar ise FEF örencilerinin ortalamalarndan daha düüktür. Baka bir deyile GEF örencilerinin öretim becerisine yönelik alglar FEF örencilerinden daha olumludur. Özelikle öretmenlik formasyonu olmadan öretmenlik yaplabilecei görüü açsndan iki grup arasnda anlaml bir farkllk bulunmaktadr (ÖMB dersleri öncesinde; FEFx=2.46, GEFx= 1.31; t=12.43; p<.01; ÖMB dersleri sonrasnda; FEFx=2.12, GEFx=1.33, t=8.08; p<.01).

6 Tablo 3- Fen Edebiyat ve Gazi E:itim Fakültesi Ö:rencilerinin Ö:retmenlik Meslek Bilgisi Dersleri Öncesi ve Sonras9nda Meslek Tercihine Yönelik Alg9lar9n9n Kar89la8t9r9lmas9 MADDE Fakülte UYGULAMA ÖNCES UYGULAMA SONRASI N X S t p N X S t p Öretmenlik mesleini tercih ettiim Fen-Ed için çok memnunum. Eitim Vu anda üniversite snavna giriyor Fen-Ed olsam, gönüllü olarak öretmenlik Eitim mesleini tercih ederim. J bulamayacam endiesiyle Fen-Ed öretmenlii seçtim. Eitim n gelecek nesilleri Fen-Ed yetitirmedeki etkisi beni bu meslee Eitim balyor. Gelecekte alternatif bulabilirsem Fen-Ed meslekten hemen ayrlrm. Eitim skc ve monoton bir i Fen-Ed olarak düünüyorum. Eitim Toplam Fen-Ed Eitim Tablo 3 incelendiinde FEF örencileri GEF örencilerine göre ÖMB dersleri öncesinde, öretmenlik mesleini tercih ettii için daha fazla memnunluk duyduunu ve tekrar üniversite snavna girmesi durumunda öretmenlik mesleini seçeceini belirtmitir. Gruplar arasndaki fark, FEF örencileri lehine.01 düzeyinde anlamldr. Meslek tercihi ile ilgili dier maddelerin ortalamalar birbirine oldukça yakndr. ÖMB dersleri sonrasnda ise GEF örencilerinin meslek tercihine ilikin alglarnn FEF örencilerine göre daha olumlu olduu görülmektedir. GEF örencilerinin Öretmenlik mesleini seçmekten dolay mutlu olma ve öretmenliin gelecek nesilleri yetitirmedeki etkisinin meslee ball artrmas maddelerine ilikin ortalamalar ve madde ortalamalar toplam FEF örencilerine göre anlaml derecede yüksektir. Bunun yannda GEF örencilerinin Gelecekte alternatif bulabilirsem meslekten hemen ayrlrm. ve skc ve monoton bir i olarak düünüyorum. maddelerine ilikin alglar FEF örencilerinin alglarna göre anlaml derecede daha düüktür.

7 Tablo 4. Fen Edebiyat ve Gazi E:itim Fakültesi Ö:rencilerinin Ö:retmenlik Meslek Bilgisi Dersleri Öncesi ve Sonras9nda Ö:retmenli:i Yüceltmeye Yönelik Alg9lar9n9n Kar89la8t9r9lmas9 MADDE Fakülte UYGULAMA ÖNCES UYGULAMA SONRASI N X S t p N X S t p toplumdaki Fen-Ed statüsüyle deil, kazandrdklaryla yücelen bir Eitim meslek olarak görüyorum., seviyesi yüksek ve Fen-Ed entelektüel bir meslek olarak Eitim görüyorum. Öretmenlik bir i olarak deil, Fen-Ed benimseyerek yaplmas gereken Eitim bir meslek olarak düünülmelidir. Öretmenlik en kutsal meslektir. Fen-Ed Eitim n sorumluluu dier Fen-Ed mesleklerden daha fazladr. Eitim Öretmenlik meslekten çok bir Fen-Ed sanattr. Eitim sanat yönü arlkl Fen-Ed bir i olarak görüyorum. Eitim Toplam Fen-Ed Eitim Tablo 4 te örencilerin Yüceltme boyutuna verdikleri yantlarn ortalamalar yer almaktadr. ÖMB dersleri öncesinde yaplan karlatrmada GEF örencileri, FEF örencilerine göre öretmenliin kutsal bir meslek olduuna daha fazla inanmakta, öretmenlii sorumluluu fazla olan bir meslek olarak görmekte ve öretmenlii bir sanat olarak deerlendirmektedir. ÖMB program sonrasnda öretmenlii yüceltme boyutunun ortalamas açsndan gruplar arasnda.01 düzeyinde anlaml bir farkllk vardr. Baka bir deyile GEF örencileri FEF örencilerine göre öretmenlii daha fazla yüceltmektedir. GEF örencilerinin öretmenliin benimseyerek yaplmas gerektiine ve öretmenlikten çok bir sanat olduuna ilikin alglar FEF örencilerinden daha olumludur. Her iki grubun öretmenlii yüceltme boyutuna ilikin ortalamalar oldukça olumlu olmakla birlikte, GEF örencilerin alglar anlaml derecede daha yüksektir. Benzer biçimde GEF örencilerinin öretmenlik mesleine yönelik genel alglar hem ÖMB program öncesinde hem de sonrasnda FEF örencilerinden daha olumludur.

8 Tablo 5- Gruplar9n Ö:retim Becerisine Yönelik Alg9lar9n9n Ön ve Son Uygulama Aç9s9ndan Kar89la8t9r9lmas9 MADDE Öretim becerisi ancak, öretmenlik meslek bilgisi dersleri ile kazandrlabilir. Öretim becerisi bir aylk kursla etkin bir ekilde kazandrlabilir. Öretim becerisi 1,5 ylda etkili bir ekilde düzenlenmi bir programla kazandrlabilir. Öretim becerisinin hizmet öncesinde kazandrlmasna gerek yoktur. Öretmenlik formasyonu olmayanlar öretmenlik yapmamaldr. Öretmenlik formasyonu olmadan da öretmenlik yaplabilir. Öretmenlik formasyonu eitim almadan deneyimle kazandrlabilir. Toplam Uygulama FEN-EDEBYAT FAKÜLTES GAZ ETM FAKÜLTES N X S t p N X S t p Ön Son Ön Son Ön Son Ön Son Ön Son Ön Son Ön Son Ön Son Tablo 5 te FEF ile GEF örencilerinin ÖMB dersleri öncesi ve sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alglar arasnda bir fark olup olmad baml gruplar için t testi ile karlatrlmtr. FEF örencilerinin öretim becerisinin bir aylk kursla kazandrlabilecei, formasyon olmadan da öretmenlik yaplabilecei ve formasyonun deneyimle kazanlabilecei maddelerine ilikin görülerinin ÖMB dersleri sonrasnda öncesine göre anlaml biçimde azald baka bir deyile daha olumlu olduu görülmektedir. Benzer biçimde FEF örencileri ÖMB dersleri sonrasnda formasyonu olmayanlarn öretmenlik yapmamas gerektii görüüne daha fazla katlmtr. Grubun toplam ortalamas da ÖMB dersleri sonrasnda öncesine göre anlaml biçimde artmtr. GEF örencilerinin görüleri incelendiinde öretim becerisinin ancak formasyonla ve 1,5 ylda etkili bir biçimde kazandrlabilecei maddelerinin ÖMB dersleri sonrasnda öncesine göre anlaml biçimde

9 artt görülmütür. GEF örencilerinin toplam ortalamas da ÖMB dersleri sonrasnda öncesine göre,05 düzeyinde farkllk göstermitir. Tablo 6. Gruplar9n Meslek Tercihine Yönelik Alg9lar9n9n Ön ve Son Uygulama Aç9s9ndan Kar89la8t9r9lmas9 FEN-EDEBYAT FAKÜLTES GAZ ETM FAKÜLTES MADDE Uygulama N X S t p N X S t p Öretmenlik mesleini tercih ettiim için çok memnunum. Son Vu anda üniversite snavna giriyor olsam, gönüllü olarak Ön öretmenlik mesleini tercih ederim. Son J bulamayacam endiesiyle Ön öretmenlii seçtim. Son Ön n gelecek Ön nesilleri yetitirmedeki etkisi Son beni bu meslee balyor. 1.0 Gelecekte alternatif Ön bulabilirsem meslekten hemen ayrlrm. Son skc ve Ön monoton bir i olarak Son düünüyorum. 2 Ön Toplam Son Tablo 6 da gruplarn meslek tercihine yönelik alglarnn ÖMB dersleri öncesinde ve sonrasnda farkllk gösterip göstermedii yer almaktadr. Tabloya göre FEF örencilerinin ÖMB dersleri sonrasnda, öretmenlii skc bir i olarak düünmelerinin artt dikkati çekmektedir. ÖMB program öncesinde ve sonrasnda alg ortalamas Katlmyorum. düzeyinde olmakla birlikte, art,01 düzeyinde anlamldr. GEF örencileri ise ÖMB dersleri sonrasnda öncesine göre öretmenlii seçtii için daha fazla memnuniyet duyduunu, gelecek nesilleri yetitirmenin kendisini meslee daha fazla baladn ve alternatif bulursa meslekten ayrlmayacan belirtmektedir. ÖMB dersleri öncesi ve sonras arasnda fark olmamakla birlikte,

10 GEF örencilerinin meslei tercih etme ortalamalarnn ÖMB dersleri sonrasnda artt, FEF örencilerinin alg ortalamalarnn azald görülmektedir. Tablo 7. Gruplar9n Ö:retmenli:i Yüceltmeye Yönelik Alg9lar9n9n Ön ve Son Uygulama Aç9s9ndan Kar89la8t9r9lmas9 MADDE Uygulama FEN-EDEBYATFAKÜLTES GAZ ETM FAKÜLTES N X S t p N X S t p toplumdaki statüsüyle Ön deil,kazandrdklaryla yücelen bir Son meslek olarak görüyorum., seviyesi yüksek ve Ön entelektüel bir meslek olarak Son görüyorum. Öretmenlik bir i olarak deil, Ön benimseyerek yaplmas gereken bir Son meslek olarak düünülmelidir. Öretmenlik en kutsal meslektir. Ön Son n sorumluluu dier Ön mesleklerden daha fazladr. Son Öretmenlik meslekten çok bir Ön sanattr. Son sanat yönü arlkl Ön bir i olarak görüyorum. Son Toplam Ön Son Tablo 7 ye göre FEF örencilerinin öretmenlii kazandrdklaryla yücelen bir meslek görme maddesine ilikin ortalamalarnn ÖMB dersleri sonrasnda öncesine göre anlaml biçimde azald, öretmenlii bir sanat olarak görme maddelerine yönelik ortalamalarnn ise anlaml biçimde artt görülmektedir. Benzer biçimde GEF örencileri de ÖMB dersleri sonrasnda öretmenliin bir sanat olduu görüüne daha fazla katlmakta, öretmenlii seviyesi yüksek bir meslek olarak görmektedir. GEF örencilerinin ÖMB dersleri sonrasnda öncesine göre öretmenlii yüceltme alt boyutuna ilikin toplam ortalamalar anlaml düzeyde daha yüksektir. Genel toplam açsndan yaplan karlatrmada ise, FEF örencilerinin alglarnn ÖMB öncesi ve sonrasnda deimedii ve Katlyorum. düzeyinde olduu görülmektedir. GEF örencilerinin alglar ÖMB program sonrasnda, öncesine göre anlaml biçimde artmtr. Art anlaml olmakla birlikte, örencilerin her iki uygulamada da alg ortalamalar Katlyorum. düzeyinde kalmtr.

11 Tablo 8. Ö:rencilerin Ö:retmenlik Alg9lar9n9n Cinsiyetlerine Göre Kar89la8t9r9lmas9 Ö:retmenlik UYGULAMA ÖNCES UYGULAMA SONRASI Cinsiyet Alg9s9 N X S t p N X S t p Öretim Becerisi Kadn Erkek Meslek Tercihi Kadn Erkek Kadn Yüceltme Erkek Toplam Kadn Erkek Tablo 8 e göre ÖMB dersleri öncesinde öretim becerisi, meslek tercihi ve toplam ortalama açsndan kz örencilerle erkek örenciler arasnda.05 düzeyinde anlaml farkllklarn olduu görülmütür. Baka bir deyile kz örencilerin öretmenlik mesleine yönelik alglar ÖMB dersleri öncesinde erkek örencilerden daha olumludur. Benzer biçimde kz örenciler ÖMB dersleri sonrasnda da erkek örencilere göre daha olumlu alglara sahip olmakla birlikte bu farkllk anlaml deildir. Hem kz hem de erkek örencilerin öretmenlii yüceltme ortalamalarnn dier alt ölçeklerin ortalamasndan daha yüksek olmas da dikkat çekicidir. Genel ortalamaya göre, kz ve erkek örencilerin ÖMB program öncesinde ve sonrasnda meslee yönelik alglar olumludur. Tablo 9. Ö:rencilerin Ö:retmenlik Alg9lar9n9n Bilim Dallar9na ve Bulunduklar9 Fakülteye Göre Kar89la8t9r9lmas9 Bilim Dal9 Alg9 Fakülte UYGULAMA ÖNCES UYGULAMA SONRASI N X S t p N X S t p Öretim Becerisi Fen-Ed Eitim Fen-Ed Meslek Tercihi Matematik Eitim Fen-Ed Yüceltme Eitim Genel Fen-Ed Eitim Fizik Fen-Ed Öretim Becerisi Eitim Meslek Tercihi Fen-Ed Eitim Fen-Ed Yüceltme Eitim Genel Fen-Ed

12 Kimya Biyoloji Felsefe Grubu Tarih Türk Dili ve Edebiyat Eitim Öretim Becerisi Fen-Ed Eitim Meslek Tercihi Fen-Ed Eitim Fen-Ed Yüceltme Eitim Genel Fen-Ed Eitim Öretim Becerisi Fen-Ed Eitim Meslek Tercihi Fen-Ed Eitim Fen-Ed Yüceltme Eitim Genel Fen-Ed Eitim Öretim Becerisi Fen-Ed Eitim Meslek Tercihi Fen-Ed Eitim Fen-Ed Yüceltme Eitim Fen-Ed Genel Eitim Fen-Ed Öretim Becerisi Eitim Fen-Ed Meslek Tercihi Eitim Fen-Ed Yüceltme Eitim Genel Fen-Ed Eitim Öretim Becerisi Fen-Ed Eitim Meslek Tercihi Fen-Ed Eitim Fen-Ed Yüceltme Eitim Genel Fen-Ed Eitim Tablo 9 da farkl bilim dallarndaki örencilerin öretmenlik mesleine yönelik alglar fakülteye göre karlatrlmtr. ÖMB dersleri öncesinde GEF Fizik, Felsefe Grubu ve Türk Dili ve Edebiyat nin

13 FEF bölümlerine göre öretim becerisi alg ortalamalar.05 düzeyinde anlaml biçimde yüksektir. Benzer biçimde GEF Matematik ve Tarih nin FEF bölümlerine göre öretim becerisi ve toplam ortalama açsndan daha fazla ortalamaya sahiptir. GEF Kimya nin FEF bölümlerine göre tüm alt boyutlar ve toplam ortalama puan, GEF Biyoloji nin FEF bölümlerine göre tüm alt boyut puanlar anlaml biçimde yüksektir. Özellikle GEF Kimya nin öretmenlik mesleine yönelik alglarnn daha olumlu olduu görülmektedir. Genel olarak bakldnda ise ÖMB dersleri öncesinde GEF örencilerinin alglar daha olumludur. ÖMB dersleri sonrasnda GEF Felsefe Grubu ve Türk Dili ve Edebiyat nin FEF bölümlerine göre öretim becerisi alt boyutu açsndan, GEF Fizik ve Kimya nin FEF bölümlerine göre öretim becerisi ve toplam puan açsndan,05 düzeyinde anlaml biçimde yüksek ortalamaya sahip olduu görülmektedir. GEF Matematik ve Türk Dili ve Edebiyat ise FEF bölümlerine göre tüm alt boyutlar ve toplam puan açsndan, GEF Biyoloji öretim becerisi, öretmenlii yüceltme alt boyutlar ve toplam puan açsndan daha fazla ortalamaya sahiptir. ÖMB dersleri öncesinde olduu gibi ÖMB dersleri sonrasnda da GEF örencilerinin öretmenlie yönelik alglar daha olumludur. Tablo 10 da fakülte ayrm yaplmadan örencilerin bilim dallarna göre meslee yönelik alglar karlatrlmtr. ÖMB dersleri öncesinde öretim becerisi alt boyutu açsndan gruplar arasnda,01 düzeyinde anlaml farkllklarn olduu görülmütür. Matematik ile Kimya ve Felsefe Grubu ; Kimya ile Tarih ve Türk ve Dili Edebiyat ; Felsefe Grubu ile Türk Dili ve Edebiyat arasnda anlaml farkllklar vardr. En yüksek ortalama kimya öretmenliine, en düük ortalama ise Türk Dili ve Edebiyat ne aittir. ÖMB dersleri sonrasnda da gruplar arasnda anlaml farkllklar vardr. Tarih nin ÖMB dersleri sonrasnda ortalamalar yükseldii için yine en yüksek ortalamaya sahip Kimya ile arasnda anlaml bir farkllk çkmamtr.

14 Tablo 10. Ö:rencilerin Ö:retmenlik Alg9lar9n9n (Toplam) Bilim Dallar9na Göre Kar89la8t9r9lmas9 Alg9 Öretim Becerisi Meslek Tercihi Yüceltme Toplam Bilim Dal9 UYGULAMA ÖNCES UYGULAMA SONRASI N X S F p Fark N X S F p Fark Matematik Fizik Kimya , Biyoloji , Felsefe , Tarih , Türk Dili Edebiyat Toplam Matematik Fizik Kimya Biyoloji Felsefe Tarih Türk Dili Edebiyat Toplam Matematik Fizik Kimya , Biyoloji , Felsefe , Tarih , Türk Dili Edebiyat Toplam Matematik Fizik , Kimya , Biyoloji , Felsefe , Tarih , Türk Dili Edebiyat 4-5, Toplam , 1-5, 3-7, , 2-4, 3-4, , 4-6 ÖMB dersleri öncesinde meslek tercihi açsndan en yüksek ortalama Kimya nin, en düük ortalama ise Biyoloji nindir. Bu iki grup arasndaki fark,01 düzeyinde anlamldr. ÖMB dersleri sonrasnda ise gruplar arasnda anlaml bir farkllk yoktur. ÖMB dersleri öncesi ve sonrasnda öretmenlii yüceltme boyutu açsndan gruplar arasnda.01 düzeyinde anlaml farkllklar vardr. ÖMB dersleri öncesinde,

15 Kimya ile Matematik, Biyoloji, Tarih, Türk Dili ve Edebiyat ile Felsefe Grubu ve Tarih arasnda farkllklar vardr. ÖMB dersleri sonrasnda ise Matematik, Fizik, Kimya ve Tarih ile Biyoloji arasnda anlaml farkllklar bulunmaktadr. Toplam ortalamalar karlatrldnda ÖMB dersleri öncesi ve sonrasnda gruplar arasnda anlaml farkllklarn olduu görülmektedir. Kimya ile Matematik, Fizik, Biyoloji, Tarih ve Türk Dili ve Edebiyat arasnda; Felsefe Grubu ile Biyoloji ve Türk Dili ve Edebiyat arasnda farkllklar vardr. ÖMB dersleri sonrasnda ise Kimya ve Tarih ile Biyoloji arasnda fark vardr. Genel olarak bakldnda Kimya nin meslee yönelik algsnn daha yüksek, Biyoloji ve Türk Dili ve Edebiyat nin alglarnn daha düük olduu görülmektedir. Tablo 11 de FEF örencilerinin bilim dallarna göre öretmenlik mesleine yönelik alglar karlatrlmtr. ÖMB dersleri öncesi ve sonrasnda öretim becerisi boyutu açsndan gruplar arasnda,01 düzeyinde anlaml farkllklar vardr. ÖMB dersleri öncesinde Kimya ile Matematik, Felsefe, Tarih ve Türk Dili ve Edebiyat bölümleri arasnda; Biyoloji ile Türk Dili ve Edebiyat arasnda; Felsefe Grubu ile Tarih ve Türk Dili ve Edebiyat arasnda farkllklar bulunmaktadr. ÖMB dersleri sonrasnda Kimya ile Matematik ve Türk Dili ve Edebiyat ; Felsefe Grubu ile Matematik ve Türk Dili ve Edebiyat arasnda farkllklar bulunmaktadr. Meslek tercihi açsndan ÖMB dersleri öncesi ve sonrasnda gruplar arasnda farkllk yoktur. ÖMB dersleri sonrasnda en yüksek ortalama Türk Dili ve Edebiyat, en düük ortalama biyoloji bölümüne aittir.

16 Tablo 11- Fen Edebiyat Fakültesi Ö:rencilerinin Ö:retmenlik Alg9lar9n9n Bilim Dallar9na Göre Kar89la8t9r9lmas9 Alg9 Öretim Becerisi Meslek Tercihi Yüceltme Toplam Bilim Dal9 UYGULAMA ÖNCES UYGULAMA SONRASI N X S F p Fark N X S F p Fark Matematik Fizik , Kimya , Biyoloji , Felsefe , Tarih , Türk Dili Edebiyat , Toplam Matematik Fizik Kimya Biyoloji Felsefe Tarih Türk Dili Edebiyat Toplam Matematik Fizik Kimya Biyoloji Felsefe Tarih Türk Dili Edebiyat Toplam Matematik Fizik Kimya , Biyoloji , Felsefe , Tarih Türk Dili Edebiyat Toplam , 1-5, 3-7, , 4-2, 4-3, 4-5, 4-6, 4-7 yüceltme boyutuna yönelik alglar karlatrldnda, ÖMB dersleri öncesi ve sonrasnda gruplar arasnda anlaml farkllklarn olduu görülmektedir. ÖMB dersleri öncesinde felsefe ve biyoloji

17 bölümleri arasnda; ÖMB dersleri sonrasnda ise Matematik, Fizik, Kimya, Felsefe Grubu, Tarih ve Türk Dili ve Edebiyat ile Biyoloji arasnda anlaml farkllk vardr. ÖMB dersleri sonrasnda Biyoloji nin en düük ortalamaya sahip olduu görülmektedir. Toplam puan açsndan karlatrma yapldnda; ÖMB dersleri öncesinde gruplar arasnda anlaml farkllklar olduu görülmektedir. Buna göre Kimya ile Tarih ; Felsefe Grubu ile Matematik ; Tarih ile Türk Dili ve Edebiyat arasnda farkllk vardr. ÖMB dersleri sonunda toplam ortalamalara bakldnda; Kimya nin en olumlu, Biyoloji nin ise en olumsuz algya sahip olduu görülmektedir. FEF örencilerinin ÖMB dersleri öncesi ve sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alglar ayn düzeydedir (X= 3,72; Katlyorum.). ÖMB program öncesinde gruplar arasnda oluan farkllklar, ÖMB sonrasnda da devam etmektedir. Baka bir deyile, ÖMB program öncesinde öretmenlie yönelik alglar açsndan bilim dallar arasnda oluan farkllklar, ÖMB program sonrasnda da söz konusudur. GEF örencilerinin öretmenlik meslek algs bilim dallarna göre karlatrlmtr. Buna göre tüm alt boyutlarda ÖMB dersleri öncesinde gruplar arasnda anlaml farkllklarn bulunduu, ÖMB dersleri sonrasnda anlaml olmamakla birlikte bu farkllklarn azald görülmektedir. Öretim becerisi açsndan Kimya, Felsefe Grubu ve Tarih ile Türk Dili ve Edebiyat arasnda; öretmenlii yüceltme boyutu açsndan Kimya ile Matematik, Fizik, Biyoloji, Tarih ve Türk Dili ve Edebiyat arasnda; toplam puan açsndan yine Kimya ile Biyoloji dndaki dier öretmenlikler arasnda anlaml farkllklar vardr. Kimya nin alglarnn daha olumlu, Biyoloji ile Türk Dili ve Edebiyat nin alglarnn ise daha olumsuz olduu görülmektedir. Meslek tercihi açsndan ise ÖMB dersleri öncesinde, Kimya ile Biyoloji ve Türk Dili ve Edebiyat ; ÖMB dersleri sonrasnda Tarih ile Biyoloji arasnda anlaml farkllklar vardr. Toplam ortalamaya göre, GEF örencilerinin ÖMB program öncesinde ve sonrasnda ÖMB yönelik alglarnn anlaml biçimde artt, bilim dallar alglamalar arasndaki farkllklarn azald anlalmaktadr. Ancak arta ramen, ortalamalar ÖMB program öncesi ve sonrasnda Katlyorum. düzeyindedir.

18 Tablo 12. Gazi E:itim Fakültesi Ö:rencilerinin Ö:retmenlik Alg9lar9n9n Bilim Dallar9na Göre Kar89la8t9r9lmas9 Alg9 Öretim Becerisi Meslek Tercihi Yüceltme Toplam Bilim Dal9 UYGULAMA ÖNCES UYGULAMA SONRASI N X S F p Fark N X S F p Fark Matematik Fizik Kimya Biyoloji , Felsefe , Tarih Türk Dili Edebiyat Toplam Matematik Fizik Kimya Biyoloji , Felsefe Tarih Türk Dili Edebiyat Toplam Matematik Fizik Kimya , Biyoloji , Felsefe , Tarih , Türk Dili Edebiyat Toplam Matematik Fizik Kimya , Biyoloji , Felsefe , Tarih , Türk Dili Edebiyat Toplam

19 Tart98ma Öretmen adaylarnn meslee yönelik alglarnn karlatrld bu aratrmada, Fen-Edebiyat Fakültesi mezunlar için düzenlenen Orta Öretim Alan Program ile Gazi Eitim Fakültesinde uygulanan programn meslee yönelik alglar ne derece etkileyebildii karlatrmal olarak ortaya konulmaya çallmtr. Gruplarn öretmenlik mesleine yönelik alglar karlatrldnda, GEF örencilerinin öretim becerisine ilikin alglarnn ÖMB program öncesinde ve sonrasnda FEF örencilerinden daha yüksek olduu görülmektedir. tercih etme ve yüceltme boyutlar açsndan ÖMB program öncesinde gruplar arasnda farkllk yokken, ÖMB program sonrasnda GEF örencileri lehine anlaml farklln olduu anlalmaktadr. Bu bulgulara dayanarak GEF örencilerinin, meslee yönelik alglarnn özellikle ÖMB program sonrasnda FEF örencilerine göre daha yüksek olduu söylenebilir. Gruplarn öretim becerisine yönelik alglar incelendiinde; FEF örencilerinin ÖMB dersleri öncesinde öretim becerisinin gerekliliine yönelik alglarnn kararszlk düzeyinde kald (X=3,25), GEF örencilerinin ise öretim becerisinin gerekliliine katldklar (X=3,80) görülmektedir. ÖMB program sonrasnda öretim becerisine ilikin FEF örencilerinin alglar yine kararszlk düzeyinde (X=3,38), GEF örencilerinin alglar yine Katlyorum. düzeyinde (X=3,91) kalmtr. Baka bir deyile ÖMB program örencilerin öretim becerisi alglarn,05 düzeyinde artrmakla birlikte, alglarn ÖMB program öncesindeki düzeylerde kalmas dikkat çekici bulunmutur. Örencilerin görülerinin ÖMB program sonunda daha olumlu olmas beklenirdi. Özellikle FEF örencilerinin öretmenlik için öretim becerisinin gerekliliine ilikin ortalamalarnn kararszlk düzeyinde kalmas düündürücüdür. Aratrmaya göre GEF örencileri meslek tercihinden daha fazla memnun olduunu ifade etmitir. Ayrca her iki gruptaki öretmen adaylarna göre, gelecek nesilleri yetitirme fikri kendilerini meslee daha fazla balamaktadr. FEF ve GEF örencilerinin ÖMB dersleri öncesinde öretmenlii skc ve monoton bulma ortalamalar ayn (Katlmyorum.) düzeyde iken, ÖMB dersleri sonrasnda FEF örencilerinin meslei daha skc ve monoton bulduklar görülmütür. FEF örencilerinin öretmenlii skc bir i olarak görmemelerinin yannda, bu maddeye ilikin ortalamalarnn ÖMB program sonunda artmas ilginçtir. tercih etme boyutunun genel ortalamasna bakldnda, FEF örencilerinin ortalamalarnn ÖMB program öncesinde ve sonrasnda ayn kald, GEF örencilerinin ortalamalar arasnda anlaml bir fark olmakla birlikte, alg ortalamasnn ayn düzeyde kald (Katlyorum.) anlalmaktadr. Bulgulara göre, i bulma güvencesi nedeniyle bu meslein tercih edilme durumu, öretmen adaylar tarafndan çok fazla dikkate alnmamtr. Ayrca örenciler baka bir i bulunca meslekten ayrlma görüüne de pek fazla katlmamlardr. Bu konuda yaplan dier çalmalarda farkl sonuçlar ortaya çkmtr. Oktay tarafndan yaplan bir aratrmada öretmenlik sertifikas programna bavuru yapan üniversite mezunlarnn %36,1 inin i güvencesini düünerek öretmenlik mesleine yöneldii görülmütür. 346 snf öretmeni üzerinde yaplan baka bir aratrmada ise, öretmen adaylarnn bete birinin bu meslei mezun olduktan sonra yapmak istemedii, % 54,6 s da baka bir seçenekleri olsayd öretmenlik mesleini seçmeyeceklerini belirttikleri bulunmutur (Gökçe, 2001). Bu aratrmann sonuçlar daha ümit verici niteliktedir. Örencilerin öretmenlii yalnzca bir i olarak görmemeleri ve meslee deer vermeleri sevindiricidir. Benzer biçimde

20 Semerci (1999) tarafndan yaplan bir aratrmada Frat Üniversitesi Teknik Eitim Fakültesi öretmen adaylarnn meslee yönelik tutumlarnn oldukça olumlu olduu bulunmutur. yüceltme açsndan yaplan incelemelerde ise, hem FEF hem de GEF örencilerinin alglar oldukça olumlu olmakla birlikte, ÖMB dersleri sonrasnda GEF örencileri lehine anlaml farkllklar vardr. Bu bulgunun sonucunda FEF ve GEF örencilerinin öretmenlii tercih nedenlerinin daha ayrntl aratrlmas gerektii düünülmütür. Çünkü eitim fakültesine giren örenciler, öretmen olma düüncesiyle yüksek öretimine balamaktadr. FEF örencileri ise lisans eitimleri sonunda buna karar vermekte ve tezsiz yüksek lisans programna bavuru yapmaktadr. FEF örencilerinin mesleiyle ilgili baka alanlarda çalmak yerine öretmenlii tercih etmesi, i bulma kaygsyla böyle bir seçim yapm olabilecekleri düüncesini akla getirmektedir. Ayrca bulgulara göre, FEF örencilerinin ÖMB program öncesinde J bulma kaygsyla bu ii seçtim. maddesine katlma ortalamalar (X=2,54) kararszlk düzeyinde olmamakla birlikte, bu düzeye oldukça yakndr. J bulma kaygs öretmen adaylarn etkilemekle birlikte, bu boyuta yönelik alglar oldukça olumludur. Bu aratrmada olduu gibi, Çermik (1997) ile Gürbüztürk ve Genç (2004) tarafndan yaplan aratrmalarda da öretmen adaylar öretmenliin kutsal bir meslek olduuna inanmaktadr. Bulgulara bütün olarak bakldnda, GEF örencilerinin hem ÖMB hem de ÖMB dersleri sonrasnda öretmenlik mesleine yönelik alglarnn FEF örencilerinden daha olumlu olduu görülmektedir. Aratrma bulgular literatürdeki aratrma sonuçlarn desteklemektedir. Saracalolu ve arkadalar tarafndan (2001), görev yapan öretmenler üzerinde yaplan bir aratrmada, Fen-Edebiyat Fakültesi mezunlarnn Eitim Fakültesi ve Eitim Enstitüsü mezunlarna göre meslee yönelik tutumlarnn daha düük olduu saptanmtr. Fen-Edebiyat Fakültesi, Eitim Fakültesi Snf Bölümü ve Snf Kursuna (mezun ya da son snf örencilerinin) devam eden örencilerin meslee yönelik tutumlarnn karlatrld baka bir aratrmada da Fen-Edebiyat Fakültesi örencilerinin tutumlarnn dier gruplara göre daha düük olduu görülmütür (Semerci, 2001). Bunun yannda, Onural (2001) tarafndan yaplan baka bir çalmada Eitim Fakültesi Snf Bölümünde okuyan 270 örenciden % 41,8 i öretmenlii sevdii için, % 8,1 i saygn bir meslek olduu için tercih etmitir. Baka bir deyile Eitim Fakültesi örencilerinin meslee yönelik alglar sonradan formasyon alan örencilerin alglarndan daha olumludur. Gruplarn kendi içinde, ÖMB program öncesi ve sonrasndaki alglar karlatrldnda, ÖMB derslerinin GEF ile FEF örencilerinin öretim becerisine ilikin alglar üzerinde etkili olduu görülmektedir. ÖMB dersleri hem FEF hem de GEF örencilerinin meslek tercihi ve öretmenlii yüceltmeye ilikin alglarn deitirmemitir. Bulgulara göre, her iki grubun da ÖMB program öncesi ve sonrasnda meslee yönelik genel alglar olumludur. ÖMB derslerinin örencilerin genel alglarn çok fazla deitirmemesi, örencilerin alglarnn zaten yüksek olmasndan kaynaklanyor olabilir. Aratrmada, cinsiyete göre öretmenlie yönelik alglar incelendiinde, ÖMB dersleri öncesinde kz örencilerin alglarnn daha olumlu olduu, ÖMB dersleri sonrasnda ise cinsiyet açsndan bir farkllk olumad görülmektedir. Her iki grubun da alglarnn oldukça olumlu olduu dikkati çekmitir. Bu çalmada ÖMB dersleri öncesinde farkllklar olmakla birlikte, ÖMB program sonrasnda ortalamalarn çok yakn düzeyde ve olumlu olduu anlalmaktadr. Cinsiyetin öretmenlik mesleine yönelik alglar üzerinde farkllk yaratmad söylenebilir. n her iki cins tarafndan da olumlu alglanmas sevindirici bir durumdur. Bu bulgular literatürdeki baz çalmalar destekler nitelikte iken, bazlarn desteklememektedir. Akar ve Erden

21 (1986), Akar ve Çelenk (1989), Çelenk (1988), Saracalolu (1991), Demirci ve Soran (2001), tarafndan yaplan çalmalarda kz örencilerin meslee yönelik tutumlarnn daha olumlu olduu; Erden (1995), Çapa ve Çil (2000), Gürbüztürk ve Genç (2004), tarafndan yaplan çalmalarda cinsiyetler arasnda farkllk bulunmad ortaya çkmtr. Bölümlerin meslee yönelik alglar karlatrldnda, hem Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü mezunu hem de Eitim Fakültesi Kimya örencilerinin meslee yönelik alglarnn dier bölümlerden daha olumlu, Biyoloji örencilerinin alglarnn dier bölümlerden daha olumsuz olduu görülmütür. Her iki fakültede de ayn bölümlerin meslee yönelik alglarnn ayn düzeyde olmas dikkat çekicidir. Erden (1995) tarafndan gerçekletirilen bir çalmada da, bölümler arasnda farkllklar bulunduu, Tarih ve Fizik bölümü örencilerinin meslee yönelik tutumlarnn dier bölümlere göre daha yüksek olduu ortaya çkmtr. Elde edilen sonuçlardan yararlanlarak aadaki öneriler gelitirilmitir: Bu aratrmada yalnzca Gazi Üniversitesine bal Gazi Eitim Fakültesi ve Fen Edebiyat Fakültesi öretmen adaylarnn meslee yönelik alglar karlatrlmtr. Fen Edebiyat Fakültesi ve Eitim Fakültesi örencilerinin öretmenlik mesleine yönelik alglarnn farkllap farkllamad konusunda genelleme yapabilmek için dier üniversitelerde de benzer aratrmalarn yaplmas gerekmektedir. Her iki fakülteden gelen örencilerin meslee yönelik alglarnn olumlu olmas sevindirici olmakla birlikte, Eitim Fakültesi örencilerinin alglarnn daha olumlu olduu görülmektedir. Bu nedenle, özellikle Fen Edebiyat Fakültesi örencilerinin meslee yönelik daha olumlu alg gelitirmeleri için, öretmenlik meslek bilgisi programlarnn duyusal özellikleri kazandrc nitelikte olmasna özen gösterilmelidir. Kaynaklar Akar, P. ve Erden, M. (1986). Öretmen Adaylarnn Öretmenlik Mesleine Yönelik Tutumlar. Marmara Üniversitesi 1. Ulusal Eitim Bilimleri Sempozyumu. Jstanbul Kasm. Akar, H. ve Çelenk, S. (1989). Jlkokula Öretmen Yetitiren Eitim Yüksekokulu Örencilerinin Öretmenlik Mesleine Yönelik Tutumlar Konusunda Yaplan Aratrma. Çada Eitim Aydn, A. (1998). Eitim Fakültelerinin Yeniden Yaplandrlmas ve Öretmen Yetitirme Sorununun Düündürdükleri. Kuram ve Uygulamada Eitim Yönetimi. Say: 15. ( ). Can, G. (1991). Eitim Fakültesi ve Öretmenlik Sertifikas Programlarnn Öretmen Adaylarnda Tutum Gelitirme Açsndan Etkililii.!zmir 1. Ulusal Eitim Kongresi Bildirileri Kasm ( ). Çapa, Y. ve Çil, N. (2000). Öretmen Adaylarnn Öretmenlik Mesleine Yönelik Tutumlarnn Farkl Deikenler Açsndan Jncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi. Say: 18. (69-73). Çelenk, S. (1988). Eitim Yüksekokulu Örencilerinin Öretmenlik Mesleine!likin Tutumlar*. Yaymlanmam Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çermik, H. (1997). Öretmen Adaylarnn Hizmet Öncesinde Öretmenlik Mesleine Jlikin Görüleri. 3. Ulusal S*n*f Sempozyumu. Adana: Çukurova Üniversitesi (65-78).

22 Demirci, C. ve Soran, H. (2001). Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Fen Bilimleri Bölümü 1. ve 4. snf Örencilerin Öretmenlik Mesleine Yönelik Tutumlarnn Örencilere Ait Baz Deikenler Açsndan Belirlenmesi. X. Ulusal Eitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. Bolu: Cilt Haziran. ( ). Duman, T. (1998). Cumhuriyetimizin 75. Ylnda Öretmen Yetitirme Sistemimiz ve Sorunlar. Milli Eitim. Say: 139. (36-43). Erden, M. (1995). Öretmen Adaylarnn Öretmenlik Sertifikas Derslerine Yönelik Tutumlar. Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi Say: 11 (99-104). Gökçe, E. (1999).!lköretim Öretmenlerinin Yeterlikleri. Yaymlanmam Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gökçe, E. (2001). Üniversitelerin Snf Programlarna Devam Eden Örencilerin Öretmenlik Mesleine Jlikin Görüleri. X. Ulusal Eitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. Bolu: 7-9 Haziran Cilt 1. ( ). Gürbüztürk, O. ve Genç, S. Z. (2004). Öretmen Adaylarnn Öretmenlik Mesleine Jlikin Görüleri,!nönü Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 5, 7. Karagözolu, G. (1987). Toplumda Öretmenlik Mesleinin Yeri ve Sorunlar. Çada Eitim: Cilt: 12. Say 118: (4-11), Ocak. Küçükahmet, L. (1976). Öretmen Yetitiren Kurum Öretmenlerinin Tutumlar*. Ankara: A.Ü. Eitim Fakültesi Yayn. Mustan, T. (2002). Dünyada ve Türkiye de Öretmen Yetitirmede Yeni Yaklamlar. Kuram ve Uygulamada Eitim Yönetimi. Cilt: 8. Say: 29. ( ). Oktay, A. (2001). Jkinci Meslek Öretmenlik. Öretmenlik Sertifikas Programna Kaytl Örencilerin Özellikleri ve Öretmenlik Sertifikas Alma Nedenleri. X. Ulusal Eitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. Bolu: 7-9 Haziran Cilt:1. ( ). Onural, H. (2001). Snf Bölümü Örencilerinin Öretmenlik Mesleini Tercih Etme Nedenleri. X. Ulusal Eitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. Bolu: 7-9 Haziran. Cilt: 1. ( ) Romizowski, A. J. (1984). Designing Instructional Systems: Decision Making in Course Planning and Curriculum Designing. Kegan Page, London. Semerci, Ç. (1999). Örencilerin Öretmenlik Mesleine Jlikin Tutum Ölçei. Eitim ve Bilim. Cilt: 23. Say: 111. (51-55). Semerci, N. (2001). Üç Farkl Grubun Öretmenlie Jlikin Tutumlar. X. Ulusal Eitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. Bolu:7-9 Haziran. Cilt:1 ( ). Saracalolu, A.S. (1991). Fen ve Edebiyat Fakülteleri Örencilerinin Öretmenlik Mesleine Yönelik Tutumlar. 1. Ulusal Eitim Kongresi Bildirileri. Jzmir: Kasm ( ). Saracalolu, A.S.; Bozkurt, N.; Serin O. ve Serin, U. (2000). Öretmen Adaylarnn Meslee Yönelik Tutumlarn Etkileyen Faktörler. IX. Ulusal Eitim Bilimleri Kongresi. Erzurum: Eylül.