İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneği

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneği"

Transkript

1 Uluslararası Alanya İşleme Faküles Dergs Inernaonal Journal of Alanya Faculy of Busness Yıl:05, C:7, S:, s Year:05, Vol:7, No:, s İhraca, İhala ve Ekonomk Büyüme Arasındak Nedensellk İlşkler: Türkye Örneğ Causaly Relaonshs among Exor, Imor and Economc Growh: Turksh Case Munse ILIKKAN ÖZGÜR Yrd. Doç. Dr., Aksaray Ünverses, İksad ve İdar Blmler Faküles, Anahar Kelmeler: Granger nedensellk, ARDL sınır es yaklaşımı, hraca, hala, hraca yanlı büyüme Keywords: Granger causaly, ARDL boundesng aroach, exor, mor, exorled growh ÖZ Çalışmamızda, 980:-04:4 dönemnde, Türkye dek reel hraca, reel hala ve reel GSYİH arasındak kısa ve uzun dönem lşkler ncelenerek; söz konusu değşkenler arasındak nedensellğn yönü ve bunun muhemel ekonomk sonuçları ve aynı zamanda hracaa-yönelk büyüme hoeznn geçerl olu olmadığı araşırılmışır. Söz konusu değşkenler arasında Granger nedensellk lşksnn yönü Pesaran, Shn, ve Smh (00) arafından gelşrlen ooregresf dağııcı geckmel model sınır-es yaklaşımı (ARDL bound esng aroach) le yaılmışır. Çalışmadan elde edlen bulgulara göre, kısa ve uzun dönemde hala le GSYİH arasında çf yönlü nedensellk lşks vardır. Kısa dönemde hem hracaan GSYİH ya doğru, hem de GSYİH dan hracaa doğru nedensellk lşks saanmamışır. Uzun dönemde GSYİH dan hracaa doğru nedensellk lşks varken, hracaan GSYİH ya doğru ger bldrm eksnn zayıf kaldığı görülmüşür. Dolayısıyla, araşırmadan elde edlen sonuçlara göre, Türkye de 980 l yılların başlarında uygulayama konulan hracaa dayalı büyüme sraejs amacına ulaşamamışır. Bunun nedenlernden br, Türkye ekonomsnn söz konusu dönemde sık sık yaşanan ekonomk ve olk skrarsızlıklar olablr. Dğer br neden se, çalışmada uygulanan nedensellk esnn doğrusal olmasından kaynaklanablr. İhraca-büyüme lşksnn doğrusal olmayan br modelle ncelenmes durumunda, k yönlü veya ek yönlü br nedensellk lşks oraya çıkablr. ABSTRACT In hs aer we am o nvesgae he drecon of causaly among exor, mor and economc growh n Turkey and s mlcaons on he economy, as well as valdy of exor-led growh hyohess by nvesgang he Granger causaly relaonshs among exor, mor and economc growh n Turkey for he erod 980:-04:4. Granger Causaly relaonshs among varables are esed by he ARDL bound-esng aroach develoed Pesaran, Shn, Smh (00). Accordng o he resuls of hs sudy, here s a b-dreconal causaly relaonsh beween mor and economc growh n he shor run and long run. Besdes, we ddn fnd any causaly relaonsh beween exor and economc growh n he shorrun. In addon, n he long-run here s a causaly relaonsh from GDP o exor, whle he feedback effec from exor o GDP s found o be weak. As a resul, exor-led growh hyohess adoed n Turkey n early years of 980s hasn been found o be sasfacory. One reason of hs resul may sem from negave effecs of economc and olcal dsurbances on he exor-growh relaonsh n Turksh economy. Anoher reason may be due o he lnear srucure of he Granger causaly es. Nonlneary n exor-growh relaonshs may reverse he absence of lnear causaly o undreconal or bdreconal causaly..giriş İhraca, hala ve ekonomk büyüme arasındak lşkler gerek eork ve gerekse amrk leraürde genş br şeklde ele alınarak ncelenmşr. İlk eork çalışmalar Adam Smh ve Davd Rcardo arafından yaılmışır. Bu yazarlara göre, ülkeler uluslararası caree uzmanlaşamaya gderek ekonomk büyüme hızlarını ve dolayısıyla refah düzeylern arırablrler. Ülkeler arasında caren serbesleşmes sak ve dnamk kazançlar oraya çıkarmakadır (Vner 950, Corden 97). Ülkeler dış caren serbesleşmes le karşılaşırmalı üsünlüğe sah olduğu mallarda uzmanlaşmaya gderek, dış careen elde edlen sak kazançlarını arırmakadırlar. Bu kazançlar dolayısıyla söz konusu ülkelern GSYİH düzeyler ve dolayısıyla refah sevyeler arış gösermekedr. Dğer arafan, dnamk kazançlar se; Romer (986), Lucas (988), Barro (990), Grossman ve Helman (99) arafından gelşrlen çsel büyüme eorler le açıklanmakadır. Edwards (99), Baldwn (99), Grossman ve Helman (995), Coe ve Helman (995) ve Fernandes ve Pores (998) e göre, serbes dış care ölçek ekonoms, rekabe, eknolojk gelşme, doğrudan yabancı yaırımlar ve benzer emenlern aracılığıyla ora ve uzun vadede ekonomk büyümey hızlandırmakadır.

2 ILIKKAN ÖZGÜR Edwards (99), endojen büyüme eors çerçevesnde gelşmş ülkelerde gerçekleşen eknolojk yenlğn nasıl ve ne ölçüde gelşmeke olan ülkelere yayılacağını ncelemşr. Edwards (99) nn modelne göre; dış dünya le daha çok büünleşmş gelşmeke olan ülkeler, eknolojk yenlğ hızlı ve ekn br şeklde kend ülkelerne çekmekedrler. Baldwn (99), care lberalzasyonunun ürem ve refah üzerndek dnamk eklern ncelemekedr. Baldwn (99) e göre, ekonomde dışsallıklar dolayısıyla sermayenn sosyal gers reel gersnden yüksek olduğu durumda care lberalzasyonu sermaye brkmne yol açarak ekonomk büyümey ozf yönde eklemekedr. Grossman ve Helman (995), eknolojk gelşmey çsel olarak ele alarak, araşırma ve gelşrme (AR-GE) faalyeler le elde edlen yen eknolojlern uluslararası care yoluyla ülkeler üzerndek refah eklern araşırmışır. Yazarlara göre; br ülkede gelşen eknk blglern dğer ülkelere kolayca yayılması olanaksız se, ülkelerde gelşen blg brkm bu ülkelern uzun dönem care kalıbını belrleyecekr. Dolayısıyla, ülkeler blg brkm gerçekleşen sekörlerde uzmanlaşarak ve uzun dönemde bu sekörlerde ürelen ürünlern caren yaarak büyüme hızlarını arırablrler. Coe, Helman ve Hoffmaser (997), gelşmeke olan ülkede blg sokunun arırılmasının ve dolayısıyla ülkedek ürem vermllğnn yüksellmesnn emel yolunun uluslararası serbes care olduğunu savunmakadırlar. Mchaely (977), Balassa (978) ve Tyler (98); çeşl ülkelere a zaman kes verlern kullanarak ekonomk büyüme ve hraca genşlemes arasındak lşky araşırmışlardır. Onların çalışmalarından elde edlen sonuçlara göre hraca arışı ksad büyümeye kakı sağlamakadır. Jung ve Marshall (985) ve Chow (987); zaman sers verlern kullanarak hraca le ekonomk büyüme arasındak nedensellk lşklern nceleyerek, hracaa-yönelk büyüme hoezn araşırmışlardır. Jung ve Marshall (985), 7 ülke arasından 4 ülkede hraca büyümes le ekonomk büyüme arasında anlamlı lşk bulurken; Chow (987), nceledğ 8 ülkenn çoğunluğunda hraca büyümes le ekonomk büyüme arasında k yönlü nedensellk lşks olduğu sonucuna ulaşmışır. Rezman, Summers ve Wheman (996) yaıkları çalışmadan elde ekler sonuca göre, hraca ve ekonomk büyüme arasındak lşkde hala öneml rol oynamakadır. Elde ekler bulgulara göre; hala dkkae alınmazsa, hracaekonomk büyüme lşks yanlış sonuçlar oraya koymakadır. Yazarların hraca, hala ve ekonomk büyüme arasındak çok değşkenl zaman sers model oluşurarak elde ekler sonuca göre; 6 ülke arasından 0 ülkede hraca büyümesnden GSYİH büyümesne doğru ek-yönlü nedensellk lşks vardır. Türkye de hala, hraca ve ekonomk büyüme arasındak nedensellk lşklern konu alan brçok çalışma mevcuur. Bu çalışmalara Şmşek (00), Gern vd., (008), Akaş (009), Takım (00) ve Temz vd., (00) örnek olarak verleblr. Yazarlar genel olarak Granger nedensellk esler, eş-büünleşme ve haa-düzelme modeller le söz konusu değşkenler arasındak nedensellk lşklern araşırmışlardır. Bu çalışmalardan elde edlen sonuçlar genel olarak; ekonomk büyümeden hracaa doğru ek yönlü br nedensellk lşks olduğu ve hracaın ekonomk büyüme üzerndek eksnn hala aracılığıyla oraya çıkığı bçmndedr. Çalışmamızda, Türkye de, 980:-04:4 dönem çn, reel hraca, reel hala ve reel GSYİH arasındak Granger nedensellk lşkler araşırılarak; söz konusu değşkenler arasında nedensellğn yönü ve bunun muhemel ekonomk sonuçları ve aynı zamanda hracaa-yönelk büyüme hoeznn geçerl olu olmadığı araşırılmışır. Söz konusu değşkenler arasında Granger nedensellk lşksnn yönü Pesaran, Shn, ve Smh (00) arafından gelşrlen Ooregresf Dağııcı-Geckmel model sınır-es yaklaşımı (ARDL bounds-esngaroach) le yaılmışır. Çalışmamızın knc kısmında ver se ve ekonomerk meodoloj anlaılmış; üçüncü kısmında amrk bulgular arışılmış ve dördüncü kısmında sonuçlar değerlendrlmşr..veri SETİ VE EKONOMETRİK METODOLOJİ Analzde Türkye ekonomsne a reel GSYİH, hraca ve hala değerler 00 ABD doları cnsnden, 980:-04:4 dönemn kasayacak şeklde kullanılmakadır. Ver se, çeyrek dönemlk verlerden oluşmaka ve sesnden elde edlmekedr. Çalışmada özellkle 980 sonrası dönemn seçlme neden, 4 Ocak 980 arhnde uygulamaya konan skrar rogramı çerçevesnde Türkye de hracaa dayalı büyüme sraejsnn benmsenmş olmasıdır. Şekl, ele alınan örneklem dönemnde reel GSYİH, hraca ve hala serlernn davranışını gösermekedr. 88

3 ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 7/ (05) LEX LIM LTURK Şekl : Dönemnde GSYİH (lurk), İhraca (lex) ve İhala (lm) ın Gelşm Şeklden de anlaşılacağı gb, ele alınan dönemde hem GSYİH ve hem de dış care hacmnn (hraca+hala) arış eğlm serglemeke ve görsel olarak bu değşkenlern brlke hareke ekler zlenm oluşmakadır. Teork olarak, hracaın önem kazandığı bu dönemde, hraca arışlarının reel GSYİH de de br arış yaraı yaramadığı konusu, hraca-yönlü büyüme modelnn geçerllğnn amrk olarak kanılanmasını gerekrmekedr. Bu nedenle analzde, 990 sonrası dönemde yaygın olarak kullanım olanağına sah olan eş-büünleşme yönem kullanılmakadır. Çalışmamızda Türkye de hracaa yönelk büyüme olgusunun geçerl olu olmadığı es emek çn hala da dkkae alınarak Granger nedensellk es uygulanmakadır. Granger nedensellk esnn uygulanması çn, analze dahl olan üm değşkenlern durağan olması gerekmekedr. Engle ve Granger (987) ye göre; eğer değşkenlerden bazıları durağan değlse, Granger nedensellk es yanlış sonuçlar oraya çıkarmakadır. Dolayısıyla, analzmzde Granger nedensellk esnn uygulanmasından önce değşkenlern durağan olu olmadığı araşırılmakadır. Eğer değşkenlern ümü I() se, Granger nedensellk çn uygun es yönem Engle ve Granger (987) arafından gelşrlen eş-büünleşme ve haadüzelme model (Conegraon and Error-Correcon model-ecm) le mümkün olmakadır. Dğer yandan, eğer değşkenlern bazıları I() bazıları se I(0) se, Granger nedensellk çn uygun es yönem Pesaran, Shn, ve Smh (00) arafından gelşrlen ARDL sınır-es yaklaşımı le yaılablr. ARDL sınır-es yaklaşımının klask eş-büünleşme eknklerne göre brçok avanajı bulunmakadır. ARDL sınır-es yaklaşımı küçük örneklem durumunda dğer eş-büünleşme yönemlerne göre daha ekn sonuçlar yaramakadır. Hâlbuk Johansen eş-büünleşme eknğ güvenlr sonuçlar elde edeblmek çn, büyük örnekleme gereksnm duymakadır. Ayrıca, ARDL sınır-es yaklaşımında değşkenler arasındak eş-büünleşme lşksnn brnc dereceden olu olmamasının herhang br önem bulunmamakadır. Bu yaklaşımda ele alınan değşkenlern amamı I(0), amamı I() veya bunların karışımından oluşacak bçmde karşılıklı olarak eş-büünleşk olablr. Oysa eş-büünleşme esnn kullanılablmes çn ele alınan değşkenlern hesnn I() olmaları zorunludur. ARDL sınır-es yaklaşımının dğer br yararı, genelden-özele yönem (general-o-secfc aroach) le modeldek açıklayıcı değşken geckme sayısı belrleneblmekedr. Sıralanan bu avanajlardan dolayı çalışmamızda nedensellk es çn ARDL sınır-es yaklaşımı kullanılacakır. Değşkenler arasında nedensellk lşks çn ARDL yaklaşımı k aşamada uygulanmakadır. İlk aşamada, uzun döneml lşknn olu olmadığı sınır es le es edlr. Eğer uzun döneml lşk söz konusu se, knc aşamada değşkenler arasında kısa ve uzun dönem lşkler aynı denklem le ahmn edlr. Değşkenler arasında uzun döneml lşk aşağıdak gbdr: y x m () x y 4m () m 5 y 6x () Bu denklem ssemnde; y, x, m sırasıyla, reel GSYİH nn logarmasını, hracaın logarmasını ve halaın,,, logarmasını gösermekedr., sab ermler,,,, 4, 5, 6, ele alınan açıklayıcı değşkenlere a ahmn edlen kasayıları ve sınır es yaklaşımı uygulanablr. haa ermlern anımlamakadır. Aşağıda sunulan ARDL haa-düzelme modelne y c y x m y x m u (4) 89

4 ILIKKAN ÖZGÜR x c x y m y x m u (5) m c m x y y x m u (6) Burada; lgl değşkenlern brnc farkını gösermekedr. c (,..., ) sab ermler, (,... ) geckmel düzey değşkenlernn aramereler,, ve (,..., ) ermlern, (,... ) u haa değşkenlern kasayılarını anımlamakadır. Modeldek geckme uzunlukları SBC krerne göre belrlenmekedr. se geckmel fark Burada, değşkenler arasındak uzun dönem lşknn varlığı çn Wald es (F-sasc) kullanılmakadır. Tes edlecek boşluk hoez, H 0 : 0 bçmnde, alernaf hoez se H : 0 bçmndedr. Sınır es çn krk F değerler farklı farklı örneklem çaları çn Pesaran ve Pesaran (997), Pesaran vd. (00), ve Narayan (004) arafından verlmekedr. Pesaran ve Pesaran (997) 500 gözlem değer çn 0000 relkasyon kullanarak; Pesaran vd. (00), 000 gözlem değer çn relkasyon kullanarak; Narayan ve Narayan (004), 0 le 80 gözlem değerler çn relkasyon kullanarak krk F değerlern oluşurmuşlardır. Çalışmamızda sınır es çn Pesaran vd. (00) n krk F değerler kullanılmışır. Asmok krk değerler al ve üs sınır olmak üzere k anedr. Al sınır krk değerler ele alınan üm değşkenlern I (0), üs sınır krk değer se üm değşkenlern I () oldukları varsayımına dayanmakadır. Eğer, hesalanan F değer üs sınırı aşarsa, değşkenler arasında eş-büünleşme lşksnn olmadığını ler süren boşluk hoez red edlr. Eğer hesalanan F değer al sınırdan küçükse, bu durumda se boşluk hoez kabul edlr ve değşkenler arasında eş-büünleşme lşksnn olmadığına karar verlr. Son olarak, hesalanan F değer, al ve üs sınırlar çnde kalıyorsa bu durumda eş-büünleşme lşksnn varlığı ya da yokluğu konusunda karar verlemez. Bu durumda, uzun dönem kasayılarının ahmn ve kısa dönem aramerelernn belrlenmes çn ECM zorunlu hale gelr. ECM arameres negaf şarel olmak zorundadır. Ayrıca bu aramere, model dnamklernn uzun dönem dengesne doğru yakınsamasını sağlaması bakımından çok önemldr..bulgular Çalışmamızda hraca, hala ve GSYİH arasındak nedensellk lşkler araşırılmadan önce söz konusu değşkenlern brm köke sah olu olmadığının belrlenmes gerekmekedr. Modelde kullanılan değşkenlern durağanlık sınaması ADF brm kök es le yaılmakadır. Tablo : Brm Kök ADF Tes Sonuçları Düzey Brnc Farkı GSYİH -0,6540 -,088*** İhraca -,498 -,*** İhala -0,7980-0,58*** No: *** fades, %, anlamlılık düzeynde H o yokluk hoeznn reddedldğn gösermekedr. Tablo e göre ADF es sonuçları düzeyde hçbr sernn durağan olmadığını ancak brnc farkları alındığında üm serlern durağan hale geldklern gösermekedr. Ele alınan serlern durağanlık sınamasından brnc farka geçmeler, ARDL yönemnn kullanımını kolaylaşırmakadır. Buradan harekele, ARDL modelne lşkn uzun dönem eş-büünleşme es sonuçları Tablo de göserlmekedr. Tablo : Sınır Tes le Eş-büünleşme Tes Sonuçları Bağımlı Değşken Bağımsız Değşkenler F-İsasğ Karar y ve m x vem m ve x x,664 Kararsızlık y,79*** Eş-Büünleşme var. y 6,5*** Eş-Büünleşme var. 90

5 ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 7/ (05) No: *** fades, %, anlamlılık düzeynde H o yokluk hoeznn reddedldğn gösermekedr. Dğer yandan, Pesaran vd. (00), arafından asmok olarak oluşurulan sınır es yaklaşımına göre k= (ele alınan eşbüünleşk olmayan bağımsız değşken sayısı) ve modelde kısılanmamış sab ve rendsz değşkenlernn yer alması halnde %, %5 ve %0 anlamlılık düzeyler çn F-krk al sınır değerler sırasıyla; 5,5;,79 ve,7 dr. F-krk üs sınır değerler se; 6,6; 4,85 ve 4,4 dır. Tablo den görüldüğü gb, reel GSYİH nın bağımlı değşken olması durumunda hraca ve halaan reel GSYİH ya doğru nedensellk lşksnn geçerl olduğu konusunda br kararsızlık mevcuur. Dğer yandan, hracaın ve halaın bağımlı değşken olması durumunda söz konusu değşkenler arasında k ane eş-büünleşk lşk oraya çıkmakadır. Tablo : Reel GSYİH nn Bağımlı Değşken Olması Durumunda Haa-Düzelme Model Tahmn Sonuçları Bağımsız Değşkenler Kasayı Değer -İsasğ y -0,06*** -,67 x -0,075 -,4787 m 0,89*** 0,9070 m 0,048***,7579 m -0,07* -,950 Sab 0,000 0,0655 ECM -0,058*** -, No: *** ve * fadeler sırasıyla %ve %0 anlamlılık düzeylernde H o yokluk hoeznn reddedldğn gösermekedr ve model ARDL(,0,) şeklnde elde edlmşr. Eş-büünleşme konusunda kararsızlık olmasına rağmen, Tablo de reel GSYİH nın bağımlı değşken olması durumunda haa-düzelme model verlmşr. Bu abloda dkka çekc noka, ECM kasayısının şarenn eork beklenlere uygun olması ve aynı zamanda kasayı ahmnnn sasksel olarak anlamlı olmasıdır. Buna göre modelde durağan durum dengesnden meydana gelen samaların %0,058 br yıl çnde kaanmakadır. Kasayı değer oldukça düşük olduğu çn uyum sürecnn yavaş ve uzun olduğu söyleneblr. Haa-düzelme kasayısı sasksel olarak anlamlı çıkığından, uzun dönemde hala ve hracaan GSYH ya doğru br nedensellk lşks mevcuur. Kısa dönemde se sadece hala büyümesnden GSYİH büyümesne doğru br nedensellk lşks vardır. Tablo 4: İhalaın Bağımlı Değşken Olması Durumunda Haa-Düzelme Model Tahmn Sonuçları Bağımsız Değşkenler Kasayı Değer -İsasğ y,80*** 0,0469 y 0,8745***,985 y 0,509**,966 y 0,5 0,5865 y 4-0,6-0,765 Eş-büünleşme lşklern göseren haa-düzelme modeller mnmum değer veren SBC krerne göre belrlenmşr. 9

6 ILIKKAN ÖZGÜR x 0,859*** 6,06 Sab -0,005-0,9 ECM -0,45*** -7,04 No: *** ve ** fadeler, %ve %5 anlamlılık düzeylernde H o yokluk hoeznn reddedldğn gösermekedr ve model ARDL (0,4,) şeklnde elde edlmşr. Tablo 4 de hala denklem çn haa düzelme erm sasksel olarak anlamlıdır. Kasayının şare eork beklenlere uygun ve uyum sürec hızlı olmakadır. Buna göre, hem uzun dönemde hem de kısa dönemde GSYİH dan ve hracaan halaa doğru br nedensellk lşks söz konusudur. Tablo 5 de hraca denklem çn haa düzelme erm sasksel olarak anlamlı ve kasayı şare eork beklenlere uygundur. Buna göre, dengeden meydana gelen samaların %6 sı br yıl çnde gderlmekedr. Bu denkleme göre, uzun dönemde GSYİH ve halaan hracaa doğru br nedensellk lşks varken; kısa dönemde yalnızca halaan hracaa doğru nedensellk lşks vardır. Tablo 4 ve Tablo 5 den elde edlen sonuçlara göre, hala ve hraca arasında hem kısa dönemde hem uzun dönemde k yönlü nedensellk lşks vardır. Dğer yandan, GSYİH dan uzun dönemde hala ve hracaa doğru br nedensellk lşks mevcuken, kısa dönemde yalnızca halaa doğru br nedensellk lşks vardır. Ek olarak, kısa dönemde GSYİH le hraca arasında her k yönde br nedensellk lşks söz konusu değldr. Uzun dönemde se hracaan GSYİH ya doğru zayıf br nedensellk lşks bulunmakadır. Dolayısıyla, hracaa-yönelk büyüme hoez Türkye çn geçerllğn yrmekedr. Uzun dönemde GSYİH dan hracaa doğru nedensellk lşks bulunduğundan, ekonomk büyümenn uzun dönemde hem hracaa yönelk yaırımları arırmakla hem de ürecler dış yasalara yönelmekle hraca büyümesne neden olmakla brlke hracaan ekonomk büyümeye doğru gerbldrm (feedback) eksnn zayıf kaldığı söyleneblr. Yukarıda açıklanan sonuçlar, Şmşek (00), Gern vd. (008), Akaş (009), Takım (00) ve Temz vd. (00) un elde ekler sonuçlarla örüşmekedr. Örneğn, Şmşek (00), dönemnde; Temz vd. (00) se dönemnde, Türkye de ekonomk büyümeden hracaa doğru ek yönlü br nedensellk lşks olduğu bulgusuna ulaşmışlardır. Gern vd. (008) e göre, dönemnde hracaın ekonomk büyüme üzerndek eks, hala aracılığıyla ( x m y ) olmakadır. Akaş (009) a göre, dönemnde, kısa dönemde hala, hraca ve ekonomk büyüme arasında k yönlü nedensellk lşks vardır; uzun dönemde se hracaan halaa, halaan hracaa, ekonomk büyümeden hracaa ve ekonomk büyümeden halaa doğru ek yönlü br nedensellk lşks vardır. Dğer yandan, Takım (00) hraca arışlarının ekonomk büyümey deseklemedğ sonucuna ulaşmışır. Tablo 5: İhracaın Bağımlı Değşken Olması Kasayı Değer -İsasğ y -0,869 -,0754 m 0,5544*** 6,69 m -0,65** -,08 m -0,054-0,579 Sab 0,00 0,0 ECM -0,64*** -5,8868 No: *** ve ** fadeler sırasıyla % ve %5 anlamlılık düzeylernde H o yokluk hoeznn reddedldğn gösermekedr ve model ARDL (0,,) şeklnde elde edlmşr. Kısa dönemde hala büyümes le hraca büyümes arasında çf yönlü nedensellk lşks bulunduğundan, kısa dönem hala ve hraca arışlarının brbrlern belrledğ ve hraca ve hala çn dğer fnans kaynaklarının sınırlı kaldığı söyleneblr. Kısa dönemde, hraca büyümesnden GSYİH büyümesne doğru nedensellk lşksnn olmaması hracaa yönelk büyüme hoeznn geçersz olduğu sonucunu doğurmakadır. Bunun br neden, Türkye de özellkle yılları arasında sık sık yaşanan fnansal krzler ve olk skrarsızlıklar olablr. Ayrıca 980 l yılların oralarına doğru baş göseren olk 9

7 ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 7/ (05) ve ekonomk skrarsızlıklar le dünya fnansal krznn ekler de bu nedensellk lşksnn kırılmasında öneml rol oynayablr. İhraca büyümesnden GSYİH büyümesne doğru nedensellk lşksnn bulunmamasının knc br sebeb nedensellk esnn doğrusal olmasından kaynaklanablr. İhraca-büyüme lşksndek doğrusal olmayışlık dkkae alındığı durumda k yönlü veya ekyönlü br nedensellk lşks bulunablr. Örneğn, bell br hraca/hala oranının veya GSYİH büyüme oranının alında hracaan büyümeye nedensellk lşks geçersz ken, bu oranların üsünde nedensellk lşks geçerl hale gelmekedr. Mchaely (977) ye göre, ülkeler ancak bell br kalkınma düzeylerne ulaşıkları durumda hracaın ekonomk büyümey arırdığı söyleneblr. 4.SONUÇ Çalışmamızda, 980:-04:4 dönemnde Türkye dek reel hraca, reel hala ve reel GSYİH arasındak Granger nedensellk lşkler ncelenerek; söz konusu değşkenler arasında nedensellğn yönü ve bunun muhemel ekonomk sonuçları arışılmış; aynı zamanda hracaa-yönelk büyüme hoeznn geçerl olu olmadığı araşırılmışır. Söz konusu değşkenler arasında Granger nedensellk lşksnn yönü ARDL sınır-es yaklaşımı le belrlenmeye çalışılmışır. Çalışmadan elde edlen bulgulara göre, kısa ve uzun dönemde hala le GSYİH arasında çf yönlü nedensellk lşks bulunmuş; kısa dönemde hem hracaan GSYİH ya doğru, hem de GSYİH dan hracaa doğru nedensellk lşks saanmamışır. Uzun dönemde GSYİH dan hracaa doğru nedensellk lşks varken, hracaan GSYİH ya doğru ger bldrm eksnn zayıf kaldığı söyleneblr. Dolayısıyla, araşırmadan elde edlen bulgulara göre, Türkye de 980 l yılların başlarında uygulayama konulan hracaa dayalı büyüme sraejs amacına ulaşamamışır. Bunun nedenlernden br, Türkye ekonomsnn söz konusu dönemde sık sık ekonomk ve olk skrarsızlıklar yaşaması olablr. Dğer br neden se, çalışmada uygulanan nedensellk esnn doğrusal olmasından kaynaklanablr. İhraca-büyüme lşksnn doğrusal olmayan br modelle ncelenmes durumunda, k yönlü veya ek yönlü br nedensellk lşks oraya çıkablr. KAYNAKÇA AKTAŞ, C. (009). Türkye nn İhraca, İhala ve Ekonomk Büyüme Arasındak Nedensellk İlşks Kocael Ünverses Sosyal Blmler Ensüsü Dergs, 8():5-47. BALASSA, B. (978). Exors and Economc Growh: Furher Evdence, Journa lof DevelomenEconomcs, 5: BALDWIN, R,E. (99). Measurable Dynamc Gans from Trade, Journal of Polcal Economy, Vol.0,:6-74. BARRO, R.J., (990), Governmen Sendng n a Smle Model of Endogenous Growh, Journal of Polcal Economy, 98:0 5. CHOW, P. (987). Causaly beween Exor Growh and Indusral Develomen: Emrcal Evdence from he NICs,. Journal of Develomen Economcs, 6:55-6. COE, D. and E. HELPMAN. (995). Inernaonal R&D Sllovers and Insuons, Euroean Economc Revew, 9: COE, Davd, T., E. HELPMAN ve A. W. HOFFMAISTER. (997). Norh-SouhR&D Sllovers, The Economc Journal, 07,:4-49. CORDEN, M. W..(97). Economcs of Scale and Cusoms Unon Theory. Journal of Polcal Economy, Vol. 6,: EDWARDS, S. (99). Trade Orenaon, Dsorons and Growh n Develong Counres. Journal of Develomen Economcs, Vol: 9- :-57. ENGLE, R., and C. GRANGER. (987). Conegraon and Error Correcon: Reresenaon, Esmaon and Tesng, Economerca, 55-: FERNANDEZ, R. and J. PORTES (998). Reurns o Regonalsm: An Ananlyss of Nonradonal Gans from Regonal Trade Arrangemens. The World Bank Economc Revew, Vol.-:97-. GEMİ, C., Ö.S. EMSEN, ve M.K. DEĞER (008). İhalaa Dayalı İhraca ve Ekonomk Büyüme: Türkye Deneym,. Ulusal İksa Kongres, Şuba 0-, İzmr. GROSSMAN, G. and E. HELPMAN, (99), Qualy Ladders n he Theory of Growh, Revew of Economc Sudes, 58: 4 6. GROSSMAN, G. and E. HELPMAN (995). Technology and Trade, CEPR, Dscusson Paers No.4-. JUNG, W., and P. MARSHALL (985).Exors, Growh and Causaly n Develong Counres.Journal of Develomen Economcs, 8, -. 9

8 ILIKKAN ÖZGÜR LUCAS, R. (988), On he Mechancs of Economc Develomen, Journal of Moneary Economcs, : 4. MICHAELY, M. (977). Exors and Growh: An Emrcal Invesgaon. Journal of Develomen Economcs, 4: NARAYAN, P. K., (004). Reformulang Crcal Values for he Bounds F-Sascs Aroach o Conegraon: An Alcaon o he Toursm Demand Model for Fj, Dearmen of Economcs Dscusson Paers N0.0/04, Monash Unversy, Melbourne, Ausrala. NARAYAN, P.K. (005). The Savng and Invesmen Nexus for Chna: Evdence from Conegraon Tess, Aled Economcs, February,Vol. 7: PESARAN, M.H. and B. PESARAN (997), Mcrof 4.0: Ineracve Economerc Analyss, Oxford Unversy Press. PESARAN, M. H., Y. SHIN and R. J. SMITH (00). Bound Tesng Aroaches o he Analyss of Level Relaonshs, Journal of Aled Economercs, February, Vol. 6: REIZMAN, R., P. SUMMERS and C. WHITEMAN (996). The Engne of Growh or s Handmaden? A Tme Seres Assessmen of Exor-led Growh,.Emrcal Economcs, :, ROMER, P. (986), Increasng Reurns and Long Run Growh, Journal of Polcal Economy, 94: ŞİMŞEK, M. ve C. Kadılar, (00) Türkye de Beşer Sermaye, İhraca ve Ekonomk Büyüme Arasındak İlşknn Nedensellk Analz, Cumhurye Ünverses İksad ve İdar Blmler Faküles Dergs, ():5-40. TAKIM, A. (00). Türkye de GSYİH le İhraca Arasındak İlşk: Granger Nedensellk Tes Aaürk Ünverses Sosyal Blmler Ensüsü Dergs,4(): -6. TEMİZ, D. ve A. GÖKMEN (00). An Analyss of he Exor and Economc Growh n Turkey Over he Perod of Inernaonal Journal of Economc and Admnsrave Sudes, (5):-4. TYLER, W. (98). Growh and Exor Exanson n Develong Counres: Some Emrcal Evdence, Journal of Develomen Economcs, 9: -0. VINER, J. (950). The Cusoms Unon Issue, Carnege Endowmen for Inernaonal Peace, New York. 94

NWSA-Social Sciences Received: May 2013 NWSA ID: 2013.8.4.3C0117 Accepted: October 2013 E-Journal of New World Sciences Academy

NWSA-Social Sciences Received: May 2013 NWSA ID: 2013.8.4.3C0117 Accepted: October 2013 E-Journal of New World Sciences Academy ISSN: 306-3/308-7444 Saus : Orgnal Sudy NWSA-Socal Scences Receved: May 203 NWSA ID: 203.8.4.3C07 Acceped: Ocober 203 E-Journal of New World Scences Acadey Burak Çaurdan Paukkale Unversy bcaurdan@pau.edu.r

Detaylı

ENERJİ TÜKETİMİ-İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ

ENERJİ TÜKETİMİ-İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ Kocael Ünverses Sosyal Blmler Ensüsü Dergs () 0 / :-5 ENERJİ TÜKETİMİ-İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ SUNA KORKMAZ * Meehan YILGÖR Öze: Enerj fakörü, ürünlern ürem sürecnde kullanılan öneml grdlerden brdr. Enerj

Detaylı

PETROL FİYATLARI İLE BORSA İSTANBUL UN KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ SAKLI İLİŞKİNİN ANALİZİ

PETROL FİYATLARI İLE BORSA İSTANBUL UN KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ SAKLI İLİŞKİNİN ANALİZİ Selçuk Ünverses İksad ve İdar Blmler Faküles Sosyal ve Ekonomk Araşırmalar Dergs (The Journal of Socal and Economc Research) ISSN: 1303 8370 / Ekm 2013 / Yıl: 13 / Sayı: 26 PETROL FİYATLARI İLE BORSA İSTANBUL

Detaylı

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU 6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız

Detaylı

Doğrudan Yabancı Yatırım ile Endüstri-içi Ticaret Arası İlişkiler: Türkiye nin Ulaşım Araçları Sektörü Üzerine Bir Analiz

Doğrudan Yabancı Yatırım ile Endüstri-içi Ticaret Arası İlişkiler: Türkiye nin Ulaşım Araçları Sektörü Üzerine Bir Analiz SESSION 1 Doğrudan Yabancı Yaırı le Endüsr-ç Tcare Arası İlşkler: Türkye nn Ulaşı Araçları Sekörü Üzerne Br Analz (2006-2013) Foregn Drec Invesen and Inra-Indusry Trade: Causaly Analyss of Transpor Equpen

Detaylı

Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir Đlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama.

Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir Đlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Cnsye Değşken Bağlamında Harcama Al Grupları ve Gelr Đlşks: Dumlupınar Ünverses Öğrencler Üzerne Br Uygulama Mahmu ZORTUK * Öze: Đksa blmnn en öneml konuları arasında yer alan gelr le ükem lşks her dönem

Detaylı

Enflasyon Hedeflemesi Sürecinde Para Talebi İstikrarının ARDL Modeli Yaklaşımı İle Analizi: Türkiye ve Endonezya Örneği

Enflasyon Hedeflemesi Sürecinde Para Talebi İstikrarının ARDL Modeli Yaklaşımı İle Analizi: Türkiye ve Endonezya Örneği Enflasyon Hedeflemes Sürecnde ara Taleb İskrarının ARDL Model Yaklaşımı İle Analz: Türkye ve Endonezya Örneğ Musa ATGÜR Dokora Öğrencs Ege Ünverses, Sosyal Blmler Ensüsü musaagur@yahoo.com N. Oğuzhan ALTAY

Detaylı

GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI TÜRKİYE NİN İHRACAT FONKSİYONUNUN TAHMİNİ

GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI TÜRKİYE NİN İHRACAT FONKSİYONUNUN TAHMİNİ İsanbul Tcare Ünverses Sosal Blmler Dergs Yıl:7 Saı:3 Bahar 2008 s. 89-04 GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI TÜRKİYE NİN İHRACAT FONKSİYONUNUN TAHMİNİ Cengz AKTAŞ * Vesel YILMAZ ** ÖZET Gelşmeke olan ülkelern ekonomk

Detaylı

DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI, TİCARİ DIŞA AÇIKLIK VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ

DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI, TİCARİ DIŞA AÇIKLIK VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ Doğuş Ünverses Dergs 7 () 206 83-95 DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI TİCARİ DIŞA AÇIKLIK VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ THE RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN DIRECT INVESTMENT

Detaylı

Koşullu Varyans Modelleri: İmkb Serileri Üzerine Bir Uygulama

Koşullu Varyans Modelleri: İmkb Serileri Üzerine Bir Uygulama Çukurova Ünverses İİBF Dergs Cl:15.Sayı:.Aralık 11 ss.1-18 Koşullu Varyans Modeller: İmkb Serler Üzerne Br Uygulama Condııonal Varıance Models: An Alıcaıon on Isanbul Sock Exchange Serıes H.Alan Çabuk

Detaylı

ENERJİ TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME: GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİN BİR PANEL EŞBÜTÜNLEŞME ANALİZİ

ENERJİ TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME: GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİN BİR PANEL EŞBÜTÜNLEŞME ANALİZİ önem ve Ekonom Araşırmaları Dergs / Journal of Managemen and Economcs Research Cl/Volume: 5 Sayı/Issue: Ocak/January 207 Do: hp://dx.do.org/0.6/yead.306823 EERJİ TÜKETİMİ VE EKOOMİK BÜÜME: GELİŞMEKTE OLA

Detaylı

Dış Ticaretin Büyüme Üzerine Etkileri: Bir Panel Veri Analizi

Dış Ticaretin Büyüme Üzerine Etkileri: Bir Panel Veri Analizi Uluslararası Alanya İşlee Faküles Dergs Inernaonal Journal of Alanya Faculy of Busness Yıl:202, C:4, S:3, s. 8-9 Year:202, Vol:4, No:3, s. 8-9 Dış Tcaren Büyüe Üzerne Ekler: Br Panel Ver Analz Effecs of

Detaylı

Korelasyon ve Regresyon

Korelasyon ve Regresyon Korelasyon ve Regresyon 1 Korelasyon Analz İk değşken arasında lşk olup olmadığını belrlemek çn yapılan analze korelasyon analz denr. Korelasyon; doğrusal yada doğrusal olmayan dye kye ayrılır. Korelasyon

Detaylı

TÜRKİYE HİSSE SENEDİ PİYASASINDA RASYONEL KÖPÜKLER: SAKLI EŞ BÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI

TÜRKİYE HİSSE SENEDİ PİYASASINDA RASYONEL KÖPÜKLER: SAKLI EŞ BÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI TÜRKİYE HİSSE SENEDİ PİYASASINDA RASYONEL KÖPÜKLER: SAKLI EŞ BÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI ÖZ Şeref BOZOKLU * Fama ZEREN ** Bu çalışmada Borsa İsanbul hsse sened pyasasında rasyonel köpüklern varlığı Ocak 1998-Nsan

Detaylı

Doğal İşsizlik Oranı mı? İşsizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınaması Analizi

Doğal İşsizlik Oranı mı? İşsizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınaması Analizi EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cl: Sayı: san 0 ss. 05-5 Doğal İşszlk Oranı mı? İşszlk Hsers m? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Is aural Rae of Unemploymen or Hyseress? Secor-Specfc

Detaylı

TÜRKİYE DE ENFLASYON - BÜYÜME İLİŞKİSİ : ZAMAN SERİSİ ANALİZİ. Orhan KARACA Ekonomist Dergisi, Araştırma Bölümü

TÜRKİYE DE ENFLASYON - BÜYÜME İLİŞKİSİ : ZAMAN SERİSİ ANALİZİ. Orhan KARACA Ekonomist Dergisi, Araştırma Bölümü Doğuş Ünverses Dergs, 4 (2) 2003, 247-255 TÜRKİYE DE ENFLASYON - BÜYÜME İLİŞKİSİ : ZAMAN SERİSİ ANALİZİ INFLATION - GROWTH RELATIONSHIP IN TURKEY : TIME SERIES ANALYSIS Ekonoms Dergs, Araşırma Bölümü ÖZET:

Detaylı

İMKB BİLEŞİK 100 ENDEKSİ GETİRİ VOLATİLİTESİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF ISTANBUL STOCK EXCHANGE 100 INDEX S RETURN VOLATILITY ABSTRACT

İMKB BİLEŞİK 100 ENDEKSİ GETİRİ VOLATİLİTESİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF ISTANBUL STOCK EXCHANGE 100 INDEX S RETURN VOLATILITY ABSTRACT İsanbul Tcare Ünverses Sosyal Blmler Dergs Yıl:7 Sayı:3 Bahar 008 s.339-350 İMKB BİLEŞİK 00 ENDEKSİ GETİRİ VOLATİLİTESİNİN ANALİZİ Ünal H. ÖZDEN ÖZET Fnansal serlerde, aşıdıkları özellkler nedenyle doğrusal

Detaylı

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 2, TÜRKİYE DE KREDİ KULLANIMI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 2, TÜRKİYE DE KREDİ KULLANIMI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Aaürk Ünverses İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: 24, Sayı: 2, 200 2 TÜRKİYE DE KREDİ KULLANIMI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Serve CEYLAN (*) Mehme DURKAYA (**) Öze: Kredler ve reel ekonom arasındak ekleşm

Detaylı

Avrupa Birliği ve Türkiye de Mali Saydamlığın Panel Veri Yöntemi ile Analizi

Avrupa Birliği ve Türkiye de Mali Saydamlığın Panel Veri Yöntemi ile Analizi EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cl: Özel Sayı 0 ss. 59-73 Avrupa Brlğ ve Türkye de Mal Saydamlığın Panel Ver Yönem le Analz Fscal Transparency of he European Unon and Turkey wh Panel Daa Analyss

Detaylı

Dokuz Eylül Üniversitesi Yayına Kabul Tarihi:

Dokuz Eylül Üniversitesi Yayına Kabul Tarihi: Yayın Gelş Tarh: 07.06.205 Dokuz Eylül Ünverses Yayına Kabul Tarh: 04.0.206 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Onlne Yayın Tarh: 8.05.206 Cl: 8, Sayı:, Yıl: 206, Sayfa: 3-54 hp://dx.do.org/0.6953/deusbed.5934

Detaylı

AB BORÇ KRİZİ VE BUNUN TÜRK DIŞ TİCARETİNE OLAN ETKİLERİ

AB BORÇ KRİZİ VE BUNUN TÜRK DIŞ TİCARETİNE OLAN ETKİLERİ AB BORÇ KRİZİ VE BUNUN TÜRK DIŞ TİCARETİNE OLAN ETKİLERİ Musafa ÖZTÜRK Yrd. Doç. Dr. Fah Ünverses, İİBF, Uluslararası Tcare Bölümü Osman Nur ARAS Doç. Dr. Fah Ünverses, İİBF, Uluslararası Tcare Bölümü

Detaylı

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: GEÇİŞ EKONOMİLERİ ÖRNEĞİNDE PANEL EŞTÜMLEŞME VE PANEL NEDENSELLİK ANALİZLERİ

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: GEÇİŞ EKONOMİLERİ ÖRNEĞİNDE PANEL EŞTÜMLEŞME VE PANEL NEDENSELLİK ANALİZLERİ Gaz Ünverses İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs 12/1 (2010). 159-184 DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: GEÇİŞ EKONOMİLERİ ÖRNEĞİNDE PANEL EŞTÜMLEŞME VE PANEL NEDENSELLİK

Detaylı

Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21 / Mehmet MUCUK * Mustafa Tahir DEMİRSEL **

Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21 / Mehmet MUCUK * Mustafa Tahir DEMİRSEL ** Türkye de Doğrudan Yabancı Yaırımlar ve Ekonomk Performans Foregn Drec Invesmen And Economc Performance In Turkey Mehme MUCUK * Musafa Tahr DEMİRSEL ** ÖZET Küreselleşme sürecnn hız kazanması le brlke

Detaylı

FİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ VE KUR İLİŞKİSİ

FİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ VE KUR İLİŞKİSİ KMU ĠĠBF Dergs Yıl:10 Sayı:15 Aralık/2008 FİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ VE KUR İLİŞKİSİ Öze Doğan UYSAL * Mehme MUCUK ** Volkan ALPTEKĠN *** 1989 yılında alınan 32 Sayılı Karar

Detaylı

Talep Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Bir Analiz

Talep Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Bir Analiz Anaola: urzm Araşırmaları Dergs Cl 6, Sayı 1, Bahar: 9-41, 015. Copyrgh 015 anaola Büün hakları saklıdır ISS: 1300-40 (1990-015 do: 10.1713/aad.vol6ss1594 alep Şokları: ürk urzm Sekörü İçn Br Analz Demand

Detaylı

SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ?

SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ? H.Ü. İksad ve İdar Blmler Faküles Dergs, Cl 30, Sayı, 01, s. 137-161 SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ? Öz Burcu ÖZCAN Saın alma gücü pares (SAGP) orak br para brm cnsnden fade edldğnde,

Detaylı

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, 2011 225

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, 2011 225 Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 25, Sayı:, 20 225 FİNANSAL ANALİZDE KULLANILAN ORANLAR VE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: EKONOMİK KRİZ DÖNEMLERİ İÇİN İMKB İMALAT SANAYİ

Detaylı

KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM TALEP SİSTEMİ YAKLAŞIMIYLA ANALİZİ

KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM TALEP SİSTEMİ YAKLAŞIMIYLA ANALİZİ Süleyman Demrel Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Yıl: 2007/2, Sayı: 6 Journal of Suleyman Demrel Unversty Insttue of Socal Scences Year: 2007/2, Number: 6 KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM

Detaylı

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon Doğrusal Korelasyon ve Regresyon En az k değşken arasındak lşknn ncelenmesne korelasyon denr. Kşlern boyları le ağırlıkları, gelr le gder, öğrenclern çalıştıkları süre le aldıkları not, tarlaya atılan

Detaylı

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır.

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır. KONU : DUAL MODELİN EKONOMİK YORUMU Br prmal-dual model lşks P : max Z cx D: mn Z bv AX b AV c X 0 V 0 bçmnde tanımlı olsun. Prmal modeln en y temel B ve buna lşkn fyat vektörü c B olsun. Z B B BB c X

Detaylı

INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES

INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES ULUSLARARASI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ March 27, Vol:3, Issue: Mar 27, Cl:3, Saı: e-issn: 249-8377 p-issn: 2528-9942 journal homepage: www.ekonomkarasrmalar.org

Detaylı

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON HAFTA 4 PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYO Gölge değşkenn br başka kullanımını açıklamak çn varsayımsal br şrketn satış temslclerne nasıl ödeme yaptığı ele alınsın. Satış prmleryle satış hacm Arasındak varsayımsal

Detaylı

KOYCK - ALMON YAKLAŞIMI İLE TÜTÜN ÜRETİMİ VE FİYAT İLİŞKİSİ

KOYCK - ALMON YAKLAŞIMI İLE TÜTÜN ÜRETİMİ VE FİYAT İLİŞKİSİ KOYCK - ALMON YAKLAŞIMI İLE TÜTÜN ÜRETİMİ VE FİYAT İLİŞKİSİ ÖET Nedm DİKMEN * aman sers verler ullanılan br regresyon denlemnde açılayıcı değşen n yalnız şmd değerler değl, geçmş (gecmel) değerler de yer

Detaylı

Saklı Markov modelleri kullanılarak Türkiye de dolar kurundaki değişimin tahmin edilmesi

Saklı Markov modelleri kullanılarak Türkiye de dolar kurundaki değişimin tahmin edilmesi İsanbul Ünverses İşleme Faküles Dergs Isanbul Unversy Journal of he School of Busness Admnsraon Cl/Vol:38, Sayı/o:, 2009, -23 ISS: 303-732 - www.fdergs.org 2009 Saklı Markov modeller kullanılarak ürkye

Detaylı

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t :

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t : HAFTA 13 GÖLGE EĞİŞKENLERLE REGRESYON (UMMY VARIABLES) Gölge veya kukla (dummy) değşkenler denen ntel değşkenler, cnsyet, dn, ten reng gb hemen sayısallaştırılamayan ama açıklanan değşkenn davranışını

Detaylı

BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M

BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M Prof. Dr. Fak B LG L Ercyes Ünverses ksad ve dar Blmler Faküles ksa Bölümü fblgl@ercyes.edu.r. Yrd. Doç. Dr. Recep DÜZGÜN

Detaylı

Türk İmalat Sanayinde İstihdam, İhracat ve Kapasite Kullanım Oranı İlişkisi: Panel Koentegrasyon

Türk İmalat Sanayinde İstihdam, İhracat ve Kapasite Kullanım Oranı İlişkisi: Panel Koentegrasyon Türk İmala Sanaynde İshdam, İhraca ve Kapase Kullanım Oranı İlşks: Panel Koenegrasyon Seçkn SUNAL Elçn AYKAÇ Absrac In hs sudy he relaon beween employmen fgures and expors and capacy ulzaon of frms ha

Detaylı

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s Akademk Sosyal Araştırmalar Dergs, Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s. 193-206 Yayın Gelş Tarh / Artcle Arrval Date Yayınlanma Tarh / The Publshed Date 13.06.2016 17.08.2016 Yrd. Doç. Dr. Nurgün TOPALLI

Detaylı

Finansal Derinleşme, Ekonomik Büyüme ve Türk Finans Sistemi (1990-2010)

Finansal Derinleşme, Ekonomik Büyüme ve Türk Finans Sistemi (1990-2010) Selçuk Üverses Sosyal Blmler Esüsü Dergs Dr. Mehme YILDIZ Özel Sayısı 24, ss. 9-8 Selcuk Uversy Joural of Isue of Socal Sceces Dr. Mehme YILDIZ Specal Edo 24, p. 9-8 Fasal Derleşme, Ekoomk Büyüme ve Türk

Detaylı

TURİZM GELİRLERİNE YÖNELİK BİR YAKINSAMA ANALİZİ CONVERGENCE ANALYSIS FOR THE TOURISM RECEIPT

TURİZM GELİRLERİNE YÖNELİK BİR YAKINSAMA ANALİZİ CONVERGENCE ANALYSIS FOR THE TOURISM RECEIPT ÖZ TURİZM GELİRLERİNE YÖNELİK BİR YAKINSAMA ANALİZİ Kuruluş BOZKURT 1 Ozan BAHAR Bu çalıģmanın amacı, Türkye nn uluslararası urzm seköründe hem en yakın rakpler olan hem de Türkye nn de çersnde yer aldığı

Detaylı

İhracat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: 12 Geçiş Ekonomisi Örneğinde Panel Eştümleşme ve Panel Nedensellik Analizleri

İhracat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: 12 Geçiş Ekonomisi Örneğinde Panel Eştümleşme ve Panel Nedensellik Analizleri EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Clt: Sayı: 2 Nsan 20 ss. 24-254 İhracat ve Ekonomk Büyüme İlşks: 2 Geçş Ekonoms Örneğnde Panel Eştümleşme ve Panel Nedensellk Analzler Relatonshp between Export

Detaylı

VALIDITY OF ENVIRONMENTAL KUZNETS CURVE HYPOTHESIS FOR THE TURKISH ECONOMY

VALIDITY OF ENVIRONMENTAL KUZNETS CURVE HYPOTHESIS FOR THE TURKISH ECONOMY 44. Sayı Nsan 5 / Number 44 Aprl 5 ÇEVRESEL KUZNETS EĞRİSİ HİPOTEZİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN GEÇERLİLİĞİ İbrahm ERDOĞAN Doç. Dr., Balıkesr Ünverstes, İ.İ.B.F., İktsat Bölümü. erdogan@balkesr.edu.tr Kumru

Detaylı

TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH

TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH Dr Türkmen Göksel Ankara Ünverstes Syasal Blgler Fakültes Özet Bu makalede teknoloj sevyesnn pyasa rekabet ve refah sevyes üzerndek etkler matematksel br model le ncelenecektr

Detaylı

PARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ

PARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ PARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ 1 Populasyonun nceledğmz br özellğnn dağılışı blenen dağılışlardan brsne, Normal Dağılış, t Dağılışı, F Dağılışı, gb br dağılışa uygun olduğu durumlarda

Detaylı

Makine Öğrenmesi 10. hafta

Makine Öğrenmesi 10. hafta Makne Öğrenmes 0. hafta Lagrange Optmzasonu Destek Vektör Maknes (SVM) Karesel (Quadratc) Programlama Optmzason Blmsel term olarak dlmze geçmş olsa da bazen en leme termle karşılık bulur. Matematktek en

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELERİN YAKINSAMA ANALİZİ

AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELERİN YAKINSAMA ANALİZİ AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELERİN YAKINSAMA ANALİZİ Prof. Dr. Bedrye SARAÇOĞLU Gaz Ünverstes İ.İ.B.F. Ekonometr Bölümü Tel:+90 32 226853 e-posta: bedrye@gaz.edu.tr Arş. Gör. Nükhet

Detaylı

Lineer Olmayan Yapı Sistemlerinin Analizi İçin Yay-Boyu Metodu

Lineer Olmayan Yapı Sistemlerinin Analizi İçin Yay-Boyu Metodu Fıra Ünv. Fen ve Müh. Bl. Dergs Scence and Eng. J of Fıra Unv. 9 (4), 55-530, 007 9 (4), 55-530, 007 Lneer Olmayan Yaı Ssemlernn Analz İçn Yay-Boyu Meodu Cengz OLA ve Yusuf CALAYIR Fıra Ünverses eknk Blmler

Detaylı

Devalüasyon, Para, Reel Gelir Değişkenlerinin Dış Ticaret Üzerine Etkisinin Panel Data Yöntemiyle Türkiye İçin İncelenmesi

Devalüasyon, Para, Reel Gelir Değişkenlerinin Dış Ticaret Üzerine Etkisinin Panel Data Yöntemiyle Türkiye İçin İncelenmesi Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Clt 6, Sayı:4, 2004 Devalüasyon, Para, Reel Gelr Değşkenlernn Dış Tcaret Üzerne Etksnn Panel Data Yöntemyle Türkye İçn İncelenmes Yrd.Doç.Dr.Ercan BALDEMİR*

Detaylı

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ Doç. Dr. M. Başaran ÖZTÜRK * Yrd. Doç. Dr. Kartal DEMİRGÜNEŞ ** Yrd.

Detaylı

ÜST-ORTA GELİRLİ ÜLKELERDE EKONOMİK ÖZGÜRLÜKLER, DEMOKRASİ VE YOLSUZLUK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

ÜST-ORTA GELİRLİ ÜLKELERDE EKONOMİK ÖZGÜRLÜKLER, DEMOKRASİ VE YOLSUZLUK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ÜST-ORTA GELİRLİ ÜLKELERDE EKONOMİK ÖZGÜRLÜKLER, DEMOKRASİ VE YOLSUZLUK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN ECONOMIC FREEDOM, DEMOCRACY AND CORRUPTION IN UPPER-MIDDLE INCOME COUNTRIES

Detaylı

İKİNCİ ÖĞRETİM KAMU TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

İKİNCİ ÖĞRETİM KAMU TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI İKİNCİ ÖĞRETİM KAMU TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI Anablm Dalı: Kamu PROGRAMIN TANIMI: Kamu Tezsz Yüksek Lsans Programı, kamu ve özel sektör sstem çersndek problemler ve htyaçları analz edeblecek, yorumlayacak,

Detaylı

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Aaürk Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi 05 9 (): 35-36 Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Munise ILIKKAN ÖZGÜR (*) Öze: Makroekonomik isikrarının sağlanmasında cari işlemler

Detaylı

Türkiye de Bölgeler Arası Gelir Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Veri Analizi Uygulaması

Türkiye de Bölgeler Arası Gelir Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Veri Analizi Uygulaması Busness and Economcs Research Journal Volume 2. Number 1. 2011 pp. 143-151 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Türkye de Bölgeler Arası Gelr Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Ver Analz Uygulaması Fatma

Detaylı

Kar Payı Politikası ve Yaşam Döngüsü Teorisi: İMKB İmalat Sektöründe Ampirik Bir Uygulama

Kar Payı Politikası ve Yaşam Döngüsü Teorisi: İMKB İmalat Sektöründe Ampirik Bir Uygulama Anadolu Ünverses Sosyal Blmler Dergs Anadolu Unversy Journal of Socal Scences Kar Payı Polkası ve Yaşam Döngüsü Teors: İMKB İmalat Sektöründe Amprk Br Uygulama Dvdend Payout Polcy and Lfe Cycle Theory:

Detaylı

DÖV Z KURU ve P YASA D NAM KLER L (Türkiye Ekonomisi çin Ampirik Bir Çal ma)

DÖV Z KURU ve P YASA D NAM KLER L (Türkiye Ekonomisi çin Ampirik Bir Çal ma) DÖV Z KURU ve P YASA D NAM KLER L K S (Türkye Eknms çn Amprk Br Çal ma) H. Al ATA * brahm ARSLAN ** ÖZ Gel meke lan ülkelern pek ç unda, enflasyn aç s ndan köü br mazye sahp lmalar nedenyle kura dayal

Detaylı

INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES

INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES ULUSLARARASI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ December 2017, Vol:3, Issue:4 Aralık 2017, Clt:3, Sayı:4 e-issn: 2149-8377 p-issn: 2528-9942 journal homepage: www.ekonomkarastrmalar.org

Detaylı

Hataları Değişen Varyanslı ve Otokorelasyonlu Lineer Olmayan Regresyonda Parametre Tahmini

Hataları Değişen Varyanslı ve Otokorelasyonlu Lineer Olmayan Regresyonda Parametre Tahmini S.Ü. Fen-Edeba Faküles Fen Dergs Saı 0 (00) 55-68, KONYA Haaları Değşen Varanslı ve Ookorelasonlu Lneer Olmaan Regresonda Paramere Tahmn İsmal KINACI, Aşır GENÇ Öze: Blndğ gb, gerek lneer gerekse lneer

Detaylı

SEK Yönteminin Güvenilirliği Sayısal Bir Örnek. Ekonometri 1 Konu 11 Sürüm 2,0 (Ekim 2011)

SEK Yönteminin Güvenilirliği Sayısal Bir Örnek. Ekonometri 1 Konu 11 Sürüm 2,0 (Ekim 2011) İk Değşkenl Bağlanım Model SEK Yöntemnn Güvenlrlğ Ekonometr 1 Konu 11 Sürüm,0 (Ekm 011) UADMK Açık Lsans Blgs İşbu belge, Creatve Commons Attrbuton-Non-Commercal ShareAlke 3.0 Unported (CC BY-NC-SA 3.0)

Detaylı

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür.

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür. Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk

Detaylı

Endüstri-içi dış ticaret, patentler ve uluslararası teknolojik yayılma

Endüstri-içi dış ticaret, patentler ve uluslararası teknolojik yayılma Endüstr-ç dış tcaret, patentler ve uluslararası teknolojk yayılma Recep Kök Dokuz Eylül Ünverstes, İktsad ve İdar Blmler Fakültes, İktsat Bölümü, 35160, İzmr, Türkye Nevzat Şmşek Dokuz Eylül Ünverstes,

Detaylı

Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ

Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Kİ-KAR TSTLRİ A) Kİ-KAR DAĞILIMI V ÖZLLİKLRİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk gösterp

Detaylı

İÇSEL BÜYÜMEDE İÇSELLEŞME SÜREÇLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Osman DEMİR * Adem ÜZÜMCÜ ** Serap DURAN ***

İÇSEL BÜYÜMEDE İÇSELLEŞME SÜREÇLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Osman DEMİR * Adem ÜZÜMCÜ ** Serap DURAN *** D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergs Cl:21 Sayı:1, Yıl:2006, ss: 27-46 İÇSEL BÜYÜMEDE İÇSELLEŞME SÜREÇLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Osman DEMİR * Adem ÜZÜMCÜ ** Serap DURAN *** ÖZET Bu çalışmanın amacı, çsel büyümenn emel grdlernden

Detaylı

Araştırma-Geliştirme Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi

Araştırma-Geliştirme Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi B. ÖZCAN, A. ARI Araştırma-Gelştrme Harcamaları ve Ekonomk Büyüme İlşks: Panel Ver Analz Burcu ÖZCAN Ayşe ARI Özet Ekonomk büyümenn c gücü olarak değerlendrlen araştırma-gelştrme (Ar-Ge) faalyetler ülke

Detaylı

Türkiye de Süt Ürünleri Tüketim Harcamalarına Etki Eden Faktörlerin Analizi: Çoklu Heckman Örneklem Seçicilik Sistem Yaklaşımı

Türkiye de Süt Ürünleri Tüketim Harcamalarına Etki Eden Faktörlerin Analizi: Çoklu Heckman Örneklem Seçicilik Sistem Yaklaşımı Tarım Blmler Dergs Tar. Bl. Der. Derg web sayfası: www.agr.ankara.edu.tr/derg Journal of Agrcultural Scences Journal homepage: www.agr.ankara.edu.tr/journal TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF AGRICULTURAL

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatları ve Fiyat/Kazanç Oranı Đlişkisi: Panel Verilerle Sektörel Bir Analiz *

Hisse Senedi Fiyatları ve Fiyat/Kazanç Oranı Đlişkisi: Panel Verilerle Sektörel Bir Analiz * Busness and Economcs Research Journal Volume. umber. 0 pp. 65-84 ISS: 309-448 www.berjournal.com Hsse Sened Fyatları ve Fyat/Kazanç Oranı Đlşks: Panel Verlerle Sektörel Br Analz * Mehmet argelecekenler

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇOKLU İÇ İLİŞKİ VE EKOLOJİK REGRESYON İSTATİSTİK ANABİLİM DALI

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇOKLU İÇ İLİŞKİ VE EKOLOJİK REGRESYON İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Berrn GÜLTAY YÜKSEK LİSANS TEZİ ÇOKLU İÇ İLİŞKİ VE EKOLOJİK REGRESYON İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ADANA, 9 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇOKLU

Detaylı

TİCARİ AÇIKLIK VE KAMU BÜYÜKLÜĞÜ İLİŞKİSİ: PANEL NEDENSELLİK TESTİ TRADE OPENNESS AND GOVERNMENT SIZE RELATIONSHIP: PANEL CAUSALITY TEST

TİCARİ AÇIKLIK VE KAMU BÜYÜKLÜĞÜ İLİŞKİSİ: PANEL NEDENSELLİK TESTİ TRADE OPENNESS AND GOVERNMENT SIZE RELATIONSHIP: PANEL CAUSALITY TEST Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 27, Sayı: 4, 2013 229 TİCARİ AÇIKLIK VE KAMU BÜYÜKLÜĞÜ İLİŞKİSİ: PANEL NEDENSELLİK TESTİ Fatma Zeren (*) Suzan Ergün (**) Özet: Lteratürde ekonomk küreselleşmenn

Detaylı

İMKB ENDEKSİNİN PARCH MODELLEMESİ A PARCH MODELLING OF THE IMKB INDEX

İMKB ENDEKSİNİN PARCH MODELLEMESİ A PARCH MODELLING OF THE IMKB INDEX Akdenz İ.İ.B.F. Dergs (3), 4- İMKB ENDEKSİNİN PARCH MODELLEMESİ A PARCH MODELLING OF THE IMKB INDEX Erdnç TELATAR * H. Soner BİNAY ** ÖZET ARCH sınıfı modellern br devamı şeklnde olan PARCH (Power Auoregressve

Detaylı

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ 1 DENEY TASARIMI VE ANALİZİ 1.1. Varyans Analz 1.. Tek Yönlü Varyans Analz Model 1.3. İk Yönlü Varyans Analz Model Prof Dr. Leven ŞENYAY XII-1 İsask II Bundan öncek bölümlerde bell br araşırma sonucu elde

Detaylı

Mut Orman İşletmesinde Karaçam, Sedir ve Kızılçam Ağaç Türleri İçin Dip Çap Göğüs Çapı İlişkileri

Mut Orman İşletmesinde Karaçam, Sedir ve Kızılçam Ağaç Türleri İçin Dip Çap Göğüs Çapı İlişkileri Süleyman Demrel Ünverstes, Fen Blmler Ensttüsü, 9-3,(5)- Mut Orman İşletmesnde Karaçam, Sedr ve Kızılçam Ağaç Türler İçn Dp Çap Göğüs Çapı İlşkler R.ÖZÇELİK 1 Süleyman Demrel Ünverstes Orman Fakültes Orman

Detaylı

Yolsuzluğun Belirleyicileri ve Büyüme ile İlişkileri

Yolsuzluğun Belirleyicileri ve Büyüme ile İlişkileri SESSION 1B: Büyüme ve Gelşme I 131 Yolsuzluğun Belrleycler ve Büyüme le İlşkler Assoc. Prof. Dr. Mne Gern (Marmara Unversty, Turkey) Prof. Dr. Ömer Selçuk Emsen (Atatürk Unversty, Turkey) Ph.D. Canddate

Detaylı

Kısa Vadeli Sermaye Girişi Modellemesi: Türkiye Örneği

Kısa Vadeli Sermaye Girişi Modellemesi: Türkiye Örneği Dokuz Eylül Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs, Clt:24, Sayı:1, Yıl:2009, ss.105-122. Kısa Vadel Sermaye Grş Modellemes: Türkye Örneğ Mehmet AKSARAYLI 1 Özhan TUNCAY 2 Alınma Tarh: 04-2008,

Detaylı

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır.

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır. BÖLÜM 3 OLASILIK HESABI 3.. Br Olayın Olasılığı Tanım 3... Br olayın brbrnden ayrık ve ortaya çıkma şansı eşt n mümkün sonucundan m tanes br A olayına uygun se, A olayının P(A) le gösterlen olasılığı P(A)

Detaylı

KAPASİTANS VE ENDÜKTANS EBE-215, Ö.F.BAY 1

KAPASİTANS VE ENDÜKTANS EBE-215, Ö.F.BAY 1 KAPASİTANS VE ENDÜKTANS EBE-5, Ö.F.BAY KAPASİTANS VE ENDÜKTANS Bu bölümde enerj depolayan pasf elemanlardan Kapasörler e Endükörler anıılmakadır ÖĞRENME HEDEFLERİ KAPASİTÖRLER Elekrk alanında enerj depolarlar

Detaylı

Anlık ve Ortalama Güç

Anlık ve Ortalama Güç ALTERNATİF AK-Dere Analz Bölü-4 AC Güç Anlık Güç Oralaa güç Güç fakörü Akf, reakf güç Kpleks güç Reakf güç düzele (Kpanzasyn aksu akf güç ransfer Anlık Güç, p( (herhang br ank güç p Anlık e Oralaa Güç

Detaylı

NİTEL TERCİH MODELLERİ

NİTEL TERCİH MODELLERİ NİTEL TERCİH MODELLERİ 2300 gözlem sayısı le verlen değşkenler aşağıdak gbdr: calsma: çocuk çalışıyorsa 1, çalışmıyorsa 0 (bağımlı değşken) Anne_egts: Anne eğtm sevyes Baba_egts: Baba eğtm sevyes Kent:

Detaylı

Türkiye de Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: 1987-2008

Türkiye de Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: 1987-2008 Türkye de Hsse Seed Fyaları ve Makro Ekoomk Değşkeler Arasıdak İlşk Ekoomerk Aalz: 987-2008 Hall ALTINTAŞ İksa Bölümü, Ercyes Üverses e-posa: halas@ercyes.edu.r Fge TOMBAK İksa Bölümü, Bozok Üverses e-posa:

Detaylı

EKONOMİK BÜYÜMEYE BİR KATKI BAĞLAMINDA TURİZM GELİRLERİ: BİR PANEL VERİ UYGULAMASI

EKONOMİK BÜYÜMEYE BİR KATKI BAĞLAMINDA TURİZM GELİRLERİ: BİR PANEL VERİ UYGULAMASI EKONOMİK BÜYÜMEYE BİR KATKI BAĞLAMINDA TURİZM GELİRLERİ: BİR PANEL VERİ UYGULAMASI Engn DÜCAN* Mustafa ŞİT** Mehmet ŞENTÜRK*** ÖZET Bu çalışmada, Türkye, Yunanstan, İspanya, İtalya, Fransa ve Portekz n

Detaylı

F NANSAL ARAfiTIRMALAR VE ÇALIfiMALAR DERG S

F NANSAL ARAfiTIRMALAR VE ÇALIfiMALAR DERG S T.C. MARMARA ÜN VERS TES BANKACILIK VE S GORTACILIK YÜKSEKOKULU F NANSAL ARAfTIRMALAR VE ÇALIfMALAR DERG S THE JOURNAL OF FINANCIAL RESEARCHES AND STUDIES Marmara Ünverses Yay nlar, Yay n No: 773 2013

Detaylı

Kİ KARE ANALİZİ. Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI Ki-Kare Analizleri

Kİ KARE ANALİZİ. Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI  Ki-Kare Analizleri Kİ KAR ANALİZİ 1 Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI www.mehmetaksarayl K-Kare Analzler OLAY 1: Genelde br statstk sınıfında, öğrenclern %60 ının devamlı, %30 unun bazen, %10 unun se çok az derse geldkler düşünülmektedr.

Detaylı

ANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF

ANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALİYET RAPORU Bu rapor AEGON Emekllk ve Hayat A.Ş Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2011 30.09.2011 dönemne

Detaylı

SAYISAL ANALİZ. Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ. Sayısal Analiz. Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ

SAYISAL ANALİZ. Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ. Sayısal Analiz. Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ SAYISAL ANALİZ Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ Sayısal Analz SAYISAL ANALİZ SAYISAL TÜREV Numercal Derentaton Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ Sayısal Analz İÇİNDEKİLER Sayısal Türev Ger Farklar

Detaylı

Sıklık Tabloları ve Tek Değişkenli Grafikler

Sıklık Tabloları ve Tek Değişkenli Grafikler Sıklık Tabloları ve Tek Değşkenl Grafkler Sıklık Tablosu Ver dzsnde yer alan değerlern tekrarlama sayılarını çeren tabloya sıklık tablosu denr. Sıklık Tabloları tek değşken çn marjnal tablo olarak adlandırılır.

Detaylı

Sürekli Olasılık Dağılım (Birikimli- Kümülatif)Fonksiyonu. Yrd. Doç. Dr. Tijen ÖVER ÖZÇELİK

Sürekli Olasılık Dağılım (Birikimli- Kümülatif)Fonksiyonu. Yrd. Doç. Dr. Tijen ÖVER ÖZÇELİK Sürekl Olasılık Dağılım Brkml- KümülatFonksyonu Yrd. Doç. Dr. Tjen ÖVER ÖZÇELİK tover@sakarya.edu.tr Sürekl olasılık onksyonları X değşken - ;+ aralığında tanımlanmış br sürekl rassal değşken olsun. Aşağıdak

Detaylı

λ = olarak hesaplanmıştır. Bu değerler para arzı ve kamu

λ = olarak hesaplanmıştır. Bu değerler para arzı ve kamu NOİNAL GSUH VE POLİTİKA TERCİHİ: S. LOUIS ODEL UYGULAASI Nedm DİKEN (*) Öze: Bu araşırmada, nomnal GSUH da, (GNP) meydana gelen değşmeler üzernde parasalcı polkalar mı, yoksa Keynesç polkalar mı daha ekl

Detaylı

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Avalable onlne a www.alphanumerournal.om alphanumer ournal The Journal of Operaons Researh, Sass, Eonomers and Managemen Informaon Sysems Volume 3, Issue 2, 2015 2015.03.02.STAT.08 Absra OUTLIERS IN SURVIVAL

Detaylı

YÜKSEK PLANLAMA KURULU

YÜKSEK PLANLAMA KURULU YÜKSEK PLANLAMA KURULU Tarh : 4/02/2008 Karar No : 2008/T-5 Konu : Enerj KİT lernn Uygulayacağı Malye Bazlı Fyalandırma Mekanzmasının Usul ve Esasları Yüksek Planlama Kurulu nca; Enerj ve Tab Kaynaklar

Detaylı

Rasgele Değişken Üretme Teknikleri

Rasgele Değişken Üretme Teknikleri Rasgele Değşken Üretme Teknkler Amaç Smülasyon modelnn grdlern oluşturacak örneklern üretlmes Yaygın olarak kullanılan ayrık veya sürekl dağılımların örneklenmes sürecn anlamak Yaygın olarak kullanılan

Detaylı

BEYKENT ÜNİVERSİTESİ - DERS İZLENCESİ - Sürüm 2. Öğretim planındaki AKTS 581058202101319 2 1 0 3 5

BEYKENT ÜNİVERSİTESİ - DERS İZLENCESİ - Sürüm 2. Öğretim planındaki AKTS 581058202101319 2 1 0 3 5 BEYKENT ÜNİVERSİTESİ - DERS İZLENCESİ - Sürüm 2 Ders Kodu Teork Uygulama Lab. YAPI ARAŞTIRMASI VE DOKÜMANTASYON Ulusal Kred Öğretm planındak AKTS 581058202101319 2 1 0 3 5 Ön Koşullar : Önerlen Dersler

Detaylı

VERİ ZARFLAMA ANALİZİ (VZA) VE MALMQUİST ENDEKSİ İLE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİK ÖLÇÜMÜ: BİST TE İŞLEM GÖREN MEVDUAT BANKALARI ÜZERİNE BİR UYGULAMA

VERİ ZARFLAMA ANALİZİ (VZA) VE MALMQUİST ENDEKSİ İLE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİK ÖLÇÜMÜ: BİST TE İŞLEM GÖREN MEVDUAT BANKALARI ÜZERİNE BİR UYGULAMA Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 27,Sayı:4,2013 110 VERİ ZARFLAMA ANALİZİ (VZA) VE MALMQUİST ENDEKSİ İLE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİK ÖLÇÜMÜ: BİST TE İŞLEM GÖREN MEVDUAT BANKALARI ÜZERİNE

Detaylı

YARIPARAMETRİK KISMİ DOĞRUSAL PANEL VERİ MODELLERİYLE ULUSLAR ARASI GÖÇ

YARIPARAMETRİK KISMİ DOĞRUSAL PANEL VERİ MODELLERİYLE ULUSLAR ARASI GÖÇ Özet YARIPARAMETRİK KISMİ DOĞRUSAL PANEL VERİ MODELLERİYLE ULUSLAR ARASI GÖÇ Atıf EVREN *1 Elf TUNA ** Yarı parametrk panel ver modeller parametrk ve parametrk olmayan modeller br araya getren; br kısmı

Detaylı

MIT Açık Ders Malzemeleri Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için

MIT Açık Ders Malzemeleri   Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için MIT Açık Ders Malzemeler http://ocm.mt.edu Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında blg almak çn http://ocm.mt.edu/terms veya http://tuba.açık ders.org.tr adresn zyaret ednz. 18.102

Detaylı

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ DENEY TASARIMI VE ANALİZİ Bundan öncek bölümlerde bell br araşırma sonucu elde edlen verlere dayanılarak populasyonu anıma ve paramere ahmnlerne yönelk yönemlerden söz edld. Burada se sözü edlecek olan,

Detaylı

INTERNATIONAL 9th CONFERENCE ON KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT PROCEEDINGS

INTERNATIONAL 9th CONFERENCE ON KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT PROCEEDINGS INTERNATIONAL 9th CONFERENCE ON KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT PROCEEDINGS ULUSLARARASI 9. BİLGİ, EKONOMİ VE YÖNETİM KONGRESİ BİLDİRİLERİ Eded By / Edörler Ze Parla & İbrahm Güran Yumuşa Sarajevo-20-Saraybosna

Detaylı

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının 1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell

Detaylı

= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı)

= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı) A.1. Mll Gelr Hesaplamaları ve Bazı Temel Kavramlar 1 Gayr Saf Yurtç Hâsıla (GSYİH GDP): Br ekonomde belrl br dönemde yerleşklern o ülkede ekonomk faalyetler sonucunda elde ettkler gelrlern toplamıdır.

Detaylı

TÜRKĐYE DE EKONOMĐK BÜYÜMENĐN KAYNAKLARININ ANALĐZĐ

TÜRKĐYE DE EKONOMĐK BÜYÜMENĐN KAYNAKLARININ ANALĐZĐ T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ ĐKTĐSAT ANABĐLĐM DALI DOKTORA TEZĐ TÜRKĐYE DE EKONOMĐK BÜYÜMENĐN KAYNAKLARININ ANALĐZĐ Başak KARŞIYAKALI Danışman Doç. Dr. Đlkn BARAY 2008 YEMĐN

Detaylı

Direct Decomposition of A Finitely-Generated Module Over a Principal Ideal Domain *

Direct Decomposition of A Finitely-Generated Module Over a Principal Ideal Domain * BİR ESAS İDEAL BÖLGESİ ÜZERİNDEKİ SONLU DOĞURULMUŞ BİR MODÜLÜN DİREK PARÇALANIŞI * Drec Decompoon of A Fnely-Generaed Module Over a Prncpal Ideal Doman * Zeynep YAPTI Fen Blmler Enüü Maemak Anablm Dalı

Detaylı

Sabit Varyans. Var(u i X i ) = Var(u i ) = E(u i2 ) = s 2

Sabit Varyans. Var(u i X i ) = Var(u i ) = E(u i2 ) = s 2 X Sabt Varyans Y Var(u X ) = Var(u ) = E(u ) = s Eşt Varyans EKKY nn varsayımlarından br anakütle regresyon fonksyonu u lern eşt varyanslı olmasıdır Her hata term varyansı bağımsız değşkenlern verlen değerlerne

Detaylı

1.GİRİŞ. Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir İlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama

1.GİRİŞ. Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir İlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama 1.GİRİŞ Cnsye Değşken Bağlamında Harcama Al Grupları ve Gelr İlşks: Dumlupınar Ünverses Öğrencler Üzerne Br Uygulama Mahmu ZORTUK * Öze: İksa blmnn en öneml konuları arasında yer alan gelr le ükem lşks

Detaylı