RESMÎ VE ÖZEL FEN LSELERNN ÖRGÜTSEL ÖRENME AÇISINDAN KARILATIRILMASI. Mustafa KALE

Transkript

1 RESMÎ VE ÖZEL FEN LSELERNN ÖRGÜTSEL ÖRENME AÇISINDAN KARILATIRILMASI Mustafa KALE Özet Aratrmann temel amac, Resmî ve Özel Fen nin örgütsel örenme açsndan bir karlatrmasnn yaplmasdr. Bu amaca yönelik olarak iki alt problem ele alnmtr. Yönetici, Öretmen, Örenci ve Veli görülerine göre Resmî ve Özel Fen nin; (1) Örgütsel Örenme düzeyi nedir? (2) Örgütsel örenme düzeylerine ait ortalamalar arasnda anlaml bir fark var mdr? Aratrma genel tarama modelinde gerçekletirilmitir. Aratrmann evrenini 2001 ÖSS snav sonuçlarna göre sralamada ilk ve son üç srada yer alan Resmî ve Özel Fen oluturmaktadr. Bu okullardan da 36 yönetici, 111 öretmen, 115 örenci ve 115 veli örnekleme alnmtr. Verilerin toplanmasnda aratrmac tarafndan gelitirilen ölçek kullanlmtr. Uygulamalar Millî Eitim Bakanl, Eitim Aratrma ve Gelitirme Dairesi Bakanl ile i birlii yaplarak gerçekletirilmitir. Elde edilen veriler analiz edilerek birinci alt probleme yönelik olarak standart sapma, aritmetik ortalama ve p<0,05 anlamllk düzeyinde varyans analizi yaplmtr. 9kinci alt probleme yönelik olarak da p<0,05 düzeyindeki anlamlln hangi okullar arasnda olduunu belirlemek için de çoklu karlatrma testi (scheffe) yaplmtr. Genel olarak RFL lerin örgütsel örenme düzeyleri, ÖFL lerinkine göre daha düüktür. Anahtar sözcükler: Okul gelitirme, örgütsel örenme, örenen örgüt Abstract The main aim of this research is to compare public and private lycees in terms of organisational learning. Related to this aim, two sub-problems are taken up. (1)According to the wievs of managers, teachers, students and parents, what are the organisational learning levels of public and private lycees and (2)is there a significant difference between means of organisational learning levels. Research is realized with general survey model. The population of this research consists of public and private lycees at the top three and bottom three according to 2001 universty enhance examination results. From these schools 36 managers, 111 teachers, 115 students, and 115 parents are taken to sample. For the first sub-problem standart deviations and arithmetic means were calculated and variance analysis were made at p<0,05 significance level. For the second subproblem in order to find out among which schools there was a significant difference at p<0,05 significance level, multiple comparison test (scheffe) was made. 9n general, organisational learning levels of public science lycees are lower then private science lycees. Key words: School development, organizational learning, learning organization Örgütsel örenmeyi (organizational learning) tamamyla anlayabilmek için, sadece üretici örenme deil, okulun günlük ileri içinde gerçekletirdii örgütsel örenme hayatn tanmlayan dinamik örenme üzerine çalmak da önemlidir. Bu, örgütsel örenme açsndan güçlü olan okullarn gösterdii örenme stilini veya örenme yönlendirmesini tanmlayarak ve sürekli örenmeyi kolaylatran faktörleri inceleyerek gerçekletirilebilir. Örenme, bilginin yaratlmasnda rol oynar ve örenen bir okul henüz örenmeyi örenememi bir okula nispeten örgütsel bilgiyi yönetmede daha donanmldr. Henüz örgütsel bilginin yönetimiyle, örenen örgüt arasnda ciddi bir fark olduu da kesin deildir; her ikisinin de snrlar bulanktr. Okullar bilgiyi, bireysel örenmeyi güçlendirerek, kritik bilgiyi elde etme ve onu, deerli bilgiye dönütürme yeteneiyle yönetebilir, fakat bu tek bana örenen bir okul meydana getirmez. Garvin (1994) örgütsel örenmenin genellikle üst üste binen üç bölüm olarak izlenebileceini açklamaktadr. Bu admlar okullarn gelitirilmesinde de dikkate alnabilir. Admlardan ilki kavramaya ilikindir. Okul topluluunun üyeleri yeni fikirlere, bilgilerini geniletmeye ve farkl ekillerde düünmeye maruz braklr.,kinci adm davranlarla ilgilidir. Okul topluluunun üyeleri yeni fikirleri benimsemeye balar ve davranlarn deitirirler. Üçüncü adm davran deiiklikleri sonucunda yüksek kalite ve dier elle tutulur kazanmlar gibi ölçülebilir artlara yön veren yüksek performans elde etmektir. Yazma adresi: Ör. Gör. Dr. Mustafa Kale, Gazi Üniversitesi, Gazi Eitim Fakültesi,,lköretim Bölümü, Snf Öretmenlii ABD Teknikokullar/Ankara.

2 Dolaysyla Garvin (1994) örenen örgütün anlaml, yönetilebilir ve ölçülebilir olmas gerektiini iddia etmektedir. Garvin in ortaya koyduu üç M, örenen örgütlere örnek bulmann neden bu kadar zor olduunu açklayabilir. Her bir M birbirinden bamszdr, ancak örenen örgütler birbirlerine baldr. Böylece örenen örgütün esasn yakalamak için birçok tanm yaplmasna ramen, etkili ölçüm araçlar olmadan teoriyi gerçek hayata tamak hâlâ zordur. Ölçümler u an deerlendirmek için ve örenen örgüt oluturmada atlacak admlar kararlatrrken dikkate alnmaldr. Örenen örgütler gelitirmeye çalan örgütler üç kategoride incelenebilir: (1) Normal bak açsna sahip örgütler (bir örgüt içerisinde geni çapl bir deiime ulamak için Senge nin be disiplinini ön plâna çkarr). (2) Geliimci bak açsna sahip olanlar (geliim döngüsünün bir aamas olarak örenen örgütler olduklarn ifade ederler). (3) Gelimekte olan (yetenek bak açs olan örgütlerin be disipline ayak uydurmaya çalrken ayn zamanda iyi yaptklar eylere de sayg duymalar gerektiine, her örgütün bireysel doasn dikkate almas gerektiine ve örgüt içerisindeki örenmeyi iyiletirmek için uygun araçlarn seçilmesi gerektiine dikkat çeken) örgütlerdir (Steven ve Reichart: 1998). Okulda örgütsel örenme süreçlerini etkileyen birçok unsur vardr. Bu unsurlar u ekilde sralamak mümkündür: Örgütsel örenmeye etki eden okul d artlar, örgütsel örenmeye etki eden okul içi artlar, liderlik ve örgütsel örenme çktlardr. Bu deikenler arasndaki ilikiler karmaktr. Bu deikenler arasndaki ilikiler karlkl etkileim hâlindedir. Bunlar okul içinde uygulanan, örgütsel örenmeyi güçlendiren veya snrlandran okul artlar ile ilgilidir. Okulun misyonu ve vizyonu, kültürü, karar verme yaps, kullanlan deiim stratejileri, eldeki kaynaklar ve dalm ile ilgili politikalar kapsamaktadr. Özellikle okul vizyonu, kültürü, yaps, stratejileri, karar verme süreçleri ve kaynaklar okullar örgütsel örenmeye yaklatran ya da örgütsel örenmeden uzaklatran bir yapya sahip olabilir. Okulda örgütsel örenmeyi etkileyen okul içi artlar kapsamnda okul yaps, takm çalmas ve i birlii, politikalar ve kaynaklar, okul liderlii ile bilgi ve beceriler belirtilebilir (Kale, 2003:41). Örenen örgütler yaratc yeteneklerini güçlendirmek için ar zaman harcayan insanlarn oluturduu gruplardr. Bunu okullarnda yapabilmenin yolu, örgütsel politikalar gelitirmektir. Okul topluluunun üyeleri yeni uzmanlklar gelitirmeli ve yeteneklerini artrmaldr. Yeni yetenekler bu ekilde gelitii sürece, ar çaba gösteren insanlar, çevrelerindeki dünyay farkl görmeye ve tecrübe etmeye izin veren varsaymlar gelitirirler. Algda, tutumda ve davrantaki bu deiiklik zaman alr. Bu perspektiften bakldnda, okullar, örenen örgütler olarak, yeniden yaplanma için sürekli taleplere ümit veren örgütsel tasarma cevap gibi görünmektedir (Steven ve Reichart, 1998). Aratrmann Amac Örgütsel örenme ile ilgili yaplm aratrmalara baktmzda, okullar konu edinen aratrmalarn özellikle de ülkemizde çok az olduunu söyleyebiliriz. Bu çalmalar çounlukla örgütsel örenmenin önündeki engellerin neler olduuna yönelik çalmalardr. Bu aratrmalar da göz önüne alndnda, okullarmzn örgütsel örenme açsndan ne durumda olduklarnn belirlenmesi, yaplan iyi uygulamalarn dier okullara örnek tekil etmesi açsndan gereklidir. Ülkemizdeki okullarn örgütsel örenme açsndan güçlü olduklar boyutlar incelenerek örenmeyi destekleyen, garanti altna alan ve kolaylatran faktörler belirlenebilir. Belirlenen bu faktörler örgütsel örenme açsndan daha düük düzeyde olan okullar tarafndan da kullanlabilir. Bu amaca yönelik olarak aratrma kapsamna aldmz fen liseleri, okullarmz arasnda özel bir öneme sahiptir. Çünkü bu okullarmz ilköretimi bitiren örenciler arasndan Lise Giri Snav (LGS) ile örenci almaktadr. Özellikle Resmî Fen en üst puanlar alan örencileri kabul etmektedir. Ayrca bu okullarda görev yapan yönetici ve öretmenler de seçilerek alnmaktadr. Bütün bu faktörler göz önüne alnarak aratrmann temel amac u ekilde özetlenebilir: Resmî ve Özel Fen nin örgütsel örenme düzeylerini belirlemek ve karlatrmak.

3 Bu temel amaca dayal olarak aratrmann alt amaçlar u ekilde belirlenmitir: Yönetici, öretmen, örenci ve veli görülerine göre, okullarda örgütsel örenmeyi etkileyen okul artlarna ilikin, Resmî Fen (RFL) ve Özel Fen Lise (ÖFL) lerinin; a) Örgütsel örenme düzeyi nedir? b) Örgütsel örenme düzeylerine ait ortalamalar arasnda anlaml fark var mdr? Yöntem Bu bölümde aratrma modeli, evren, örneklem, veri toplama arac, verilerin toplanmas ve verilerin çözümlenmesiyle ilgili bilgiler verilmektedir. Aratrmann Modeli Bu aratrmann yürütülmesinde genel tarama modeli kullanlmtr. Genel tarama modeli, geçmite veya halen mevcut olan bir durumu varolduu ekliyle betimlemeyi amaçlayan bir aratrma yaklamdr (Karasar, 1984:80). Bu aratrma ile örnekleme alnan okullarda yönetici, öretmen, örenci ve veli görülerine göre, örgütsel örenmeyi etkileyen okul artlarna ilikin olarak okullarn örgütsel örenme düzeyleri ve bu görülere ilikin ortalamalar arasnda fark olup olmad belirlenmitir. Aratrma bu yönüyle betimsel bir çalma niteliindedir. Evren ve Örneklem Aratrma evreni; Türkiye genelinde Millî Eitim Bakanlna bal Özel Fen ve Resmî Fen nin, 2001 ÖSS snav sonuçlarna göre ilk üç ve son üç srasnda yer alan okullarda görev yapan yönetici (okul müdürü ve yardmclar), öretmen, örenci ve bu örencilerin velilerinden olumaktadr. Bu okullarn 2001 ÖSS okul sralar belirlenirken, ÖSYM tarafndan yaymlanan Ortaöretim Kurumlarna Göre 2001 Örenci Seçme Snav Sonuçlar (ÖSYM 2002), örütba dan (internet) Pdf dosyalar indirilmi ve bu dosyalardaki tüm okullarn bilgileri Excel programna uyarlanarak aktarlmtr. Excel programna aktarlan veriler küçükten büyüe doru sralanarak okullarn kendi türleri içindeki sralar belirlenmitir. Bu sralamalarda saysal alanla ilgili Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji ve sözel alanla ilgili Türkçe, Tarih, Corafya ve Felsefe ile ilgili okul sralar belirlenmitir. Bu sekiz alana ilikin okul sralarndan herhangi birini seçmenin tam sralamay vermeyecei düünülerek, bu sekiz alanda elde edilen baar sralar toplanarak 8 e bölünmesi ile elde edilen eit arlkl okul srasnn (EAOS) daha temsil edici olaca düünüldüünden okul sras bu yolla hesaplanmtr. EAOS=(Matematik+Fizik+Kimya+Biyoloji+Türkçe+Tarih+Corafya+Felsefe)/8 formülü ile hesaplanmtr. Buna göre,stanbul Kabata Lisesinin EAOS si=( )/8=5 tir. Okullarn EAOS, örnekte verildii gibi hesaplanmtr. Elde edilen EAOS ayn okul türü içinde Türkiye genelindeki okul srasn belirlemek için okullar küçükten büyüe sralanm sralamadaki ilk üç okul ve son üç okul belirlenmitir. Belirlenen bu okullarla ilgili kesin yönetici saylarna ulalamadndan, yönetici says ortalama her okul için 3 olarak kabul edilmitir. Öretmen ve örenci saylar Millî Eitim Bakanl APK tarafndan hazrlanan yaymlanmam verilerden, APK da çalanlarn da yardmyla çkartlmtr. Ayrca Millî Eitim,le,lgili,statistiki Bilgiler (Ankara Valilii, 2000) adl kitapçktan da yararlanlmtr. Veli saysnn, örenci saylar ile eit olaca düünüldüünden, örenci says aynen veli says olarak alnmtr.

4 Aratrma örneklemi belirlenirken (Tablo 1); Yönetici saysnn az olmas nedeniyle örneklem alnmamtr. 36 yöneticinin tamam aratrmaya dahil edilmitir. Öretmen ve örenci örneklemi belirlenirken; Öretmen ve örenci evreni kota örnekleme yöntemi (Balc: 2001: 100) kullanlarak okul türlerine göre Özel Fen Lisesi (ÖFL) ve Remî Fen Lisesi (RFL) olmak üzere iki alt tabakaya ayrlmtr. Her okuldan örnekleme alnacak öretmen ve örenciler o tabaka içende yer alan okullardan random yöntemi ile belirlenmitir. Toplamda 188 öretmenden 54 ü RFL den ve 57 si de ÖFL den olmak üzere 111 öretmen, 2037 örenciden de 70 i RFL den ve 45 i de ÖFL den olmak üzere 115 örenci örnekleme alnmtr. Veli örneklemi olarak, örnekleme alnan 115 örenci velileri alnmtr. Tablo 1. Aratrmann Evren ve Örneklemi Ö/retmen Ö/renci Veli Okul Türü Okul Sras Okullar Yönetici (n) Evren Büyüklü/ü (n) Örnekleme Alnan Say (n) Evren Büyüklü/ü (n) Örnekleme Alnan Say (n Evren Büyüklü/ü (n) Örnekleme Alnan Say (n) Resmî Fen Lisesi Özel Fen Lisesi,zmir Fen Lisesi Adana Fen Lisesi Ankara Fen Lisesi Bur.-Bucak Adem Tolunay F. L Erzincan Nevzat Ayaz Fen L Kars Fen Lisesi Toplam Denizli-Özel Servergazi Fen L Ank-Öz.Samanyolu Keçiör.F.L ,lk Üç Okul Son Üç Okul,lk Üç Okul Son Üç Okul Kayseri- Özel Klçaslan Fen L Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi Ankara-M.E.V.Özel Ankara F.L Samsun- Özel Ar Fen Lisesi Toplam Toplam Veri Toplama Aracnn Gelitirilmesi Aratrmada temel veri toplama arac olarak kullanlacak anket gelitirilirken, öncelikle aratrma kapsamnda yer alan, örgütsel örenmeyi etkileyen okul artlarna ilikin; okul yaps, takm çalmas ve i birlii, okul liderlii, politika ve kaynaklar ile bilgi ve beceriler boyutuna dayal olarak anket maddeleri yazlmtr. Bu ölçek maddeleri, bir taslak ölçek formu olarak düzenlenerek, Likert tipinde ölçeklendirilmi ve alan uzmanlarnn görülerine sunulmutur. Elde edilen veriler nda gerekli düzeltmeler ve deiiklikler yaplarak ölçme aracna pilot uygulama için son ekli verilmitir. Uzman görüü ve alan yazn taramas ile ölçme aracnn, kapsam geçerliliine (Balc, 2001; Karasar, 1982) sahip olup olmad belirlenmitir. Son ekli verilen ölçme aracnn yönetici ve öretmen anketinde 69, örenci anketinde 51 ve veli anketinde de 32 sorunun yer almasna karar verilmitir. Maddeler 0 dan 5 e doru giden be seçenekli Likert türü bir deerlendirme ölçei hâline getirilmitir. Pilot uygulamadan elde edilen veriler kullanlarak, SPSS yazlmnda anketin alt boyutlar ve tamam için güvenilirlik -Reliability Analysis-Scale Alpha- katsaylar hesaplanmtr. Bu yolla iyi çalmayan maddeler belirlenerek düzeltilmitir. Atlan baz maddelerden sonra anketlerin güvenilirlik çalmalarna ilikin analiz çalmalar tekrarlanmtr. Yaplan bu analizler sayesinde anketin iç güvenilirlii salanmtr.yine elde edilen bu veriler kullanlarak ankette yer alan her alt bölüm ve anketin tamam için Cronbach-Alpha güvenilirlik katsays hesaplanmtr. Cronbach-Alpha katsaylar.7217 ile.9821 arasnda deimektedir (Tablo 2).

5 Tablo 2. Yönetici, Ö/retmen, Ö/renci ve Veli Anketi, Örgütsel Ö/renme Boyutlarna likin Cronbach -Alpha Katsaylar Cronbach -Alpha Katsaylar Örgütsel Örenme Boyutlar Yönetici ve Öretmen Örenci Veli Okul Yaps Takm Çalmas ve, Birlii Politikalar ve Kaynaklar Okul Liderlii Bilgi ve Beceriler Testin Tümü,çin Cronbach - Alpha Katsays Tablo 3. Yönetici ve Ö/retmen Anketine likin Döndürme Sonucu Faktörlerin Açklanan De/ikenlik Yüzdeleri Öz De/er De/ikenlik Yüzdesi Toplaml De/ikenlik Yüzdesi Faktör Yönetici ve Öretmen Örenci Veli Yönetici ve Öretmen Örenci Veli Yönetici ve Öretmen Örenci Veli 1 34,7 24,8 8,4 53,4 55,2 33,7 53,4 55,2 33,7 2 12,1 5,5 5,1 18,7 12,2 20,6 72,2 67,4 54,4 3 6,9 4,4 3,0 10,6 9,8 12,3 82,8 77,3 66,7 4 4,4 3,6 2,0 6,8 8,1 8,1 89,6 85,4 74,8 5 2,7 2,9 1,8 4,2 6,5 7,2 93,9 92,0 82,1 Anketlerin tamamnda da katsaylarn yüksek olmas, ölçme araçlarnn güvenilir olduunu göstermektedir. Yap geçerlilii için alt boyutlara yönelik Temel Bileenler Analizi Teknii (Principal Component Analysis) kullanlarak faktör analizleri yaplmtr. Ölçein 5 alt boyuttan oluaca daha önceden kararlatrld için analizler 5 boyut dikkate alnarak yaplmtr. Be boyuta ilikin maddeler belirlenirken Varimax Dik Döndürme teknii kullanlmtr. Bu be faktörün, Yönetici, Öretmen ölçeine ilikin açkladklar (total variance explained) varyans %93,964, örenci ölçeinde %92 ve veli ölçeinde de %82,1 dir (Tablo 3). Buna göre, analizde önemli faktör olarak ortaya çkan be faktörün birlikte, maddelerdeki toplam varyans ve ölçee ilikin varyansn çounluunu açkladklar görülmektedir. Verilerin Toplanmas Anketin Uygulanmas: Gelitirilen anket, Millî Eitim Bakanl EARGED Bakanlnn destei ile okullara gönderilmitir. Yönetici ve Öretmen, Örenci ve Veli anketlerinin, örnekleme alnan gruplarda uygulanmas salanmtr.

6 Tablo 4. Okullardan Geri Dönen Anketlerin Da/lm Görev Okul Ad Yönetici Ö/retmen Ö/renci Veli Toplam,zmir Fen Lisesi Adana Fen Lisesi Ankara Fen Lisesi Burd.-Bucak Adem Tolunay Fen L Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi Kars Fen Lisesi Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi Ank.-Öz.Samanyolu Keçiören F.L Kayseri-Özel Klçaslan Fen Lisesi Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen L Samsun- Özel Ar Fen Lisesi Toplam Cevaplanan anketler okul müdürlüklerinde toplanarak EARGED e gönderilmitir. Geri dönen anketlerin okullara göre dalm Tablo 4 te verilmitir. Her okulda 3 yönetici olduu düünülerek 38 yönetici anketi okullara gönderilmi fakat her okulda 3 yönetici bulunmadndan 29 yönetici anketi geri dönmütür. Gönderilen anket says itibaryla anketlerin geri dönü oran % 76 olarak gerçeklemitir. 111 öretmen anketi okullara gönderilmi ve hepsi geri dönmütür. Öretmen anketlerinin geri dönü oran % 100 olarak gerçeklemitir. 115 örenci anketi okullara gönderilmi, 163 anket geri dönmütür. Bu saydan baz okullarda anketlerin geri dönmeme olaslna kar çoaltlarak daha fazla örenciye ulatrld anlalmaktadr. 115 veli anketi okullara gönderilmi, 147 anket geri dönmütür. Veli anketinde de örencilerde olduu gibi baz okullarda anket çoaltlarak daha fazla veliye ulamas salanmtr. Dolaysyla örenci ve veli anketleri %100 ün üzerinde bir oranla geri dönmütür. Toplam, alana 370 anket gönderilmi ve 450 anket geri dönmütür (Tablo 5). Görüldüü gibi toplam örneklem saysnn da üzerine çklarak, %121 orannda deneklere ulalm ve geri dönü salanmtr. Bu geri dönü oranna ulalmasnda, anketlerin EARGED aracl ile uygulanm olmasnn etkili olduu söylenebilir. Çünkü resmî bir yaz ile istendii için, istenen sayda anketin geri dönmesini garantilemek için okullar gönderilenden daha çok anketi çalanlarna çoaltarak datm olabilir. Tablo 5. Alana Gönderilen Anketlerin Geri Dönü Oranlar Görev Alana Gönderilen Anket Says Geri Dönen Anket Says Geri Dönen Anketlerin, Gönderilen Anketlere Oran % Yönetici Öretmen Örenci Veli Toplam Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanmas n örgütsel örenme düzeyini yönetici, öretmen, örenci ve veli görülerine dayal olarak belirlemeyi amaçlayan bu aratrmada kullanlan anket, likert tipi beli dereceleme ölçeidir. Dereceleme maddeleri (0) Fikrim Yok, (1) Hiç Katlmyorum, (2) Çok Az Katlyorum, (3) Orta Derece Katlyorum, (4) Büyük Oranda Katlyorum ve (5) Tamamen Katlyorum seçeneklerinden olumaktadr. Seçenekler Hiç Katlmyorum dan Tamamen Katlyorum a doru sralanm ve en sona Fikrim Yok seçenei konulmutur. Fikrim yok seçenei deerlendirmede dier seçeneklerden ayr tutulmu ve deneklerin cevaplarn etkilememesi için de en sona braklmtr. Bu seçeneklere, analiz yapabilmek için 0 dan 5 e kadar saysal deerler verilmitir. Deerlendirme ölçeinin puan aralnn hesaplanmas u ekilde gerçekletirilmitir. Puan Aral=(En yüksek deer-en düük deer)/5. Buna göre puan aral katsays.80 olarak bulunmutur. Böylece Tablo 6 da verilen aritmetik ortalamalarn deerlendirme aral ortaya çkarlmtr.

7 Tablo 6. Aritmetik Ortalamalarn De/erlendirme Aral/ Aralk Seçenek Araln Deeri Deerlendirme Hiç Katlmyorum Çok olumsuz puan aral Yetersiz Çok Az Katlyorum Olumsuz puan aral Alt Düzey Orta Derece Katlyorum Orta puan aral Orta Düzey Büyük Oranda Katlyorum Olumlu puan aral Üst Düzey Tamamen Katlyorum Çok olumlu puan aral Çok Üst Düzey Ölçme araçlar ile toplanan verilerin çözümlenmesinde bilgisayardan yararlanlm, aratrmann alt problemlerine yönelik olarak toplanan veriler üzerinde gerekli istatistiksel çözümlemeler için SPSS (The Statistical Packet for Social Sciences) paket program kullanlmtr. Aratrmann alt problemlerine yönelik olarak gruplarn görülerine ilikin standart sapma, aritmetik ortalama ve tek yönlü varyans analizi hesaplar yaplmtr. Ayrca P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunan okullar için, bu anlamlln hangi gruplar arasnda olduunu test etmek amacyla Scheffe (Özdamar, 2001: 393) çoklu karlatrma testi uygulanmtr. Çoklu karlatrma (Scheffe) testi sonuçlar p>0.05 önemsiz, p<0.05 önemli, p<0.01 çok önemli ve p<0.001 ileri düzeyde önemli (Özdamar, 2001:384) olarak yorumlanmtr. Bulgular ve Yorum Bu bölümde Resmî ve Özel Fen ne ait veriler analiz edilerek alt problemlere yönelik olarak yorumlanmtr. a) Resmî Fen (RFL) ve Özel Fen nin (ÖFL) Örgütsel ö/renme düzeyi nedir? Aratrmann ilk alt problemi olan Yönetici, öretmen, örenci ve veli görülerine göre; a) Resmî Fen (RFL) ve Özel Fen nin (ÖFL) Örgütsel örenme düzeyi nedir? sorusuna yönelik olarak; okul yaps, takm çalmas ve i birlii, politikalar ve kaynaklar, okul liderlii ile bilgi ve beceriler boyutunda, okul türlerine ilikin aritmetik ortalamalar ( ), standart sapma deerleri (S), varyans (F) analizi sonuçlar ve anlamllk düzeyleri (p<0.05) ile ilgili bulgular verilmitir. Okul yaps boyutunda, okullarn örgütsel örenme düzeylerine ilikin bulgular Tablo 7 de görülmektedir. Okul yaps boyutunda ÖFL lerin ikisinin Çok üst düzey, dördünün de Üst düzey ; RFL lerin ise ikisinin Üst düzey, dördünün de Orta düzey örgütsel örenmeye sahip olduu görülmektedir. Resmî ve Özel Fen nin genel ortalamas Üst düzey örgütsel örenmeyi göstermektedir. ÖFL lerin tamam genel ortalamann üzerinde yer alrken, RFL lerin ikisinin genel ortalamann üzerinde, kalanlarnn ise altnda olduu görülmektedir. Yine de en düük deerlere sahip okullar da dahil olmak üzere örgütsel örenme düzeyinin Orta nn altnda olmamas olumlu bir durum olarak deerlendirilebilir. Tablo 7. Resmî ve Özel n Okul Yaps Boyutuna likin Örgütsel Ö/renme Düzeyleri Okul Türü Resmî Fen Özel Fen Okullar S Ortalama ( ) Örgütse Ö/renme Düzeyi,zmir Fen Lisesi (1) 1,09 3,68 Üst Düzey Adana Fen Lisesi (2),98 2,78 Orta Düzey Ankara Fen Lisesi (3),80 3,40 Orta Düzey Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi (4) 1,29 4,14 Üst Düzey Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi (5),81 2,69 Orta Düzey Kars Fen Lisesi (6) 1,06 2,64 Orta Düzey Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi (7),57 4,16 Üst Düzey Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi (8),88 4,28 Çok Üst Düzey Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi (9),86 4,21 Çok Üst Düzey Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi (10) 1,03 3,75 Üst Düzey Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi (11),86 3,79 Üst Düzey Samsun- Özel Ar Fen Lisesi (12),81 3,55 Üst Düzey Toplam 1,09 3,56 Üst Düzey

8 Takm çalmas ve i birlii boyutunda okullarn örgütsel örenme düzeyleri Tablo 8 de görülmektedir. Bu boyutunda ÖFL lerin üçünün Çok üst düzey, üçünün de Üst düzey ; RFL lerin ise ikisinin Üst düzey, dördünün de Orta düzey örgütsel örenmeye sahip olduu görülmektedir. Resmî ve Özel Fen nin genel ortalamas Üst düzey örgütsel örenmeyi göstermektedir. ÖFL lerin tamam genel ortalamann üzerinde yer alrken, RFL lerin sadece bir tanesinin genel ortalamann üzerinde, kalanlarnn ise altnda olduu görülmektedir. Politikalar ve kaynaklar boyutunda okullarn örgütsel örenme düzeyleri Tablo 9 da görülmektedir. Bu boyutta ÖFL lerin ikisinin Çok üst düzey, dördünün de Üst düzey ; RFL lerin ise ikisinin Üst düzey, birinin Orta düzey, kalan üçünün de Alt düzey örgütsel örenmeye sahip olduu görülmektedir. Resmî ve Özel Fen nin genel ortalamas Üst düzey örgütsel örenmeyi göstermektedir. ÖFL lerin tamam genel ortalamann üzerinde yer alrken, RFL lerin ikisinin genel ortalamann üzerinde, kalanlarnn ise altnda olduu görülmektedir. RFL lerden 3 okulun bu boyutta Alt düzey örgütsel örenmeyi göstermesi oldukça önemlidir. Bu okullarn içinde de en düük ortalama Kars Fen Lisesine aittir. Tablo 8. Resmî ve Özel n Takm Çalmas ve Birli/i Boyutuna likin Örgütsel Ö/renme Düzeyleri Okul Türü Resmî Fen Özel Fen Okullar S Ortalama ( ) Örgütse Ö/renme Düzeyi,zmir Fen Lisesi (1) 1,20 3,51 Üst Düzey Adana Fen Lisesi (2) 1,41 2,78 Orta Düzey Ankara Fen Lisesi (3) 1,28 3,15 Orta Düzey Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi (4) 1,29 3,99 Üst Düzey Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi (5) 1,06 2,97 Orta Düzey Kars Fen Lisesi (6) 1,31 2,53 Orta Düzey Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi (7),67 4,25 Çok Üst Düzey Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi (8),75 4,46 Çok Üst Düzey Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi (9),41 4,58 Çok Üst Düzey Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi (10) 1,17 3,74 Üst Düzey Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi (11),96 3,62 Üst Düzey Samsun- Özel Ar Fen Lisesi (12),93 3,69 Üst Düzey Toplam 1,23 3,59 Üst Düzey Tablo 9. Resmî ve Özel n Politikalar ve Kaynaklar Boyutuna likin Örgütsel Ö/renme Düzeyleri Okul Türü Resmî Fen Özel Fen Okullar S Ortalama ( ) Örgütse Ö/renme Düzeyi,zmir Fen Lisesi (1) 1,01 3,45 Üst Düzey Adana Fen Lisesi (2),90 2,56 Alt Düzey Ankara Fen Lisesi (3),92 3,12 Orta Düzey Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi (4) 1,09 4,08 Üst Düzey Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi (5),59 2,52 Alt Düzey Kars Fen Lisesi (6),86 2,33 Alt Düzey Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi (7),70 3,87 Üst Düzey Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi (8),73 4,38 Çok Üst Düzey Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi (9),45 4,44 Çok Üst Düzey Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi (10),97 3,82 Üst Düzey Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi (11),92 3,58 Üst Düzey Samsun- Özel Ar Fen Lisesi (12),63 3,65 Üst Düzey Toplam 1,07 3,45 Üst Düzey Okul liderlii boyutunda okullarn örgütsel örenme düzeyleri Tablo 10 da görülmektedir. Bu boyutunda ÖFL lerin üçünün Çok üst düzey, üçününde Üst düzey ; RFL lerin ise bir tanesinin Çok üst düzey, dördünün Orta düzey ve bir tanesinin de Alt düzey örgütsel örenmeye sahip olduu görülmektedir. Resmî ve Özel Fen nin genel ortalamas Üst düzey örgütsel örenmeyi göstermektedir. ÖFL lerin tamam genel ortalamann üzerinde yer alrken, RFL lerin sadece bir tanesinin genel ortalamann üzerinde, kalanlarnn ise altnda olduu görülmektedir. Bu boyutta RFL lerden Bucak Adem Tolunay Fen Lise si çok iyi bir ortalamaya sahipken, yine Kars Fen Lisesi oldukça düük bir ortalamaya sahiptir. Bilgi ve beceriler boyutunda okullarn örgütsel örenme düzeyleri Tablo 11 de görülmektedir. Bu boyutta ÖFL lerin üçünün Çok üst düzey, üçünün de Üst düzey ; RFL lerin ise bit tanesinin Çok üst düzey,

9 ikisinin Üst düzey, ikisinin Orta düzey ve bir tanesinin de Alt düzey örgütsel örenmeye sahip olduu görülmektedir. Resmî ve Özel Fen nin genel ortalamas Üst düzey örgütsel örenmeyi göstermektedir. ÖFL lerin tamam genel ortalamann üzerinde yer alrken, RFL lerin sadece bir tanesinin genel ortalamann üzerinde, kalanlarnn ise altnda olduu görülmektedir. Bu boyutta da yine RFL lerden Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi çok iyi bir ortalamaya sahipken, Kars Fen Lisesi oldukça düük bir ortalamaya sahiptir. Tablo 10. Resmî ve Özel n Okul Liderli/i Boyutuna likin Örgütsel Ö/renme Düzeyleri Okul Türü Okullar S Resmî Fen Özel Fen Ortalama ( ) Örgütse Ö/renme Düzeyi,zmir Fen Lisesi (1) 1,46 3,39 Orta Düzey Adana Fen Lisesi (2) 1,28 2,77 Orta Düzey Ankara Fen Lisesi (3) 1,39 3,03 Orta Düzey Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi (4) 1,04 4,27 Çok Üst Düzey Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi (5),85 2,85 Orta Düzey Kars Fen Lisesi (6) 1,06 2,34 Alt Düzey Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi (7),71 4,21 Çok Üst Düzey Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi (8),82 4,41 Çok Üst Düzey Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi (9),51 4,35 Çok Üst Düzey Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi (10) 1,19 3,67 Üst Düzey Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi (11),84 3,92 Üst Düzey Samsun- Özel Ar Fen Lisesi (12),70 3,65 Üst Düzey Toplam 1,21 3,55 Üst Düzey Tablo 11. Resmî ve Özel n Bilgi ve Beceriler Boyutuna likin Örgütsel Ö/renme Düzeyleri Okul Türü Okullar S Resmî Fen Özel Fen Ortalama ( ) Örgütse Ö/renme Düzeyi,zmir Fen Lisesi (1) 1,50 3,49 Üst Düzey Adana Fen Lisesi (2) 1,07 2,99 Orta Düzey Ankara Fen Lisesi (3) 1,09 3,43 Üst Düzey Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi (4) 1,12 4,23 Çok Üst Düzey Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi (5),65 2,89 Orta Düzey Kars Fen Lisesi (6) 1,02 2,55 Alt Düzey Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi (7),70 4,34 Çok Üst Düzey Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi (8),91 4,37 Çok Üst Düzey Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi (9),45 4,48 Çok Üst Düzey Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi (10) 1,17 3,78 Üst Düzey Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi (11),94 3,98 Üst Düzey Samsun- Özel Ar Fen Lisesi (12),60 3,81 Üst Düzey Toplam 1,13 3,67 Üst Düzey Resmî ve Özel Fen nin tüm boyutlara ilikin örgütsel örenme düzeyleri Tablo 12 de görülmektedir. Tüm boyutlarda ÖFL lerin ikisinin Çok üst düzey, dördünün de Üst düzey ; RFL lerin ise ikisinin Üst düzey, üçünün Orta düzey ve bir tanesinin de Alt düzey örgütsel örenmeye sahip olduu görülmektedir. Resmî ve Özel Fen nin genel ortalamas Üst düzey örgütsel örenmeyi göstermektedir. ÖFL lerin tamam genel ortalamann üzerinde yer alrken, RFL lerin sadece birinin genel ortalamann üzerinde, kalanlarnn ise altnda olduu görülmektedir. ÖFL lerin en yüksek ortalamaya sahip olan Özel Klçaslan Fen Lisesi en düük ortalamaya sahip olan ise Ankara Özel Yüce Fen Lisesidir. RFL lerden Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi en yüksek ortalamaya sahipken, Kars Fen Lisesi en düük ortalamaya sahiptir. Özel Fen nin örgütsel örenme düzeylerinin, Resmî Fen ne göre oldukça iyi bir düzeyde olduu söylenebilir.

10 Tablo 12. Resmî ve Özel Fen nin Tüm Boyutlara likin Örgütsel Ö/renme Düzeyleri Örgütse Ö/renme Düzeyi Okul Türü Okullar S Ortalama ( ),zmir Fen Lisesi (1) 1,09 3,46 Üst Düzey Adana Fen Lisesi (2),93 2,77 Orta Düzey Ankara Fen Lisesi (3),85 3,23 Orta Düzey Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi (4) 1,07 4,14 Üst Düzey Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi (5),59 2,76 Orta Düzey Resmî Fen Özel Fen Kars Fen Lisesi (6),77 2,51 Alt Düzey Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi (7),60 4,15 Üst Düzey Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi (8),78 4,38 Çok Üst Düzey Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi (9),29 4,40 Çok Üst Düzey Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi (10),98 3,74 Üst Düzey Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi (11),81 3,79 Üst Düzey Samsun- Özel Ar Fen Lisesi (12),55 3,67 Üst Düzey Toplam 1,01 3,55 Üst Düzey b) Resmî Fen (RFL) ve Özel Fen nin (ÖFL) Örgütsel ö/renme düzeylerine ait ortalamalar arasnda anlaml fark var mdr? Resmî ve Özel Fen nin örgütsel örenmeye ilikin okul artlarna ait boyutlardaki ortalamalar arasnda fark olup olmadn test etmek için yaplan varyans analizi sonuçlar Tablo 13 te verilmektedir. Tablo 13 ten de anlalaca gibi okullarn, örgütsel örenmeye ilikin tüm boyutlarda (okul yaps, takm çalmas ve i birlii, politikalar ve kaynaklar, okul liderlii ile bilgi ve beceriler) p<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Tablo 13. Resmî ve Özel n Örgütsel Ö/renme Boyutlarna likin Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçlar Örgütsel Ö/renme Boyutlar Okul Yaps Gruplar aras Gruplar içi Toplam Takm Çalmas Gruplar aras ve Birli/i Gruplar içi Toplam Politikalar ve Kaynaklar Okul Liderli/i Bilgi ve Beceriler Ölçe/in Tamam Gruplar aras Gruplar içi Toplam Gruplar aras Gruplar içi Toplam Gruplar aras Gruplar içi Toplam Gruplar aras Gruplar içi Toplam Kareler Toplam 156,39 381,11 537,50 174,61 512,57 687,18 212,57 303,32 515,89 197,53 460,48 658,02 166,80 413,11 579,92 175,74 286,78 462,53 df Kareler Ortalamas 14,21,87 15,87 1,17 19,32,69 17,95 1,05 15,16,94 15,97,65 F p 16,33,000 13,56,000 27,90,000 17,08,000 16,07,000 24,40,000 Varyans analizi sonucunda tüm boyutlarda ve ölçein tamamnda P<0.001 düzeyinde ortaya çkan farkn hangi okullar arasnda olduunu belirlemek için Sheffeé çoklu karlatrma testi yaplmtr. Bu test sonuçlar Tablo 14 de verilmitir. Okul yaps boyutunda çoklu karlatrma testi sonuçlarna bakldnda;,zmir Fen Lisesi ile iki (5 ve 6 nolu) RFL si arasnda P<0.05 düzeyinde anlaml fark vardr. Dier RFL leri ve ÖFL leri arasnda önemli fark bulunamamtr. Adana Fen Lisesi ile bir (4 nolu) RFL si, be (7, 8, 9, 10 v3 11 nolu) ÖFL si arasnda en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur.

11 Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi ile iki (5 ve 6 nolu) RFL si arasnda P<0.001düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile kalan RFL leri ve ÖFL leri arasnda anlaml fark bulunamamtr. Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi ile bir (1 nolu) RFL si arasnda P<0.05 düzeyinde, be (7, 8, 9, 10 ve 11 nolu) ÖFL si arasnda da en az P<0.01 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Kars Fen Lisesi ile iki (1 ve 4 nolu) RFL si arasnda en az P<0.05, be (7, 8, 9, 10 ve 11 nolu) ÖFL si arasnda da en az P<0.01 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi, Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi ve Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi ile üç (2, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda P<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi ve Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi ile üç (2, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Ankara Fen Lisesi ve Samsun Ar Fen Lisesi ile dier okullar arasnda önemli bir fark bulunamamtr. Takm çalmas ve i birlii boyutuna ilikin çoklu karlatrma testi sonuçlarna bakldnda; Adana Fen Lisesi ile bir (4 nolu) RFL si, üç (7, 8 ve 9 nolu) ÖFL si arasnda en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Ankara Fen lisesi ile iki (8 ve 9 nolu) ÖFL si arasnda P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi ile iki (2 ve 6 nolu) RFL si arasnda en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile kalan RFL leri ve ÖFL leri arasnda anlaml fark bulunamamtr. Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi ile üç (7, 8 ve 9 nolu) ÖFL si arasnda da P<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Kars Fen Lisesi ile bir (4 nolu) RFL si, ve be (7, 8, 9, 10 ve 12 nolu) ÖFL si arasnda da en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi ve Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi ile üç (2, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda P<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi ile dört (2, 3, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi ve Samsun Ar Fen Lisesi ile bir (6 nolu) RFL si arasnda P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur.,zmir Fen Lisesi ve Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi ile dier okullar arasnda önemli bir fark bulunamamtr. Politikalar ve kaynaklar boyutunda çoklu karlatrma testi sonuçlarna bakldnda;,zmir Fen Lisesi ile üç (2, 5 ve 6 nolu) RFL si ve iki (8 ve 9 nolu) ÖFL si arasnda en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark vardr. Adana Fen Lisesi, Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi ve Kars Fen Lisesi ile iki (1 ve 4 nolu) RFL si ve 6 (tüm) ÖFL si arasnda en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Ankara Fen lisesi ile iki (8 ve 9 nolu) ÖFL si arasnda P<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi ile üç (2, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda P<0.001düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile kalan RFL leri ve ÖFL leri arasnda anlaml fark bulunamamtr. Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi, Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi, Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi ve Samsun Ar Fen Lisesi ile üç (2, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda P<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi ve Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi ile be (1, 2, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Okul liderlii boyutunda çoklu karlatrma testi sonuçlarna bakldnda;,zmir Fen Lisesi ile hiçbir RFL si ve ÖFL si arasnda P<0.05 düzeyinde anlaml bulunamamtr. Adana Fen Lisesi ile bir (4 nolu) RFL si arasnda P<0.001, üç (7, 8 ve 9 nolu) ÖFL si arasnda P<0.001 ve bir (11 nolu) ÖFL si ilede P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Dolaysyla bu lise ile bir RFL si ve be ÖFL si arasnda en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark vardr. Ankara Fen Lisesi ile iki (4 nolu) RFL si arasnda P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile (7 ve 9 nolu) ÖFL leri arasnda p<0.05, (8 nolu) ÖFL si ile de p<0.01 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi ile dört (2, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda P<0.001 düzeyinde (3 nolu) RFL si ile de p<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile kalan RFL leri ve ÖFL leri arasnda anlaml fark bulunamamtr. Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi ile dört (7, 8 ve 9 nolu) ÖFL leri arasnda P<0.001 ve bir (11 nolu) ÖFL leri arasnda da P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu lise ile hiçbir RFL si arasnda anlaml fark yoktur. Kars Fen Lisesi ile bir (4 nolu) RFL si ve tüm ÖFL leri arasnda P<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi, Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi ve Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi ile dört (2, 3, 5 ve 6 nolu) RFL leri arasnda en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile dier RFL leri ve hiçbir ÖFL si arasnda anlaml fark bulunamamtr. Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi ve Samsun Ar Fen Lisesi ile bir (6 nolu) RFL si arasnda P<0.01 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile dier RFL leri ve hiçbir ÖFL si arasnda anlaml fark bulunamamtr. Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi ile üç (2, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda en az p<0.05 düzeyinde anlaml fark vardr. Bu okul ile dier RFL leri ve hiçbir ÖFL si arasnda anlaml fark bulunamamtr.. Bilgi ve beceriler boyutunda çoklu karlatrma testi sonuçlarna bakldnda;

12 ,zmir Fen Lisesi ve Ankara Fen Lisesi ile hiçbir RFL si ve ÖFL si arasnda P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunamamtr. Adana Fen Lisesi ile bir (4 nolu) RFL si arasnda P<0.01, üç (7, 8 ve 9 nolu) ÖFL si arasnda P<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Dolaysyla bu lise ile bir RFL si ve be ÖFL si arasnda en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark vardr. Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi ile üç (2, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda P<0.01 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile kalan RFL leri ve ÖFL leri arasnda anlaml fark bulunamamtr. Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi ile bir (4nolu) RFL si ile üç (7, 8 ve 9 nolu) ÖFL leri arasnda P<0.001 ve iki (11ve 12 nolu) ÖFL leri arasnda da P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu lise ile hiçbir RFL si arasnda anlaml fark yoktur. Kars Fen Lisesi ile bir (4 nolu) RFL si ve tüm ÖFL leri arasnda P<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi, Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi ve Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi ile üç (2, 5 ve 6 nolu) RFL leri arasnda P<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile dier RFL leri ve hiçbir ÖFL si arasnda anlaml fark bulunamamtr. Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi ile bir (6 nolu) RFL si arasnda P<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile dier RFL leri ve hiçbir ÖFL si arasnda anlaml fark bulunamamtr. Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi ve Samsun Ar Fen Lisesi ile iki (5 ve 6 nolu) RFL si arasnda p<0.001 düzeyinde anlaml fark vardr. Bu okul ile dier RFL leri ve hiçbir ÖFL si arasnda anlaml fark bulunamamtr. Tablo 14. Resmî ve Özel n Örgütsel Ö/renme Boyutlarna likin Çoklu Karlatrma Testi (Sheffeé) Sonucu Gruplar Aras Fark Örgütsel Ö/renme Boyutlar Okullar Okul Yaps Takm Çalmas ve birli/i Politikalar ve Kaynaklar Okul Liderli/i Bilgi ve Beceriler Ölçe/in Tamam,zmir Fen Lisesi (1) Adana Fen Lisesi (2) Ankara Fen Lisesi (3) Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi (4) Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi (5) Kars Fen Lisesi (6) Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi (7) Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi (8) Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi (9) Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi (10) Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi (11) Samsun- Özel Ar Fen Lisesi(12) 1-5* 1-6* 2-4*** 2-7*** 2-8*** 2-9*** 2-10* 2-11* 4-5*** 4-6*** 5-7*** 5-8*** 5-9*** 5-10** 5-11** 6-7*** 6-8*** 6-9*** 6-10** 6-11** 2-4* 2-7*** 2-8*** 2-9*** 3-8* 3-9* 4-6** 5-7*** 5-8*** 5-9*** 6-7*** 6-8*** 6-9*** 6-10* 6-12* 1-2* 1-5** 1-6** 1-8* 1-9* 2-4*** 2-7*** 2-8*** 2-9*** 2-10*** 2-11** 2-12*** 3-8*** 3-9*** 4-5*** 4-6*** 5-7*** 5-8*** 5-9*** 5-10*** 5-11*** 5-12*** 6-7*** 6-8*** 6-9*** 6-10*** 6-11*** 6-12*** 2-4*** 2-7*** 2-8*** 2-9*** 2-11* 3-4* 3-7* 3-8** 3-9* 4-5*** 4-6*** 5-7*** 5-8*** 5-9*** 5-11* 6-7*** 6-8*** 6-9*** 6-10*** 6-11*** 6-12** 2-4** 2-7*** 2-8*** 2-9*** 4-5*** 4-6*** 5-7*** 5-8*** 5-9*** 5-11* 5-12* 6-7*** 6-8*** 6-9*** 6-10*** 6-11*** 6-12*** 1-6* 1-8* 1-9* 2-4*** 2-7*** 2-8*** 2-9*** 2-10*** 2-11** 2-12** 3-7* 3-8*** 3-9** 4-5*** 4-6*** 5-7*** 5-8*** 5-9*** 5-10*** 5-11*** 5-12** 6-7*** 6-8*** 6-9*** 6-10*** 6-11*** 6-12*** Ölçein tamam için çoklu karlatrma testi sonuçlarna bakldnda;,zmir Fen Lisesi ile bir ( 6 nolu) RFL si, iki (8 ve 9 nolu) ÖFL si arasnda p<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile kalan RFL leri ve ÖFL leri arasnda anlaml fark bulunamamtr. Adana Fen Lisesi ile bir (4 nolu) RFL si arasnda P<0.001, be (7, 8, 9, 10, 11 ve 12 nolu) ÖFL si arasnda en az P<0.01 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Dolaysyla bu lise ile bir RFL si ve tüm ÖFL leri arasnda en az P<0.01 düzeyinde anlaml fark vardr. Ankara Fen Lisesi ile üç (7, 8 ve 9 nolu) ÖFL si arasnda en az p<0.05 düzeyinde anlaml fark vardr.

13 Burdur-Bucak Adem Tolunay Fen Lisesi ile üç (2, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda en az P<0.01 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile kalan RFL leri ve ÖFL leri arasnda anlaml fark bulunamamtr. Erzincan Nevzat Ayaz Fen Lisesi ve Kars Fen Lisesi ile bir (4 nolu) RFL si, tüm ÖFL leri arasnda en az P<0.01 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu lise ile kalan RFL leri arasnda anlaml fark yoktur. Denizli-Özel Servergazi Fen Lisesi ile dört (2, 3, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda en az p<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Ankara-Özel Samanyolu Keçiören Fen Lisesi ve Kayseri- Özel Klçaslan Fen Lisesi ile be (1, 2, 3, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda en az P<0.05 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi ile bir (6 nolu) RFL si arasnda P<0.001 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. Bu okul ile dier RFL leri ve hiçbir ÖFL si arasnda anlaml fark bulunamamtr. Ankara-Özel Yüce Fen Lisesi, Ankara-M.E.V.Özel Ankara Fen Lisesi ve Samsun Ar Fen Lisesi ile üç (2, 5 ve 6 nolu) RFL si arasnda en az p<0.01 düzeyinde anlaml fark bulunmutur. ÖFL leri arasnda anlaml bir fark bulunamamtr. Sonuç, Tartma ve Öneriler Tüm bu bulgular nda sonuçlar öyle özetlenebilir; RFL lerinden Burdur - Bucak Adem Tolunay FL ve,zmir FL si üst düzey, Adana FL, Ankara FL ve Erzincan Nevzat Ayaz FL si orta düzey ve Kars FL!si de alt düzey örgütsel örenmeye sahiptir. ÖFL lerinden Kayseri - Klçaslan FL si ve Ankara Özel Samanyolu FL si çok üst düzey, dierleri ise üst düzey örgütsel örenmeye sahiptir. RFL lerinden Adana FL si ve Kars FL si ile tüm ÖFL leri arasnda anlaml fark vardr. ÖFL lerinden Kayseri Klçaslan FL ve Ankara Özel Samanyolu FL si ile be, Denizli Özel Server Gazi FL si ile dört, Dier ÖFL leri ile de üç RFL si arasnda anlaml fark bulunmutur. RFL lerinden Burdur Bucak Adem Tolunay FL si ile üç RFL si arasnda anlaml fark varken hiçbir ÖFL si ile arasnda anlaml fark yoktur. RFL lerinden Ankara FL si ile de üç ÖFL si arasnda anlaml fark varken hiçbir RFL si ile anlaml fark yoktur. ÖFL lerinin hiçbiri arasnda anlaml fark yoktur. Örgütsel örenme ile ilgili yaplm aratrmalara baktmzda okullar konu edinenlerinin özellikle de ülkemizde çok az olduunu söyleyebiliriz. Bu çalmalar çounlukla örgütsel örenmenin önündeki engellerin neler olduuna yönelik çalmalardr. Bunlardan birisinde Xahin (1995) bilginin elde edilmesi, paylalmas, yorumlanmas ve tekrar kullanmak üzere saklanmas süreçlerinde vakf liselerinin dierlerine göre daha etkin olduu sonucuna ulamtr. Töremen de (1999) aratrma kapsamndaki okullarda, aratrma ve çalmalara katlmn düük olduu, öretmenler arasndaki iletiimin düük olduu, özellikle devlet liselerinde yönetici ve öretmenlerin sistemli bir çalma programna sahip olmadklar, devlet liselerinde takm ruhunun zayf olduu, yaplan denetim ve teftilerin örenmeyi güçlendirmeye hizmet etmedii, okullarn politik güçlerden olumsuz etkilendiini, okul yaplarnn uygun olmad ve paylalan ortak bir vizyonun olmad tespitinde bulunmaktadr. Bizim ulatmz sonuçlar ile belirtilen aratrma sonuçlar özel ve resmî okul bazndaki krlma noktalarn göstermesi açsndan paralellik göstermektedir. Özellikle de Töremen in aratrmasnda belirledii gibi bizim ulatmz sonuçlarda resmî okullara oranla özel okullarn daha güçlü örgütsel örenmeye sahip olduklarn göstermektedir. Örgütsel örenmeye ilikin bulgularn ÖFL leri lehine çkmasnn tesadüfi deil baz etkenlere bal olduu düünülebilir. Bunlardan bazlar öyle sralanabilir; ÖFL lerinin piyasa koullar içinde ayakta kalabilmeleri, balca hizmet alclar konumundaki örenci ve velilerin beklentilerine cevap vermeleri ile doru orantl olacaktr. Bu okullarda istihdam edilen öretmen ve dier personelin, Millî Eitim Bakanlnda olduu gibi göreve atandktan sonra sürekli bir i garantisinin bulunmamas ve buna bal olarak okulun amaçlarna uygun olarak çalanlardan yüksek performans beklemeleri. ÖFL lerin yine örenci sosyal faaliyetleri, velilerle i birlii, zaman zaman gerçekletirilen veli eitimleri. Tüm okul personeli ile birlikte yüksek baar beklentilerinin örencilere yanstlmas ve örencilerin baarya ulaabilmeleri için onlara gerekli imkân ve frsatlarn sunulmas. RFL ler için ise bunun aksini düünmek mümkün. Genelde meslein zirvesinde bulunan öretmenlerin, yetersiz ücret ve çalma koullar nedeniyle düük performans göstermeleri. Ayrca devletin kendilerine salad sosyal güvencelerin devaml olmas nedeniyle i açsndan herhangi bir kayglarnn olmamas. Okul yönetimi ve iklimi açsndan kat bir disiplin anlay ve bu anlayn beraberinde getirdii uygun olmayan ceza yöntemleri. Örencilerin genelde Liselere Giri Snavnda (LGS) en yüksek puanlar alarak bu okullara gelmeleri ve bunun beraberinde getirdii yüksek beklentilerle okul artlarnn uyumamas gibi birçok sebepten bahsedilebilir. RFL lerin bazlarnda durum daha iyiyken, bazlarnda durumun çok kötü olmas, özellikle eitim çalanlarnn bu fark oluturduu düünülebilir.

14 Örgütsel örenme açsndan güçlü okullarn oluturulmas büyük ölçüde yönetici ve öretmenlerin sorumluluundadr. Bu sorumluluun yerine getirilebilmesi, sorumluluk paylam ve ortak çabalarn sonucunda gerçekletirilebilir. Öretmenlerin yenilik ve gelime çabalarna yöneticilerin verecei destek ve entelektüel yardm, örgütsel örenmeyi olumlu yönde etkileyecektir. Ayrca yönetici ve öretmenlerin, okul içindeki arkadalarndan ve okul dndan gelen geri bildirimlerden örenmeleri örgütsel örenme açsndan oldukça önemlidir. Bütün bunlara ramen bir okulu örenen okula götürecek yolda hiçbir harita mevcut deildir. Birçok yönden örenen okulu yaratan, yolculuun kendisidir. Her okulun kendi yolunu bulmas gerektii açk olmakla birlikte bütün okullarn uygulayacaklar prensipler gittikçe açkla kavumaktadr. Örenen okulu oluturmak temel inançlarmz ve prensiplerimizle mücadeleyi gerektirdii için basit deildir. Birey; davran, anlay ve inançlarn deitirmek için zamana ve sürekli bir çabaya ihtiyaç duyar. Ancak okullarn örgütsel örenme açsndan gelitirilmesi, yönetici, öretmen, örenci, veli ve dier eitim çalanlarnn örenme süreçlerini kolaylatran ve destekleyen sistemlerin oluturulmasyla mümkün olacaktr. Aratrma sonucunda elde edilen bulgular ve ulalan sonuçlar dikkate alndnda u önerilerde bulunulabilir: 1. Resmî Fen nin örgütsel örenme konusunda gelitirilmesi çabalarnda Özel Fen nden yararlanlmaldr. 2. RFL ler ile ÖFL ler arasnda daha fazla i birlii imkânlar oluturulmal ve desteklenmelidir. 3. RFL lerinde örgütsel örenmeyi gelitirmek için yeni fikirlerin ortaya çkmasn destekleyen okul yaplar oluturulmaldr. 4. RFL ler ile ÖFL lerin birbirlerinden önemli düzeyde farkl olularnn sebepleri nitel aratrmalarla belirlenmelidir. 5. ÖFL ler ve RFL lerin örgütsel örenme düzeyi en yüksek olan okullarn kapsayan yeni aratrmalar yaplarak, yüksek örgütsel örenme düzeyine ulatran unsurlar belirlenmelidir. KAYNAKLAR Ankara Valilii. (2000). Millî Eitim 9le 9lgili 9statistiki Bilgiler. Ankara Valilii,l Millî Eitim Müdürlüü. Argyrs, C. (1996). Prologue: Toward a Comprehensive Theory of Managemen. In: Organizational Learning and Competitive Advantage. Bertrand Mongeon (Ed.). Amy Edmondson (Ed.). London: Sage Publications. Argyrs, C.; Schön, D. A. (1996). Organizational Learning II. Reading, Mass.: Addison-Wesley. Balc, A. (1995).Örgütsel Gelime. Ankara. Personel Eitim Merkezi Yayn No:18. Balc, A. (2001). Sosyal Bilimlerde Aratrma Yöntem, Teknik ve 9lkeleri (3. Bask). Ankara. Pegem Yaynclk. Ensari, Hocan. (1998). Örenen Organizasyon Olarak Okulu. M.Ü. Atatürk Eitim Fakültesi Eitim Bilimleri Dergisi. Garvin, D. A. (1994). Beyond Buzzwords: A Realistic Approach To Total Quality And The Learning Organization. European Quality. 1(2).(20-25). Garvn, D. A. (1994). Building A Learning Organization. Business Credit. Vol. 96 No. 1.(19-28). Garvn, David A. (1999). Örenen Bir Örgüt Yaratmak. (Çev. Gündüz Bulut). Harvard Business Reviw. Bzd Yaynclk. Güçlü, N. (1999). Örenen Örgütler. G.Ü. Kastamonu Eitim Dergisi. Cilt:7. No:2. Kale, M. (2003). n Örgütsel Örenme Düzeylerinin Belirlenmesi. Doktora Tezi. Ankara. H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Karasar, N. (1984). Bilimsel Aratrma Yöntemi: Kavramlar, 9lkeler, Teknikler. Ankara. Hacettepe-TAX Kitapçlk. ÖSYM. (2000). Orta Öretim Kurumlarna Göre 2000 Örenci Seçme Snav Sonuçlar. Ankara.ÖSYM Yaynlar No Özdamar, K. (2001). Biyoistatik.4.Bask. Özdamar, K. (2002). Paket Programlar ile 9statistiksel Veri Analizi (Çok Deikenli Analizler, (4. Bask). Kaan Kitabevi. ProQuest ABI INFORM Global. ( Senge, P. M. (1998). Beinci Disiplin. (5. Bask). (Çev. Ayegül,ldeniz, Ahmet Doukan).,stanbul. YKY.

15 Steven H. A.; W. Reichart. (1998). How To Measure An Organization s Learning Ability: The Facilitating Factors Part II. Journal Of Workplace Learning. Volume 10. Number 1 (15 28). Xahin, A. E. (1995). Seçilmi Özel ve Devlet Okullarnda Örgütsel Örenme Sürecinin Nitel Bir Deerlendirmesi, Ankara, O.D.T.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). Töremen, F. (2001). Devlet nde Ve Özel Liselerde Örgütsel Örenme Ve Engelleri. Ankara. Nobel Yayn Datm Ltd. Xti. Yazc, S. (2001). Örenen Örgütler.,stanbul. Alfa Yaynlar.

16 Summary THE COMPARISON OF PUBLIC AND PRIVATE SCIENCE LYCEES IN TERMS OF ORGANIZATIONAL LEARNING Mustafa KALE Learning plays a role at creation of knowledge and a learning school is more equipped then a school which couldn t learn learning yet in management of knowledge. There is no clear cut between organizational knowledge and learning organisations. Limits of both are flue. Schools thorough impowering individual learning, manage knowledge with the ability to obtain critical knowledge and transform it to valuable knowledge but this alone does not form a learning school. At this research, organisational learning knowledge of public and private lycees are taken at five dimensions related to in school conditions. These dimensions are (1) school structure,(2) team work and cooperation, (3) Policies and resources, (4) school leadership and (5) knowledge and skills. Main aim of this research is to compare public and private lycees in terms of organisational learning. Related to this aim, two sub-problems are taken up. (1)According to the wievs of managers, teachers, students and parents, what are the organisational learning levels of public and private lycees and (2)is there a significant difference between averages of organisational learning levels. Research is realized with general survey model. The population of this research consists of public and private lycees at the top three and bottom three according to 2001 student selection examination results. From these schools 36 managers, 111 teachers, 115 students, and 115 parents are taken to sample. For the first sub-problem standart deviations and arithmetic means were calculated and variance analysis were made at p<0,05 significance level. For the second sub-problem in order to find out among which schools there was a significant difference at p<0,05 significance level, multiple comparison test (scheffe) was made. Burdur- Bucak Adem Tolunay and,zmir Public science lycees have upper level, Adana, Ankara and Erzincan Nevzat Ayaz Public lycees have middle level and Kars Public science lycee has lower level organisational learning. Kayseri _ Klçaslan and Ankara Samanyolu Private science schools have uppest level, the other private sicence schools have upper level organisational learning. There are significant differences among Adana and Kars Public Science Lycees and all private science lycees. There is a significant difference found among Kayseri Klçaslan and Ankara SamanyoluPrivate science lycees and five others, among Denizli Server Gazi Private science lycee and four others, among other Private science lycees and three public science lycees. There is a significant difference among Burdur_Bucak Adem Tolunay public science lycee and three public science lycees but there is no significant difference among other private science schools. There is a significant difference among Ankara public science lycee and other three private science lycees but there is no significant difference among public science lycees. There is no significant difference among private science lycees.,n general, organisational learning levels of public science lycees are lower then private science lycees. From this situation it can be concluded that private schools have made a great progress in terms of meeting the expectations of students and parents. Besides the survival of these schools will be directly proportional to high perfonmances of all educational employees. But Public science lycees do not feel such an obligation. Address for correspondence: Ör. Gör. Dr. Mustafa Kale, Gazi Üniversitesi, Gazi Eitim Fakültesi,,lköretim Bölümü, Snf Öretmenlii ABD Teknikokullar/Ankara, Turkey.