T.C. PLATO MESLEK YÜKSEKOKULU. MEDYA VE İLETİŞİM PROGRAMI YENİ MEDYA IV. HAFTA Öğr. Gör. TİMUR OSMAN GEZER

Transkript

1 T.C. PLATO MESLEK YÜKSEKOKULU MEDYA VE İLETİŞİM PROGRAMI YENİ MEDYA IV. HAFTA Öğr. Gör. TİMUR OSMAN GEZER

2 İÇERİK Yeni Medyanın Özellikleri

3 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ

4 Etkileşim Kitlesizleştirme Eşzamansızlık 4

5 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ Rogers yeni medyayı üç özellikle açıklamaktadır. Bu özellikler şunlardır; Etkileşim (Interactivity), Kitlesizleştirme (Demassification) Eşzamansızlık (Asynchronousity) 5

6 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ ETKİLEŞİM

7 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - ETKİLEŞİM Etkileşim kavramı 1990 lardan beri tanımı üzerinde tartışılan ve defalarca yeniden tanımlanan bir kavramdır. Etkileşim kavramı yeni medyayı geleneksel medya ortamlarından ayıran temel özelliklerden biridir. 7

8 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - ETKİLEŞİM Etkileşim, yeni medyanın etkileşim içinde olmaya olanak tanımasını vurgulamaktadır. Etkileşim, medya içeriği ile kullanıcısını daha yakınlaştıran, medya kullanımını bireyselleştiren, oldukça fazla kullanıcı seçeneği sunan güçlü bir yapıyı tanımlamaktadır. 8

9 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - ETKİLEŞİM Yeni medyanın sahip olduğu etkileşim olanağı bireyleri pasif birer alıcı olma durumundan uzaklaştırarak daha aktif bir konuma yönlendirmiştir. Geleneksel medyada izleyici, okuyucu, dinleyici olarak tanımlanan bireyler, yeni medyada kullanıcı olarak tanımlanmaktadır. 9

10 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - ETKİLEŞİM Çünkü yeni medyadaki iletilere maruz kalanlar pasif değildir ve yeni medyanın sahip olduğu etkileşim olanağı ile kendi gereksinim, beklenti ve istekleri doğrultusunda içeriği yönlendirebilmektedir. Yeni medya kategorisinde yer alan her teknolojinin sahip olduğu etkileşim olanağı elbette eşit değildir. 10

11 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - ETKİLEŞİM Tam kullanıcı etkileşimine sahip ortam internet ortamıdır. Yeni medya kategorisinde yer alan etkileşimli televizyon ortamında biraz daha sınırlı bir etkileşimin olduğunu söyleyebiliriz. İnternet bağlantısı olan bilgisayarlar en yüksek etkileşim deneyimini sağlayan ortamlardır. 11

12 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - ETKİLEŞİM Bu nedenle internetten yararlanan bireylerin en aktif bireyler olduğu söylenebilir. Doğrudan internet kullanıcısı tanımlamasının yapılması doğrudur. 12

13 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - ETKİLEŞİM Televizyon ise en düşük etkileşim deneyimi sağlayan ortam olarak konumlanmaktadır. İzleyici program içeriği ile değil televizyon cihazı ile sadece açma, kapama veya kanal değiştirme biçiminde etkileşim içerisinde bulunabilmektedir. 13

14 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - ETKİLEŞİM Dolayısıyla geleneksel izleyici ile televizyon arasında zayıf bir ilişki bulunmaktadır. Tek yönlü iletişim etkinliğinin gerçekleştiği televizyon uygulamalarında teknoloji kullanımı da çok fazla bilgi gerektirmeyen, basit boyutta gerçekleşmektedir. Bu nedenle geleneksel televizyon izleyicisi pasif izleyici olarak tanımlanmaktadır. 14

15 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - ETKİLEŞİM Etkileşimli televizyon uygulamalarına gelindiğinde çift yönlü iletişim etkinliği, geleneksel televizyona göre daha karmaşık kullanım deneyimiyle, televizyon ve izleyici arasında daha güçlü bir ilişki göze çarpmaktadır. Çift yönlü iletişime izin veren etkileşimli televizyonda, etkileşim de daha yoğun olmaktadır. 15

16 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - ETKİLEŞİM Etkileşimli televizyon uygulamalarını birey kısmen yönlendirebilmektedir. İçeriğe belirli ölçüde müdahalelerde bulunabilmektedir. Bu nedenle etkileşimli televizyon uygulamasından yararlanan bireyler katılımcı olarak tanımlanmaktadır. 16

17 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - ETKİLEŞİM En üst düzeyde etkileşime izin veren teknoloji ise bilgisayarlar olarak görülmektedir. Kullanıcıların çok güçlü bir şekilde ilişki içerisinde bulunduğu cihazlar, aynı zamanda karmaşık bir yapıya da sahiptir. Bu nedenle kullanımı diğerlerine göre daha zor olabilmektedir. 17

18 Yeni Medyada Etkileşim Farklı Şekillerde Gerçekleşebilmektedir.

19 Birey-Birey Etkileşimi İletişim teknolojisi aracılığıyla birbirlerinden zaman ve uzam bakımından uzak olan iki bireyin sözsüz, sözlü, yazılı veya görüntülü bir iletişim sürecini gerçekleştirebilmesidir. İki bireyin 3G bağlantısı ile cep telefonuyla görüntülü görüşmeyi gerçekleştirmesi, veya elektronik posta ile bireylerin ileti alışverişinde bulunması. 19

20 Birey-Kitle Etkileşimi Kullanılan iletişim teknolojinin imkan verdiği ölçüler doğrultusunda, zaman ve uzam farkı gözetmeksizin bireylerin iletişim sürecini yönlendirme olanağına sahip olduğu etkileşim türüdür. Bir birey tarafından gönderilen görsel, işitsel veya her ikisini de kapsayacak şekilde gönderilen bir ileti her hangi bir yer ve zamanda olan farklı bireylere ulaşmaktadır. 20

21 Birey-Kitle Etkileşimi İletiyi alan bireylerin verdiği geribildirim doğrultusunda iletişim süreci yönlendirilmektedir. Örneğin: sosyal medya ortamlarında paylaşılan bir videoya farklı bireylerin yorum yapması. 21

22 Birey-Teknoloji/İçerik Etkileşimi Bireyin iletişim teknolojisi ile etkileşimini tanımlamaktadır. Birey iletişim teknolojisinin içeriğini kendi istekleri, gereksinimleri beklentileri ve ilgileri doğrultusunda yönlendirmektedir. Örneğin: dijital ortamlarda oynanan oyunlar. Birey oyunu kazanmak için kullandığı iletişim teknolojisinin kumanda aygıtı, klavyesini kullanmaktadır. 22

23 Birey-Teknoloji/İçerik Etkileşimi Bireyin verdiği komutlar doğrultusunda oyundaki görüntüler, hareketler değişmektedir. Sonucu belirleyen komutu veren bireydir. Bu etkileşim türü sistem sağlayıcıların sunduğu sınırlılıklar dahilinde gerçekleşmektedir. 23

24 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ KİTLESİZLEŞTİRME

25 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - KİTLESİZLEŞTİRME Geleneksel iletişim araçları ya kitle iletişimine izin veren ya da doğrudan bireylerarası iletişime izin veren bir teknolojiydi. Yeni medya olarak tanımladığımız ortamlar büyük bir kullanıcı kitlesi arasından, bireye özel ileti gönderme ve alma yetisine sahiptir. 25

26 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - KİTLESİZLEŞTİRME Geleneksel medya ile gönderilen iletiler tüm izleyici, okuyucu dinleyici kitlesini kapsayacak şekilde gönderilirken, yeni medya ile kitle de yer alan bireylere özel mesaj gönderme olanağı gelişmiştir. 26

27 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - KİTLESİZLEŞTİRME Örneğin: dijital platform aracılığıyla televizyon yayınlarını takip eden bir kullanıcı, bir anda televizyon ekranında yayın merkezinden doğrudan kendisine gönderilmiş bir mesajı görebilmektedir. Sayın, bu ay ki faturanızın son ödeme tarihi dir. Daha önceki aylarda ödenmemiş faturanız bulunmamaktadır. Teşekkürler. 27

28 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - KİTLESİZLEŞTİRME Milyonlarca platform abonesi izleyici kitlesi içerisinde bizzat isminize gönderilmiş bir hatırlatma ile karşı karşıyasınız. Doğrudan bize gönderilen bu hatırlatma mesajı bir taraftan kendimizi özel hissetmemizi sağlarken, diğer taraftan da hayatımızı kolaylaştırmaktadır. 28

29 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - KİTLESİZLEŞTİRME Bankalar, mağazalar ve daha pek çok kurumsallaşmış birimler tarafından doğrudan bizim şahsımıza gönderilen iletilere günlük hayatımızda defalarca maruz kalmaktayız. 29

30 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - KİTLESİZLEŞTİRME Geleneksel medyada farklı özelliklere sahip olan bireylerden oluşmuş kitleye gönderilen iletiler arasından ilgimizi seçenleri alıyorduk, çoğu zaman da bizim için önemli olan pek çok iletiyi kaçırabiliyorduk. Yeni medyanın kitlesizleştirme özelliği benim için önemli olanı bizzat bana gönderebilme şansını da vermiştir. 30

31 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - KİTLESİZLEŞTİRME Yeni medya kullanıcısı medyayı kendi gereksinimleri doğrultusunda düzenleyerek sadece beklentilerini karşılayacak içeriği alma, o iletilere maruz kalma olanağına da sahiptir. 31

32 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ - KİTLESİZLEŞTİRME Cep telefonunuza gelen doğum günü kutlama mesajı, yeni medyanın kitlesizleştirme özelliğine verilebilecek bir örnektir. 32

33 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ EŞ ZAMANSIZ OLABİLME

34 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ EŞ ZAMANSIZ OLABİLME Yeni medya ile birey kendisine uygun olan herhangi bir zamanda bilgi gönderebilmektedir ve alabilmektedir. Yeni medya bilginin eşzamanlı olarak karşılıklı iletimi zorunluluğunu ortadan kaldırmaktadır. Birey bilgiye erişim, bilgiyi alma ve iletme anlamında yeni medya ile daha da özgürleşmiştir. 34

35 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ EŞ ZAMANSIZ OLABİLME İçeriğin sunulduğu anda alma zorunluluğu olmayan yeni medya kullanıcısı, zaman açısından daha da özgürleşmiştir. Eşzamansızlık yeni medyanın senkronize olmaya gereksinim duymadan mesaj gönderme ya da almaya olanak tanımasıdır. 35

36 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ EŞ ZAMANSIZ OLABİLME Farklı iletişim teknolojilerinde eşzamansız uygulamaları destekleyecek farklı çözümler bulunmaktadır. Ağ bağlantısı olan bilgisayarlar aracılığıyla bireyler her hangi bir içerik erişimini arşiv kayıtlarına ulaşarak elde edebilmektedir. 36

37 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ EŞ ZAMANSIZ OLABİLME Dolayısıyla internette yer alan bir bilgiye erişim, bilginin yayınlandığı tarihte olmak durumunda değildir. İnternet kullanıcısı günlük gazeteleri okuyabildiği gibi, bir yıl önceki haberlere makalelere rahatlıkla erişim sağlamaktadır. Bilgisayar tabanlı teknolojilerde bilginin depolanma sorununun olmaması eşzamansız olabilme özelliğini desteklemektedir. 37

38 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ EŞ ZAMANSIZ OLABİLME Radyo televizyon gibi geleneksel medya kategorisinde yer alırken dijital yayıncılıkla yeni medya kategorisinde konumlanmaya başlayan teknolojilerde durum nasıldır? Eşzamansızlık bu teknolojilerin dijital yayın yapmasıyla sağlanabilmekte midir? 38

39 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ EŞ ZAMANSIZ OLABİLME Radyo televizyon gibi geleneksel medya kategorisinde yer alırken dijital yayıncılıkla yeni medya kategorisinde konumlanmaya başlayan teknolojilerde durum nasıldır? Eşzamansızlık bu teknolojilerin dijital yayın yapmasıyla sağlanabilmekte midir? 39

40 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ EŞ ZAMANSIZ OLABİLME Elbette geleneksel medya kategorisinden yeni medya kategorisine dönüşüm yapan teknolojiler için de aynı uygulamalar söz konusu olabilmektedir. Yapılan yayınların kayıt edilebilme özelliği ile bireyler radyoyu veya televizyon içeriğine kendilerine uygun zamanda erişim sağlayabilmektedir. 40

41 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ EŞ ZAMANSIZ OLABİLME Dijital radyo yayıncılığında yer alan podcast uygulaması radyo dinleyicisinin, istediği programı düzenli olarak kayıt olarak otomatik kayıt etmesine olanak tanımaktadır. 41

42 YENİ MEDYANIN ÖZELLİKLERİ EŞ ZAMANSIZ OLABİLME İnternet bağlantısı desteğiyle dinleyici favori programını dilediği anda takip edebilmektedir. Dijital televizyon yayıncılığında ise eşzamansızlık, VOD ve NVOD uygulamalarıyla sağlanmaktadır 42

43 VOD (Video on Demand) VOD (Video on Demand) uygulaması isteğe bağlı program yayını veya ısmarlama görüntü olarak tanımlanan bir etkileşimli televizyon uygulamasıdır. VOD sisteminde izlenmek istenen bir televizyon filmi veya programına izleyicinin istediği anda erişebilmesine imkan tanıyan bir sistemdir. 43

44 VOD (Video on Demand) Bu sistemde izleyicinin video sunucusuna yüklenen televizyon programı, izleyicinin istediği anda aktif hale gelerek yayınlanmaktadır 44

45 NVOD (Near Video on Demand) uygulaması ise kanallarda dönüşümlü program yayını olarak tanımlanmaktadır. Bu uygulama da VOD sisteminde olduğu gibi izlenmek istenen televizyon programının istenilen zamanda izlenmesine olanak sağlayan bir sistemdir. Bu sistem de eşzamansızlık imkanını sunmaktadır. Ancak NVOD, VOD sistemi kadar izleyiciyi zaman bağımsız kılmamaktadır. NVOD (Near Video on Demand) 45

46 NVOD (Near Video on Demand) NVOD sisteminde bir televizyon programı, farklı kanallarda farklı başlama saatleriyle yayınlanmaktadır. Televizyon izleyicisi izlemek istediği programı kendisine uygun olan zamanda başlayan kanaldan seçerek izlemektedir. Bu hizmette bir televizyon programı ve film, NVOD hizmetinin verildiği kanallarda dk. aralıklarla başlamaktadır. 46

47 NVOD (Near Video on Demand) İzleyici kendisine uygun olan zaman dilimindeki yayını seçerek programı izlemektedir. NVOD sistemi, bu özelliği ile kısmen televizyon izleyicisini zaman açısından bağımsızlaştırmakta ise de VOD uygulaması kadar zaman esnekliği yoktur. 47

48 KAYNAKÇA KARABULUT, Nejla, Yeni Medya Teknolojileri ve Halkla İlişkiler, İstanbul, 2014 Doç. Dr. Uğur Gündüz, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü Yeni Medya ders notları. 48

49 Doç. Dr. Özgü Yolcu, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Medya ve İletişim Programı Bölümü Yeni Medya ders notları. Maltepe Üniversitesi SBE Radyo Sinema ve Televizyon ABD «Yeni Toplumsal Hareketler, Küreselleşeme ve Dijital Aktivizm: Gezi Parkı Örneği» YL Tezi, Duygu Furuncu Anadolu Üniversitesi Yayınları Yayın No: 2956 Dijital İletişim ve Yeni Medya Dr. Özgür Uçkan Kadir Has Üniversitesi Ders Notları 49