MEDYA FORUMU IV. TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLAR TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLARIN GÜNCEL SORUNLARI BAĞLAMINDA MEDYA

Transkript

1 IV. TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLAR MEDYA FORUMU TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLARIN GÜNCEL SORUNLARI BAĞLAMINDA MEDYA Kasım 2014 Girne/Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

2

3 IV. TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLAR MEDYA FORUMU IV. МЕДИА-ФОРУМ ТЮРКОЯЗЫЧНЫХ СТРАН И ОБЩИН KASIM 2014 GİRNE/KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ НОЯБРЯ 2014 ГИРНЕ/ ТУРЕЦКАЯ РЕСПУБЛИКА СЕВЕРНОГО КИПРА

4 TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLAR MEDYA PLATFORMU GENEL SEKRETERLİĞİ ISBN: Mayıs 2016 KOORDİNASYON: Sinan KÜRÜN DEŞİFRE: Recep KARAGÖZLÜ Şebnem TEBRİZLİ Hüseyin SAĞMAK Onur BALÇINER TERCÜME: Zamira ÖZTÜRK Diana ÇETİNDAĞ Laura YELEMESSOVA Egor TCACİ REDAKSİYON: Recep KARAGÖZLÜ TASARIM: Doruk Grup GÖRSELLER: Selvinaz DALYAN Egor TCACİ FOTOĞRAF DÜZENLEME: Doğan GİRGİN BASKI: Doruk Grup TEL: (0 312)

5 SUNUŞ A. Göktürk İNAN GENEL MÜDÜR Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü (BYEGM); ülkemizde basın sektörünün gelişimi, ifade ve düşünce özgürlüğü alanının genişletilmesi yönünde yüzyılı aşan deneyimi ile önemli faaliyetler gerçekleştirmektedir. BYEGM, Türkiye nin, dünya kamuoyunda doğru şekilde algılanması temel ilkesinden hareketle, görev ve sorumluluklar çerçevesinde bölgesel ve uluslararası işbirliği imkânı yaratmakta, ikili ve çok taraflı organizasyonlara ev sahipliği yapmaktadır. Söz konusu çalışmalar sağlıklı bir enformasyon ve bilgi akışını sağlarken, ülkeler arasında karşılıklı deneyim paylaşımına da zemin hazırlamaktadır. Tarih, dil ve ortak değerler halkların en önemli iletişim kaynaklarını oluşturmaktadır. Teknolojik gelişime paralel bilginin hızlı dolaşımı medya sektörü ile birlikte günümüz yaşam biçimlerine de yön vermektedir. Demokratik sistemlerde basına atfedilen önem ve kamuoyu üzerindeki etkisini göz önünde bulundurduğumuzda küresel düzeyde karşılıklı diyaloga duyulan ihtiyaç da ortaya çıkmaktadır. Türk dili konuşan ve Orta Asya, Kafkasya, Balkanlar, Avrupa gibi geniş bir coğrafyaya yayılan ülke ve topluluklardan medya temsilcilerinin ortak platformlarda buluşması, bölgesel ve uluslararası konuları değerlendirmesi, var olan sorunlara çözümler üretmesi büyük öneme haizdir. Bu temel ilkelerden hareketle Genel Müdürlüğümüzce, Ankara da Aralık 2010 tarihinde Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu başlatılan ve geniş bir alana yayılan Türk dünyasından gazetecileri buluşturan çalışmamızın dördüncüsü Kasım 2014 tarihlerinde Türk dili konuşan 21 ülke ve topluluktan basın mensupları, sivil toplum kuruluşu temsilcisi, akademisyen ve devlet yetkililerinin katılımlarıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin Girne kentinde gerçekleştirilmiştir. Forum kapsamında dile getirilen, mevcut bölgesel sorunların yanı sıra medya sektörünün bugünü ve geleceğine yönelik çözüm önerilerin ve görüşlerin dillendirildiği oturumlardan Türkçe ve Rusça hazırlanan 4. Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu kitabı, büyük önem atfedilen bu düşüncelerin Türk dünyası ile birlikte dünya kamuoyunun bilgisine sunulmasına vesile olacaktır. Bu çerçevede; başta Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı olmak üzere, Azerbaycan Matbuat Şurası, Kırgızistan Kültür, Enformasyon ve Turizm Bakanlığı ile foruma katkı sağlayan kurum ve kuruluşlara, değerli katılımcılara, Genel Müdürlüğümüz personeline ve emeği geçenlere teşekkür ediyorum.

6 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ GÜN 15 Kasım 2014, Cumartesi AÇILIŞ KONUŞMALARI Murat KARAKAYA BYEGM Genel Müdürü... 9 Prof. Dr. Ata ATUN TÜRKMEP Başkanı Bülent ARINÇ T.C. Başbakan Yardımcısı Özkan YORGANCIOĞLU KKTC Başbakanı Sibel SİBER KKTC Cumhuriyet Meclisi Başkanı Cemil ÇİÇEK TBMM Başkanı İKİNCİ GÜN 16 Kasım 2014, Pazar BİRİNCİ OTURUM TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLARIN GÜNCEL SORUNLARINA MEDYANIN YAKLAŞIMI Moderatör: Prof. Dr. Ata ATUN Prof. Dr. Zakir AVŞAR Uluslararası Sorunların Medyada Yer Alış Biçimleri Başaran DÜZGÜN Kıbrıs Sorununun Medyada Yer Alış Biçimi: Kıbrıs Türklerinin 40 Yıllık Görünmeyen Mücadelesi İsmet YÜKSEL Ukrayna da Yaşanan İç Çatışma Sürecinde Kırım Tatarları ve Medya Hikmet BABAOĞLU Dağlık Karabağ Sorunu ve Uluslararası Medyanın Yaklaşımı İKİNCİ OTURUM TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLARIN GÜNCEL SORUNLARININ ÇÖZÜMÜNDE MEDYANIN KATKISI Moderatör: Aflatun AMASHOV Akay CEMAL Uluslar arası Sorunların Çözümüne Medyanın Katkısı: Barış Gazeteciliği Aynura TEMİRBEKOVA Sürdürülebilir Barışın Sağlanmasında Medya Etiğinin Önemi Ersan SARIKAHYA Etnik ve Mezhepsel Çatışmaların Çözümünde Medyaya Düşen Sorumluluk: Irak Örneği Aidos KYDYRMA Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Toplulukların Güncel Sorunlarının Çözümünde Medyanın Sorumluluğu ÜÇÜNCÜ OTURUM TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLARDA İŞ BİRLİĞİ HAREKETLERİ VE MEDYANIN ROLÜ: ÖLÜMÜNÜN 100. YILINDA İSMAİL BEY GASPIRALI ÖZEL OTURUMU Moderatör: Metin ERSOY Prof. Dr. Yavuz AKPINAR Doç. Dr. Hakan KIRIMLI... 62

7 ÜÇÜNCÜ GÜN 17 Kasım 2013, Pazartesi DÖRDÜNCÜ OTURUM TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLARDA MEDYA MENSUPLARININ EĞİTİMİ, MEDYA KURULUŞLARI ARASINDA İŞ BİRLİĞİ İMKÂNLARI VE KURUMSALLAŞMA Moderatör: Ahmet YEŞİLTEPE Bilge NEVZAT Türk Dünyasının Kültürel İş Birliği Çalışmalarında Medyanın Rolü ve Katkısı Düsen KASAİNOV Türk Dünyasında Kültürel İş Birliğinin Kurumsallaşması: TÜRKSOY Örneği Ela KASAP Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklarda Medya Mensuplarının Eğitimi: Türkiye Medya Eğitim Programı (TÜMEP) Örneği Eran HASİPİ Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Arasında İş Birliğinin Kurumsallaşmasında Medya Faktörü DEĞERLENDİRME VE KAPANIŞ OTURUMU SONUÇ BİLDİRGESİ MESAJLAR GENEL GÖRÜNÜM

8 ÖZGÜRLÜK ANITI / GAZİMAĞUSA

9 BİRİNCİ GÜN 15 KASIM 2014

10 AÇILIŞ KONUŞMALARI

11 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI / 9 MURAT KARAKAYA* Sayın Meclis Başkanları, Sayın Başbakanım, Sayın Başbakan Yardımcım, Türk Dünyasının Saygıdeğer Temsilcileri, Kıymetli Misafirler, Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü olarak 2010 yılında Ankara dan güzel bir yolculuğa çıktık. Başladığımız bu çok anlamlı ama sonuçları itibarıyla bir o kadar verimli birliktelik bizi bugün Akdeniz in bu güzel adasında buluşturdu. Hepinize hoş geldiniz diyerek sözlerime başlamak istiyorum. Sayın Meclis Başkanları, Dünya medyası, sektör temsilcileri, sivil toplum kuruluşları ve akademik çevreleri aynı platformda buluşturduğumuz bu süreç, Sayın Bülent Arınç ın himayelerinde 21 Aralık 2010 tarihinde Ankara da gerçekleştirdiğimiz Türk Dili Konuşan Ülkeler Medya Forumu ile başlamıştır. Azerbaycan ın başkenti Bakü de Matbuat Şurası nın büyük katkı ve desteğiyle organize edilen ikinci buluşmamızda TÜRKMEP olarak adlandırdığımız Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu nun kuruluşunu tamamladık. Böylece daha organize bir yapı içerisinde çok daha fazla meslektaşımızı, medya kuruluşumuzu kucaklama fırsatı elde ettik. Kırgızistan ın başkenti Bişkek teki üçüncü buluşmamızın ardından şimdi de burada dördüncü buluşmamızı gerçekleştiriyoruz. Cumhuriyetinizin 31 inci yıl dönümünde, bu anlamlı bayramınızda Türk dünyasından dostlarla size konuk olmaktan büyük onur duyuyoruz. Göstermiş olduğunuz misafirperverlik için başta Sayın Cumhurbaşkanı olmak üzere, Meclis Başkanımız, Başbakanımız ve tüm Dışişleri Bakanlığı çalışanları ile katkısı olan tüm yetkililere teşekkür ediyorum. Saygıdeğer Misafirler Geçen süreç içinde, kurumsal kimliğimizi hukuki bir altyapıya kavuşturmamızın ardından çalışmalarımızı sürekli hâle getirdik. Karşılıklı haber ve bilgi akışının etkinleştirilmesi yönündeki iş birliği çabalarımızı yoğunlaştırdık. Bu noktada büyük önem atfettiğimiz internet sitemizi yeniledik. Sizlerin katkıları ile bu sitenin yakın bir gelecekte önemli bir bilgilenme mecrası hâline geleceğine inanıyorum. Ankara da dört yıl önce altı ülke ile ilk adımı atmıştık. Bugün salona baktığımızda Sibirya dan Bosna ya, Tuva dan Batı Trakya ya 21 ülke ve topluluktan arkadaş ve dostlarımızı görüyoruz. Kararlı ve inançlı bir şekilde zenginleşerek belirlediğimiz ilkeler yolunda yürüyoruz. * Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon (BYEGM) Genel Müdürü

12 10 / BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI Bu yılki programımızı oluştururken, 100. ölüm yıl dönümünde UNESCO tarafından dünya genelinde anılan İsmail Bey Gaspıralı ya özel bir parantez açmak, ona, eserlerine ve bize kazandırdıklarına duyduğumuz minneti bir kez daha paylaşmak istedik. Bu noktada, Kırım dan gelen dostlarımıza da kendileri ile birlikte olduğumuzu ifade etmek istiyorum. Bugün aramızda aynı amaç ve ilkeler doğrultusunda faaliyetlerini sürdüren kardeş kurum ve kuruluşlarımız; Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (TÜRK KENEŞİ), Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA), Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY), Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT), Basın İlan Kurumu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanlığı (RTÜK), Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) ile Yunus Emre Enstitüsü temsilcilerine katılım ve destekleri şükranlarımı sunuyorum. Platform Başkanlığını yürüten Sayın Ata Atun ve Azerbaycan Matbuat Şurası Başkanı Sayın Aflatun Amashov a destek ve katkıları nedeniyle bir kez daha teşekkür ediyorum. Bu yolda bizlere yarenlik eden, hislerimizi paylaşan tüm dostlarımıza, kardeşlerimize bir kez daha hoş geldiniz diyor, en derin saygı ve muhabbetlerimi sunuyorum.

13 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI / 11 Prof. Dr. Ata ATUN* Sayın Türkiye Cumhuriyeti Meclis Başkanı Çiçek, Sayın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Meclis Başkanı Siber, Sayın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başbakanı Yorgancıoğlu, Sayın Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı Arınç, Sayın Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçisi Akça, Değerli Konuklar, Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu nun Kıymetli Üyeleri, Bugün dördüncüsünü gerçekleştirdiğimiz Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu nun kurulması fikri 2008 yılında ortaya çıkmış, çalışmaları da 2007 yılında başlamıştır. Size bu konuşmamda 2010 yılı öncesinde yaşadığımız gelişmeleri anlatmak istiyorum yılında özellikle fiilen içinde olduğum ve gözlemlediğim Batı dünyasında etkili olan bir haber ajansının siyasi bir olayı farklı bir yorumla işine geldiği şekilde tarafından dünya medyasına servis edilmesi, bende olayları doğru olduğu şekliyle nasıl Türk dünyasına duyurabilirim? soru işaretinin oluşmasına neden olmuştur. Yalova Folklor Eğitim Merkezinin 2007 yılında Yalova da düzenlediği I. Türk Dünyası Gazeteciler Buluşması na Batı Trakya, Azerbaycan, Afganistan, Irak, Suriye, Kazakistan, Kırgızistan, Yakutistan, Gagauz Yeri, Çuvaşistan dan gazeteci arkadaşlar katılmıştır. Aramızda yaptığımız sohbetlerde, kardeş ülkelerde yaşayanları ilgilendiren konularda o ülkenin devlet ajanslarından gelen haberlerle Türk meslektaşlardan gelen haberler arasında farklılıklar olduğu konusundaki uyarılarım üzerine Türk Dünyası Gazeteciler Birliği kurulması fikri oluşmuştur. Yalova da 2008 yılında yapılan II. Türk Dünyası Gazeteciler Buluşması nda önerimle Türk Dünyası Gazeteciler Birliğini kurmak için tüzük çalışmaları yapılması gündeme gelmiştir. İçinde Türk kelimesi geçen birlik veya derneklerin Türkiye Cumhuriyetinde hemen kurulabilmesine olanak olmadığı için bunu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde kurarak hayata geçirmek görevini üstlenmiştim. Bir sonraki 2009 daki buluşmada, KKTC de yabancıların dernek veya birlik kurması ve üye olması yasak olduğundan Türk Dünyası Gazeteciler Birliğinin kulüp olarak kaydının yapılması konusunu katılımcıların bilgisine getirdim. Birliğin Türkiye Cumhuriyeti Devleti bilgisi dâhilinde ve Dışişleri Bakanlığı bünyesinde veya desteğinde kurulmasının çok daha sağlam bir yapı oluşturacağı önerim oy birliği ile kabul edilince T. C. Dışişleri Bakanlığı ile görüşmek görevi bana verildi. Dönemin Bakanlık Müsteşarı kıymetli dostum, ağabeyim gibi sevdiğim Sayın Büyükelçimiz Ertuğrul Apakan Beyi aradım ve randevu aldım. İki hafta sonra Ankara ya giderek Ertuğrul Bey ile bir görüşme yaparak konuyu kendisine açtım. Dışişleri Bakanlığı olarak konuyu çok ciddi buluyoruz. Bir ay sonra hazırlığını yap ve gel demesi üzerine de tüm hazırlıklarımı tamamlayıp, bir ay sonra tekrar kendisini ziyarete gittim. Sayın Apakan beni Türk Dili konuşan ülkeler ile ilgili dairelerin tüm başkan ve yardımcılarından oluşan büyük bir ekiple karşıladı. Verdiğim brifingten sonra Sayın Apakan a son şeklini verdiğim amaç bildirgesiyle tüzük taslağını sundum. Böylesi bir düşünce ve girişimden çok memnun olduklarını dile getirerek konuyu inceledikten sonra benimle tekrar temas kuracaklarını belirttiler. * TÜRKMEP Başkanı

14 12 / BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI Kısa bir müddet sonra önce Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığından, sonra da Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünden aradılar. Başbakanlıkta katıldığım toplantıda konunun çok ciddi ve Türk dünyasına katkıda bulunacak bir düşünce olması nedeniyle Başbakanlık tarafından bu kuruluşun hayata geçirilmesi için tüm desteğin verileceği belirtilerek çalışma ve temaslarıma devam etmem istendi. Artık her şey yavaş yavaş yoluna girmeye başlamıştı. Bu toplantıdan birkaç hafta sonra Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünden görüşmeye çağırdılar. Görüşmemiz Sayın Genel Müdür ve ekibiyle oldu. Kendilerine gerekli evrak ve çalışmaları sundum. Konuyu değerlendireceklerini ve çalışmalar bitince beni arayacaklarını belirtmeleri üzerine toplantı son buldu. Kısa bir müddet sonra çalışmalarını tamamladıklarını ve 2010 yılının Ekim ayında Türk Dünyası Gazeteciler Birliğinin kuruluş toplantısını yapacaklarını bildirdiler. Dışişleri Bakanlığı ile yaptığım görüşmelerde de kuruluşun şekli ismiyle birlikte yavaş yavaş belirginleşmeye başladı. Politik endişelerden dolayı Türk Dünyası tanımı yerine Türk Dili tanımı girdi. Birlik kelimesi çıktı yerine Forum kelimesi girdi. Ve ilk Kurucular Toplantısı Ekim 2010 yerine, 21 Aralık 2010 tarihinde Ankara da Türk Dili Konuşan Ülkeler Medya Forumu adı altında yapıldı. Ve yola çıktık. Foruma, Türk dili konuşan ülkelerin yanında Türk halk ve topluluklarından da temsilciler katıldı. Diğer ülke temsilcileriyle birlikte benim de yer aldığım Komite Sonuç Bildirgesini hazırlarken Forumun içinde fiilen Türk halkı ve topluluklarının da yer almasını Bildirgeye ilave etti. Türk Dili Konuşan Ülkeler Medya Forumu nun onaylanan Bildirgesi uyarınca çalışmalar devam etti. Kurucular Kurulu Toplantısı 17 Ekim 2011 tarihinde Ankara da yapıldı. Tüzük ve Forumun adına son şekli verilerek yeni adının Türk Dili Konuşan Toplumlar Medya Platformu olmasına, Forumun ikincisinin Azerbaycan ın başkenti Bakü de yapılmasına karar verildi. Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu nun ikincisi Ekim 2011 tarihleri arasında Azerbaycan ın başkenti Bakü de yapıldı. Genel Kurul da Platformun oluşum şekli, çalışma kuralları, Genel Sekreterliğin Ankara da tesis edilmesi, Genel Sekreterin Türkiye Cumhuriyeti Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün en yüksek amiri olması, Genel Sekreterlik görevinin Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü personeli tarafından yürütülmesi, dönem başkanlıklarının Forum hangi ülkede yapılıyorsa o ülke temsilcisinin olması, üçüncü toplantının Kırgızistan da, dördüncünün de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde yapılması kararı alındı. Dördüncüsünü düzenlediğimiz bu Forum artık emin ellerde faaliyetini sürdürmektedir. Geleceği ve gelecekte yapacakları beni çok heyecanlandırmaktadır. Türk dili konuşan ülkelerin ortak bir süzgeçten geçmiş bir haber havuzunu kullanmaları ileride hem ortak bir alfabeye geçilmesine hem de medya iş birliği ile ülkeler arasındaki iş birliği ve bağların daha da güçlenmesine kapı açacaktır. Hepinize hoş geldiniz der, sevgi ve saygıyla selamlar, Forum üyelerine iyi çalışmalar diliyorum. Saygılarımla.

15 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI / 13 Bülent ARINÇ* Sayın Meclis Başkanlarım, Saygıdeğer Başbakan, Başbakan Yardımcımız, Çok Değerli Dostlar, Hanımefendiler, Beyefendiler, Türk Dünyasının Saygıdeğer Temsilcileri, Hepinizi saygıyla selamlıyor, toplantımızın hayırlı geçmesini temenni ediyorum. Bugün bendeniz de hem bu toplantıda sizlerle birlikte olmak ama onun öncesinde de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin kuruluşunun 31. yıl dönümü sevgisini, coşkusunu paylaşmak üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanımızla birlikte Kıbrıs a geldik. İki güzel iş bir araya geldi, sizleri selamlama fırsatımız da oldu. Benden sonra Sayın Başbakan ve Meclis Başkanlarımız da konuşacaklar, zamanınızı almayacağım. Esasen Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürümüz dördüncü kez tertiplenen bu güzel Forum ile ilgili olarak teknik bilgiler verdi. Başbakan Yardımcılığım döneminde bana bağlı olan Genel Müdürlük çok başarılı işler yaptı. Bunlardan bir tanesi de Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu nu başarıyla ve ısrarla devam ettirmesidir. Ankara da 2010 da başladığımız bu toplantı, daha sonra Bakü ve Bişkek te devam etti. Kuzey Kıbrıs ta değerli arkadaşlarımızın davetiyle de dördüncüsü yapılıyor. Umuyorum ki bundan sonraki toplantının ev sahipliği Kazakistan da olacaktır. Kendilerinin bu toplantıya talip olduklarını işittim, onlara da tebriklerimi sunuyorum. İnşallah önümüzdeki toplantının daha kalabalık, daha coşkulu ve daha verimli bir hâlde Kazakistan da olmasını arzu ediyorum. Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğümüz sadece bu çalışmayı yapmadı. Türk-Arap Medya Forumu nu da yaptı. Şüphesiz o da çok başarılı geçti. Türkiye-Afrika Medya Forumu nu da yaptı, bu hatta bir defa de Afrika da tekrarlandı. Ve bazı kıtaları da dikkate almak suretiyle Avrupa da bazı ülkelerin başkentlerinde, özellikle Türk basınının temsilcileriyle toplantılarımız oldu. Paris te, Berlin de, Kuzey Amerika da, New York ta ve bazı ülkelerde bunları tekrarladık. Burada amacımız şudur; basın mesleğinde çalışanların, gazeteci arkadaşlarımızın ve özellikle aynı ortak dili paylaştığımız dostlarımızın bir araya gelmesi, birbirleriyle tanışması, bilgi ve fikir alışverişinde bulunması, bazı ortak konularımızı müzakere etmesi ve karara bağlamasıdır. Beş buçuk yıldır bu görevi yapıyorum. Gerçekten bine yakın, -değil mi Sayın Genel Müdürüm?- bugünkü forumlarda bine yakın gazeteci ile bir arada olduk. Birbirimizle her an haberleşecek noktaya geldik. Çok köklü dostluklar temin ettik. Bugün de yüz civarında çok güzel ülkelerden gelen siz değerli temsilciler var. Kuzey Kıbrıs büyük bir zenginlik yaşıyor. Ben Ata Atun Beyi de çok tebrik ediyorum, güzel bir ev sahipliği yaptılar. Sayın Cumhurbaşkanı geleceklerini vadetmişlerdi ama fırsat bulamadılar. Bildiğim kadarıyla hem bayram telaşı içindeler hem de bir gribe yakalandılar. Ben onun da selamlarını iletmiş olayım. Çünkü geleceklerdi ve bir konuşma yapacaklardı. Belki Sayın Başbakanımız aynı konulara girer. Değerli Dostlar, Medyanın önem kazandığı bir dönemde yaşıyoruz. Haber kaynaklarımızın sağlıklı olması lâzımdır. Özellikle birbirimizin ülkelerinden haberlerin doğru ve seri şekilde ulaşması lâzımdır. Çünkü bulundu- * Başbakan Yardımcısı

16 14 / BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI ğumuz coğrafya içerisinde büyük sorunlar yaşanıyor. Bu sorunların kökenlerini, nedenlerini mevcut şartlarını ve geleceklerini gazetecilerin çok iyi analiz etmesi ve dezenformasyon içerisinde değil, doğru kaynakları dikkate almak suretiyle birbirlerinden alışveriş yaparak bilgi edinilip ortaya koyması lâzımdır. Dördüncü kuvvet medya olarak biliniyor. Ama bazı ülkelerde medya dördüncülükten şikâyetçi, biz birinci güç olmak istiyoruz diyorlar. Önemli olan halkın gözü, kulağı, dili olabilmektir. Objektif olabilmektir. Doğru olabilmektir. Artık bir tıklamayla bütün dünyada olup bitenler birkaç saniye sonra önünüze gelebiliyorsa bu sürati gerekli şekilde yenileyebilmektir. Tabii yazılı ve görsel medya önemlidir. Fakat son yıllarda özellikle sanal alem, sosyal medya veya yeni medya dediğimiz konu da çok büyük önem kazandı. Bizler bu konuda internet haber sitelerini çok önemsiyoruz. Şüphesiz paylaşım siteleri de milyonlarca insan tarafından kullanılıyor. Orada sınırsız ve sorumsuz bir dünya var. Bu sınırsız ve sorumsuz dünyada insanların özel hayatlarının, kişilik haklarının korunmasına ihtiyaç var. Bunlar için de belki yasal düzenlemeler yapılacaktır. Yani süratli ve baş döndürücü bir dünyada yaşadığımızı ifade etmek istiyorum. Bugün başlayan ve pazartesi günü sonuçlanacak olan toplantıda çok önemli konular görüşülecektir. Bu tür toplantılara Türkiye de paydaş olduğumuz kurumların genel müdürlerini, temsilcilerini, üyelerini de davet ediyoruz. Şu anda Türkiye nin 15 kanallı Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürü, Genel Müdür Yardımcıları ve Yönetim Kurulu Üyeleri, Kuzey Kıbrıs ta bulunuyorlar. Belki şu anda bir iki arkadaşımız var çünkü buradan çıktıktan sonra bir açılış yapacağız. Bayrak Radyo Televizyonunun yeni stüdyo binalarının kurulmasına TRT katkıda bulunmuştur. Sanıyorum Sayın Genel Müdür orada bizi bekliyor. Bunun yanında, Anadolu Ajansımızdan değerli üst düzey arkadaşlarımız var. Basın İlan Kurumu, Türkiye deki çok önemli bir kurum, özellikle yerel medyanın tek destekçisi durumunda olan Basın İlan Kurumunun Sayın Genel Müdürü var. Radyo Televizyon Üst Kurulu, sizin ülkelerinizde de bir muadili vardır şüphesiz, düzenleyici ve denetleyici bir kuruldur. Kurul üyelerinden Sayın Ali Öztunç Bey aramızda. Pek çok kurumdan gelmiş arkadaşlarımız var. Sizlere bilgilerini, tecrübelerini, bir sohbet ortamında bile aktarabileceklerdir. Çünkü bu tür toplantılardan sonra vardığımız bazı gelişmelerden birisi mesela RTÜK ün benzeri kurumlarla ilişkisinin güçlendirilmesi olmuştur. Ve RTÜK ün önderlik ettiği yeni birtakım kurumlarda bazı ülkelerde bölgesel olarak hizmete alınmıştır. Çok önemli dostlarımız var, listeye baktığımız zaman, Balkanlardan Rusya içlerine kadar, Ortadoğu dan Kafkaslara kadar. Değerli Dostlar, Bir önemli konu, şüphesiz siyaset gündemimizde değil. Böyle bir toplantıyı siyaset odaklı yapmıyoruz. Ama öncelikli olarak bulunduğunuz toprağa, ülkeye, vatana, millete bir bakmanızı rica ediyorum. Burası Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin topraklarıdır. Bugün 31. yılını idrak ediyoruz ki artık bir devlettir. Parlamentosu vardır, Sayın Başkanı aramızdadır, 50 milletvekili vardır. Hükûmeti vardır, Sayın Başbakan da aramızdadır. Ama bu Ada nın gerçek sahipleri olan Türkler ve Rumlar gerçek ortak iradelerini ortaya koyarak müzakere sonucu bir uzlaşmaya, bir çözüm bulmaya da çalışıyorlar. Türk tarafı bu müzakerelerde her zaman bir adım önde olma prensibiyle hareket ediyor. Fakat Rum tarafı anlaşılmaz sebeplerle çözüm sürecini engellemeye gayret ediyor. Şimdi yeni bir sürecin başlamasına ihtiyaç var. Sonucundan inşallah ümitli olmaya çalışacağız. Ama bulunduğunuz ülkenin insanlarını bu vesileyle gördüğünüz Lefkoşa yı, Girne yi, Gazimagosa yı, mutlaka bir sosyal gezi de yapacaksınız, daha yakından inceleyiniz. Burada yaşayanlar sizlerin dostlarınızdır. Sizleri çok seviyorlar. Onlarla yakın ilişki kurunuz. Ve ülkenize gittiğinizde bilin ki bu dünyada bir Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti var. Ada nın şu kadar kilometresine sahiptir. Orada bizim dilimizi konuşan insanlar var. Onların haklı bir davası var, onlar çok haklıdır, ama dünyada yalnız bırakılmıştır. Hiç anlamsız ambargolarla tecrit edilmiş bir ülkedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin ve Kıbrıs Türk halkının haklı mücadelesine gönlünüzde bir miktar yer verirseniz ve buradaki dostlarınızı unutmazsanız bence bu toplantının amacından en büyüğü de gerçekleşmiş olur. Sizlere verimli çalışmalar diliyorum. Sağlıkla, mutlulukla ülkenize dönmenizi temenni ediyorum. Tekrar hoş geldiniz. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve halkı sizleri kucaklamakla büyük bir sevinç duydu. Tekrar hepinize teşekkür ediyorum.

17 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI / 15 Özkan YORGANCIOĞLU* Saygıdeğer Bakan, Ülkemizde dördüncüsü düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu na katılan değerli konuklar. Bütün kardeş ülke ve topluluk temsilcilerini en içten duygularımla selamlıyorum. Hepiniz hoş geldiniz. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin 31. kuruluş yıl dönümüne tesadüf eden bu anlamlı buluşmanın Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Toplulukların Güncel Sorunları Bağlamında Medya başlıklı gündemiyle biz siyasetçilerin de ihtiyaç duyduğu yararlı sonuçlar üreteceğine inanıyorum. Toplantınızın amacı ülkeler arası ilişkilerin sağlam temeller üzerine inşa edilebilmesi için bu ülkelerde yaşayan halkların karşılıklı anlayış ve kültürel etkileşimi gibi ortak paydalar üzerinde buluşturulmasıyla gerçekleşebileceği biçiminde belirtiliyor. Bu saptamanızı yürekten kutluyorum. Oldukça geniş bir coğrafyada, Sibirya dan Balkanlara uzanan Avrasya Bölgesi nde Türkçenin çeşitli lehçelerini konuşan uluslar ya da topluluklar bulunuyor. Kıbrıs, Türkiye, Bulgaristan, Azerbaycan, Tataristan, Dağıstan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Çin gibi ülkelerde Türkçe ya resmi dil ya ikinci dil ya da yerel bir topluluk dili olarak kabul görüyor. Bunun yanında dünyanın pek çok yerindeki Türk asıllı çeşitli topluluklar bizim dilimize yakın, akraba olan değişik Türkçe lehçelerini kullanıyor. Bu kadar yaygın bir dile sahip olmakla övündüğümüz gibi bu toplantınızın birçok ülke arasında KKTC de yapılmasının tercih edilmesini gururla karşılıyoruz. Kıbrıs Adası nda 16. yüzyıldan beri, yani beş yüzyılı aşkın bir zamandan bu yana Türk dili varlığını canlı bir biçimde sürdürüyor. Sadece komşu topluluklarda etkileyen bu konuşma olarak değil, yazılı dil de Türkçenin söz sahibi olduğu bir ülkedir burası. Birkaç yüz bin kişilik Kıbrıs Türk halkının, Osmanlı döneminden bu yana yaratmış olduğu güçlü bir Türkçe edebiyatı söz konusudur. Dil konusunda çalışan, eğitim veren, üretimde bulunan kültürel kurumlarımız, üniversitelerimiz, basın-yayın organlarımız, gazetecilerimiz, edebiyat insanlarımız, şair ve romancılarımız vardır. Böyle yaygın bir iletişim dili olan ana dilimiz Türkçeyi aramızdaki diyalogu ve kültürel alışverişi daha da artırmak ve pekiştirmek için kullanmamız gerekiyor. Bu konuda her alanda atılabilecek birçok adım vardır. Özellikle medya alanında iş birliğini artırmak, birbirimizden daha çok haberdar olabilmeliyiz. Ve bu bilgi akışının doğru olması gerektiğine inanıyorum. Yazılı ve görsel medya yanında şimdi sosyal medya da küresel anlamda etkili bir iletişim aracına dönüşmüştür. Türkçe konuşan ülkeler ve topluluklar olarak bizim bütün bu noktalardaki iş birliğimiz, teknik donanımlarımız, medya iletişim olanaklarımız birbirimize halkımızla genelde yazılı kültürlerimiz hakkındaki farkındalığımız nedir, ne orandadır, nasıl daha ileri noktalara götürülebilir? Bunu tartışabilmeliyiz. Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu TÜRKMEP in buradaki toplantısının bütün bu konularda verimli bir görüş alışverişi sağlayacağına, aramızda daha kapsamlı bir diyalog kurulmasına yardımcı olacağına olan inancımı tekrarlar, katılan herkese teşekkür eder, saygılar sunarım. * KKTC Başbakanı

18 16 / BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI Türkiye Büyük Millet Meclisinin Değerli Başkanı Sayın Çiçek, Değerli Konuklar, Değerli Katılımcılar, Aranızda olmaktan mutluyum, hepiniz hoş geldiniz. Sibel SİBER* Bizler bu güzel Ada da kendi dil ve kültürümüzle, özgür bir biçimde yaşamak için yarım yüzyılı aşan bir zaman mücadele ettik. O nedenle Kıbrıs Türkünün basın tarihine bakacak olursak, aslında bir mücadele tarihi olduğunu görürüz. İlk gazetemiz 11 Temmuz 1889 da çıkmıştır, Saadet gazetesi. Ve o zamandan beri 11 Temmuz, Kıbrıs Türk Basın Günü olarak kutlanmaktadır. Mücadele basınıdır basınımız. Hep kendimizi, var olmamızı dünyaya anlatmaya çalıştık. O dönemdeki gazeteleri de incelediğimiz zaman aslında resmi tarihin dışında gerçek tarihi görmüş oluruz. Köşe yazarlarının neler yazdığını, toplumun sosyal yaşantısını, o günün reklamlarını ve o günün haberlerini, günbegün izleme olanağı bulursunuz. Meclis Başkanı olduktan sonra, 1920 den itibaren yayınlanmış Türkçe gazetelerin millî arşivimizde olduğunu tespit ettim. Bu gazeteleri tarayıcıdan geçirip bir yangın, herhangi bir su baskını tehlikesine karşı korumak, tozlu raflardan çekip almak ve internet sitesinde yayımlamak inisiyatifini yüklendim. Ve hâlen KKTC resmi internet sitesinde bunları bulabilirsiniz. Henüz çalışmalarımız sürüyor ama birçok gazeteyi, 1930 lar, 40 lar görebilirsiniz. Bu da bizim için önemlidir. Amacımız bu arşivden hem basınımızın, hem akademik çalışma yapanların, yazarların, tarihçilerin, halkımızın yararlanmasını sağlamaktır. Özellikle siz Türkçe konuşan, Türk dili konuşan ülkelerin bu sitemize girerek basınımızı, tarihimizi görmenizin, bizi daha yakından anlamanız için önemli olduğunu düşünüyorum. O yüzden bugün bunu dikkatinize getirmek istedim. Bizim için de toplumsal aidiyetimizin güçlü olması, geçmişimizi bilmek ve onu geleceğe taşımaktan geçer. Bu çalışmamız Meclis Başkanlığı Milli Arşiv ve Doğu Akdeniz Üniversitesi iş birliğinde devam etmektedir. Bu kürsüden de onlara bir kez daha teşekkür etmek istiyorum. Ülkemiz 31. yılında demokrasi kültürü, özgür medyası, siyasi partileri, sivil toplum örgütleri ve üniversiteleriyle demokratik bir yapıdadır. Elli yılı aşkın bir süredir çözülemeyen bir sorunumuz vardır: Kıbrıs Sorunu. Bu çözülemeyen sorunun maalesef olumsuz etkilerini biz görmekteyiz. İzolasyon ve ambargo altında yaşadığımız için çok önemlidir bizim için bu forumlar. Onun için çok önemlidir bizim için ülkeler arası iş birliği. Özellikle Türkçe konuşan ülkelerin bizi anlaması, dost kardeş ülkelerin bizi anlaması. Ve kültürel yönde özellikle paylaşımlarımızın artması bizim için çok önemlidir. Çünkü maalesef kültürel yönden de ambargo altındayız. Türkçe konuşan bir ülkede seyahat etmek, Türkçe konuşan bir ülkeden insanlar tanımak ayrı bir özellik taşır. Kendi dilinizle kendinizi daha iyi ifade edersiniz. Ve yakınlaşma başlar, ilk kültürel alışveriş başlar. O yüzden bunun bizler için, bu forumun çok ayrı bir anlamı vardır. İlişkilerimizi geliştirelim istiyoruz. Basınımızın takip edilsin, sizlerin basın organlarını takip olanağı yakalayalım ve birbirimizi anlayalım. Özellikle bu mevcut durumumuzda bize Türk dili konuşan ülkelerden gelecek destek çok önemlidir. Bu Forumu düzenleyenlere de çok teşekkür ediyorum. Başarılı olmasını diliyorum. * KKTC Meclis Başkanı

19 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI / 17 Cemil ÇİÇEK* Saygılar, sevgiler. Sayın Cumhuriyet Meclisi Başkanı, Sayın Başbakan, Değerli Başbakan Yardımcılarımız, Bu anlamlı toplantıda bulunmak üzere 21 ülke ve topluluktan bir araya gelmiş değerli dostlar, değerli kardeşlerim hepinizi sevgiyle, saygıyla selamlıyorum. Evvela böylesine anlamlı, önemli buluşmayı hazırlayan, emeği geçen herkese teşekkür ediyorum. KKTC Dışişleri Bakanlığına, Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğüne, fiilen ve fikren katkı veren herkese teşekkür ediyorum. Ama özel bir teşekkürüm de Başbakan Yardımcımız Sayın Bülent Arınç a, eski Meclis Başkanımız. Çünkü böylesine anlamlı buluşmayı kurumsallaştıran, baştan beri çaba, gayret göstererek bugüne gelmesinde muhakkak önemli katkısı oldu. Onu da bu vesileyle ifade etmek isterim. Bu toplantı zaman itibarıyla gerçekten anlamlıdır. Bugün Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin devlet olarak kuruluşunun 31. yılını kutladık. Bu sadece Kuzey Kıbrıslı Türk kardeşlerimizin değil; kendisini Türk kabul eden, buradaki Türk kardeşlerine ilgi duyan, onu kendi kanından, canından bir parça olarak kabul eden ne kadar Türk varsa dünyada, onların hepsinin bayramıdır ve öyle olmalıdır. Öyle olmadığı takdirde bu toplantının başlığı anlamsız hâle gelir. Onu bir defa baştan belirteyim. Böylesine anlamlı bir günde bu toplantıyı gerçekleştiriyoruz. İkincisi, 21 ülke ve topluluktan katılanlar var. Bunlardan 9 tanesi bağımsız devlet statüsünde, diğerleri de özerk. Ama biliyoruz ki bu katılan ülkelerin hepsinin sorunları var. Bazıları etnik ve mezhepsel çatışmanın bataklığına sürüklenmiş çırpınıp duruyor. Huzur bulmak, barışı elde etmek, varlığını ve hayat hakkını sürdürebilmesi bakımından. Bazıları var ki toprakları işgal altında, Azerbaycan gibi. Şu an topraklarının dörtte birinden fazlası 20 seneye aşkın bir zamandan beri gasp edilmiş, haksız ve hukuksuz işgale maruz kalmıştır. Eğer bunun acısını, sıkıntısını içimizde duyamıyorsak, bunu duyuramıyorsak o takdirde yine bu başlık anlamsız hâle gelir. Başka yerlerden gelen kardeşlerimiz var. Daha kısa bir süre önce uluslararası hukuka aykırı, haksız, hukuksuz bir işgale ve neticede bir başka ülkeden koparılıp bir başka ülkenin parçası haline getirildi. Kırım daki Tatar kardeşlerimizden bahsediyorum. Tarihin en dramatik acılarını yaşamış, sıkıntı çekmiş, yerinden yurdundan edilmiş, sürgüne maruz kalmış, önemli bir kısmı da doğduğu toprakları göremeden hayata veda etmiştir. Bugün ise bir başka sıkıntı ile karşı karşıya. Yani 21 ülke ve topluluk diyoruz, bir kısmında önemli insan hakları sorunları var. Dolayısıyla böylesine sıkıntılı bir dünyada kendisini Türk olarak kabul eden bir Türk dünyası kabul ettiğimiz ülkelerde statüsü, sıfatı, görevi ne olursa olsun birbirlerinin sorunlarına ilgi duymak mecburiyetindedir. * TBMM Başkanı

20 18 / BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI Ama hepimiz kabul ediyoruz ki, Sayın Başbakan Yardımcımızın ifade ettiği gibi, medya günümüzde çok önemli bir imkân sunmaktadır. Ama medya, teknolojinin gelişmesiyle beraber bana kalırsa dünyadaki en önemli sorun nedir derseniz bilgi kirliliğidir. Maalesef hiçbir dönemde, hiçbir asırda görülmediği kadar günümüz dünyasında bilgi kirliliği yaşıyoruz. Bunun sorumlusu medyadır çözümü de medyadır. Başka bir çözüm bulma imkânı yok. Dolayısıyla bu 21 ülke ve topluluk, katılamayan başka yerlerde doğru yanlış, eksik fazla ne olup bitiyorsa medya kanalıyla öğreniyoruz. Kararlarımızı ona göre veriyoruz. Tercihlerimizi ona göre yapıyoruz. Değerlendirmelerimizi de bu okuduklarımızdan yola çıkarak belli bir yere bağlamaya çalışıyoruz. Onun için medya hayatımızın ayrılmaz bir parçası. Ne kadar şikâyet de etsek ne kadar eksikliklerini de söylesek belli ki en önemli bilgi kaynağıdır. Hiç olmazsa bu 21 ülke ve toplulukta medya görevini yapan basın mensubu dostlarımız, kardeşlerimiz en azından bizim ortak sorunlarımızla ilgili olarak kendi toplumlarımıza doğru bilgi aktaralım. Olup bitenleri doğru verelim ki başka kaynaklardan kirletilen bilgilere göre amel etmesin, ona göre karar vermesin, ona göre olup bitenleri değerlendirme konusu yapmasın. Elbette bu toplantılarda çok şey konuşulacaktır. Ama somut bir sonuca varmaya ve en azından bir de muhasebe yaparak bu toplantıları yapmamızda ve kapatmamızda faydalı olacaktır diye düşünüyorum. Bu toplantıyı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde yapıyoruz. Çok şükür ki 31 yıldır bir devletleri var. Emeği geçen herkesi, kahramanları, siyaset, devlet adamlarını, şehitlerimizi, gazilerimizi, mücahitlerimizi rahmet ve saygıyla anıyoruz. Ancak bir tanıtım sorunu var. En haklı davayı anlatmakta ciddi olarak güçlük çekiyorlar. Türkiye olarak çırpınıp duruyoruz, çok açık. Dış politikamızın en önemli gündem maddelerinden biri KKTC deki kardeşlerimizin sorunlarıdır. Barış arıyoruz, barıştan yana olmak istiyoruz. Her türlü çabayı ortaya koyuyoruz ama tek taraflı da olmuyor. Hem haksız ama öbür taraftan da haklıymış gibi kendisini dünyada tanıtma başarısını, becerisini elde etmiş, maalesef dünya terazisinin, uluslararası adaletin de biraz terazisi bozuk, ayarı bozuk, haksızı pekâla haklı kabul ederek parlamentolardan lehine kararlar çıkarılabiliyor, en son Avrupa Parlamentosu nda olduğu gibi. Onun için hiç olmazsa bu salonda bulunan medya mensubu, eli kalem tutan, televizyon programları yapan dostlarımızın, kardeşlerimizin başta KKTC nin tanıtılması, haklılığının dünyaya anlatılması bakımından önemli bir rollerinin olduğuna ve olacağına inanıyorum. Bir de geriye dönüp muhasebe yapalım. Sene 365 gün olduğuna göre acaba kaç gününüzü KKTC nin böyle bir sorunu veya başkaca sorunları var diye kaç makale yazdık, programda söyledik? Veya Kırım Tatar Türkünün veya Azerbaycan daki, Karabağ daki kardeşlerimizin veya başkalarının hak ve özgürlük sorunu ile ilgili ne yazdık, ne ettik ona dönüp bakmak gerekir diye düşünüyorum. Ayrıca bu toplantıda Türk dünyasının değerli fikir adamı, düşünce adamı ve tarihi şahsiyeti İsmail Bey Gaspıralı ya yer ayrılmış olması gerçekten şükranla anılması gereken, hatırlanması gereken bir husustur. Çünkü, biz kendi dünyamızın fikir adamı, düşünce adamı, kahramanlarını tanımaz, tanıtamazsak fikirlerimizi anlatabilmek için başka ülkelerin değerlerine ihtiyaç duyarız. Elbette onlara da atıfta bulunulabilir. Onlar da insanlığın kazanımıdır ama kendi kazanımlarımızı göz ardı ederek, kendi kahramanlarımızı, kendi fikir ve düşünce adamlarımızı göz ardı ederek bir fikir dünyası, bir medeniyet inşa edemeyiz. Elbette insanlar Jean-Jacques Rousseaou dan bahsetsin. Montesquieu den bahsetsin, Balzac ı okusun vs. Bunların hiçbirisine karşı olamayız. Onlar da insanlığın değerleridir. Ama diğer tarafta Farabi den haberi olmayan bir Türk dünyası olabilir mi? İbn-i Sina dan haberi olmayan bir Türk dünyası inşa edilebilir mi? İsmail Bey Gaspıralı yı bilmeyerek bu nereden çıktı diyorsak o zaman oturup, geriye dönüp bir bakmak lazımdır. Hepinize düşen sorumluluklar var. Onun için böyle bir başlığın ona tahsis edilmesini de bir vefakârlık örneği olduğunu ifade etmek istiyorum. Bunun yanı sıra bağımsızlığını kazanmış dokuz devlet burada görünüyor, onlardan ricamız şudur; çünkü bu tür toplantıların, forumların, kuruluşların, -TÜRKPA dır veya benzeri TÜRKSOY gibi birçok kuruluş kurduk çok şükür- hepsinin en önemli, kuruluş sebebi Türk dünyası arasındaki dayanışmayı,

21 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI / 19 yardımlaşmayı, birlikte bir şeyleri inşa etmeyi düşündüğümüz, arzuladığımız için. Burada madem KKTC diye bir cumhuriyet, bir devlet var, onun bir parlamentosu, meclisi var bu meclisin başkanı bu ülkelere davet edilmelidir. Davet edilmesi gerektiği, bu ülkenin parlamentosuyla, devlet kurumlarıyla bir şekilde ilişki kurulması gerektiğini mutlaka yazınız. Özellikle TÜRKPA için söylüyorum. Türkiye olarak uğraşıp duruyoruz. Eğer bunu yapamazsak, o zaman Anadolu da söylenen, Anadolu irfanının bir vecizesiyle sözlerimi bitirmek isterim: Guru guru gurban olayım takır takır derini süreyim O zaman boş laftan başka hiçbir şey söylememiş oluruz. Şimdi tam da bunları yapmanın zamanıdır. Tekrar hepinizi saygıyla selamlıyor, emeği geçen herkese teşekkür ediyorum.

22 20 / İKİNCİ GÜN I. OTURUM I. OTURUM TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLARIN GÜNCEL SORUNLARINA MEDYANIN YAKLAŞIMI

23 İKİNCİ GÜN I. OTURUM / 21 I. OTURUM Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Toplulukların Güncel Sorunlarına Medyanın Yaklaşımı Moderatör : Prof. Dr. Ata ATUN TÜRKMEP Başkanı-KKTC Konuşmacılar : Prof. Dr. Zakir AVŞAR Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı-Türkiye Başaran DÜZGÜN Havadis Gazetesi-KKTC İsmet YÜKSEL Kırım Haber Ajansı-Kırım Hikmet BABAOĞLU Yeni Azerbaycan Gazetesi-Azerbaycan

24 22 / İKİNCİ GÜN I. OTURUM Prof. Dr. Ata ATUN Moderatör Hepiniz hoş geldiniz. Özellikle dönem başkanı olarak Başbakan Yardımcısı Sayın Bülent ARINÇ Bey e, Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürümüz Sayın Murat KARAKAYA ya ve Genel Müdürlüğünün fedakâr çalışanlarına gerçekten çok teşekkür etmek istiyorum. Olağanüstü bir konferans düzenlediler, olağanüstü bir başarı. Aslında 2010, ve 2013 gibi dört yıllık bir adım ve bu adım gerçekten son derece iyiye gidiyor. Bunların neler getireceğini hissediyorum. Medya forumunu, platformunu kurmaktan neleri kazanacağımızı on sene sonra nelerin olabileceğini gerçekten çok iyi görmekteyim. Aslında TÜRK KENEŞİ nin ortak alfabe, ortak televizyon kurulması yönünde çalışmaları var. Özellikle de Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu nun hazırladığı internet sitemiz artık açıldı. ( Bundan sonra haber akışları onun içinde yer alacak. Ayrıca forum bölümü var. Forum bölümünde de istediğimiz tartışmaları kapalı olarak yapabileceğiz. Zaten hedeflediğimiz adımlardan bir tanesi de buydu. Oturumumuzu açıyorum hayırlı olsun. Uluslararası Sorunların Medyada Yer Alış Biçimleri Prof. Dr. Zakir AVŞAR Büyük dünyamızın kuzeyinden, güneyinden, doğusundan, batısından gelen hanımefendiler ve beyefendiler hepinize sözlerime başlarken saygıyla sevgiyle selamlıyorum. Sunacağım konu bizimkiyle ortak özellikler taşıyor. Biliyorsunuz ki dört bir tarafımızda yüzlerce binlerce sorun var. Fakat bu sorunların medyada yer alma biçimi hepimize rahatsızlık veriyor, huzursuz ediyor, hepimizi üzüyor. Diyoruz ki biz bu dünyada yaşamıyor muyuz? Biz yok muyuz? Biz varız, bu dünyada yaşıyoruz, sorunlarımız hakikat. Nasıl gösterilirse gösterilsin önemli değil ama netice itibarıyla bu sorunlar öyle gösterilmekle çözülmüyor. Hz. Mevlana diyor ki: Bilgi candır. Kim ki daha bilgilidir o daha canlıdır cancağızım. Burada Mevlana nın bahsetmiş olduğu bilgi, kuşkusuz ki sadece bilimsel bilgi değil. Haber dediğimiz, enformasyon dediğimiz kavramda bu bilgiye dâhildir değerli dostlarım. Bu bakımdan haberlerin sunumunda geleneksel olarak şöyle bir metot vardır. Bir; ajanslar. Ajanslar, çok büyük iktisadi yapılanmayı gerektirir. Diğer taraftan, bunların iktisadi yapılanmasının, idari yapılanmasının bir de siyasi tarafı vardı. Eğer ajans sizin değilse yani ağız sizin değilse ses size ait olarak çıkmaz. İçinde bulunduğumuz dünya ne yazık ki böyle eşitsizlikçidir. Hepiniz de zaten bu dünyanın insanlarısınız. Biraz daha dikkatle baktığınız zaman, Türk dünyasına ilişkin haberlerin son derece edilgen bir pozisyonda, adeta sorunlarını yok sayarcasına verildiğini görmektesiniz. Zaten hepimizi rahatsız eden hususlar da buralarda temellenmektedir. Sadece Türk dünyası değil, İslam dünyası da aynı şekilde bu kategorileştirilmekten bol miktarda nasibini almaktadır. Bir iki güncel örnekle olayı somutlaştıracağım. Ancak bizim iletişimciler olarak bu olaylara kafa yorarken üzerinde çalıştığımız bazı kuramlardan da burada müsaadenizle bahsedeceğim. Birisi gündem kurma kuramıdır değerli arkadaşlar. Gündemi kuranlar kuşkusuz ki gündeme egemen olmak için kurarlar. Bizim kara kaşımız kara gözümüz için kendi kurdukları gündemi bize teslim etmezler. Diyeceksiniz ki evet bu gündemin içerisinde biz de varız bunun bir öznesi de biziz. Doğrudur bunun bir öznesi de biziz değerli arkadaşlar. Peki, bizi biz olarak temsil ettiriyorlar mı? İşte problem burada yatmaktadır. Bir diğer problem ise suskunluk sarmalı kuramı dediğimiz bir yapı içerisindedir. Sanki biz yokuz, sanki bizim sorunlarımız yok, sanki biz yaşamıyoruz, sanki bunlar böyle gösterdikleri zaman bunlar dünyanın ve bizim gündemimizden düşüyor. Keşke bu kadar kolay olsa, bunu arzu ederiz. Deriz ki suskunluk sarmalına boğsunlar bizi, bütün sorunlarımız da kendiliğinden yok olsun ama böyle değil.

25 İKİNCİ GÜN I. OTURUM / 23 Burada Kıbrıs, Kerkük, Karabağlı var, Suriye, Irak, Filistin var, var, var. Mısır var. Yani mazlum, mağdur, sıkıntılı milletler, uluslar, etnisiteler var. Bunları bu kavramlar içerisine hapsetmek suretiyle yok edemeyiz. Bu bakımdan değerli dostlarım bu var olan hakikatleri ne yapacağız, nasıl dile getireceğiz? Öncelikle kendi iletişim platformlarımızı oluşturmak gerekiyor. İki, mücadelemizde kararlı olmamız gerekiyor, daha örgütlü olmamız gerekiyor, daha organize olmamız gerekiyor, dayanışmamızı artırmamız gerekiyor. Şu ana kadar ne yazık ki bu dayanışma etkin ve verimli değildi. Bu bir öz eleştiridir. Karabağ daki sorun büyük bir dramdır. Kaç kişinin ilgisini çekiyor? Nerede dile getiriyoruz? Şimdi Kırım, nerede dile getiriyoruz? Suriye oradaki Türkmenler, nerede dile getiriyoruz? Daha sayayım mı? Saymamıza gerek yok çünkü hepiniz zaten bunları yaşayan insanlarsınız. Bu bakımdan da değerli dostlar, mutlak suretle sorunlarımızı her platformda dile getirmek bizlerin birinci vazifesidir. Bir diğer husus ise, şu anda fevkalade etkin verimli bir şekilde yapılan Türkiye Cumhuriyeti nin hakikaten birçok kurumuyla takdir ettiğim kamu diplomasisi meselesidir. Kamu diplomasisi yine bizim bu sorunları daha etkin ve verimli şekilde aşmamızı, sesimizi istediğimiz bir şekilde kendi çerçevelediğimiz bir iklimde duyurmamızı bize temin edecektir. Çünkü görüyorsunuz bir çerçeve çiziyorlar. Bu çerçevenin içerisine bizi hapsedip, göstermek istedikleri gibi gösteriyorlar. Aslında biz bu muyuz? İslamofobi kavramıyla mücadele ediyoruz. Müslümanların şiddetle ne alakası var? Şiddet uygulayanlar din adına deseler bile böyle yola çıkmış olsalar bile dindar mıdır, Müslüman mıdır? Bu kavramı kabul edebilir miyiz herhangi bir şekilde? Kendimize yakıştırabilir miyiz? Şuradaki hanımefendiler, beyefendiler; içinizden hanginiz karıncayı incitebilirsiniz? Hanginiz bir diğer canlıya zarar verebilirsiniz? Pek çoğumuz Müslüman değil miyiz? Böyle bir kavram bize hiçbir şekilde yapışabilir mi? Ama görüyorsunuz ki tarih, dil, milliyet birçok husus ne yazık ki bu ön yargıların, bu şablonların temelini teşkil edebilmektedir. İşte ön yargısız bir dünya bunun için arzuluyoruz. Barış ve huzur ancak bu ön yargıların kırıldığı olayların daha nesnel bir şekilde irdelendiği, sorunların gerçekten çözüm odaklı bir yaklaşımla ele alındığı bir süreçte ancak giderilebilir. Diğer türlü sorunları ortadan kaldırmamız hiçbir şekilde mümkün değildir. Bu bakımdan kamu diplomasisi meselesine yeniden döneceğim. Kamu diplomasisi gerçekten önemlidir. Şimdi Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğümüz, TİKA, TÜRKSOY, AFAD, TRT ve Basın İlan Kurumu gibi birçok kurumumuz kamu diplomasisi noktasında ve Kamu Diplomasisi Başkanlığımız gayet güzel büyük çalışmalar yapmaktadır. Burada bir somut öneri daha getireceğim. Mademki bunun beşincisini yapacağız o zaman kamu diplomasisi ağırlıklı yapalım Sayın Başkanım beşinci oturumu, çünkü buna hepimizin ihtiyacı var. Değerli Genel Müdürüm, sayenizde hakikaten Türkiye kamu diplomasisiyle fevkalade güzel bir şekilde tanıştı. Kamu diplomasisi aslında bizim devletimiz oluşurken öne çıkarılmış bir husustu. Dün Sayın Bülent Arınç da konuşmaları esnasında gayet açık bir şekilde ifade ettiler. Atatürk yola çıktığı zaman iki kurum kurmuştu. Birisi neydi? Basın-Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü eski adıyla Matbuat ve İstihbarat Umum Müdürlüğü. Bir diğeri ise Anadolu Ajansımız. Buradaki mesele ve bu ikisini kurmaktan kasıt meydi? Hem yurt içinde insanlarımıza doğru bilgiyi vermek bozgun psikolojisini yok etmek, hem de bütün dünyaya Türklerin sürdürmüş olduğu mücadelenin gerçek anlamını kavratmak. Çünkü orada bir özgürlük, bağımsızlık mücadelesi vardı. Çünkü orada yakılan ateş insanların bir işgale karşı bir hukuksuzluğa karşı direnişiydi. Yok, olmama çabasıydı. Bunu nasıl ortaya koyacaksınız? İşte bu oluşumlarla ama bu oluşumlar kurulduğu anda kurulduğu gibi kalırsa görevlerini yerine getirebilirler mi? Dünya değişiyor bizim de değişmemiz gerekiyor, o değişime ayak uydurmamız gerekiyor, o kurumları sürekli dinamize etmemiz gerekiyor, takviye etmemiz gerekiyor değerli arkadaşlar. Bu yüzden de kamu diplomasisi bizim için çok önem ve değer taşımaktadır. TRT gayet güzel bir atılım yapmıştır, şu anda 16 kanallı bir kuruluştur. Ama mutlak suretle İngilizce yayının olması gerekiyor. İngilizce yayın olmadığı sürece ne kadar uğraşırsak uğraşalım sadece personel sayısını artırırız, BBC yi de geçeriz, ama asla bir BBC gibi olamayız, etki alanı yaratamayız. Bunu hiçbir şekilde başkalarından beklemeyelim. Biz kendimiz yapmak zorundayız. Kendi medya platformumuzu şurada görüldüğü gibi kendimiz oluşturmak zorundayız. Kendi sesimizi duyurabildiğimiz ölçüde başkaları da bizim koyduğumuz çerçeveyi bir şekilde vereceklerdir. Yoksa olduğumuz gibi duralım, bizim gerçeğimizi onlar yansıtsın, hakikat neyse o şekilde versinler. Yok, böyle bir şey şimdiye kadar olmadı bundan sonra da olması çok zor. Bu bakımdan değerli dostlarım bu platforma katılmanız hakikaten çok önemliydi. Beni dinlediğiniz için çok teşekkür ederim. Burada sorunların somut bir şekilde dile getirecek sahipleri var. Sözü onlara bırakmak istiyorum. Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

26 24 / İKİNCİ GÜN I. OTURUM Kıbrıs Sorununun Medyada Yer Alış Biçimi: Kıbrıs Türklerinin 40 Yıllık Görünmeyen Mücadelesi Başaran DÜZGÜN Çok teşekkür ediyorum Sayın Başkanım. Bu organizasyona da teşekkür ederim. Türkçe konuşan ülkeler veya Türkçe anlaşan ülkeler ile ilgili organizasyonlara ilk kez katılıyorum. Bugüne kadar yüzlercesi yapıldı izliyorum, görüyorum. Dolayısıyla benim için enteresan bir deneyim olacak. Ancak Türkçe konuşan ülkeler gazetecilerinin buluşmasına daha önce katıldım. Amerikalıların bir organizasyonuydu. Türkçe konuşan ülkelerin gazetecilerini Vaşington da topladılar, yaklaşık yedi sene önceydi ve hiç görmediğim akrabalarımı görmüş gibi hissettim. İlk kez dünyanın çeşitli yerlerine dağılan ve varlıklarından haberdar olduğum ama görmediğim insanlarla çok güzel 15 gün geçirmiştik. Şimdi tabii bu Türkçe konuşan ülkeler ve bunlarla ilgili yapılan organizasyonlar hakkında kısa bir şey söylemek isterim. Çünkü bugüne kadar maalesef belli bir ideolojinin ve belli bir görüşün bir araya gelmesi şeklinde hep lanse edildi. Bir de ağabeyler var ortada. Biz küçüklerde, yani nüfus olarak küçük olanlar da bu ağabeylere tabii, onların ortaya koyduğu Turan hedefine çalışan küçük parçaları gibi bir anlayış vardı. Şimdi sevgili hocam Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı -ki ben de oradan mezunum, Gazi İletişimden mezunumdedi ki, ajansa sahip olmak sese sahip olmaktır. Çok doğru bir şey de o ses nedir? Şimdi buna çok iyi bakmak gerekiyor. Kıbrıs sorununu uzun uzun anlatmayacağım, ama neyi öngörüyorsunuz? Şimdi dünler bizi anlamıyor ama biz ne söylüyoruz da dünler bizi anlamıyor. Biz bu sureci çok yakından yaşadık. Yıllarca ta 1974 ve sonrası dünyaya fetihçi, efendime söyleyeyim, işte kanla aldık asker aldı burayı veya tek bir noktasını da vermeyiz ve eğer bana yan bakarsanız da başınızı ezerim, direkten indirip başını ezdiğimiz insanlar, Rumlar gibi. Şimdi bu politika maalesef dünyada yalnız kaldı ve biz de hep böyle bir araya gelip niye bizi dünya anlamıyor diye şikâyet ettik. Gagauzya daydım oradan yetkililerden birisi şöyle dedi: Demirel hükümetiydi o zaman bize çok yardım vaadinde bulundular, işte baktık 2 milyar dolar, biz bu parayla ihya oluruz. Şimdi gele gele on tane polis arabası gelmiş onun dışında bir yardım gelmemiş Türkiye den. Gagauzlar bunu anlatıp dururlar. Şimdi yeni Türkiye ne yapıyor biliyor musunuz? Boruyu Anadolu dan koyup buradan Girne den çıkarıyor. Eğer bir oyuncu olmak istiyorsanız bu sözü de veya bir araya gelip hep beraber birbirimizi dolduruşa getirmekle olmuyor. Bir güç olarak nasıl Batı ve Rum tarafı sondaj makinesini oraya koydu ve kazıyor denizin altını, 3000 m altını kazıyor. Türkiye nin adımı da karşılığı da boruyu getiriyorum buyur bu oyunu birlikte oynayalım. Yani uzun dönem tamamen ideolojik ve Turanist saiklerle, kör milliyetçilik propagandası yaptık birbirimize. Özür dilerim yani hep beraber birbirimize bunu yaptık. Şimdi eğer birbirimize doğru söz söylemezsek hem de dünyaya doğru söz söylemezsek elbette karşılığımız da olmaz. Eğer gerçekten eşit ve birbirini seven kardeşler gibi birbirimize davranmazsak değil dünyayı, birbirimizi anlayamayız. Benim söylemek istediklerim bunlar. Sayın Başkan soru cevaplarda Kıbrıs sorunlarına da gireriz. Ukrayna da Yaşanan İç Çatışma Sürecinde Kırım Tatarları ve Medya İsmet YÜKSEL Teşekkür ederim Sayın Başkan. Değerli Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu katılımcıları, sayın misafirler. Kırım ve Ukrayna ile ilgili herkesin kafasında bazı sorular ve merak ettikleri konular var. Hakikaten Kırım da son zamanlarda yaşanan trajedi biz Kırım Tatarları için muhakkak çok acı verici bir olaydır. Bunun için Kırım dan güncel konuları biraz daha böyle hafızaları tazelemek amacıyla vaktinizi almak istiyorum, diğer konuşmacılardan Sayın Başkan da müsaade ederse buna. Hatırlarsanız Ukrayna daki iç karışıklık bundan bir yıl önce,