14/01/20 KEDİ VE KÖPEKLERDE DOĞUM. Fötus. Doğumu başlatan nedir? Nasıl başlatır? Doğumun Endokrin Mekanizması

Transkript

1 Evcil hayvanlarda türe özel farklılıklar olmasına rağmen doğuma hazırlık ve doğum süreci benzerlik gösterir. KEDİ VE KÖPEKLERDE DOĞUM Doğumu başlatan nedir? Fötus Doğumun Endokrin Mekanizması Nasıl başlatır? Ø Fötal ve maternal olarak düzenlenir. Ø Doğumu tüm türlerde fötus başlatmakta Ø Fötal ACTH da artış (adrenal bezler olgunlaşır) Ø Fötal kortizol artar Ø Doğumdan gün önce başlar. Son 2-3 günde artış yükselir. 1

2 Ø Fötal ve maternal plazmada östrojen seviyesi yükselmekte Ø Gebeliğin devamını sağlayan progesteron hormonu kaynağına göre bu düzende farklılıklar görülmektedir İnek, keçi, domuz, tavşan ve köpekte; Ø Gebeliğin son bulması için CL un regrese olması gerekir Ø Plasesentadan östrojen artışı Ø Östrojen artışıyla uterustan PGF2alfa salgılanır Ø PGF2alfa sa hipofiz arka lobundan oksitosin artışına neden olur Ø ovaryum progesteron azalır ve relaksin artar serviks yumuşar Ø oksitosin ve östrojen myometrial kasılmaları artırır Ø ve DOĞUM şekillenir kısrak, koyun ve kedide; Ø Gebelik plasental progesteron tarafından sürdürülür Ø Progesteronun 17-alfa hidroksilaz ile östrojene dönüşmesiyle östrojen artar Ø Östrojen artışı PGF 2 alfayı tetikler Ø PGF 2 alfa hipofiz arkam lobundan oksitosin salgısını artırır Ø Östrojenik etkiyle serviks gevşer Ø Oksitosin ve östrojenin her ikisinin de etkisiyle myometrium kasılmaları Ø ve DOĞUM şekillenir Doğumun Sinirsel Mekanizması Ø Genital kanalın sinirsel kontrolünün otonom sinir sistemi tarafından yapıldığı düşünülmekte Ø Sempatik sinirler genital organlarda myometriumu donatır Ø Parasempatik sinirler serviks ve vaginayı donatır Ø Uterus kasları alfa ve beta reseptörleri taşır Ø Alfa uyarıca Ø Beta--baskılayıcı Ø Alfa norepinefrin organ fonksiyonlarını sitümile eder Ø Beta epinefrin organ fonksiyonlarını inhibe eder Ø Gebeliğin son 2/3 ünde norepinefrinin miktarı azalır Ø İleri gebelikte adrenal medulladan epinefrin salınımı artar beta reseptörlerin neural sitimülasyonuna neden olur ve myometrial kasılmalar inhibe edilir Ø Adrenal medulladan sentezlenen epinefrin miktarı, norepinefrinin epinefrine dönüşümünü artıran kortizol tarafından kontrol edilir. 2

3 Doğumun Fizyolojik Mekanizması Ø Doğum kompleks bir olgudur. Ø Bu kompleksi.. Serviksin değişik derecelerde yumuşaması ve açılması Uterus kaslarının aktivasyonu Fötus veya fötusların doğru presentasyon ve pozisyona gelmesi Fötusun çıkarılması Yavru zarlarının ayrılması ve atılması oluşturur. Ø Serviks iki aşamada açılır; servikal dokulardaki değişiklikleri kapsayan mekanik özellikler, ikincisi serviksin myometrial kasılmalarla gevşeyip açılması Ø Serviks gebelik sırasında elastik ve güçlü kollagen bir materyalle kapatılmıştır. Ø Serviksin gevşemesi sırasında plazma progesteron seviyesi düşer. Östrojen miktarında artış vardır Ø Fötusun doğum kanalından çıkışı sırasında da oksitosin ve PG artışu yüksektir Ø Maternal ve plazma relaksin seviyeleri gebeliğin son döneminde belirgin olarak artış gösterir. Ø Uterusun değişik bölümlerinde farklılık gösteren kontraksiyonların senkronizasyonu, komşu düz kas hücreleri arasındaki gap bileşimleri ile düzenlenir Doğum için fötusun hazırlanması Ø Fötusun dış ortamda yaşabilmesi için doğum öncesi birtakım değişiklikler şekillenir; Pulmoner olgunlaşma Enerji depolanması Sindirim sisteminin gelişmesi Ø Bunların hepsi hormonal etkiler taraından başlatılır (hipofizadrenal bez) Ø Glikokortikoidler hem akciğerdeki surfaktat oluşumunu hem de karaciğerdeglikojen depolanmasını sağlar Geliş ve vaziyetler Ø Fötusun doğum kanalı veya pelvise girişi birtakım farklılıklar göstermektedir. Bunlar; Preentasyon (geliş) Pozisyon (vaziyet) Postur (duruş) Ø Kedi ve köpeklerde fötusun sırtı, doğumda ananın sakrumu ile karşı karşıya olacak şekilde doğum kanalından normal olarak geçer 3

4 Geliş ve vaziyetler Ø Çok yavru yapanlarda fötusların %30-40 ı posterior presentasyonda gelir. Boynun kısa olması nedeniyle baş ve boyun çok nadir olarak yanlara ve arkaya döner Ø Kedi ve köpeklerde ekstremitelerin küçük, kısa ve hareketli olması nedeniyle bunların fötusun gövdesiyle olan ilişkileri önem taşımamakta (güç doğuma neden olmadıkları için) DOĞUM Ø Doğumdan saat önce plazma progesteron miktarı 2 ng/ml den daha aşağı seviyelere düşer Ø Doğumdan saat önce rektal ısı 1 C derece altına düşer (progesteron) Ø Endişe, huzursuzluk, yavrulara yer hazırlama Ø Aktivite ve iştah azalır Ø Doğumdan 2-3 gün önce memelerde süt (ilk doğumunu yapanlarda) Ø Doğum tüm evcil hayvanlarda 3 aşamada gerçekleşir. Doğumun I. Evresi Doğumun I. Evresi Doğumun bu ilk aşamasında servikal dilatasyonun gerçekleşmesini sağlayan senkronize uterus kontraksiyonları şekillenir. Longitüdinal ve sirküler uterus kas fiberlerinde aktif kontraksiyonlar şekillnir (dışardan görünmez) saat sürer Sinirlilik, iştahsızlık, huysuzluk, titreme, solunum sayısında artış Yavrulara yer hazırlama isteği doğum başlamadan birkaç saat öncesinde şiddetlenir (prolaktin) Köpeklerde doğumun başlamasından saat önce uterustan yeşil akıntı gelir (hemoglobin) Serviksin açılması ve vaginanın gevşemesi bu aşamada gerçekleşir Uterus kontraksiyonları 15 dakika aralıklarla gelir Fötus uzun eksenine döner. Fötusun doğum kanalına girmesiyle ikinci aşama başlar Doğumun II. Evresi Serviksin tam dilatasyonu ile başlar ve fötusların tamamen çıkarılması ile son bulur Ortalama saat sürebilir. Bu süre farklılık gösterir. Kontraksiyonlar dışarıdan gözlenir.köpek ve kediler çok nadir olarak ayakta doğum yaparlar. İlk yavru ikinci dönemin başlamaısndan sonraki dakika içerisinde doğar. Korioallantoik zar ya spontan olarak yırtılır ya da anne tarafından ısırılarak ya da yalanarak uzaklaştırılır. Doğumun II. Evresi Yalama dolaşım ve solunumu stimüle eder. Göbek kordonu genellikle ana tarafından ısırılarak koparılır. Köpek yavruları doğum sonrası 1-2 dakika kedi yavruları ise 1-2 saat içerisinde annelerini emmeye başlayabilirler. Emme refleksi oksitosin salınımını stimüle ederek doğumun daha sonraki dönemlerini kolaylaştırır. Bir köpeğin birkaç yavru doğurduktan sonra birsüre dinlenip yeniden kurtulma işlemine başlaması doğaldır. Ancak bu sürenin 4 saatten fazla sürmesi şüphe uyandırır. Yavru zarları her bir fötusun doğmasından dakika içerisinde atılır. 4

5 Doğumun III. Evresi Fötusların çıkarılmasının sonbulmasından hemen sonra başlar ve on yavru zarının atılması ile son bulur. Bazen iki yavrunun doğmasından sonra iki yavru zarı birlikte atılabilir. son 5