3. ÜNİTE TEKNİK RESİMDE KULLANILAN ÇİZGİ VE YAZILAR

Transkript

1 3. ÜNİTE TEKNİK RESİMDE KULLANILAN ÇİZGİ VE YAZILAR 1. Çizgiler Çeşitleri ve Özellikleri Kullanıldığı Yerler 2. Yazılar Standart Yazılar Eğik Yazılar KONULAR

2 BU ÜNİTEYE NEDEN ÇALIŞMALIYIZ? Teknik Resimde kullanılan çizgi çeşitlerini öğrenecek, Yazı çeşitlerini bilecek, Teknik Resimde kullanılan çizgi çeşitlerinin kullanıldığı yerleri ve kalınlıklarını öğrenecek, Teknik Resimde çizim öncesi ve çizim sırasında dikkat edilecek özellikler, hakkında bilgi sahibi olacak, Teknik Resimde kullanılan standart yazı tipleri hakkında bilgi sahibi olacaksınız.

3 BU ÜNİTEYE NASIL ÇALIŞMALIYIZ? Ünite içerisinde yer alan tanım ve kavramları iyi öğreniniz. Ünite içerisinde yer alan konulara ait açıklamaları dikkatlice okuyunuz. Üniteye ait konuların içerisindeki bir bölümü öğrenmeden başka bir bölüme geçmeyiniz. Ünite sonunda yer alan özet kısmını mutlaka okuyarak değerlendirme sorularını yanıtlarına bakmadan dikkatlice çözmeye çalışınız. Çözümünü yaptığınız değerlendirme sorularını kitabınızın sonunda yer alan yanıt anahtarı ile karşılaştırınız. Yanlış cevaplarınızın nedenini bulup bu konudaki eksikliğinizi mutlaka tamamlayınız.

4 GİRİŞ Teknik Resim, belirli çeşit ve kalınlıktaki çizgilerin kullanılması ile çizilir. Ülkemizde çizgiler, kurallar ve çizgilerin genel kullanım yerleri standart haline getirilmiştir. Bu standartların amacı teknik resimlerin düzenlenmesinde çizgi bakımından birliği sağlamaktır. 3.1 TEKNİK RESMİN SAĞLADIĞI YARARLAR Teknik Resmin tanımlanması, doğru okunması, kullanılan çizgilerin hatasız ve kurallara uygun çizilmesine bağlıdır. Kullanılan çizgiler, hatasız ve tam olmalı, çalışan bireyler tarafından kolay anlaşılmalıdır. Teknik Resim çizimlerinde; sürekli çizgi, kesik çizgi, noktalı kesik çizgi ve serbest el çizgisi gibi değişik çizgi türleri kullanılır. Herhangi bir Teknik Resim çizilirken öncelikle Çizelge 3.1 ve 3.2 deki çizgi grubunun içinde yer alan bir çizgi türü seçilir. Çizimler de bu çizgi türlerine ait olan kalınlıklarda çizilirler. Çizgi kalınlıkları standarda uygun olmalıdır. Kalın çizgiler B veya HB, ince çizgiler ve eksen çizgileri H veya 2H kalem kullanılarak çizilmelidir. Bir resmin üzerindeki aynı cins çizgiler resmin her yerinde aynı kalınlıkta olmalıdır. 3.2 Çizim Öncesi ve Çizim Sırasında Dikkat Edilecek hususlar Çizimi yapılan resimlerin, resim kâğıdının üzerinde güzel ve temiz görünmesi önemlidir. Bu nedenle, çizim öncesi ve çizim sırasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi zorunludur Çizim öncesi yapılması gereken işlemler Resim masasının yüzeyi bozuk olabilir; resim kâğıdının yırtılmaması ve çizimin düzgün olması için resim kâğıdının altına mutlaka sert (kalın) kâğıt konulmalıdır. Çizimin temiz olması için, el temizliğine dikkat edilmelidir. Resim masası, T-cetveli, gönye vb. çizim araçlarının yüzeyleri, toz bezi, kâğıt peçete veya kâğıt mendil ile temizlenmelidir. El ve elbise kollan resmin çizilmiş kısımlarına sürtünmemeli, rakam ve yazılar yazılırken el altına temiz bir kâğıt konulmalıdır. T-cetveli ve gönyeler kaldırılarak çalışılmalıdır. Resim kâğıdı, kalem ucunun tozlarından korunmalıdır. 44

5 Kalem uçlan kesinlikle resim kâğıdının üzerinde sivriltilmemelidir. Kalem uçlan sivriltildikten sonra üzerinde kalan tozlar bir bez ile alınmalıdır. Kalem uçlarını sivriltmek için kullanılan kalem açacakları çizim takımlarından uzak tutulmalıdır. Silgi tozlan el ile değil, temizleme fırçası ile süpürülmelidir. Çizelge 3.1:Teknik Resimde Kullanılan Çizgi Çeşitleri, Kullanıldığı Yerler ve Kalınlıkları Çizim Sırasında yapılması gereken işlemler Cismin görünüşleri ve görünüş sayısı belirlendikten sonra gerekli olan kâğıt ebadı (A3 - A4 - A5 vb.) seçilir ve resim masasına bağlanır. Kâğıt sının ve yazı alanı yardımcı çizgilerle belirlenir. Görünüşlerin yerleri belirlendikten sonra eksen çizgileri çizilir. Eksen çizgileri ilk önce yardımcı çizgi olarak çizilir, daha sonra koyulaştırılır. Çizim koyulaştırılırken çizgi kalınlıkları standarda uygun olmalıdır. Çizim üzerinde aynı tür çizgilerin kalınlıkları eşit olmalıdır. 45

6 Kesişen çizgiler, kesişme noktalarından dışarı taşmamalıdır. Daire ve doğruların birleşim yerleri birbirinin devamı gibi olmalıdır. Kesik çizgi ve eksen çizgilerinin bitim noktalan keskin köşeli olmalıdır. İlk önce daire, yay ve düz çizgiler çizilerek görünüşler tamamlanmalıdır. Koyulaştırma işleminde ilk önce daire ve yaylar, daha sonra ise düz çizgiler dikkate alınmalıdır. Ölçü çizgilerinin çizilmesine ve okların belirtilmesine dikkat edilmelidir. Ölçü rakamları yazılmalı, tarama çizgileri çizilmeli, varsa diğer açıklamalar yazılmalıdır. 3.3 standart yazı tipleri Teknik ve Meslek Resim derslerinde kullanılan yazı ve rakamlar düzgün olmalı, hızlı ve kolay yazılabilmelidir. Yazımda okumayı güçleştirecek her türlü süslemeden mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Harf ve rakamların, ölçü ve şekilleri standart olarak belirlenmiştir. Bu standartların amacı, teknik ve meslek resim çizimlerinde kullanılacak olan yazı özelliklerini belirtmektir. Şablon ile yazılan harfler için geçerli olan standartlar serbest el ile yazılan yazılarda da kullanılmaktadır Eğik ve Dik Yazılar Eğik yazıda, harf ve rakamların satır çizgisine göre eğimi 75, dik yazıda ise 90 dir. Aynı yükseklikteki bir yazı kalınlığına göre, Normal ince Kalın vehbi - Hasan - İpek - Zehra - Beyhan - Abdullah Vehbi - Hasan - İpek - Zehra - Beyhan - Abdullah Vehbi - Hasan - İpek - Zehra - Beyhan - Abdullah Harf genişliği ve aralığına göre; Normal Dar Geniş vehbi - Hasan - İpek - Zehra - Beyhan - Abdullah vehbi - Hasan- İpek - Zehra-Beyhan - Abdullah vehbi - Hasan - İpek - Zehra - Beyhan - Abdullah 46

7 Yazmayı kolaylaştırmak için küçük ve büyük harflerin yazı kalınlıkları aynı olmalıdır. Büyük harflerin h yüksekliği yazı boyutları için temel ölçü alınır. Standart yükseklik değerleri; 2.5,3.5,5,7,10,14,20 mm. dir. h ve c yükseklikleri 2.5 mm den küçük olmamalıdır. Örnek: c 2.5 mm alınırsa, h yüksekliği 3.5 mm olmalıdır. Büyük ve küçük harflerin yükseklikleri, harfler arasındaki boşluklar, satırlar arasındaki en az uzaklık değerleri Çizelge 3.2 ve 3.3 de belirtilen değerlere uygun olmalıdır. Yazı kalınlıkları A tipinde d/h = 1/14, B tipinde d/h = 1/10 olarak kabul edilmiştir. Yazılar, 75 eğik veya dik olarak yazılabilir. İki harf arasında kalan a aralık değeri, yazıya daha iyi bir görünüm verecekse yarıya indirilebilir. Çini mürekkep ile yazılan yazılarda, çeşitli uç ve şablonlar kullanılır. Yazım için redis uçlan, grafosun O serisi uçları ve rapido uçlan ile yazı büyüklüklerine göre yapılmış olan standart yazı şablonları kullanılmaktadır. Serbest elle ve kurşun kalem ile yazılan yazılar genel olarak 2mm - 2.5mm - 3mm yüksekliğinde olur. Yazıların kalınlık değerleri ise mm arasında olmalıdır. Serbest elle yazarken, yazı ve rakamların aynı büyüklükte olmasını sağlamak için yazı yazılacak yere yardımcı çizgilerle harflerin c ve h yüksekliklerini sınırlayan paralel çizgiler çizilir. İstenen yazılar bu çizgilerin arasına yazılır. Özellikler Oran Ölçüler Büyük harf yüksekliği h (14/14) h 2,5 3, Küçük harf yüksekliği (sapsız ve kuyruksuz) c (10/14) h 2,5 3, Harfler arasındaki aralık a (2/14)h 0,35 0,5 0,7 1 1,4 2 2,8 Satırlar arasındaki en az uzaklık b (20/14)h 3, Kelimeler arasındaki en az aralık e (6/14)h 1,05 1,5 2,1 3 4,2 6 8,4 Yazı kalınlığı d (1/14)h 0,18 0,25 0,35 0,5 0,7 1 1,4 Çizelge 3.2: A Tipi Yazı (d=h/14) ölçüleri 47

8 Özellikler Oran Ölçüler Büyük harf yüksekliği h (10/10)h Küçük harf yüksekliği (sapsız ve kuyruksuz) c (7/10)h Harfler arasındaki aralık a (2/10)h Satırlar arasındaki en az uzaklık b (14/10)h Kelimeler arasındaki en az aralık e (6/10)h Yazı kalınlığı d (l/10)h Çizelge 3.3: B Tipi Yazı (d=h/10) ölçüleri Yazı Tipi: A 1. Dik Yazı: ABCÇDEFGHIJKLMNOÖPQRSTUÜVWXYZ abcçdefghijklmnoöpqrstuüvwxyz =+-/!VA%()?.,;{}07ıain lxiejioio± 2. Eğik Yazı: ABCÇDEFGHIJKLMNOÖPQRSTUÜVWXYZ abcçdefghijklmnoöpqrstuüvwxyz =Q!BBA %()?.,; {}0aq)3ıpA flffojtxpo± 48

9 ÖZET Teknik Resim, belirli tür ve kalınlıktaki çizgilerin kullanılması ile çizilir. Çizgiler, kurallar ve çizgilerin genel kullanım yerleri standart haline getirilmiştir. Bu standartların amacı teknik resimlerin düzenlenmesinde çizgi bakımından birliği sağlamaktır. Teknik Resmin tanımlanması, doğru okunması, kullanılan çizgilerin hatasız ve kurallara uygun çizilmesine bağlıdır. Kullanılan çizgiler, hatasız ve tam olmalı, çalışan bireyler tarafından kolay anlaşılmalıdır. Teknik Resim çizimlerinde; sürekli çizgi, kesik çizgi, noktalı kesik çizgi ve serbest el çizgisi gibi değişik çizgi türleri kullanılır. Herhangi bir Teknik Resim çizilirken öncelikle birçizgi türü seçilir. Çizimler de bu çizgi türlerine ait olan kalınlıklarda çizilirler. Çizgi kalınlıkları standarda uygun olmalıdır. Kalın çizgiler B veya HB, ince çizgiler ve eksen çizgileri H veya 2H kalem kullanılarak çizilmelidir. Bir resmin üzerindeki aynı cins çizgiler resmin her yerinde aynı kalınlıkta olmalıdır. Teknik ve Meslek Resim derslerinde kullanılan yazı ve rakamlar düzgün olmalı, hızlı ve kolay yazılabilmelidir. Yazımda okumayı güçleştirecek her türlü süslemeden mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Harf ve rakamların, ölçü ve şekilleri de standart olarak belirlenmiştir. Bu standartların amacı, teknik ve meslek resim çizimlerinde kullanılacak olan yazı özelliklerini belirtmektir. Şablon ile yazılan harfler için geçerli olan standartlar serbest el ile yazılan yazılarda da kullanılmaktadır. Eğik ve Dik Yazılar: Eğik yazıda, harf ve rakamların satır çizgisine göre eğimi 75, dik yazıda ise 90 dir. Aynı yükseklikteki bir yazı kalınlığına göre, normal, ince, kalın, Harf genişliği ve aralığına göre, normal, dar ve geniş olarak yazılabilir. Yazmayı kolaylaştırmak için küçük ve büyük harflerin yazı kalınlıkları aynı olmalıdır. Standart yükseklik değerleri; 2.5, 3.5, 5, 7, 10, 14, 20 mm. dir. h ve c yükseklikleri 2.5 mm den küçük olmamalıdır. 49

10 Yazılar, 75 eğik veya dik olarak yazılabilir. Çini mürekkep ile yazılan yazılarda, çeşitli uç ve şablonlar kullanılır. Yazım için redis uçlan, grafosun O serisi uçlan ve rapido uçlan ile yazı büyüklüklerine göre yapılmış olan standart yazı şablonlan kullanılmaktadır. Serbest elle ve kurşun kalem ile yazılan yazılar genel olarak 2mm - 2.5mm - 3mm yüksekliğinde olur. Yazılarınn kalınlık değerleri ise mm arasında olmalıdır. 50

11 DEĞERLENDİRME SORULARI Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Teknik ve meslek resimlerde kullanılan standart çizgiler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a) Teknik resimler belli biçim, boyut ve kalınlıktaki çizgilerden oluşmalıdır. b) Teknik resimlerde kullanılan çizgilerin kalınlık ve şekli resmin tamamında aynı olmalıdır. c)teknik resimlerde kullanılan çizgilerin belli bir standardı yoktur. Resmin bü tün bölümlerinde aynı kalınlıktaki çizgiler kullanılmalıdır. d)teknik resimler belirlenen standart ölçülerine göre çizilmelidir. 2. Teknik ve meslek resimlerde kullanılan standart yazılar ile ilgili aşağıdaki ifade lerden hangisi yanlıştır? a) Makine ve elektrik projelerinde 75 eğik yazı kullanılır. b) Eğik yazılardaki harfler ve rakamlar satır çizgisi ile 75 lik açı yapacak şekilde yazılır. c) Genellikle inşaat ve mimarî proje türlerinde eğik yazı kullanılır. d) Standart yazı yerine okumayı güçleştirecek her türlü süslemelerden kaçınılmalıdır. 3. Aşağıdakilerden hangisi teknik resimde kullanılan çizgi çeşitlerinden değildir? a) İnce üç noktalı çizgi b) Sürekli çizgi c) Kesik çizgi d) Noktalı çizgi 4. Aşağıdakilerden hangisi görülmeyen kenarları belirleyen çizgi çeşididir? a) noktalı çizgi b) ince noktası çizgisi c) Kesik çizgi d) sürekli ince 51

12 5. Aşağıdakilerden hangisi çizim öncesi yapılması gereken işlemlerden değildir. a) el temizliği b) Sürekli çizgi c) Kesik çizgi d) Noktalı çizgi 6. Aşağıdakilerden hangisi çizim sırasında yapılması gereken işlemlerden değildir? a) Ölçü rakamları yazılır b) Çizim el ile temizlenir c) Çizim araçların temiz olması d) Kalem ucunun 7. Aşağıdakilerden hangisi serbest elle ve kurşun kalem ile yazılan yazıların kalınlıkları ne olmalıdır? a) 0,3-0,4 MM b) 0.2 MM c) 0,5 MM d) 0,5-0,7 MM 52