ÖZET ...DEĞERLENDİRMELER...

Transkript

1 ÖZET Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde,1 oranında artmış ve yıllık enflasyon,71 puan yükselerek yüzde,1 olmuştur. Enflasyondaki yükselişte işlenmemiş gıda fiyatlarındaki artış ile enerji fiyatlarındaki baz etkisi öne çıkmıştır. Bu dönemde Türk lirasındaki birikimli değer kaybının etkileri zayıflamaya devam etmekle birlikte temel mal grubu enflasyonundaki yükseliş sürmüştür. Hizmet enflasyonu da yüksek seyrini korumuştur. Çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonu artmış, ana eğilimi ise sınırlı oranda iyileşmiştir. Fiyatları yönetilen-yönlendirilen bazı ürünlerde Ocak ayı başında yapılan ayarlamaların enflasyon üzerindeki toplam etkisi,7 puanı bulabilecektir....değerlendirmeler... Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde,1 oranında artmış ve yıllık tüketici enflasyonu,71 puan yükselerek yüzde,1 olmuştur. Bu dönemde ÖKTG-H ve ÖKTG-I endekslerinin yıllık değişim oranları sırası ile,33 ve, puan artarak yüzde,7 ve,1 e yükselmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, Aralık ayında gıda, enerji ve temel mal grubu katkılarının sırasıyla,3,, ve,1 puan arttığı gözlenmiştir. Diğer alt grup katkılarında ise kayda değer bir değişiklik olmamıştır TÜFE İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE TÜFE H I Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinin ana eğilimi Aralık ayında düşüş kaydetmiştir. Bu dönemde, hizmet grubu ana eğilimi zayıflamaya devam etmiş; Türk lirasındaki birikimli değer kaybı etkilerinin hafiflemesine bağlı olarak temel mal grubu eğilimi de gerilemiştir. 1 (Mevsimsellikten Arındırılmış,Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim) (Mevsimsellikten Arındırılmış,Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim) İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE H I Hizmet Temel Mal Aralık ayında hizmet fiyatları yüzde, oranında artmış ve grup yıllık enflasyonu sınırlı bir yükselişle yüzde, olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon, lokanta-oteller ve kirada bir miktar gerilerken ulaştırma ve haberleşme hizmetlerinde yatay seyretmiş, diğer hizmetler grubunda ise yükselmiştir. Hizmet fiyatlarında yılından bu yana en yüksek yıl sonu artışı kaydedilmiştir. Bu gelişmede, yıl genelinde gıda ve döviz kuruna bağlı maliyet artışlarının fiyatlara yansıdığı lokanta-otel (yüzde 13,3) ve diğer hizmetler (yüzde,) grupları öne çıkmıştır. Kira ise 1 I

2 yılında yüzde 7,73 ile son yıllara kıyasla daha yüksek bir oranda artmıştır. Öte yandan, petrol fiyatlarındaki yavaşlamaya bağlı olarak ulaştırma hizmetleri grubunda yıllık enflasyon yüzde,17 ile daha sınırlı gerçekleşmiştir. Temel Mal Hizmet 1 1 Diğer Hizmetler Haberleşme Hizmetleri Ulaştırma Hizmetleri Kira Lokanta ve Oteller 3 3 Temel mal grubu yıllık enflasyonu Aralık ayında,1 puanlık artışla yüzde, ye yükselmiştir. Bu dönemde, yıllık enflasyon dayanıklı tüketim malları grubunda yatay seyrederken diğer alt gruplarda artış kaydetmiştir. Dayanıklı mal grubu fiyatları otomobil ve mobilya kalemlerine bağlı olarak Aralık ayında gerilemiştir. Giyim ve dayanıklı dışı mal fiyatlarında döviz kurunun gecikmeli etkileri yavaşlayarak da olsa sürmüş ve grup yıllık enflasyonu yüzde,7 a yükselmiştir. Giyim fiyatları Aralık ayında mevsim ortalamalarının altında gerilemiş ve grup yıllık enflasyonu yukarı yönlü seyrini güçlenerek sürdürmüştür. Özetle Aralık ayında Türk lirasındaki birikimli değer kaybının etkileri temel mal grubu genelinde hafiflemekle birlikte hissedilmeye devam etmiştir Giyim ve Dayanıklı Hariç Temel Mallar Giyim Dayanıklı Mal (Altın Hariç) Gıda Enerji Enerji fiyatları Aralık ayında yüzde, oranında azalmıştır. Bu dönemde, enerji enflasyonunun ana belirleyicisi uluslararası petrol fiyatlarındaki gerilemeyle yüzde 1, oranında düşen akaryakıt fiyatları olmuştur. Buna rağmen, yıllık enerji enflasyonu baz etkisiyle yaklaşık 1,7 puan artışla yüzde, ya yükselmiştir. Yıl genelinde şebeke suyu fiyatlarında süregelen yüksek oranlı artışlar enerji enflasyonundaki olumlu görünümü sınırlayan başlıca unsur olmuştur. Aralık ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon 1,3 puanlık artışla yüzde,7 ye yükselmiştir. Bu dönemde, gıda fiyatlarındaki yükselişin temel sürükleyicisi sebze kaynaklı olarak işlenmemiş gıda grubu olmuştur. Sebze grubunda yıllık enflasyonun yüzde 3,3 ye ulaşmasıyla işlenmemiş gıda enflasyonu yılı yüzde 13,3 ile tamamlamıştır. Böylelikle işlenmemiş gıda enflasyonu son üç yılda ortalama yüzde 13 ile yüksek bir artış eğilimi sergilemiştir. Diğer taraftan, kırmızı et fiyatları geçen ayın ardından bu dönemde de sınırlı bir düşüş kaydetmiştir. Son bir yıllık dönemde yavaşlama eğilimi gösteren işlenmiş gıda yıllık enflasyonu Aralık ayında temelde katı-sıvı yağ ve ekmek-tahıl grubu fiyat gelişmelerine bağlı olarak yükselmiştir. Başta zeytinyağı ve ayçiçek yağı olmak üzere sıvı yağ fiyatları 1 yılında kayda değer bir artış sergilemiştir. Sonuç olarak, işlenmiş gıda grubu yıllık enflasyonu bu dönemde, puan artarak yılı yüzde,33 ile tamamlamıştır. II

3 Bu dönemde, gıda ve yemek hizmetleri grubunun yıllık enflasyonu yüzde 11, e, gıda ve yemek hizmetleri hariç tüketici enflasyonu ise yüzde 7,1 e yükselmiştir. 1 İşlenmemiş Gıda İşlenmiş Gıda 1 1 Gıda ve Yemek Hizmetleri Gıda ve Yemek Hizmetleri Hariç TÜFE Başta tütün ürünleri ve elektrik olmak üzere, fiyatları yönetilen-yönlendirilen bazı ürünlerde Ocak ayı başında yapılan ayarlamaların enflasyon üzerinde belirgin bir artırıcı etki oluşturması beklenmektedir. Mevcut durumda yapılan ilk hesaplamalar söz konusu etkinin yaklaşık,7 puan seviyesinde gerçekleşeceğine işaret etmektedir. Söz konusu etki, firma fiyatlama tercihlerine göre değişiklik gösterebileceği gibi olası ikincil etkileri de içermemektedir. Aylık Yüzde Değişim Yıllık Yüzde Değişim Aralık 1 Aralık 1 Aralık 1 Aralık 1 TÜFE,1 -,,1,17 1. Mallar, -,71,7 7, Enerji -, -1,, -1, Gıda ve Alkolsüz İçecekler 1,,,7,73 İşlenmemiş Gıda 1,73 -,37 13,3, Taze Meyve-Sebze 3,7 -, 1,, Diğer İşlenmemiş Gıda,,3 11,37 13, İşlenmiş Gıda,,33,33 13,1 Ekmek ve Tahıllar 1,17,, 1,3 Diğer İşlenmiş Gıda,,,7,1 Enerji ve Gıda Dışı Mallar -, -,7,1, Temel Mallar -, -1,3,, Dayanıklı Mallar -, -,11,, Dayanıklı Mallar (Altın Hariç) -,7 -,3,,7 Alkollü İçecekler ve Tütün, -,1, 7,7 Altın -, 3,3 13,,. Hizmetler,,1,, Kira,,3 7,73 7,3 Lokanta ve Oteller,33,1 13,3 13, Ulaştırma Hizmetleri,3 -,1,17 7,7 Haberleşme Hizmetleri,,,3, Diğer Hizmetler (*),1 -,,, 3. Temel Göstergeler İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE,1 -,,3 7, ÖKTG-H, -,,7, ÖKTG-I -,11 -,3,1,73 Kaynak: TÜİK, TCMB. (*) Diğer hizmetler: Kira, lokanta ve oteller, ulaştırma ile haberleşme hizmetleri dışında kalan hizmet endeksi. III

4 Yİ-ÜFE Yurt içi üretici fiyatları Aralık ayında yüzde,33 oranında düşmüş, yıllık enflasyon, puan artarak yüzde,71 olmuştur. Üretici fiyatlarındaki düşüşte başta petrol olmak üzere uluslarası emtia fiyatları belirleyici olmuştur. Diğer taraftan, yıllık enflasyon imalat sanayisinde yüzde,3 e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde, e yükselmiştir. 1 1 Yİ-ÜFE İmalat 1 Ana Metal ve Petrol Hariç İmalat Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim (sağ eksen) Yıllık % Değişim 3 1 Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Aralık ayında dayanıksız tüketim malları ve sermaye mallarında fiyatlar artarken dayanıklı tüketim malları ve ara mallarda fiyatların gerilediği gözlenmiştir. Dayanıklı tüketim malı fiyatlarındaki düşüş tüketici elektroniği ürünleri fiyatlarından kaynaklanmıştır. Bu dönemde ara malı imalatı fiyatları aylık bazda yüzde, oranında gerilerken çelik ürünleri fiyatları bu gelişmede temel belirleyici olmuştur. Sermaye malı imalatındaki fiyat artışında makine imalatı ön plana çıkmıştır. Dayanıksız tüketim malları aylık fiyat artışında ise başta et ve et ürünleri olmak üzere gıda imalatında gözlenen fiyat artışlarının etkisi izlenmiştir. Sonuç olarak, Aralık ayında tüketici enflasyonu üzerindeki maliyet yönlü baskıların ılımlı seyrettiği gözlenmiştir Ara Malı Sermaye Malı Dayanıksız Tüketim Malları Dayanıklı Tüketim Malları IV

5 TABLOLAR Aralık Ayı TÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 1 1 Aylık Yıllık Aylık Yıllık TÜFE,1,1 -,,17 Gıda ve Alkolsüz İçecekler, 1,,7,,73 Alkollü İçecekler ve Tütün,,, -,1 7,7 Giyim ve Ayakkabı 7,3-1,, -3,71,3 Konut 1,7,3,71,13,3 Ev Eşyası 7,7,3,,, Sağlık,7,1 7,1,13, Ulaştırma 1,3 -,7, -1,7,7 Haberleşme,3 -, 3, -,11 1,1 Eğlence ve Kültür 3, -,17 11, -,1, Eğitim,3,,3,1,31 Lokanta ve Oteller,,33 13,3,1 13, Çeşitli Mal ve Hizmetler,, 11,,7, Kaynak: TÜİK. Aralık Ayı Yİ-ÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 1 1 Aylık Yıllık Aylık Yıllık Yİ-ÜFE -,33,71 -,7,3 Madencilik 3, -1, -, -1, 1, İmalat,1 -,7,3 -, 7,3 Petrol Ürünleri Hariç İmalat 3,, 7, -,, Petrol ve Ana Metal Ürünleri Hariç İmalat 7,,,,1, Elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı,3 -,,1 -, -3, Su Temini 1, 1, 1,,17 11, Ana Sanayi Kollarına göre Yİ-ÜFE Ara Malı -,, -,,3 Dayanıklı Tüketim Malları -,17, 1, 7, Dayanıksız Tüketim Malları,,73,3 13, Sermaye Malı,3, -,3,7 Enerji -, -,7 -, -7, Kaynak: TÜİK. Bu rapor, fiyat istatistiklerinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanmasını izleyen iş günü içinde yayımlanmakta ve TCMB nin bir önceki ayın enflasyon rakamlarına ilişkin ilk görüşlerini ifade etmekte olup, resmi fiyat istatistiklerinin açıklanması ile Para Politikası Kurulu toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. V