Brüt Birincil Üretim ve Net Birincil Üretim

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Brüt Birincil Üretim ve Net Birincil Üretim"

Nuray Özkan
2 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Brüt Birincil Üretim ve Net Birincil Üretim

2 Brüt birincil üretim Solunum Yaşayan Biyomas Ölü biyomas Net birincil üretim Otlaklar, Hastalıklar, Hasat Bitki döküntüleri, Ölü kökler Vb. Ayrışma Glukozun bir kısmıı hücresel posesleri yürütmek için kullanılır (Solunum) Fotosentezle glukoz üretilir (Brüt Birincil Üretim) Arata kalan glukoz yeni biyomas materyali olmaktadır (Net Birincil Üretim)

3 EKOSİSTEM İÇİNDE ENERJİ AKIŞI (3000 kcal/m 2 ) (klorofil+ışık) CO 2 + 2H 2 O (CH 2 O) + H 2 O + O 2 (Formaldehit) Bir besin zinciri üzerinde yer alan üç besin düzeyinde (1,2,3 numaralı kutular) enerji akışı. Diyagramda yer alan işaretlerin enerji akışındaki sıralarına göre anlamları: I= toplam enerji girişi; LA=bitki örtüsü tarafından absorblanan ışık enerjisi; PG= toplam birincil üretim (gross primary production) ; A=toplam asimilasyon; PN= net birincil üretim (net primary production); P= sonraki üretim (tüketicilere ait); NU= kullanılmayan enerji (biriken veya başka ekosisteme taşınan); NA= tüketiciler tarafından kullanılmayan enerji (boşaltımla atılan); R=solunumla harcanan enerji. Şekildeki enerji akışı, günde 3000 kcal/m 2 lik güneş enerjisi ( L) girişiyle başlayan ve belli başlı geçiş noktalarında giderek azalan enerji değerlerini göstermektedir (Odum 1971 den).

4 Biyomas: Birim alandaki canlı maddenin kuru ağırlığıdır (g/m 2 ) Net üretim: Birim zamanda meydana getirilen biyomastır (g/m 2 /yıl)

5 Brüt birincil üretim (brut primer productivity) Net birincil üretim (net primer productivity) ( milyar ton/yıl) Yapılan hesaplara göre, yaklaşık 3600 g/m 2 lik bir bitkisel biyomas 320 g/m 2 /yıl değerinde net ürün vermektedir. Bu rakamlar, karasal bitki biyomasının her yıl % 9 oranında arttığını gösterir. Otsu toplulukların senelik biyomas artışı odunsu toplulukların biyomas artışından daha büyüktür. Örneğin, ılıman otlaklar biyomaslarını yılda %30 oranında arttırırken, ılıman ormanların biyoması ancak %4 kadar bir artış gösterir.

6 PRİMER PRODUKTİVİTE - TURBİDİTE (BULANIKLIK) FOSFOR SEKİ DİSK

7 Genel olarak, bir besin düzeyindeki net üretimin % sinin bir sonraki besin düzeyinde net üretime dönüşebileceği ileri sürülmektedir. Nadiren daha yüksek bir değere ulaşan bu durumun belli başlı açıklaması solunum kaybıdır. Bu durum, doğal olarak populasyonların gelişmelerini sınırlandıran bir baskı unsurudur. Buna bağlı olarak, karnivor olarak beslenme daha pahalı olduğundan, yüksek yoğunluktaki insan populasyonlarının niçin büyük ölçüde herbivor oldukları daha kolay anlaşılır. Ayrıca, besin düzeyleri arasındaki bu yerin oranı, niçin böceklerin kuşlara ve kuşların da dağ aslanı Felis concolor ve ayı Ursus spp. lara oranla daha çok sayıda bulunduklarının önemli bir nedenidir

8 Belli başlı ekosistem tiplerinin kcal/m 2 /yıl olarak brüt birincil üretim değerleri (odum 1971)

9 Farklı ekosistemlere ait yıllık net birincil üretim değerleri

10 BİR BESİN AĞININ KARMAŞIKLIĞINI GÖSTERMEK ÜZERE, OTLAK VE AYRIŞTIRICILAR DÜZEYİNDEKİ TÜRLER ARASINDA OLUŞAN BESLENME İLİŞKİLERİ (SCHULTZ, WHİCKER 1982). 1 1

11 SUYUN DEVRİ Temel olarak, suyun devri yağış ve buharlaşma olaylarına bağlı olarak meydana gelir. Bu olaylar suyun yeryüzü ile atmosfer arasındaki devrini sağlar

12 Suyun devri ve trityum ( 3 H veya T) Trityumlu su HTO HTO nun çevredeki davranışı H 2 O ile hemen hemen aynıdır. Aralarındaki fark, HTO nun molekül ağırlığının biraz fazla olması ile, T-O ve H-O arasındaki bağ enerjilerinin biraz farklı olmasıdır. Bu bakımdan, biyosferdeki trityumun taşınması, su devrinin anlaşılmasında bize yardımcı olabilir ve suyun devrine ait birçok kantitatif özellik izleyici olarak trityumlu suyun kullanılması ile ölçülebilir.

13 KARBON DEVRİ Son140 yıl Son1000 yıl g = 1 billion tons = 1 gigaton = 1 Pedagram

15 Çimento üretimi, volkanik patlamalar, betonlaşma, ormanların azalması

Yeryüzündeki C hareketinin ve devrinin izlenmesi 14 CO 2 Alternatifler 234 Th, 210 Po Çoğu uygulamada, C / 234 Th oranının batan partiküller üzerindeki

16 Yeryüzündeki C hareketinin ve devrinin izlenmesi 14 CO 2 Alternatifler 234 Th, 210 Po Çoğu uygulamada, C / 234 Th oranının batan partiküller üzerindeki orana yaklaştığı ve dolayısıyla 234 Th akışının POC (partiklüer organik karbon) taşınımına (hareketine) dönüştürülmesinde kullanılabileceği varsayılmıştır.

17 Fosillerin yaşının belirlenmesinde radyoekolojik bir teknik: 14 C yaş tayini Canlılardaki C oranı C-14 ün yarı ömrü: 5730 yıl

19 C-14 ile bir örneğin kaç yaşında olduğunu hesaplayabilmek için kullanılan formül Burada t = [ ln(nf/n0)/(-0.693) ]xt 1/2 t: Fosilin yaşı In: doğal logaritma, Nf/N0: incelenen örnekteki C-14 ün canlı dokulardaki miktarına oranı t 1/2 : C-14 ün yarı-ömrüdür. Böylece elinizde canlı bir örnekle kıyaslananın dışında %10 C-14 içeren bir fosil varsa bu durumda fosil t = [ ln(0.10)/(-0.693) ]x5730 yıl t = [ (-2.303) / (-0.693) ]x5730 yıl t = [ ] x 5700 yıl t = yıl yaşında

20 1850 yılından önce atmosferde CO 2 konsantrasyonu 270 ppm iken 2013 yılında 400 ppm e kadar yükselmiştir. Karbonun devrine insanın müdahalesi (fosil yakıtların kullanılması) başlıca iki büyük çevresel soruna yol açmıştır: 1. Küresel iklim değişikliği (CO 2 ve diğer sera gazları nedeniyle) 2. Okyanus asitlenmesi (CO 2 nedeniyle)

21 OKYANUS ASİTLENMESİ

23 Denizlerde çözünen CO 2 miktarının artması nedeniyle deniz suyunun asitliğinin artması

25 Bikarbonat Karbonik asit Bikarbonat Karbonat

30 Türler arası ilişkiler 1. Trofik ilişkiler 2. Trofik olmayan ilişkiler

31 1.Trofik ilişkiler Herbivorluk (bizon ve koyunun otları yemesi) Frugivorluk (kuşların ve böceklerin kiraz, dut, incir gibi meyveleri yemesi) Predasyon (avlanma, aslan-ceylan arasındaki av avcı ilişkisi) Tohum predasyonu (sincap-meşe palamudu, bazı arı, sinek ve kuşların tohum yemesi)

32 2- Trofik olmayan ilişkiler Etkileşim tipleri 1.tür 2.tür Etkileşimin tanımı Nötralizm 0 0 Hiçbiri diğerini etkilemez Rakabet Her bir türün diğeri tarafından doğrudan engellenmesi veya ortak kullanılan bir kaynağın yetersizliği halinde dolaylı engellenmesi Amensalizm _ 1. populasyon engellenmiş, diğeri 0 etkilenmemiş Parazitlik + _ 1. populasyon (parazit) genellikle 2. populasyon (konak) dan küçük yapılıdır Yırtıcılık + _ 1. populasyon (avcı) 2. (av) den genellikle daha büyüktür Komensalizm populasyon (komensal) yarar sağlarken 2. etkilenmez Karşılıklı yarar (protokooperasyon) + + Her ikisi için yararlı fakat zorunlu olmayan ilişki Ortak yaşam (mutualizm) + + Her ikisi için yararlı ve zorunlu olan ilişki

33 2- Trofik olmayan ilişkiler Nötralizm (0/0 kartal-eğrelti otu) Parazitizm (asalaklık) (+/- ökse otu-ağaç ilişkisi, sivrisinek-insan) Parazitoidizm (+/- küçük yaban arısı larvalarının bir konak üzerinde gelişmesi ve nihayetinde konağı öldürmesi) Simbiyotik mutualizm (+/+ liken, herbivorların barsaklarında selulozu sindiren mikroorganizmalar) Non-simbiyotik mutualizm (protokooperasyon) (timsahların dişlerini temizletmek için kuşları kullanması) Mikoriza (+/+ fungus-bitki kökü) Komensalizm (+/0 istiridye kabuğunda yengeç, midye üzerinde balanus) Rekabet (-/- kedi ile köpeğin et parçası için mücadelesi) Amensalizm (0/- fil ile karınca ilişkisi) Allelopati (+/- Ceviz ağacından salınan juglon maddesinin böcek ve diğer bitkiler üzerindeki gelişmeyi engelleyici etkisi)

34 FARKLI İLİŞKİ TİPLERİ Rekabet Karşılıklı yarar Amensal (-;0) Komensal (+;0) Yırtıcılık

35 EKOLOJİK NİŞ

olan nişi (FN), P1 ve P2 gibi çevresel faktörlerin izin

36 EKOLOJİK NİŞ: Bir canlının habitatı onun adresi olup ekolojik nişi mesleğidir Türün potansiyel olarak mümkün olan nişi (FN), P1 ve P2 gibi çevresel faktörlerin izin verdiği niş (L) ve populasyonun gerçek nişi (RN) arasındaki ilişki

Benzer belgeler

Brüt ve Net Birincil Üretim

Brüt ve Net Birincil Üretim EKOSİSTEM İÇİNDE ENERJİ AKIŞI (klorofil+ışık) CO 2 + 2H 2 O (CH 2 O) + H 2 O + O 2 (Formaldehit) Bir besin zinciri üzerinde yer alan üç besin düzeyinde (1,2,3 numaralı kutular)