KATAR ÜLKE RAPORU Adana Ticaret Odası

Transkript

1 KATAR ÜLKE RAPORU Adana Ticaret Odası

2 İçindekiler Sayfa No 1. Katar Hakkında Genel Bilgiler 4 Coğrafi Konum 4 Siyasi ve İdari Yapı 4 Nüfus ve İşgücü Yapısı 4 Doğal Kaynaklar 5 2. Genel Ekonomik Durum 6 3. Katar Dış Ticareti 7 Genel Durum 7 Katar'ın İhracatında Başlıca Ürünler 7 Katar'ın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler 8 Katar'ın İthalatında Başlıca Ürünler 9 Katar'ın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler Doğrudan Yabancı Yatırımlar 8 Yabancı Yatırımlara İlişkin Ülke Mevzuatı 11 Doğrudan Yabancı Yatırım Verileri 12 Katar'daki Türk Yatırımları 12 Potansiyel Yatırım Alanları Türkiye-Katar Dış Ticareti 14 Genel Durum 14 Türkiye nin Katar'a İhracatında Başlıca Ürünler 14 Türkiye nin Katar'dan İthalatında Başlıca Ürünler Dış Ticaret Politikası ve Uygulamaları 16 Dış Ticaret Mevzuatı 16 İç Vergiler ve Oranları Pazarın Özellikleri 17 Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları 17 Dağıtım Kanalları 18 Tüketici Tercihleri 18 Satış Teknikleri ve Satışı Etkileyen Faktörler 18 Kamu İhaleleri Önemli Sektörler Adana-Katar Dış Ticareti 19 Adana-Katar İhracat Verileri 19 Adana-Katar İthalat Verileri 20 Sonuç ve Değerlendirmeler Kaynaklar 22 Adana Ticaret Odası Sayfa 1

3 Tablolar İndeksi Sayfa No Tablo 1-Başlıca Sosyal Göstergeler 4 Tablo 2-Temel Ekonomik Göstergeler 6 Tablo 3-Katar Dış Ticareti 7 Tablo 4-Katar'ın İhracatında Başlıca Ürünler 7 Tablo 5-Katar'ın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler 8 Tablo 6-Katar'ın İthalatında Başlıca Ürünler 9 Tablo 7-Katar'ın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler 10 Tablo 8-Türkiye-Katar Dış Ticareti 14 Tablo 9-Türkiye'nin Katar'a İhracatında Başlıca Ürünler 14 Tablo 10-Türkiye'nin Katar'dan İthalatında Başlıca Ürünler 15 Tablo 11-Adana-Katar Dış Ticareti 19 Tablo 12-Adana-Katar İhracat Verileri 19 Tablo 13-Adana-Katar İthalat Verileri 20 Adana Ticaret Odası Sayfa 2

4 Yönetici Özeti Yüzölçümü açısından en küçük körfez ülkelerinden biri olan Katar, Arap Yarımadası nın doğusunda yer almakta olup; kara sınırı 60 km, kıyı şeridi ise 550 km uzunluğundadır yılında bağımsızlığını kazanan Katar ın yönetim biçimi anayasal monarşi olup, tüm yetkiler Emir de toplanmıştır. Katar, Birleşmiş Milletler, Arap Birliği ve Körfez İş Konseyi Birliği ne üyedir. 2,9 milyon olarak tahmin edilen ülke nüfusunda son yıllarda bir artış yaşanmaktadır. Bu artışın sebebi ülkedeki yatırım çalışmaları kapsamında yurt dışından gelen işgücüdür. Yabancı işgücünün istihdamdaki ağırlığının azaltılması ve Katarlı işgücü kalitesinin artırılması amacıyla, Katarlılar için yoğun mesleki eğitimler düzenlenmektedir. Dünyanın en büyük üçüncü doğalgaz rezervine sahip olan ve 300 yıl boyunca doğalgaz üretebileceği tahmin edilen Katar ın, petrol ve doğalgaza dayalı bir ekonomisi vardır. İhracat gelirlerinin %89 u petrol ve doğalgaz sektörlerinden elde edilmektedir. Çöl ikliminin hakim olduğu Katar, yüzey suları ve bitki örtüsü bakımından çok fakir bir ülkedir. Kullanılan suyun tamamı denizden arıtma yoluyla elde edilmektedir. Katar Hükümeti tarafından uygulanan ekonomik politikalar temel olarak, ülkenin zengin yeraltı kaynaklarının da yardımıyla hızlı bir kalkınma sürecini yakalamayı, dışa açık ve dünyaya entegre bir ekonomi yaratmayı amaçlamaktadır. Katar, enerji dışı alanlarda faaliyet gösterecek yabancı firmaların ülkeye çekilerek ekonominin çeşitlendirilmesi yolunda politikalar uygulamaktadır. Bu kapsamda ülkede, Ras Laffan Sanayi Bölgesi, Mesaieed Sanayi Bölgesi, Katar Bilim ve Teknoloji Parkı ve Katar Finans Merkezi kurularak, teknoloji ve finans alanlarında yabancı yatırımcıların %100 yabancı sermayeli şirket kurarak faaliyet göstermelerine olanak sağlanmıştır. Katar ülke ekonomisi güçlü bir performans göstermekte olup, bu performansın sürdürülebilir kılınması için gerek devam eden, gerekse planlanan yoğun altyapı ve üstyapı yatırımları mevcuttur. Bu çerçevede Katar, dünyanın en önemli müteahhitlik hizmetleri pazarlarından biri haline gelmiştir Dünya Futbol Şampiyonası yla ilgili çalışmalar da söz konusu yatırımlar kapsamındadır yılı sonu itibarıyla, Katar daki doğrudan yabancı sermaye yatırım stokunun %30 u Avrupa Birliği, %24 ü ABD, %32 si diğer Amerika ülkeleri, %7 si ise Körfez İşbirliği Konseyi üyesi ülkeler hariç Asya ülkeleri menşelidir yılında Katar da, 450 Türk sermayedarlı firma, 13 adet de %100 Türk sermayeli firma ya da şube mevcuttur. Toplam proje bedeli itibarıyla Katar, Türk müteahhitlik sektörünün yurtdışında en çok proje üstlendiği 7. ülke konumundadır. Katar da önümüzdeki yıllar için altyapı, sağlık ve eğitim sektörlerine yönelik yaklaşık 200 milyar dolar değerinde 200 yatırım projesi planlanmaktadır. Bu kapsamda, Türk firmalarının rakipleri İtalya, Almanya, İngiltere ve Çin firmalarıdır. Katar, Körfez İşbirliği Konseyi Gümrük Birliği üyesi olup, Gümrük Birliği nin ortak gümrük tarifesini uygulamaktadır. Dış pazarlara açılmak isteyen üyelerimiz, hedef pazar tespiti ve hedef ülkelerde ürünlerini satmak istedikleri toptancı, perakendeci, imalatçı vb. potansiyel müşteri bilgilerini Odamız Ticari Bilgi ve İstihbarat Merkezi nden temin edebilmektedir. Detaylı bilgi için: Esra ANTEPÜZÜMÜ esra.antepuzumu@adanato.org.tr Adana Ticaret Odası Sayfa 3

5 1. Katar Hakkında Genel Bilgiler 1 Tablo 1-Başlıca Sosyal Göstergeler Devletin Adı Başkenti Yüzölçümü Katar Devleti (State of Qatar) Doha km² Nüfusu 2,9 milyon (2020) Devlet Başkanı Yönetim Biçimi Resmi Dili Dini Etnik Yapı Para Birimi Emir Şeyh Tamim bin Hamad El Thani Emirlik (Mutlak Monarşi) Arapça (İngilizce ikinci dil konumundadır.) İslam Uluslararası Telefon Kodu 974 Kaynak: T.C. Ticaret Bakanlığı %12 si Katarlı Arap, %88 i yabancı (Asya/Güney Asya) Katar Riyali (QR) Üyesi Olduğu Başlıca Kuruluşlar: ABEDA, ACC, AFESD, AMF, FAO, G-77, GCC, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, IMSO, Interpol, IOC, IPU, ISO, ITSO, ITU, LAS, MIGA, NAM, OAPEC, OAS (gözlemci), OIC, OPCW, OPEC, PCA, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNIFIL, UNWTO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO Coğrafi Konum Katar gerek nüfus gerek yüzölçümü açısından küçük Körfez ülkelerinden bir tanesidir. Arap Yarımadası nın doğu kıyısında yaklaşık km² lik bir alana sahiptir. Kıyı şeridi 550 km, kara sınırı ise 60 km olup, Suudi Arabistan la komşudur. Siyasi ve İdari Yapı Ülkede Osmanlı egemenliği 1871 yılında başlamış olup, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu nun Arap Yarımadası ndan çekilmesiyle birlikte, 1916 yılında Birleşik Krallık ile imzalanan Anlaşmayla Katar ın savunma ve dışişleri Birleşik Krallık tarafından üstlenilmiştir. Birleşik Krallık ın bölgeden çekilmesiyle birlikte Katar Eylül 1971 de bağımsızlığını ilan etmiştir. Katar aynı tarihlerde Birleşmiş Milletler e ve Arap Birliği ne, 1981 yılında da Körfez İşbirliği Konseyi ne üye olmuştur yılında bir saray darbesiyle ülkenin yönetimi Şeyh Hamad bin Khalifa al Thani ye geçmiştir. O tarihten bu yana, Katar sosyal ve ekonomik alanlarda reformlar yaparak hızlı bir kalkınma süreci sergilemektedir. Şeyh Hamad al-thani, resmi olarak 25 Haziran 2013 tarihinde resmi bir törenle, dördüncü oğlu, Şeyh Tamim bin Hamad al-thani ye görevini devretmiştir. Katar, anayasal monarşi ile yönetilmektedir. Tüm yetkiler Emir de toplanmış olup, Bakanlar Kurulu ve Başbakan Emir tarafından atanmaktadır. Nüfus ve İşgücü Yapısı Katar da yüksek bir nüfus artış hızı görülmekle birlikte, söz konusu oran ülkenin sanayileşme ve yatırım çalışmaları kapsamında özellikle doğalgaz ve altyapı çalışmaları için bu ülkeye gelen yabancıların sayısındaki artıştan kaynaklanmaktadır. Ülkede çalışan yabancıların çoğunluğu Hindistan, Pakistan, Nepal ve Filipinler den gelmektedir yılı itibariyle ülke nüfusu 1,8 milyon olarak görülmektedir. EIU verilerine 1 T.C. Ticaret Bakanlığı, Adana Ticaret Odası Sayfa 4

6 göre 2015 yılı nüfusu 2,2 milyon olarak gerçekleşmiş, 2017 yılında da Katar ın nüfusu 2,6 milyon olmuştur yılında 2,7 milyon olan nüfusun, 2020 yılında 2,9 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Ülke nüfusunun %77 si erkek, % 47,5 i 29 yaşın altındadır. Bu oransızlıklar da yabancı işgücüne bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Nüfusun %90 ı şehirlerde yaşamaktadır. Başkent Doha nüfusun 45,7 sini, 10 km uzaklıktaki Rayyan ise %36,7 sini barındırmaktadır. Ülkenin işgücü neredeyse tamamıyla yabancı işçilere dayanmaktadır. Katar da hükümet tarafından sürdürülen çalışmalar ağırlıklı olarak Katarlı işgücünün kalitesinin artırılarak özel sektörde istihdam edilmesini amaçlamaktadır. Bu çerçevede, ülkede faaliyet gösteren çok uluslu şirketlerle birlikte Katarlılar için yoğun mesleki eğitim programları düzenlenmektedir. Diğer taraftan ülkede işgücüne tanınan haklar da Katarlılarla sınırlı kalmaktadır. Yabancı işgücünün çalışma izinleri İçişleri Bakanlığı nca düzenlenmektedir. Katar da çalışan her yabancı için bir kefil zorunludur. Bu nedenle, ülkede iş yapmak isteyen her yabancı şirketin yatırımı için getireceği yabancı çalışanların kefalet işlemlerini kefili/ortağı ile en başta çözmesi gerekmektedir. İçişleri Bakanlığı nın ve kefilin kabulü ile yabancı işçinin kefaleti el değiştirebilmektedir. Bununla birlikte, İçişleri Bakanlığı nın kabulüne bağlı olarak kefili hakkında geçerli bir şikayette bulunan çalışanın kefaleti bir başkasına geçebilir. Diğer taraftan, ikamet izni içerisinde kefalet yalnızca iki kere değiştirilebilir. Bir yabancının ikamet izni iptal edilirse, kişi Katar a işçi vizesi ile 2 yıl içerisinde giriş yapamaz. Doğal Kaynaklar Hidrokarbon oldukça önemlidir. Petrol Dukhan ve Qatari de çıkarılmakta olup Katar Ekonomisi petrol ve doğalgaza dayalıdır. Ülkenin GSYİH nın %56 sı, ihracat gelirlerinin ise %89 u petrol ve doğalgaz sektöründen elde edilmektedir. Doğalgaz da ülke için oldukça önemli bir yeraltı kaynağıdır. Dünyanın en büyük 3. doğalgaz rezervine sahip bulunan Katar ın rezervleri, dünya doğalgaz rezervlerinin %15 ine tekabül etmektedir. Katar ın doğalgaz üretimini 300 yıl boyunca sürdürebileceği tahmin edilmektedir Katar ın petrol rezervi ise 25,2 milyar varildir. Katar ın ihracat gelirlerinin %49 unu petrol, %40 ını LNG teşkil etmektedir. Ülkenin tamamına yakını düzlük olup, en yüksek rakım deniz yüzeyinden 40 metredir. Ülkenin kuzeybatısında bazı tepeler, güneydoğusunda ise kum tepeleri bulunur. Ülkenin iklim yapısı çöl iklimidir. Yazın hava sıcaklığı 50ºC civarındadır. Yüzey suları ve bitki örtüsü yok denecek kadar azdır. Bazı kuyulardan yeraltı suyu çıkarılmakta ise de, suyun tamamı denizden arıtma yoluyla elde edilmektedir. Adana Ticaret Odası Sayfa 5

7 2. Genel Ekonomik Durum 2 Tablo 2-Temel Ekonomik Göstergeler GSYİH (Cari Fiyatlar milyar $) 183,34 175,84 147,79 155,57 165,92 173,13 182,2 191,39 GSYİH Büyüme (Sabit Fiyatlar-%) 1,2 0,8-4,5 2,5 3,9 2 2,6 2,5 Kişi Başına Düşen Milli Gelir (Cari Fiyatlar- $) 66,422 62,919 52,751 55,417 58,956 61,365 64,42 67,499 Tüketici Fiyat Enflasyonu (ort, %) 0,2-0,6-2,2 1,8 2,9 2,5 2,2 2 Cari Ödemeler Dengesinin GSYİH'ye Oranı (%) 9,1 2,4-0,6 2,6 3,4 2,2 3 3,4 Devletin Genel Net Borçlanmasının GSYİH'ye Oranı (%) Toplam Yatırımların GSYİH'ye Oranı (%) İşsizliğin Toplam İşgücüne Oranı (%) Nüfus (milyon) 2,76 2,8 2,8 2,81 2,81 2,82 2,83 2,84 Kaynak: IMF 1995 yılında iktidarı ele geçiren Şeyh Hamad bin Khalifa al Thani nin, borçlanarak ekonomiyi çeşitlendirme politikalarına hız verme düşüncesi, artan enerji fiyatlarının da etkisiyle ülke ekonomisine önemli katkılarda bulunmuştur. IMF tahminlerine göre ülkede satın alma gücü paritesi göz önüne alındığında kişi başına düşen milli gelir $ ı aşmıştır. Bu itibarla, Katar bölgenin en iyi ekonomik performans gösteren ülkesi haline gelmiştir. Katar Hükümeti tarafından uygulanan ekonomik politikalar temel olarak, ülkenin zengin yeraltı kaynaklarının da yardımıyla hızlı bir kalkınma sürecini yakalamayı, dışa açık ve dünyaya entegre bir ekonomi yaratmayı, güçlü ve aktif bir özel sektör oluşturarak ekonomide kamu kesiminin baskın rolünü azaltmayı amaçlamaktadır. Ekonomik yapının petrole olan bağımlılığını azaltmak isteyen Katar Hükümeti 1987 yılında keşfedilen zengin doğalgaz kaynaklarını etkin bir biçimde kullanarak gelir kaynaklarını artırmayı öngören bir politika uygulamaktadır. Doğalgaz ihracatı, Katar ın toplam ihracatının %40 ına ulaşmıştır. Söz konusu oranın önümüzdeki dönemde daha da artması beklenmektedir. Katar ın toplam doğalgaz rezervi 25,3 trilyon m 3 ve yıllık LNG ihracatı 31 milyon tondur. Katar LNG ihracatını yılda 77 milyon ton düzeyine çıkarmayı hedeflemektedir. LNG tesisleri, Katar ın imalat sanayiinin en önemli kolu olarak göze çarpmaktadır. Ayrıca, doğalgazdan petrol ürünleri üretilmesini ve ihraç edilmesini öngören GTL gas to liquids teknolojisi konusunda da önemli adımlar atılmış bulunmaktadır. Diğer taraftan, ekonominin çeşitlendirilmesine ilişkin politikalar sadece doğalgaz ve buna bağlı sanayi tesislerinin kurulması ile sınırlı kalmamakta, enerji dışı alanlarda faaliyet gösterecek firmaların Katar a çekilmesine de çalışılmaktadır. Bu çerçevede, Ras Laffan ve Mesaieed Sanayi Bölgeleri nin yanı sıra; Katar Bilim ve Teknoloji Parkı (Qatar Science and Technology Park) ve Katar Finans Merkezi (Qatar Financial Center) kurularak, teknoloji ve finans alanlarında yabancı yatırımcıların bu iki serbest bölgede %100 yabancı sermayeli şirket kurarak faaliyet göstermelerine imkan tanınmıştır. Hükümet tarafından uygulanmakta olan para politikasının temeli Katar Riyali nin ABD Doları na bağlı çıpasını korumaya yöneliktir. 2 T.C. Ticaret Bakanlığı, Adana Ticaret Odası Sayfa 6

8 Petrol gelirlerinin devletin toplam gelirleri içerisindeki payının %60 tan fazla olması nedeniyle devlet harcamaları da petrol fiyatlarındaki dalgalanmalardan direkt olarak etkilenmektedir. Katar ın büyük hidrokarbon rezervleri, ülkenin hızla büyüyen ekonomisinin lokomotifi konumundadır. Petrol sektörü Katar ekonomisinin temelini oluşturmaktadır. Ekonominin kamu ağırlıklı olması ve hidrokarbon sektörünün de gelirlerin en önemli kısmını teşkil etmesi, Katar ın büyüme hızının doğrudan söz konusu sektöre bağlı olması sonucunu doğurmaktadır. Ülke ekonomisinin gösterdiği güçlü performansın en önemli yansıması söz konusu büyümenin sürdürülebilir kılınması için birbiri ardına altyapı ve üstyapı projelerine başlanması olarak kendini göstermiş ve ülke gerek sürdürülen, gerek planlanan yoğun alt ve üst yapı yatırımları çerçevesinde dünyanın en önemli müteahhitlik hizmetleri pazarlarından biri haline gelmiştir. Bu arada, etkin çabalar sonucunda 2022 yılında yapılacak Dünya Futbol Şampiyonası na ev sahipliği yapacak olan Katar, bu organizasyonla güçlü ekonomik yapısını taçlandırmıştır. 3. Katar Dış Ticareti 3 Genel Durum Katar dış ticareti, uluslararası enerji fiyatlarına bağlı olarak şekillenmektedir. Diğer taraftan, tamamlanmış veya sürdürülmekte olan petrol ve gaz sektöründeki yatırımlar, altyapı geliştirme programı, sanayi, eğitim ve turizm sektöründeki yatırımlarla artan ihracat ve ithalata bağlı olarak dış ticaret hacmi son yıllarda katlanarak gelişmektedir yılında dünyada ihracatta %0,4 payla 41. sırada, ithalatta ise 0,2 payla 67. sırada yer almaktadır. Tablo 3-Katar Dış Ticareti (Bin Dolar) YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE Kaynak: ITC Trade Map Katar ın İhracatında Başlıca Ürünler 2019 yılında; petrol gazları, ham petrol, petrol yağları, etilen polimerleri, azotlu mineral ve kimyasal gübreler, işlenmemiş alüminyum, demir veya alaşımsız çelikten çubuklar, veya pozisyonlarındaki hava taşıtlarının aksam ve parçaları, hidrojen, asal gazlar ve diğer ametaller ile vinil klorür olmuştur. Tablo 4-Katar ın İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar) GTİP ÜRÜNLER İhracattaki Payı (%) (2019) 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar , Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar) , Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar , Etilen polimerleri (ilk şekillerde) , Azotlu mineral veya kimyasal gübreler , Yıllarındaki Değişimi (%) 3 T.C. Ticaret Bakanlığı, Adana Ticaret Odası Sayfa 7

9 Tablo 4-devamı GTİP ÜRÜNLER İhracattaki Payı (%) (2019) 7601 İşlenmemiş alüminyum , Demir veya alaşımsız çelikten çubuklar (sadece dövülmüş, sıcak haddelenmiş veya sıcak çekilmiş, haddeleme ,72 31 işleminden sonra burulmuş olaniar dahil) veya pozisyonlarındaki hava taşıtlarının aksam ve parçaları , Hidrojen, asal gazlar ve diğer ametaller , Vinil klorür veya diğer halojenlenmiş olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde) , Eterler, eter-alkoller, eter-fenoller, eteralkol-fenoller, alkol peroksitler, eter peroksitler, keton peroksitler (kimyasal olarak belirli bir yapıda olsun olmasın) ve ,44-32 bunların halojenlenmiş, sülfolanmış, nitrolanmış veya nitrozolanmış türevleri 2903 Hidrokarbonların halojenlenmiş türevleri , Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle , kaplama metallerden) 2503 Her nevi kükürt (süblime, presipite ve kolloidal kükürt hariç) , Otomobiller , Demir veya çelikten palplanşlar (delinmiş veya birleştirilmiş parçalardan yapılmış olsun olmasın); demir veya çelikten ,27-39 kaynak yapılmış profiller 8904 Römorkörler ve itici gemiler , Asiklik alkoller ve bunların halojenlenmiş, sülfolanmış, nitrolanmış veya ,23-41 nitrozolanmış türevleri 2814 Susuz (saf) amonyak veya amonyağın sulu çözeltileri , Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen mallar ,19-23 TOPLAM İHRACAT Kaynak: ITC Trade Map Katar ın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler Yıllarındaki Değişimi (%) Katar ın 2019 yılında gerçekleştirdiği ihracatta en büyük pay Japonya, Güney Kore, Çin, Hindistan ve Singapur a aittir. Türkiye, Katar ın 2019 yılı ihracatında %1,2 payla 15. sıradadır. Tablo 5-Katar ın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler (Bin Dolar) Sıra Ülke İhracattaki Payı (%) (2019) 1. Japonya , Güney Kore , Çin , Hindistan , Singapur , Tayland , Tayvan , Pakistan ,6-23 Değişim (%) ( ) Adana Ticaret Odası Sayfa 8

10 Tablo 5-devamı Sıra Ülke İhracattaki Payı (%) (2019) 9. Birleşik Krallık , İtalya , Bangladeş , Bir. Arap Emir , İspanya , ABD , Türkiye ,2-15 TOPLAM İHRACAT Kaynak: ITC Trade Map Değişim (%) ( ) Katar ın İthalatında Başlıca Ürünler Katar ın 2019 yılında en fazla ithalatını gerçekleştirdiği ürünler; turbojetler, turbopropellerler, ve pozisyonlarındaki hava taşıtlarının aksam ve parçaları, otomobiller, telefon cihazları, demir cevherleri ve konsantreleri, demir veya çelikten ince ve kalın borular, dozlandırılmış ilaçlar, mücevherat, helikopterler, uçaklar ile otomatik bilgi işlem makineleri, manyetik veya optik okuyucular olmuştur. Tablo 6-Katar ın İthalatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar) GTİP ÜRÜNLER İthalattaki Payı (%) (2019) 9999 Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen mallar , Turbojetler, turbopropellerler ve diğer gaz türbinleri , ve pozisyonlarındaki hava taşıtlarının aksam ve parçaları , Otomobiller , Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus ,76 3 diğer cihazlar 2601 Demir cevherleri ve konsantreleri , Demir veya çelikten diğer ince ve kalın borular (dikişli, perçinli) (kesitleri daire , şeklinde, dış çapı > 406,4 mm) 3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) , Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle ,43-10 kaplama metallerden) 8802 Helikopterler, uçaklar vb; uzay araçları (uydular dahil), uzay araçlarını fırlatıcı ,36-79 araçlar ve yörünge-altı araçları 8471 Otomatik bilgi işlem mak. bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular , Kıvılcım ile ateşlemeli içten yanmalı doğrusal veya döner pistonlu motorlar ,32-32 (patlamalı motor) 2818 Suni korundum, alüminyum oksit ve alüminyum hidroksit , Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da ,2-7 pudra halinde) 8481 Musluk, batarya, vana ve valfler , Yıllarındaki Değişimi (%) Adana Ticaret Odası Sayfa 9

11 Tablo 6-devamı GTİP ÜRÜNLER İthalattaki Payı (%) (2019) Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları Demir veya çelikten inşaat (94.06 pozisyonundaki prefabrik yapılar hariç) ve inşaat aksamı (köprüler, köprü aksamı, bent kapakları, kuleler, pilonlar, ayaklar, sütunlar, inşaat iskeleleri, çatılar, kapılar, pencereler ve bunların çerçeveleri ve kapı ,96-23 eşikleri, kepenkler, korkuluklar, parmaklıklar gibi); inşaatta kullanılmak üzere hazırlanmış demir veya çelikten saclar, çubuklar, profiller, borular ila pozisyonlarında yer alan motorlu taşıtların aksam, parça ve ,93 79 aksesuarı Çakıl taşı, kırılmış veya ezilmiş taşlar (genellikle yolların veya demir yollarının betonaj ve döşemesinde veya diğer balastlama işlerinde kullanılan türden), çakmak taşı ve yassı iri çakıl taşı (termik ,81-20 işlem görmüş olsun olmasın); cüruf, moloz veya benzeri sanayi artıkları makadamı... Özellikle veya esasen ila pozisyonlarındaki makine ve cihazlar ile birlikte kullanılmaya elverişli aksam ve ,79 4 parçalar TOPLAM İTHALAT Kaynak: ITC Trade Map Katar ın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler Yıllarındaki Değişimi (%) 2019 yılında Katar ın en çok ithalat gerçekleştirdiği ülkeler ABD, Çin, Almanya, Birleşik Krallık ve Hindistan olurken; Türkiye, %4,1 payla 7. sırada yer almıştır. Tablo 7-Katar ın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler (Bin Dolar) Sıra Ülke İthalattaki Payı (%) (2019) 1. ABD , Çin , Almanya , Birleşik Krallık , Hindistan , İtalya , Türkiye , Umman , Japonya Fransa , İsviçre , Avustralya , Brezilya , İspanya , Malezya ,2 17 TOPLAM İTHALAT Kaynak: ITC Trade Map Değişim (%) ( ) Adana Ticaret Odası Sayfa 10

12 4. Doğrudan Yabancı Yatırımlar 4 Yabancı Yatırımlara İlişkin Ülke Mevzuatı 2019 yılı 1 sayılı Yabancı Sermaye Kanununun 2. maddesine göre Katarlı olmayan yatırımcılar Ticaret ve Sanayi Bakanlığı tarafından çıkarılacak uygulama mevzuatına uygun olmak kaydı ile ekonominin her alanına %100 yabancı sermaye ile dahi yatırım yapabilme ve tüm sektörlerde %100 hissesi kendilerine ait bir şirket kurma hakkına sahiptir. Diğer taraftan, yatırım öncesi Katar Ticaret ve Sanayi Bakanlığı bünyesinde kurulacak ilgili otoriteye izin talebinde bulunulması gerekmektedir. Ancak, Kanunda belirtilen söz konusu uygulama mevzuatı halen yayımlanmamıştır. Halihazırdaki uygulamada, yürürlükten kalkan 2000 yılı 13 sayılı Yabancı Sermaye Kanunu 2. maddesinde belirtildiği gibi yabancı yatırımcılar, ekonominin her sektöründe bir veya daha fazla sayıda Katarlı ortakla birlikte şirket kurabilmekte, ancak söz konusu şirketlerde yabancı sermaye oranı %49 u aşamamaktadır. Bununla birlikte, ülkenin kalkınma politikalarına uygun bir biçimde tarım, sanayi, sağlık, eğitim, turizm, teknik danışmanlık, bilgi teknolojileri, kültür hizmetleri, spor hizmetleri, eğlence hizmetleri, dağıtım hizmetleri ve enerji, maden ve diğer doğal kaynakların geliştirilmesi ve işletilmesi yatırımlarında Ticaret ve Sanayi Bakanının izni ile yabancı yatırımcılara uygulanan %49 luk kısıtlamaya istisna getirebilmekte ve %100 yabancı sermayeli firma kurulmasına izin verebilmektedir. Söz konusu istisna için yerel hammaddelerin optimum ölçüde kullanımını sağlayacak, ihracata dönük, yeni bir ürünün üretilmesini veya modern bir teknoloji kullanımını sağlayacak, uluslararası önemde bir sanayi kolunun ülkede yerleşimini sağlayacak ve yerel işgücünün yetiştirilmesine önem veren projelere öncelik verileceği de belirtilmektedir. Katar da %100 yabancı sermayeli şirket kurulması ayrıca, Katar Serbest Bölge Otoritesi tarafından işletilecek serbest bölgelerde ve serbest bölge statüsünde bulunan Katar Bilim ve Teknoloji Parkı ve Katar Finans Merkezinde mümkün bulunmaktadır yılı 1 sayılı Yasa ile yabancı yatırımcıların bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde yatırım yapması yasaklanmıştır. Diğer taraftan, bazı firmalara Bakanlar Kurulu Kararı ile istisna getirilmesi mümkün bulunmaktadır. Buna ilaveten, yabancı yatırımcıların ticari acentelik faaliyetlerinde bulunması da yasaklanmıştır. Yasaklanan sektörlere Bakanlar Kurulu Kararı ile yenileri eklenebilecektir. Bakanlık onayladığı takdirde yabancı yatırımcılar halka açık firmaların da %49 hissesine kadar sahip olabilir. Diğer taraftan, Bakan ın teklifi ve Bakanlar Kurulu nun onayı ile daha fazla hisseye de sahip olabilmektedirler. Yabancı yatırımlara ilişkin yasanın 25. Maddesi hükmüne istinaden devlet ile yapılan imtiyaz anlaşması ya da özel bir anlaşma aracılığıyla doğal kaynakların çıkarılması, kullanılması ya da yönetimi konusunda faaliyet gösteren yatırımlar bu yasa kapsamında yer almamaktadır. Yasa hükümlerinin, söz konusu imtiyaz anlaşması ile çelişmediği haller istisna tutulmuştur. Aynı şekilde, kamu kurumları tarafından tek başına ya da yabancı ortaklarla kurulan ve kamunun en az %51 ortak olduğu veya Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde Bakanlar Kurulu tarafından uygun görülmüş olan ve kamu payının %51 den daha az olduğu yabancı ortaklı şirketler bu yasa kapsamında yer almamaktadır. Yabancı Sermaye Kanunu nun 5. maddesi, bir kamu hizmetinin verilmesini veya bir kamu yatırımından yararlanılmasını kolaylaştıracak bir kontrat üstlenen yabancı firmalara (kamu tarafından açılan müteahhitlik 4 T.C. Ticaret Bakanlığı, Adana Ticaret Odası Sayfa 11

13 projeleri dâhil), söz konusu kontratı ifa etmekle sınırlı kalacak şube açma izni verilebileceğini öngörmektedir. Yabancı yatırımcıların %100 yabancı sermayeli bir şirket kurmalarına ilişkin gerekli dokümanlara, sürece ilişkin bilgilere ve başvuru formlarına Ticaret ve Sanayi Bakanlığının web sitesinden ulaşmak mümkündür. Doğrudan Yabancı Yatırım Verileri UNCTAD verilerine göre 2017 yılında Katar a 986 milyon dolar tutarında doğrudan yabancı sermaye yatırımı yapılmışken 2018 yılında ülkeden 2,19 milyar dolar tutarında doğrudan yabancı sermaye çıkışı olmuştur yılında Katar da stok yabancı sermaye yatırımı 35 milyar dolar seviyesindeyken 2018 yılında 32,7 milyar dolara gerilemiştir. Bu tutar GYSİH nin %17 sine denk gelmektedir. Katar Planlama ve İstatistik Kurumu tarafından tutulan yabancı sermaye istatistiklerine göre 2018 sonu itibarıyla Katar daki yabancı sermaye yatırımı stoku 196,3 milyar dolardır. Bu sermaye stokunun %17 si (33,49 milyar dolar) doğrudan yabancı sermaye yatırımı iken, %14 ü portföy yatırımı, %69 u ise diğer yabancı sermaye yatırımlarından oluşmaktadır yılında yabancı sermaye stokunda 1,6 milyar dolar azalış olmuştur. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının %90 ının, petrol ve doğalgaz çıkarılması ve bağlantılı alt sektörlere yapıldığı görülmektedir. Bu sektörü taşımacılık ve pazarlama izlemektedir yılı sonu itibariyle doğrudan yabancı sermaye yatırım stokunun %57 si imalat sanayinde, %30 u madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe, %11 i ise finans ve sigortacılık sektöründe bulunmaktadır. Yine Katar Planlama ve İstatistik Kurumu verilerine göre 2018 yılı sonu itibarıyla doğrudan yabancı sermaye yatırım stokunun %30 u Avrupa Birliği, %24 ü ABD, %32 si diğer Amerika ülkeleri, %7 si ise Körfez İşbirliği Konseyi üyesi ülkeler hariç Asya ülkeleri menşelidir. Bu 4 kaynaktan gelen doğrudan yabancı sermaye ülkeye yapılan doğrudan yatırımın %93 ünü oluşturmaktadır. Katar daki Türk Yatırımları Katar Ticaret ve Sanayi Bakanlığı verilerine göre 2019 yılı Kasım ayı itibarıyla Katar da Türk sermayedarı bulunan 450 nin üzerinde firma bulunmaktadır. Ayrıca 13 adet %100 Türk sermayeli firma ya da şube Katar da hizmet vermektedir. Katar da üretime dönük Türk sermayeli bir yatırımımız bulunmaktadır. Kıraç Metal Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti, 2009 yılında yerel ortağı Almana Group ile birlikte Pioneer Metal Co. WLL unvanı ile Katar'da kablo yatağı üretimi konusunda yatırım yapmış olup söz konusu yatırımın $ değerindeki %49 hissesi adı geçen firmamıza aittir. Son yıllarda, hizmet sektöründe de Türk yatırımları yapılmaya başlanmıştır. Türk-Katar ortak girişimi olan Türk Hastanesi 2017 yılında hizmete girmiştir. Yine 2017 yılı içerisinde müteahhitlik ve müşavirlik hizmetleri alanında yeni firmalar kurulmuştur. Şazeli, Nusret, Huqqa, Simit Sarayı gibi Türk restoran ve kafe markaları yerel ortakları ile birlikte Katar a yatırım yapmış olup, halihazırda faaliyetlerini sürdürmektedir. Diğer taraftan, 2019 yılında çıkarılan yeni yabancı sermaye yasası kapsamında da %100 Türk sermayeli şirket olarak bilişim sektöründe faaliyet gösteren Mikrolink firması kurulmuştur. Katar, toplam 18,3 milyar dolarlık kümülatif proje bedeli ile Türk müteahhitlik sektörünün yurtdışında üstlendiği işlerin %4,6 sının alındığı, en çok proje üstlenilen 7. ülke konumundadır yılında da alınan 1,2 milyar dolarlık proje bedeli ile Rusya nın ardından %6,6 payla en fazla iş alınan 2. ülke olmuştur. Halihazırda, Hamad Havaalanı terminal ve pist genişletme, Tamim Askeri Hava üssü ve Al Thumama Stadı yapım işi gibi büyük çaplı projeler müteahhitlerimizce yürütülmektedir. Adana Ticaret Odası Sayfa 12

14 Potansiyel Yatırım Alanları Dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını nedeniyle IMF tarafından Katar ekonomisinin 2020 yılındaki büyüme tahmini %2,6 seviyesinde artıştan, %4,3 oranında küçülmeye revize edilmiştir. Diğer taraftan, 2019 yılında %0,4 olan bütçe fazlasının GSMH ye oranının 2020 yılında %5,2 ye yükselmesi beklenmektedir. Ülkede inşaat sektörünün 2020 yılında da büyümesi ancak yeni yatırımlardan ziyade halihazırda belirlenmiş projelerin tamamlanması niteliğinde çalışmalar yapılması beklenmektedir. Hizmetler sektörünün ise büyük bir küçülmeye gitmesi söz konusudur. AVM, ve diğer mağazaların, restoran ve kafelerin, otellerin, döviz bürolarının, banka şubelerinin önemli bir bölümünün harcamaların önemli oranda arttığı Ramazan ayı da dahil olmak üzere en az 2 ay kapalı olması bu sektörde bulunan firmaları olumsuz etkilemiştir. Turizm sektörü, Katar ve komşuları arasında yaşanan diplomatik krizden özellikle etkilenen sektörlerden biri olmuştur. Buna karşılık olarak Katar, 2017 yılında 80 ülkenin vatandaşlarına vizesiz seyahat imkânı sağlayarak, turizm sektörünü canlandırma yolunda bir adım atmıştır yılı ilk çeyreğinde, %70 civarında olan 4 ve 5 yıldızlı otellerdeki doluluk oranlarının aradan geçen yaklaşık iki yılda %55 seviyesine kadar gerilediği ancak 2019 yılı Şubat ayına gelindiğinde sırasıyla %68 ve %64 oranına yükseldikleri görülmektedir. Ancak daha önce belirtildiği gibi 2020 yılının ilk çeyreği sonrasında ülkeye girişlerin durdurulmuş olması bu sektörü olumsuz olarak etkilemektedir. Katar'ın LNG üretimini 2024 yılında 110 milyon tona sonrasında 2027'de 127 milyon tona çıkarma hedefi doğrultusunda 6 adet mega LNG train (doğal gaz sıvılaştırma tesisi) kurulması söz konusudur. Koronavirüs salgını nedeniyle ihale sürecindeki yaşanan gecikmeler yeni doğalgaz tesislerinde üretime başlanmasının 2025 yılına ertelenmesine sebep olacaktır. Ancak, bu projede bir aksama söz konusu değildir. Devletin gaz ve petrol şirketi Qatar Petroleum, ülkenin enerji ve hidrokarbon sektöründe tedarik zincirini yerelleştirmek üzere Tawteen adında bir program başlatmıştır. Bu programın amacı, ülkede sürdürülebilir ve rekabetçi yerel tedarikçilerin oluşmasını ve bu sayede büyümenin artmasına ve ekonominin hidrokarbon bağımlılığının azaltılarak çeşitlenmesine destek olmaktır. Söz konusu program, yabancı yatırımcıların da katılımına açık olup, dijital teknolojiler, mühendislik hizmetleri, bakım onarım işleri, su altı işleri, kimyasal ve metaller, hafif ekipman bu program kapsamında yatırım yapılabilecek alanlardandır. Program dahilindeki fırsatlara ve katılım şartlarına ilişkin bilgilere aşağıdaki bağlantıdan ulaşılabilmektedir. Diğer taraftan, dünyayı etkisine alan salgının etkilerinin azalması sonrasında, ülkede devam eden büyük inşaat projeleriyle, artan nüfusla ve Körfez ülkeleri ile yaşanan diplomatik kriz nedeniyle geleneksel olarak bu ülkelerden temin edilen ürünlerin piyasaya girmesinin zorlaşması ile de bağlantılı olarak özellikle: Hızlı tüketim malları üretimi (kâğıt, plastik ürünleri, temizlik malzemeleri) Gıda ürünleri üretimi (süt ürünleri, temel gıda maddeleri) Tarım sektörü (seracılık, kümes hayvancılığı, kültür balıkçılığı, yem üretimi) HORECA sektörü Sağlık sektörü, Yapısal çelik imalatı, Polimer bazlı üretim yapılan alt sanayi kolları, Alüminyum bazlı alt sanayi kolları, Eğitim sektörü, Bilgi teknolojileri ve yazılım sektörü, Katar da yatırım yapılabilecek ve ihracat imkanlarının bulunduğu alanlar olarak ortaya çıkmaktadır. Adana Ticaret Odası Sayfa 13

15 5. Türkiye-Katar Dış Ticareti 5 Genel Durum Ülkede yabancı yatırımcı için potansiyel arz eden en önemli sektör müteahhitliktir. Katar da önümüzdeki yıllar için planlanan 200 kadar yatırım projelerinin toplam tutarı yaklaşık 200 milyar $ düzeyindedir. Bunun %43 ü altyapıya giderken, kalanı sağlık ve eğitim sektörleri için kullanılacaktır. Sektörde Türk firmalarının en önemli rakipleri İtalya, Almanya, İngiltere ve Çin firmalarıdır. Pazarın küçük olması ve inşaat sektöründe yoğunluklu olması rekabeti beraberinde getirmektedir. Türkiye ve Katar arasında ikili ticaret hacmi son yıllarda hızla artmıştır yılında Katar a olan ihracat %48 oranında artarak 649 milyon dolar olmuştur. Katar a Suudi Arabistan ın önderliğinde uygulanan ekonomik ve siyasi ambargo nedeniyle Katar, ihracat konusunda Türkiye ye yönelmiştir yılında da ihracat bir önceki yıla göre %69 artarak 1,1 milyar dolara yükselmiş, dış ticaret hacmi de 1,4 milyar olarak gerçekleşmiştir yılında ise Katar a olan ihracatımız 1,2 milyar dolar olmuştur yılında Türkiye nin Katar a ihracatı 1,03 milyar dolar, Katar dan ithalatı 301,5 milyon dolar değerinde gerçekleşmiştir. Tablo 8-Türkiye-Katar Dış Ticareti (Bin Dolar) YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE Kaynak: ITC Trade Map Türkiye nin Katar a İhracatında Başlıca Ürünler Tablo 9-Türkiye nin Katar a İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar) GTİP ÜRÜNLER Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen mallar Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı, inşaatta kullanılmak üzere hazırlanmış demir veya çelikten sac, çubuk vb , 56.03, 59.03, veya pozisyonlarındaki mensucattan hazır giyim eşyası Kuş ve kümes hayvanlarının kabuklu yumurtaları Elektriğin kontrol veya dağıtımına mahsus olup, veya pozisyonlarında yer alan iki veya daha fazla cihazla donatılmış tablolar, panolar, konsollar, masalar, kabinler ve diğer mesnetler (90. fasılda yer alan alet ve cihazlarla donanmış olanlar dahil) ve sayısal kontrol cihazları (85.17 pozisyonunda yer alan cihazlar hariç) 7113 Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden) Oturmaya mahsus mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları Elektrik transformatörleri Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan taşı hariç), mozik için küp şeklinde taşlar, granüller T.C. Ticaret Bakanlığı, Adana Ticaret Odası Sayfa 14

16 Tablo 9-devamı GTİP ÜRÜNLER Yüzeyaktif organik maddeler (sabunlar hariç); yüzeyaktif müstahzarlar ; yıkama müstahzarları (yardımcı yıkama müstahzarları dahil) ve temizleme müstahzarları (sabun içersin içermesin) (34.01 pozisyonundakiler hariç) 8544 İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiber optik kablolar Poliasetaller, diğer polieterler ve epoksi reçineler (ilk şekillerde); polikarbonatlar, alkit reçineler, polialilesterler ve diğer poliester ler (ilk şekillerde) 8805 Hava taşıtlarını fırlatma cihaz ve tertibatı ve hava taşıtlarının iniş cihaz ve tertibatı ve benzeri cihaz ve tertibat; yerde uçuş eğitimi yapmaya mahsus cihazlar; bunların aksam ve parçaları 5702 Dokunmuş halılar ve dokumaya elverişli maddelerden diğer yer kaplamaları (tufte veya floke edilmemiş) (hazır eşya halinde olsun olmasın) (kilim, sumak, Karaman ve elde dokunmuş benzeri yer döşemeleri dahil) 9405 Diğer aydınlatma cihazları, ışıklı panolar, ışıklı tabelaları ve benzer eşya ve bu eşyanın aksam ve parçaları Bakır teller Canlı koyun ve keçiler pozisyonuna giren kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı (taze, soğutulmuş veya dondurulmuş) Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus malzemeler; plastikten tıpalar, kapaklar ve diğer kapama malzemeleri TOPLAM İHRACAT Kaynak: ITC Trade Map Katar ın 2020 yılında Türkiye nin toplam ihracatındaki payı %0,6 olup; Türkiye nin en fazla ihracat yaptığı ülkeler arasında 38. sıradadır. Türkiye nin 2020 yılında Katar a en fazla ihraç ettiği ürünler; diğer mobilyalar ve aksamı, demir veya çelikten inşaat aksamı, belli pozisyonlardaki mensucattan hazır giyim eşyası, kuş ve kümes hayvanlarının yumurtaları, elektrik kontrol ve dağıtım tabloları, panoları, mücevherat, oturmaya mahsus mobilyalar ve aksamı, elektrik transformatörleri ile yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar olmuştur. Türkiye nin Katar dan İthalatında Başlıca Ürünler Tablo 10-Türkiye nin Katar dan İthalatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar) GTİP ÜRÜNLER İşlenmemiş alüminyum Etilen polimerleri (ilk şekillerde) Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar Karışım halinde alkilbenzenler ve alkilnaftalinler (27.07 veya pozisyonundakiler hariç) Sadece azotlu heterosiklik bileşikler Hidrokarbonların halojenlenmiş türevleri Hidrojen, asal gazlar ve diğer ametaller Koyun ve kuzuların ham derileri Sodyum hidroksit (kostik soda); potasyum hidroksit (kostik potas); sodyum veya potasyumun peroksitleri Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde) Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen mallar Hayvan bağırsak, mesane ve midesi (taze, soğutulmuş, dondurulmuş, tuzlanmış, salamura, kurutulmuş veya tütsülenmiş) Alüminyum döküntü ve hurdaları Adana Ticaret Odası Sayfa 15

17 Tablo 10-devamı GTİP ÜRÜNLER Dökümhane maçalarına veya kalıplarına mahsus müstahzar bağlayıcılar; tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer 3824 almayan kimya sanayii veya kimya sanayiine bağlı sanayilerde kullanılan kimyasal ürünler ve müstahzarlar (tabii ürünlerin karışımlarından oluşanlar dahil) 5112 Taranmış (kamgarn) yünden veya ince hayvan kıllarından dokunmuş mensucat Asiklik hidrokarbonlar Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden) Kağıt veya kartondan her cins etiketler (baskılı olsun olmasın) Alüminyumdan çubuklar ve profiller Yüzeyaktif organik maddeler (sabunlar hariç); yüzeyaktif müstahzarlar; yıkama müstahzarları (yardımcı yıkama müstahzarları dahil) ve temizleme müstahzarları (sabun içersin içermesin) (34.01 pozisyonundakiler hariç) TOPLAM İTHALAT Kaynak: ITC Trade Map Türkiye nin 2020 yılında Katar dan en çok ithal ettiği ürünler; işlenmemiş alüminyum, etilen polimerleri, petrol yağları, karışım halinde alkilbenzenler ve alkilnaftalinler, sadece azotlu heterosiklik bileşikler, hidrokarbonların halojenlenmiş türevleri, hidrojen asal gazlar ve diğer ametaller, koyun ve kuzuların ham derileri, sodyum hidroksit, potasyum hidroksit ile altın olmuştur. 6. Dış Ticaret Politikası ve Uygulamaları 6 Dış Ticaret Mevzuatı Katar, 1 Ocak 2003 tarihinde yürürlüğe giren Körfez İşbirliği Konseyi Gümrük Birliği nin (KİKGB) bir üyesi olarak bu birliğin üyelerince uygulanan ortak gümrük tarifesini uygulamaktadır. Katar ın KİK üyeliği çerçevesinde üçüncü ülkelere uygulanan gümrük vergisi oranı pek çok ürün için CIF fiyatının % 5 i olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, bazı temel gıda maddelerinin (buğday, pirinç, mısır, un, çay ve kahve, şeker, baharatlar, yem bitkileri, süt tozu, canlı hayvanlar, taze sebze ve meyveler, deniz ürünleri) ithalatında gümrük vergisi oranı %0 dır. Diğer taraftan tütün, tütün mamulleri ve alkollü içkiler için gümrük vergisi oranı %100 dür. İthal edilecek ürünlere uygulanacak gümrük vergisi oranlarına ilişkin bilgiye gümrük tarife pozisyonu ya da ürün adı bilgisiyle birlikte Katar Gümrük İdaresi nin Tek Pencere Sistemi internet adresinden ulaşılabilmektedir. Aynı sistem üzerinde ithal edilecek ürünlere ilişkin olarak hangi Katar kamu kurumlarından uygunluk belgesi alınması gerektiğine dair bilgiye de ulaşılabilmektedir. İç Vergiler ve Oranları Katar da stopaj ve kurumlar vergisi ile belirli ürünlerde seçici tüketim vergisi uygulanmakta olup, kişisel gelir vergisi, katma değer vergisi (KDV) ve emlak vergisi yoktur. Katar da KDV uygulaması olmaması nedeniyle ithalatta da KDV uygulaması bulunmamaktadır. Körfez İşbirliği Konseyine üye ülkelerinin ortaklaşa kararlaştıracakları bir oranda KDV uygulaması yürürlüğe sokması söz konusudur. 1 Ocak 2018 tarihi itibariyle Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri nde (BAE) %5 oranında uygulanan KDV yürürlüğe girmiştir. Bu kapsamda Katar ın da 1 Ocak 2018 itibariyle KDV 6 T.C. Ticaret Bakanlığı, Adana Ticaret Odası Sayfa 16

18 uygulamaya başlaması beklenmekteydi, ancak 5 Haziran 2017 tarihinde Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn ve Mısır tarafından Katar a karşı uygulanmaya başlayan blokaj sonrasında Katar ın KDV uygulamaya başlayacağı tarih belirsizliğe girmiştir. Katar Maliye Bakanlığı tarafından KDV uygulamasının 2020 yılında yürürlüğe girip girmeyeceğine ilişkin bir açıklama yapılmamıştır. Seçici tüketim vergisine (excise tax) ilişkin 2018 yılı 25 sayılı Yasa ile birlikte, 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren tütün ürünleri, enerji içecekleri ve bazı özel ürünlerde (alkollü içecekler ve domuz ürünleri) %100, gazlı içeceklerde ise %50 oranında tüketim vergisi uygulaması başlatılmıştır. Bu vergi hem yerli üretim ve hem de ithal ürünlere uygulanmaktadır. Tüketim vergisini ve gelecekte yürürlüğe girmesi muhtemel KDV uygulamalarını yürütmek üzere 16 Aralık 2018 tarihinde, 2018 yılı 24 no lu yeni Vergi Yasası ve tüketim vergisine ilişkin 2018 yılı 25 sayılı Yasa ile paralel olarak, Genel Vergi İdaresi (General Tax Authortiy) kurulmuştur. 7. Pazarın Özellikleri 7 Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları Katar'da fikri mülkiyet hakları ülkenin tarafı olduğu uluslararası anlaşmalar yoluyla korunmaktadır. Katar, 1976 yılından bu yana WIPO üyesidir ve başlıca fikri mülkiyet anlaşmalarına taraftır. Katar'ın taraf olduğu uluslararası anlaşmalara ilave olarak, ülkede fikri mülkiyet hakları 7/2002 sayılı Telif Hakları Kanunu, 9/2002 sayılı Marka ve Coğrafi İşaret Kanunu, 5/2005 sayılı Ticari Sırların Korunması Kanunu, 30/2006 sayılı Patent Kanunu, 17/2011 sayılı Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması için Sınır Önlemleri Kanunu ile korunmaktadır. Katar Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Patent Kanunu benimsemiş ve KİK Patent ofisini açmıştır. KİK Patent Ofisi tarafından verilen patentler tüm KİK ülkelerinde geçerli olmaktadır. Katar Ticaret ve Sanayi Bakanlığı, Fikri Mülkiyet Haklarının Koruma Departmanı söz konusu kanunları ve fikri mülkiyet haklarına ilişkin politikaları uygulamakla yükümlüdür. Diğer taraftan, Katar Halk Sağlığı Bakanlığı Eczacılık ve İlaç Kontrol Departmanı tüm eczacılık ürünlerinin ülkeye ithalatında zorunlu olarak kayıt talep etmekte olup, diğer ülkelerde patenti alınmış ürünlerin yetkisiz bir şekilde üretilmiş kopyalarının kaydını yapmamaktadır. Sahte ve taklit ürünlere karşı 17/2011 sayılı Kanun Kapsamında Gümrük Genel İdaresi (General Customs Administiration - GCA) gerekli önlemleri ve tedbirleri almakla yükümlüdür. Sahte ürünlerden dolayı pazar kaybı yaşadığını iddia eden her türlü işletme ve ilgili taraf resmi bir şikâyette bulunabilir ve GCA bu kapsamda bir soruşturma açmak zorundadır. Soruşturma sonunda malların sahte olduğuna karar verilirse GCA bu malların ithalatını yasaklar. Katar da marka başvuruları Ticaret ve Sanayi Bakanlığı, Fikri Mülkiyet Hakları Departmanı, Marka Ofisine yapılmaktadır. Yerli ya da yabancı firmalar riyallik başvuru ücretini ödeyerek markalarının tescili için başvuru yapabilmektedir. Başvurunun kabulünden sonra 325 riyal tahsil edilmektedir ve marka bülteninde yayımlanan talebe 4 ay içerisinde itiraz gelmezse, riyallik ücretin ödenmesi sonrasında marka sertifikası düzenlenmektedir. Marka sertifikası, düzenlenmesinden itibaren 10 yıl geçerli olmakta ve 10 yıllık periyotlarda yenilenebilmektedir. Söz konusu sertifika Katar da geçerli olmaktadır. Konuyla ilgili Ticaret ve Sanayi Bakanlığı web sitesinde yer alan aşağıdaki bağlantılardan ayrıntılı bilgiye ulaşmak mümkündür. 7 T.C. Ticaret Bakanlığı, Adana Ticaret Odası Sayfa 17

19 Dağıtım Kanalları Katar a ihraç edilen bir malın pazardaki başarısı, ürünün acente veya distribütörünün pazarlama ağının yaygınlığı ve etkinliği ile doğru orantılıdır. Bu yüzden acente/distribütör seçimi oldukça önemlidir. Katar da iş yapmak isteyen firmaların, pazarın koşullarını ve tüketicinin alışkanlıklarını bilen, yaygın bir dağıtım ağına ve sağlam ilişkilere sahip aracılar ile kuracakları ilişkiler pazardaki başarılarına büyük katkı sağlayabilecektir. Diğer taraftan, kamu sektörünün de ihaleler çerçevesinde mal alımları yaptığı dikkate alındığında, işbirliği yapılacak Katarlı firmanın seçiminde kamu alımları konusunda gerekli prosedürleri bilmesi, açılan ihaleleri ve değişen mevzuatı sürekli olarak takip etmesi önemli kriterler olarak görülmektedir. Başkent Doha da genel olarak ürünler son kullanıcılara büyük ve gösterişli alışveriş merkezleri, daha küçük çarşılar ve sokak dükkanları aracılığıyla ulaşmaktadır. Büyük alışveriş merkezlerinde uluslararası markaların oldukça kaliteli ürünleri, franchise yöntemiyle açtıkları mağazalarda yüksek fiyatlarla alıcılarla buluşmaktadır. Diğer taraftan büyük alışveriş merkezlerinde yer alan hipermarketlerde ise gıda ürünlerinden beyaz eşyaya, kırtasiye ürünlerinden tekstil ürünlerine pek çok kalem ürün satılmaktadır. Carrefour, Lulu, Al Meera gibi gruplar süpermarket pazarındaki en büyük oyunculardır. Küçük çarşılarda ve sokak dükkanlarında ise daha ziyade Katarlılar dışında nüfusa hitap eden nispeten kalitesiz ve düşük fiyatlı ürünlere rastlanmaktadır. Tüketici Tercihleri Katarlı tüketiciler ve gelir düzeyi yüksek beyaz yakalı yabancılar alışverişlerini büyük alışveriş merkezleri ya da hipermarketlerden yapmaktadır. Katar da özellikle yerel halk arasında marka algısı oldukça yüksektir. Bu nedenle uluslararası bilinirliği olan marka ve ürünleri tercih etmektedirler. Ayrıca, gösteriş amaçlı tüketim de oldukça yaygındır. Satış Teknikleri ve Satışı Etkileyen Faktörler Katar da firmaların satın alım kararını vermesi uzun süre alabilmektedir. Firmaların yalnızca e-posta ya da telefon üzerinden kurulan iletişim sonrasında satın alma kararı almadıkları, yüz yüze görüşmeleri tercih ettikleri, iş yapacakları firmaları ve yöneticilerini daha yakından tanımak istedikleri bilinmektedir. Bazı firmalarla uzaktan iletişim kurmak oldukça zor olabilmektedir. Fiyat, özellikle proje işlerinde ve ihaleler için verilen tekliflerde satın alma kararını etkileyen en önemli faktör olmaktadır. Bunun yanında ürünün kalitesi, Körfez bölgesinde kullanılıyor olması, sertifikaları önemli bir faktör olmaktadır. Kişisel tüketim için yapılan alımlarda fiyat ikinci plana düşebilmekte, kalite ve marka algısı öne çıkabilmektedir. Kamu İhaleleri Katar da bulunan kamu kurumlarının açtığı tüm ihaleler, Maliye Bakanlığı Devlet Alımları Düzenleme Birimi nin web sitesinden takip edilebilmektedir. Katar da ihale açan kamu kurumlarına mal tedariki yapabilmek için ihracatçıların bu kurumların tedarikçi listelerine (vendor list) kayıt olması gerekmektedir. Müşavir, müteahhit, proje yönetici firmalar söz konusu listelerde yer alan ürünleri başka herhangi bir onaya gerek olmadan ilgili kurumların projelerinde kullanabilmektedir. Söz konusu listelere dahil olunabilmesi için öncelikle ilgili kuruma ihracatçı firma Adana Ticaret Odası Sayfa 18