Damlama Ana bitkinin belirlenmesi. Yoğun bitkilendirmede: 1. Su isteği en az olan 2. Zemini kaplayan: yerörtücü veya çalı

Transkript

1 Damlama Sulama seksiyonları 5 bodur ibreli 6 bodur ibreli 7 yerörtücü + orta boylu çalı 8 1,5 m aralı büyük çalı 9 sebze bahçesi 10 eve yakın aralıklı bitkiler Damlama Ana bitkinin belirlenmesi Yoğun bitkilendirmede: 1. Su isteği en az olan 2. Zemini kaplayan: yerörtücü veya çalı Seyrek bitkilendirmede 1. Su isteği az olan Sulama ana bitkiye göre planlanır Kullanılacak ekipmanın seçimi 1. Bitki tipi 2. Hedef kullanım: Trafik, vandalizm 3. Bitkilendirilmiş alanın boyutu: çok büyük alanlarda damlama uygun olmayabilir 4. Toprak tipi ve infiltrasyon oranı 5. Sulama penceresi: sulama için izin verilen zaman aralığı 6. Maliyet: düşük hacimli sulama ekipmanları arasında işçilik farkı var. Aralık mesafe ne kadar olacak? 1

2 Eşit lateral hat aralıklı damlama sulama Ana bitkileri sulamak için debi ve aralık seçimi LATERAL HAT ARALIK KARNESİ Yapılacak iş İşlem Hesap Toplam Dikim alanının genişliği 125 Damlama borusu aralıkları ve akış oranı Dikim alanının aktüel genişliği Kenarlardan 5 er içeride yerleşmesi gerek Lateral aralık sayısı Meme aralığına bölünür 1/25 4,6 Gerçek aralık sayısı Tama yuvarlanır 5 Toprak tipi -lateral aralığı Akış oranı lt/sa İnce 60 2,2 Orta 3,4 Kaba 3,4 Lateraller arasındaki gerçek mesafe Izgaradaki lateral sayısı Mevcut aralığa bir eklenir 1/ sıra Eşit lateral hat aralıklı damlama sulama ÖNERİLEN MİNİMUM SULAMA DERİNLİĞİ Ana bitki Kök derinliği Min. sulama derinliği Yerörtücü Küçük çalılar Eğer seksiyonda yerörtücü ve çalılar varsa, ana (hakim) bitkinin su isteği çalılardan daha az ise, ana bitki kök derinliği - olacak. Kök zonunun yarısını sularsanız sulama derinliği -23 olmalı. Sıra aralığı 23, 6 sıra 2

3 aralığı sulama derinliği Üniform topraklarda derinlik miktarını sabit tutarsak Kum topraklarda 1:1, balçık topraklarda 2:1, kil topraklarda 4:1 Ancak toprak ıslah edilmiş olsa ve üniform olsa bile suyun kapilarite ile yatay yayılmasının bir sınırı vardır Dolayısıyla maksimum aralığa uyulmalıdır Eğer maksimum aralık aşılırsa, damlatıcılar arasında kuru bölgeler oluşur ve bitki aralarındaki kök kısımlarında tuz birikir debisi MAKSİMUM DAMLATICI ARALIĞI () Hafif (Kum) Orta (Balçık) Ağır (Kil) Daha teknik yaklaşım: Ana bitki için başlık aralığını tablodan seçin Önce toprak tipi sonra istenen sulama derinliği Sonra damlatıcı aralığı ÖNERİLEN DAMLATICI ARALIĞI () Toprak tipi Sulama miktarı aralığı Kaba Orta İnce Mikro sprey kull derinlikte orta tip toprağı sulamak için damlatıcı aralıklı, boru aralığı yi geçmeyen 2 veya 4 lt/sa debili damlama borusu seçilebilir Debi artarsa sulama süresi kısalır ancak ağır topraklarda yüzeysel akış riski var Xeri-Sprey 2 bar da maks debi 120 lt/sa damlatıcılardan yüksek ancak klasik spreylerden düşük (820 lt/sa) Yoğun yerörtücüler için uygun. Rüzgarlı alanlardan kaçının, başlıktan başlığa, Yo 5 mm/sa Xeri-Pop Mikro sprey Klasik sprey gibi ancak ½ diş yerine ¼ kurtağzı bağlantı. 170 lt/sa veya az debilerde 5,8 ve 10 serisi MPR memelerle uyumlu. Diller 5,10 ve 2,8 veya 3,5 bar basınç düşürücü önerilir MP sprey meme, damlama borusuna bağlanabilir 1800 serisi, sprey serisi ve Xeri-poplarla uyumlu 5 bar basınçta bile sisleme yapmıyor. Tabloya göre yoğun bitkilendirme için en iyi seçim damlama borusu mikro sprey ve mikro popup SULAMA ARACI SEÇİMİ Toprak tipi PC Modülü Xeri-bubbler Kaba toprak XB 20 PC 05, 07, 10 SBX, VXB Orta toprak XB 10 XB 20 PC 05 SXB, UXB Ağır toprak XB 05 x/trough x/trough 3

4 HER DAMLATICININ SULADIĞI ALAN (m²) aralığı () Kum Balçık Kil * 0,07 0, 0, * 0,16 0,33 0,66 60*60 0, 0,60 1,17 90*90 0,66 1, 2,63 ÇALIŞMA SÜRESİNİN BELİRLENMESİ ÇALIŞMA SÜRESİNİN BELİRLENMESİ Sistemin çalışma süresi ana bitkiye göre belirlenir. Ana bitki en az su isteyen bitki olduğu için sistem ana bitkiye yeterli su verecek süre kadar çalıştırılır. 2. Sistemin maksimum çalışma süresi belirlenir. (Maksimum çalışma süresi sistemin arzu edilen derinlikten sonra derin perkolasyonla su kaybına neden olmadan önceki çalışma süresi) 3. Sulama aralığının hesabı (iki sulama arasında geçen süre) ÇALIŞMA SÜRESİNİN HESABI 2. Sistemin maksimum çalışma süresi belirlenir. (Maksimum çalışma süresi sistemin arzu edilen derinlikten sonra derin perkolasyonla su kaybına neden olmadan önceki çalışma süresi) 3. Sulama aralığının saptanması Günlük çalışma süresi= ÇALIŞMA SÜRESİNİN HESABI Sık bitkilendirmelerde; Öncelikle damlatma oranı hesaplanmalıdır. = ö ( ) ö ğ ğ ( ) Not: Sık veya seyrek bitkilendirmeler farklılık göstermektedir. 4

5 DAMLAMA BORUSUNUN DAMLATMA ORANI (mm/sa) Debisi aralığı Lateral mesafe 2 lt/sa 4 lt/sa 2,4 3,6 1 1, ,6 0,9 Sulama Randımanı %100 Damlama borusu 4 lt/sa, damlatıcı aralık mesafe * seçilirse, tabloya göre DO=1,6 mm/sa. İklim sıcak ve nemli ise sulama verimliliği yaklaşık %90 DO =1,6*0,9 Düzeltilmiş DO=1,5 Sık dikilmiş Ana bitkiler için sistemin günlük çalışma süresi: ü ü ç ş ü = Bitkinin su ihtiyacı 0,5 mm/gün ise, Düzeltilmiş DO 1,5 mm/sa GÇS (sa) =0,5/1,5=0,33 sa/gün GÇS (dk) = 0,33*60= 20 dk/gün ü ü h ü ş ( ) Kontrolörlerin çoğu dakikaya göre ayarlanabilir, dolayısıyla sonucu dakikaya çevirmek gerekir ÇALIŞMA SÜRESİNİN HESABI Seyrek bitkilendirmelerde; ü ü ç ş ü = Ana bitkinin su ihtiyacı 5 lt/gün ise Her bitkiyi sulamak için debisi 8 lt/sa iki meme ü ü h / ü ( ) ların toplam debisi bir ana bitkiye yetecek kadar olmalıdır. Ayrıca tablonun %100 sulama randımanına göre düzenlendiği Düzeltmek için sistemin sulama randıman oranıyla çarpılır Sistem çalışma süresi için önce düzeltilmiş debi hesabı: 16 lt/sa (2 meme) 0,90 = 14,5 lt/sa GÇS = 5 /14,5 = 0,34 sa/gün = 0,34*60= 20 dk/gün MAKSİMUM ÇALIŞMA SÜRESİNİN BELİRLENMESİ 2. Sistemin maksimum çalışma süresi belirlenir. (Maksimum çalışma süresi sistemin arzu edilen derinlikten sonra derin perkolasyonla su kaybına neden olmadan önceki çalışma süresi) 3. Sulama aralığının saptanması Tablo 1-3 kullanılır. Sulama Derinliği 8 23 Tablo 1 Kumlu Toprak İçin Maksimum Çalışma Süresi Aralığı Debisi lt/sa Xeri-Sprey, Xeri-Pop veya 800 Sprey başlıkları kullanılır Maksimum Çalışma Süresi dk Kullanılabilir su = 42, sulama randımanı %85, Kullanılabilir suyun tüketilmesine izin verilen oranı % Sulama Derinliği Tablo 2 Balçık Toprak İçin Maksimum Çalışma Süresi Aralığı Maksimum Çalışma Debisi lt/sa Süresi dk 8 Xeri-Sprey veya Xeri-Pop kullanılır Bitki ihtiyacına göre meme ekleyin Kullanılabilir su = 42, sulama randımanı %85, Kullanılabilir suyun tüketilmesine izin verilen oranı % 5

6 Sulama Derinliği Tablo 3 Killi Toprak İçin Maksimum Çalışma Süreleri Aralığı Debisi lt/sa Maksimum Çalışma Süresi dk Bitki ihtiyacına yeterli sayıda meme ekleyin Kullanılabilir su = 42, sulama randımanı %85, Kullanılabilir suyun tüketilmesine izin verilen oranı % SULAMA ARALIĞININ BELİRLENMESİ 2. Sistemin maksimum çalışma süresi belirlernir. (Maksimum çalışma süresi sistemin toprağın faydalanılabilir su kapasitesini aşana kadar devam edilebilen çalışma süresi) 3. Sulama aralığının hesabı (iki sulama arasında geçen süre) Örnek: ğ ( ü ) = ç ş ü ( ş) ü ü ç ş ü Kaba kumlu toprakta sulama derinliği, 4 lt/sa meme (Tablo 1) Hesaplanmış günlük çalışma süresi 19 dakika, maksimum çalışma süresi 62 dakika Maksimum sulama aralığı 3,26 gün 3 gün Bu seksiyonun sulama programı: her gün 19 dk, iki günde bir 38 dk, maksimum sulama aralığına göre 57 dk (3 x 19), ancak yüzeysel akışı önlemek için, birden fazla döngü Hesaplanan çalışma süresi maksimum çalışma süresinden fazlaysa sistem günde birden fazla çalıştırılmalı. Kontrolörün kapasitesi ve ihtiyacınız olan zamana göre perkolasyonla suyu derine kaçırmadan yeterli sulama için sistemin günde kaç defa çalışacağını belirlenebilir. Genel olarak bu durumlarda sulama aralığı günde iki kez olarak ayarlanabilir. Örnek: (Tablo 2) Balçık toprakta sulama derinliği 23, 4 lt/sa meme Hesaplanmış çalışma süresi 66 dakika. Maksimum çalışma süresi dakika Her seferde 33 dakika aralıkla günde 2 kere sulama 6