ACİL YARDIM VE AFET YÖNETİMİ LiSANS TAMAMLAMA 4. SINIF 2018_2019

Transkript

1 ACİL YARDIM VE AFET YÖNETİMİ LiSANS TAMAMLAMA 4. SINIF 2018_2019 ACİL SERVİS ARAÇLARI EĞİTİMİ FİNALE HAZIRLIK 8-14 DEĞERLENDİRME SORULARI,SINAVLARDA ÇIKMIS SORULAR, SORULARIN AÇIKLAMALARI VE KISA NOTLAR *ACİL SERVİS ARAÇLARI EĞİTİMİ 8. ÜNİTE* DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi damar yolu açmanın en doğru tanımıdır? a) Hastalara sadece ilaç verilmesi amacıyla venöz sisteme kateter yerleştirilmesi işlemidir. b) İhtiyaç olup olmamasına bakılmaksızın başvuran her hasta için uygulanan venöz sisteme branül yerleştirilmesi işlemidir. c) Verilmesi gereken damar içi sıvıları, ilaçları veya kan-kan ürünlerinin verilebilmesi amacıyla vene katater, intraket (branül) yerleştirme işlemine damar yolu açma denir. d) Verilmesi gereken sıvının ilacın veya eksik olan maddenin yerine konması amacıyla arteriyel vasküler yapılara branül yerleştirilmesidir. e) İntravenöz sıvı ihtiyacı olduğu düşünülen veya sonradan olabileceğini düşünerek erkenden venöz sisteme katater yerleştirme işlemidir. 1.C *DAMAR YOLU AÇMA* ;Damar içi sıvıların, ilaçların veya kan-kan ürünlerinin verilebilmesi amacıyla vene katater, intraket yerleştirme işlemine damar yolu açma denir. 2. Aşağıdakilerden hangisinde damar yolu açma gereksinimi olan durumlar tam ve doğru olarak yer almıştır? a) Gerekli ilaç uygulamaları, gerekli elektrolitlerin verilmesi, ağızdan beslenemeyen hastaları damardan beslemek, kan-kan ürünlerinin transfüzyonu b) Gerekli ilaç uygulamaları, gerekli elektrolitlerin verilmesi, ağızdan beslenemeyen hastaları damardan beslemek c) Gerekli elektrolitlerin verilmesi, ağızdan beslenemeyen hastaları damardan beslemek, kankan ürünlerinin transfüzyonu d) Gerekli ilaç uygulamaları, ağızdan beslenemeyen hastaları damardan beslemek, kan-kan ürünlerinin transfüzyonu e) Gerekli ilaç uygulamaları, gerekli elektrolitlerin verilmesi, kan-kan ürünlerinin transfüzyonu 2.A

2 ACİL SERVİSLERDE DAMAR YOLU UYGULAMALARININ GEREKLİ OLDUĞU DURUMLAR: Sıvı açığının bulunduğu durumlar (multi travmalar, yanıklar, abondan kanamalar, abondan sıvı kayıpları, metabolik hadiseler vs.) Elektrolit açığının bulunduğu ya da elektrolit dengesinin düzenlenmesinin gerekli olduğu durumlar (metabolik durumlar, yanık, abondan sıvı kayıpları vs.) Kan ve kan ürünlerinin transfüzyonuna ihtiyaç olan haller (hemorojik şok, faktör eksiklikleri vs.) İlacın moleküler özelliğinin ve/veya hastanın tıbbi durumunun damar yolundan ilaç gönderilmesine gerek gösterdiği haller (peroral verilmesi mümkün olmayan ilaçlar, hızlı etkiye ihtiyaç duyulan haller, doz ayarlamasının güç olduğu ya da gastro intestinal emilim farkının tedaviyi değiştirebileceği durumlar) Ağızdan beslenmesi olmayan ya da çeşitli nedenlerle yetersiz olan hastalar (kronik hastalıklar, şuur değişiklikleri vb.): Acil servislerde en az ihtiyaç duyulan endikasyon bu durumdur 3. Damar yolu açama talimatnamesi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yer almaz? a) Damar yolu açmak için ihtiyaç duyulan ekipman hazırlanır. b) İntraket (branül) öncelikle 45 derece açıyla girilir ve damar içinde yatayolarak ilerletilir. c) İntraketten kan geliyorsa damar içine girilmiştir ve intraket (branül) çerisindeki mandren (metal kısım) çıkarılır. d) Hastaya bilgi verilmeli yapılacak işlem ayrıntılı ve hastanın anlayabileceği şekilde anlatılmalıdır. e) Damar yolu açıldıktan sonra ilk olarak ilaç uygulanmalıdır, eğer kan alınacaksa ilaç uygulamadan sonra alınmalıdır. 3 E *DAMAR YOLU AÇMA TALİMATNAMESİ* Damar yolu açmak için ihtiyaç duyulan ekipman hazırlanır. Bunlar; intraket (branül), enjektöre çekilmiş serum fizyolojik, pamuk (alkollü, kuru, betadinli), turnike lastiği ve flaster gibi malzemelerdir. Damar yolu açılacak kişiye yaklaşılır. Damar yolu açılacak kişiye bilgi verilir. Öncelikle flaster uygun boyutlarda kesilerek hazır hâle getirilir. Damar yolu açılacak kişiye uygun yerden turnike bağlanır.

3 Damar yolu açılacak kişinin uygun damarı belirlenir ve yüzeyi temizlenir. İntraket (branül) öncelikle 45 derece açıyla girilir ve damar içinde yatay olarak ilerletilir. Kan geliyorsa damar içine girilmiştir ve inntraket(branül) içerisindeki mandren (metal kısım) çıkarılır. Turnike açılır. İntraket (branül) in kapağı kapatılır. Flasterle intraket (branül) in tespiti yapılır. Damar yolu açılan kişiden ihtiyaç varsa kan alınır. Enjektöre çekilmiş serum fizyolojik ile damar yolunun kontrolü yapılmalıdır. Damar yolu açılan kişiye gerekli ise ilaç uygulanır 4. İntraket ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yapılamaz? a) İntraket tek kullanımlık, kullanıma hazır ve steril olarak paketlenmiştir. b) Bir intraket in yapısında damara girmeyi kolaylaştıran kılavuz iğne, kılavuz iğnenin yerleştiği ve damar içerisinde kalan kanül kısmı ve yanlardan tespit edilmeyi sağlayan kelebek şeklindeki bölümler vardır. c) Ek olarak intraketden kan çıkışını durduran kapak, kanül ile damara açılan enjektör giriş ucu ve kapağı bulunan diğer bölümleridir. d) İntraket damar içerisine girildiğinde kılavuz iğne çıkaralır damar içinde kanül kısmı kalır. e) İntraket yerleştirildikten sonra 1-3 hafta arası kullanımı önerilmektedir 4.E *İntraket* (Branül, Anjiocath, Periferik Venöz Kateter) İntraket (branül) tek kullanımlık, kullanıma hazır ve steril olarak paketlenmiştir. Bir intraket (branül) in yapısında damara girmeyi kolaylaştıran kılavuz iğne, kılavuz iğnenin yerleştiği ve damar içerisinde kalan kanül kısmı ve yanlardan tespit edilmeyi sağlayan kelebek şeklindeki bölümler vardır. Ek olarak intraket (branül) den kan çıkışını durduran kapak, kanül ile damara açılan enjektör giriş ucu ve kapağı bulunan diğer bölümleridir. İntraket (branül) damar içerisine girildiğinde kılavuz iğne çıkarılır damar içinde kanül kısmı kalır. İntraket (branül) ler çaplarına göre farklı boyutlarda üretilerek numara verilmiştir.

4 Numarası arttıkça intraket (branül) in *çapı* *küçülmektedir*. 5. İntraketler ile ilgili olarak belirleyici renk, dış çap, katater uzunluğu, sıvı akış hızına ait aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) 14G- Turuncu- intraket- dış çap 2.1 mm-katater uzunluğu 45 mm-sıvı akış hızı 240 ml/dk b) 16G- Grı intraket- dış çap 1.7 mm- katater uzunluğu 45 mm- sıvı akış hızı 180 ml/dk c) 18G- Yeşil intraket- dış çap 1.3 mm- katater uzunluğu 45 mm- sıvı akış hızı 90 ml/dk d) 20G- Pembe intraket- dış çap 1.1 mm- katater uzunluğu 32 mm-sıvı akış hızı 60 ml/dk e) 25G- Mavi intraket- dış çap 0,6 mm- katater uzunluğu 19 mm- sıvı akış hızı 13 ml/dk Bu soru hatali. A,B,D,E YANLIŞ sadece C de verilen bilgiler doğru bilgilerdir!! 6. Aşağıdakilerden durumlardan hangisi santral venöz katater kullanım endikasyonlarından biri değildir? a) Santral venöz basınç (CVP), santral venöz oksijen saturasyonu (SCvO2) ölçümü b) Periferik venöz damarlardan verildiğinde sorun olabilecek maddelerin verilmesi (Vazopressörler, TPN, kemoterapi) c) Adli vakalar d) Bazı tıbbi durumlarda (transvenöz kardiyak pacemaker takılması, inferior vena cava filtresi takılması, venöz trombolitik tedavi verilmesi amacıyla, venöz stent takılması) e) Hemodiyaliz ve plazmaferez işlemleri 6.C *Santral venöz kateter* gerekli bir takım tıbbi medikasyonların uygulanabilmesi için santral venlere (femoral, juguler veya subklavyen) uygulanan kanüldür *Ne Zaman Santral Venöz Katater Kullanılmalı*? Periferik venöz damar yolu açılamayan durumlarda,

5 Santral venöz basınç (CVP), santral venöz oksijen saturasyonu (SCvO2) ölçüm amacıyla, Periferik venöz damarlardan verildiğinde sorun olabilecek maddelerin verilmesi için (Vazopressörler, TPN, kemoterapi), Hemodiyaliz ve plazmaferez işlemleri için, Bazı tıbbi durumlarda (transvenöz kardiyak pacemaker takılması, inferior vena cava filtresi takılması, venöz trombolitik tedavi verilmesi amacıyla, venöz stent takılması) kullanılır. 7. Tünelsiz santral venöz katater için aşağıdaki açıklamalardan hangisi yapılamaz? a) En sık kullanılan kataterdir. Kısa veya orta süreli olarak kullanılmalıdır. Sık kullanılmasına rağmen sık pansuman ihtiyacı ve yerinden çıkma ihtimali dezavantajlarıdır. b) Yerleştirildikten sonra 1-3 hafta arası kullanımı önerilmektedir. Perkutan olarak direkt damar içine yerleştirilir. c) Boyu cm dir. Silikon ve poliüretran karışımıdır. Bazılarında kanın geri kaçışını önlemek amcıyla valf mekanizması olabilir. Tek, çift veya üç lümenli olabilir. d) Lümen sayısı arttıkça enfeksiyon riski de artar bu yüzden en az gerekli olan lümen sayılı katater tercih edilmelidir. e) Sık damar yoluna ihtiyaç duyan hastalar (kemoterapi) için kullanışlıdır 7.E *Subkutan port* Sık sık damar yoluna ihtiyaç duyan hastalar *(KEMOTERAPİ)* için kullanışlıdır. *TüNELSİZ SANTRAL VENÖZ KATATER* En sık kullanılan kataterdir. Kısa veya orta süreli olarak kullanılmalıdır. Yerleştirildikten sonra 1-3 hafta arası kullanımı önerilmektedir. Perkutan olarak direkt damar içine yerleştirilir. Boyu cm dir. Silikon ve poliüretran karışımıdır. Bazılarında kanın geri kaçışını önlemek amacıyla valf mekanizması olabilir. Tek, çift veya üç lümenli olabilir. Lümen sayısı arttıkça enfeksiyon riski de artar bu yüzden en az gerekli olan lümen sayılı katater tercih edilmelidir.

6 Sık kullanılmasına rağmen sık pansuman ihtiyacı ve yerinden çıkma ihtimali dezavantajlarıdır 8. Aşağıdakilerden hangisi subkutan port için doğru bir açıklama değildir? a) Tek, çift veya üç lümenli olabilir. Lümen sayısı arttıkça enfeksiyon riski de artar. b) Cerrahi bir işlem ile deriden büyük venler içine yerleştirilen bir kataterdir. c) Subkutan portlar paslanmaz çelik, titanyum veya plastik maddeden üretilir. d) Rezervuar cilt üzerinde görülen kabarık ve dokunmakla hissedilen kısımdır. e) Bu membrana 2000 ponksiyon yapılabilir. Katater ise damar içi kısmıdır. 8.A *SUBKUTAN PORT* Cerrahi bir işlem ile deriden büyük venler içine yerleştirilen bir kataterdir. Bu kataterin *en önemli özelliği tamamen cilt* *altında olmasıdır*. Subkutan portlar *paslanmaz çelik*, *titanyum veya plastik* maddeden üretilir. Yapısal olarak iki kısımdan oluşur. Rezervuar cilt üzerinde görülen kabarık ve dokunmakla hissedilen kısımdır. Rezervuarın üst kısmında ponksiyonların yapıldığı silikon membran bulunur. Bu membrana 2000 ponksiyon yapılabilir. Katater ise damar içi kısmıdır. Bu membran kısmına huber iğneleri olarak adlandırılan özel iğneler ile girişim yapılır. Bu huber iğnelerin özelliği uç kısımlarının 90 açılı olmalarıdır. Sık sık damar yoluna ihtiyaç duyan hastalar *(kemoterapi)* için kullanışlıdır.!! * Enfeksiyon* oranı oldukça *düşüktür*. Vücut görüntüsünde bir bozukluk yaratmadığı ve kullanıcılarda hareket kısıtlılığına sebep olmaması nedeniyle oldukça *konforludur* 9. Aşağıdakilerden hangisi tünelli santral venöz katater için doğru bir açıklama değildir? a) Paslanmaz çelik, titanyum veya plastik maddeden üretilir. b) Cerrahi olarak santral venlere yerleştirilen kataterlerdir. c) 30 günden daha fazla kullanımlar için uygundur.

7 d) Tünelli kataterlerin önemli bir farkı da kateterin ucundan belli bir mesafede polyesterden yapılmış dakron denen manşon bulunmasıdır. e) Boyları 8 cm den uzundur 9.A *TüNELLİ SANTRAL VENÖZ KATATER* Cerrahi olarak santral venlere yerleştirilen kataterlerdir. Tünelli kataterin özelliği venöz giriş düzeyinden sonra bir bölümünün subkutan doku içerisinde ilerlemesidir. *30 günden daha fazla kullanımlar için uygundur*. Boyları 8 cm den uzundur. Tünelli kataterlerin önemli bir farkı da kateterin ucundan belli bir mesafede polyesterden yapılmış *dakron* denen *manşon* bulunmasıdır. *Dakron* hem *fibrotik* *dokuya* *tutunmayı* sağlayarak mekanik olarak stabilizasyonu sağlar hem de *enfeksiyonlara* *karşı engelleyici bir bariyer* olarak görev yapar. Bu nedenle *enfeksiyon* *riski tünelsiz kateterlere kıyasla daha* *azdır*. Tünelli katater silikon, çelik, teflon, titanyum, poliüretan, polietilen, polivinilden üretilmektedir ancak tromboz riski daha az olan teflon ve poliüretan tercih edilmektedir 10. Aşağıdakilerden hangisi periferal intra venöz damar yolu ile ilgili olarak söylenemez? a) Günlük pratikte en çok kullanılan damar içi erişim yoludur. b) Tek seferlik kullanım için idealdir. c) 1 haftaya kadar kullanılabilir. d) Sıklıkla kullanılan periferik venler kafa venleri (özellikle bebeklerde), kol venleri, el sırtı venleri ve ayak sırtı venleridir. e) Huber iğne kullanılmamalıdır 10.E *Periferal IV damar yolu* günlük pratikte en çok kullanılan damar içi erişim yoludur. Tek seferlik kullanım için idealdir.

8 *Bir haftaya kadar kullanılabilir*. Sıklıkla kullanılan periferik venler şöyledir; ***kafa venleri (özellikle bebeklerde), ***kol venleri, ***el sırtı venleri ve ***ayak sırtı venleridir ^^^^^^^^ *IV İlaç Uygulamalarında Yan Etkiler* *LOKAL YAN ETKİLER* ; Enjeksiyon yeri ve/veya damar yolu boyunca ağrı, Enfeksiyon, Eksteremitede ödem, Enjeksiyon yerinde hematom, Enjeksiyon yerinde ekimoz, Arter veya sinir hasarı, ilacın artere verilmesi parmakların, elin ve kolun kangrene olması, Tromboflebittir. *SİSTEMİK YAN ETKİLER* ; Bayılma, Hava embolisi, Sistemik enfeksiyon, Dolaşım yüklenmesi, Anaflaktik şoktur Final 8. Aşağıdakilerden hangisi intravenöz enjeksiyon uygulamaları için yanlıştır? A) İntravenöz enjeksiyon hastanın reaksiyonu gözlenerek yavaş yapılmalı B) Uygulama için hastanın fazla kullanmadığı taraf tercih edilmeli C) Emboli ve flebit riskine karşı bacaklardaki venler tercih edilmeli

9 D) Tahriş edici veya vazokonstriktör ilaçlar küçük venlerden verilmemeli E) İntravenöz ilaç verilmeden önce hasta genel durum yönünden izlenmeli 2018 Final 8. C *IV İlaç Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar* İntravenöz enjeksiyonun, mümkün olduğu kadar *yavaş* (bir veya bir kaç dakikada) ve hastanın reaksiyonu gözlenerek yapılması gerekir. (Bazı ilaçların hızlı enjeksiyonu, dolaşımı ve solunum deprese edip tehlikeli durumlara yol açabilir. Uygulama için hastanın fazla kullanmadığı taraf tercih edilmelidir.!!*bacaklardaki venler* emboli ve flebit riski olduğundan ve hastanın hareketini kısıtlayacağından *tercih edilmez*. (El ve ayaklardaki küçük venlerde tromboz riski daha fazladır.) *Tahriş edici veya vazokonstriktör ilaçlar, küçük venlerden verilmemelidir*. Uygulama öncesi, alan çok kirliyse önce sabunlu su ile yıkanmalı; daha sonra antiseptik solüsyonla silinerek kuruması beklenmelidir. IV ilaç tedavisine başlamadan önce hasta; nabız, ateş, kan basıncı, bulantı, bilinç kaybı, idrar çıkışı, genel durum yönünden izlenmelidir. Önceden damar yolu açılmışsa IV enjeksiyon, *intraket üzerindeki* *enjektör girişinden yapılır* Final 10.İntravevöz (IV) ilaç uygulaması ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Tahriş edici veya vazokonstriktör ilaçlar, küçük venlerden verilmemelidir. B) Uygulama yapılacak bölge kirliyse önce sabunlu su ile sonra antiseptik solüsyonla silinmelidir. C) Daha önceden açılan bir damar yolu varsa IV enjeksiyon intraket üzerindeki girişten yapılmalıdır. D) IV ilaç uygulamalarında bacaklardaki venler tercih edilmelidir. E) Uygulama için hastanın fazla kullanmadığı taraf tercih edilmelidir Final 10.D 2017 Final 11.Aşağıdaki durumların hangisinde santral venöz kateter *kullanılmamaktadır?*

10 A) Venöz trombolitik tedavi verilmesi B) Hemodiyaliz ve plazmaferez işlemleri C) Periferik venöz damar yolu açılması D) Santral venöz oksijen saturasyonu (SCvO2) ölçümü E) Sorun oluşturabilecek bazı maddelerin periferik venöz damarlardan verilmesi 2017 Final 11.C *Santral venöz kateter* gerekli bir takım tıbbi medikasyonların uygulanabilmesi için santral venlere (femoral, juguler veya subklavyen) uygulanan kanüldür *Ne Zaman Santral Venöz Katater Kullanılmalı*? Periferik venöz damar yolu açılamayan durumlarda, Santral venöz basınç (CVP), santral venöz oksijen saturasyonu (SCvO2) ölçüm amacıyla, Periferik venöz damarlardan verildiğinde sorun olabilecek maddelerin verilmesi için (Vazopressörler, TPN, kemoterapi), Hemodiyaliz ve plazmaferez işlemleri için, Bazı tıbbi durumlarda (transvenöz kardiyak pacemaker takılması, inferior vena cava filtresi takılması, venöz trombolitik tedavi verilmesi amacıyla, venöz stent takılması) kullanılır Bütünleme 5..Aşağıdakilerden hangisi intravenöz ilaç uygulamalarında görülen *sistemik yan etkilerden* biri *değildir*? A) Hava Embolisi B) Tromboflebit C) Sistemik Enfeksiyon D) Dolaşım Yüklenmesi E) Anaflaktik Şok 2017 Bütünleme 5.B 1. Boyut(24G) -Çap(0.7) Uzunluk(19)-Akış hızı(15) 2. Boyut(18G)-Çap(1.3) uzunluk(45)-akış hızı(90) Boyutları verilen intraketlerin renkleri hangisidir.? a) 1.Turuncu/2.Gri

11 b) 1.Pembe/2. Mor c) 1. Gri/2. Mavi d) 1.Sarı/2. Yeşil e) 1.Pembe/2. Mavi Cevap D I-Ateriyel sistem/bölgesel tedavi amaçlı yerleştirilir II-Peritonel sistem / peritonel kavite içerisine ilaç sıvı vermek amaçlı III- İntraspinal sistem/ spinal kanal içerisine analjezik vermek amaçlı IV- periferal sistem/ farklı ilaç ve sıvının aynı anda verilmesi gerekli olan durumlarda kullanılır. Yukarda Subkutan venöz port sistem çeşitlerine ait açıklamalar yapılmıştır. Verilen eşleştirmelerden Hangisi veya hangileri yanlış yapılmıştır? a) I ve IV b) II III IV c) yalnız I d) yalnız IV e) II ve III Cevap D SUBKUTAN VENÖZ PORT SİSTEM ÇEŞİTLERİ ŞUNLARDIR: *Standart venöz sistem* ; standart venöz giriş sistemleri genellikle *göğüs* bölgesine yerleştirilir. *Dual-lümen venöz sistem* ; farklı ilaç ve sıvının aynı anda verilmesi gerekli olan durumlarda kullanılır. *Periferal sistem* ; periferal venöz sistem *kola* yerleştirilir. *Peritonal sistem* ; peritonel kavite içerisine ilaç ve sıvı vermek amaçlı kullanılır. *Arteriyel sistem* ; bölgesel tedavi *(Kemoterapi)* amaçlı yerleştirilir. *İntraspinal sistem* ; Spinal kanal içerisine analjezik vermek amacı ile kullanılır ^^ Soru:Aşağıdakilerden hangisi IV İlaç Uygulamalarının Lokal yan etkilerinden degildir? A Enfeksiyon,

12 B Enjeksiyon yerinde hematom, C Enjeksiyon yerinde ekimoz, D Arter veya sinir hasarı, ilacın artere verilmesi parmakların, elin ve kolun kangrene olması, E Dolaşım yüklenmesi E Dolaşım yüklenmesi sistemik bir yan etkidir yılındaki Acil Kardiyovasküler Bakım Kılavuzuna göre çocuk hastalardaki dolaşım kollapsı varlığında *Kaç başarısız* IV girişimin ardından İntraossöz (IO) yol girişim önerilmektedir? A.1 B.2 C.3 D.4 E.5 Cevap B 2 Aşağıdakilerden hangisi damar yolu açmak için kullanılan malzemelerdendir? a)heparinli kapak b)turnike c)antiseptik solüsyonlar d)intraketler e)hepsi doğru 2)Aşağıdakilerden hangisi santral venöz kateter için uygulanan venlerden değildir? a)femoral b)juguler c)intraozsöz d)subklavyen C Femoral,Juguler ve subklavyen Uygulanan venler Ne zaman SantralVenözKatater Kullanılanılmalı Periferik damar yolu açılamayan durumlar CVP-SCVO2 ölçümü amacıyla

13 Sorun olabilecek maddeler (periferik venöz damardan verildiğinde) Hemodiyaliz ve Plazmaferez Bazı tıbbi durumlar *ACİL SERVİS ARAÇLARI EĞİTİMİ 9. ÜNİTE* DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi ideal yara bakım malzemelerinin özelliklerinden değildir? a) Fazla eksudayı emmeli ve yarayı kurutmalı b) Optimum sıcaklık sağlamalı c) Yabancı cisimlere bariyer oluşturmalı d) Toksik olmamalı e) Alerjik olmamalı 1.A *YARA ÖRTÜLERİNİN İDEAL ÖZELLİKLERİ* : Uygun nem sağlamalı (fazla eksudayı emmeli ve yarayı kurutmamalı), Optimum sıcaklık sağlamalı, Mikrobiyal ajanlara ve yabancı cisimlere bariyer oluşturmalı, Toksik ve alerjik olmamalı, Kolay değiştirilebilir ve ağrısız olmalı, Gaz geçişi sağlamalı, Kokuyu ortadan kaldırmalı, Yaraya destek olmalı, Estetik ve ucuz olmalıdır ve 2018 Finalde burdan soru gelmiş 2017 Final 12.Aşağıdakilerden hangisi yara örtülerinin sahip olması gereken ideal özelliklerden biri değildir? A) Nemlenmeyi önleyecek nitelikte olmalı. B) Mikrobiyel ajanlara bariyer oluşturmalı.

14 C) Toksik ve alerjik olmamalı. D) Kolay değiştirilebilir olmalı. E) Estetik ve ucuz olmalı. 12. A 2018 Final 9.Aşağıdakilerden hangisi ideal yara örtülerinin sahip olması gereken özelliklerden biri değildir? A) Yaraya destek olmalı B) Estetik ve ucuz olmalı C) Uygun düzeyde nem sağlamalı D) Optimum sıcaklık sağlamalı E) Gaz geçişine izin vermemeli 9.E 2. Yara bakım malzemesi için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) En ideal yara örtüsünün insanın kendi derisidir. b) Yaralar hasta ve çevre koşullarına bağlı olarak pek çok faktörden etkilenir. c) Her yara hemen hemen aynı özellikler taşır. d) Bir yara akut ya da kronik gibi bir sınıfa dâhil edilse bile ancak kendi gidişatı ile karakterizedir. e) Tek tip yara örtüsü iyi bir seçenek değildir. 2.C En ideal yara örtüsünün insan derisi olduğu söylenebilir. Elbette ki bu her zaman mümkün olamayacağından, uygun yara örtüsünü seçmek gereklidir. Yaralar hastaya ve çevre koşullarına bağlı olarak pek çok faktörden etkilenir ve her yara kendine özgü özellikler taşır.!! Bir yara akut ya da kronik gibi bir sınıfa dâhil edilse bile ancak kendi gidişatı ile karakterizedir. Çünkü hem hastanın koşulları hem de yaralar değişkendir. Bu sebeple tek tip bir yaraörtüsü en iyi seçenek olmayabilir

15 3. Gazlı bez veya sargı bezi şeklinde yarayı sadece kapatarak koruyan ve iyileşme sürecinde *aktif etkisi olmayan ürünlere* ne denir? a) Pasif örtüler b) İnteraktif örtüler c) Biyoaktif örtüler d) Oklusif ürün e) Nonoklusif ürün 3.A Yara örtüleri değişik şekillerde sınıflandırılmaktadır. Yara örtüleri etkinliklerine göre *üç* gruba ayrılır. Bunlar; Pasif örtüler, İnteraktif örtüler, Biyoaktif örtüler. *PASİF ÖRTÜLER* bilinen gazlı bez ve sargı bezi şeklinde yarayı sadece kapatarak koruyan ve iyileşme sürecinde *aktif etkisi olmayan ürünlerdir*!! *İNTERAKTİF ÜRÜNLER* ; polimerik film ve köpükleri içeren, şeffaf görünümde, nem ve gazlara karşı geçirgen örtülerdir. *BİYOAKTİF ÜRÜNLER* ; diğer bir deyişle *aktif* yara örtüleri ise *hidrokolloidler*, *aljinatlar*, *kollajen* ve *kitozan* gibi polimerlerden elde edilirler. Taşıdıkları biyoaktif maddeleri yaraya salarken kendi özellikleri sayesinde de *yara iyileşmesinde aktif rol* *oynarlar*!! yara örtüleri için biyolojik/non-biyolojik ya da oklusif/nonoklusif gibi çok çeşitli sınıflamalar yapılmaktadır. Ancak, *ülkemizde* sıklıkla Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği nin yaptığı sınıflama kabul görmektedir. Bu sınıflamaya göre, pasif kapamalar olarak adlandırılan yara örtüleri genel olarak aşağıda gibi sınıflandırılmıştır *Film Örtüler*

16 *Hidrokolloidler* *Aljinatlar* *Hidrofiber Örtüler* *Köpük Örtüler* *Hidrojeller* *Kollajen Yapılı Örtüler* *Antimikrobiyal Yara Örtüleri* *Deri Eşdeğerleri* (Bu malzemeler biyomühendislik ürünleridir.) Diğer Yara Örtüleri Koku giderme özelliği olan *aktif kömürlü örtüler* Bir diğer grup da *ballı yara örtüleridir.* Çok eski zamanlardan beri yara iyileşmesinde yeri olan bal, modern yara örtülerinde de kullanılmıştır. *Balın* *antibakteriyel, absorban*, *debridman özellikleri* olduğu ve *iyileşmeyi hızlandırdığı* bilinmektedir 4. Film örtüler için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Yarı geçirgen malzemelerdir. b) Gaz, nem ve buharı geçirir. c) Sıvıya geçirgen değildir. d) Absorpsiyon özelliği çok iyidir. e) Bakteriyel kontaminasyon için mekanik bir engel oluşturur 4 D *FİLM ÖRTüLER* Bunlar genellikle transparan olan, poliüretan yapıda ve yarı geçirgen malzemelerdir. *Film örtü* *gaz, nem ve buharı geçirir ancak sıvıya geçirgen değildir*!!!!. Bu sayede yaranın nemli tutulmasını sağlar Ancak *absorpsiyon özelliği yoktur*!!. Az eksudalı ya da eksudasız yüzesel yaralarda kullanılması uygundur. Sızdırmazlık çift yönlü olduğundan hastanın *banyo yapmasına engel teşkil etmez*.

17 Bakteriyel kontaminasyon için mekanik bir engel oluşturur. Bazen kuru nekrozun yumuşatılarak uzaklaştırılması için de kullanılır. Bir diğer kullanımı da diğer örtülerin jel ya da dolgu malzemelerinin yaraya sabitlenmesidir. Yarada uzun süre kalmaları uygun değildir. Diğer örtülere göre *daha sık pansuman değişimi önerilir*. Yarada, tedaviden çok koruyucu amaçla kullanılır 5. Nişasta polimerleri ve yüksek oranda sudan oluşan yara örtülerine ne ad verilir? a) Aljinatlar b) Hidrokolloidler c) Film örtüler d) Köpük örtüler e) Hidrojeller 5.E *HİDROJELLER* *Nişasta* polimerleri ve yüksek oranda *sudan* oluşan yara örtüleridir. Bileşiminin yaklaşık %80 i sudur. Yarayı nemlendirmek ve daha çok *NEKROTİK* yaraların *OTOLİTİK* *debridmanı* için kullanılır.!! Bu yara örtüleri, *yüksek absorpsiyon* kapasitesine sahiptir ve yara yüzeyine yapışmaz. _ *Ayrıca ağrıyı azaltıcı özelliğe*_ *sahiptir* ve nemli yapısı sayesinde yaranın ısısını ayarlayarak serinletici bir etki yaratırlar. Hidrojeller, protein ve hücre gibi biyolojik bileşenleri zayıf absorbe etme eğilimi gösterir. Bundan dolayı bakterilere karşı yetersiz bariyer olma özelliğine sahiptir ve koruma amaçlı ikinci bir örtü gerektirirler. *Pansuman değişiminin günlük* yapılması daha uygundur. I. En iyi bilineni gümüş eklenen örtülerdir. II. Aljinat, hidrofiber, kollajen ya da diğer bir taşıyıcıya eklenen gümüş, devamlı ya da kontrollü şekilde yara yüzeyine salınır

18 III. Gümüş fibroblastlar üzerine sitotoksik etkilidir. IV. Metilen mavisi ve jansiyen eklenmiş örtülerde antimikrobiyal örtüdür. 6. Yukarıdakilerden hangileri antimikrobiyal yara örtülerinin özelliklerindendir? a) I, II, III ve IV b) II, III ve IV c) I, III ve IV d) II ve IV e) I, II ve IV 6.A *ANTİMİKROBİYAL YARA ÖRTÜLERİ* Aslında özel bir grup olmayıp yukarıda anlatılan örtü türlerine antimikrobiyal bir ajan eklenmesi ile elde edilen yara örtüleridir. Bu ajanlardan da en iyi bilineni *gümüştür*. Aljinat, hidrofiber, kollajen ya da diğer bir taşıyıcıya eklenen gümüş, devamlı ya da kontrollü şekilde yara yüzeyine salınır. İyonize halde olan gümüş, bakterilerin enerji metabolizması ve hücre duvar yapılarını bozarak antibakteriyel etkinlik gösterir. Bu sayede hem taşıyıcının absorpsiyon ve nemlendirme gibi temel özelliklerinden yararlanılır hem de enfeksiyon kontrolü sağlanır. *Gümüşün* fibroblastlar üzerine *sitotoksik etkisi olması* nedeniyle kullanımı ile ilgili EN ÖNEMLİ nokta, *sadece enfekte yaralara* uygun olmasıdır. *Metilen mavisi* ve *jansiyen moru* eklenmiş köpük örtü de önemli bir antimikrobiyal örtüdür. Köpük temelli olduğu için yüksek absorpsiyon kapasitesine sahip olan bu örtünün birçok bakteriye karşı etkinliği de bilinmektedir. Ayrıca bir miktar debridman özelliği de vardır. Hem ped hem de fitil şekli bulunan bu örtünün yapısı diğer köpük örtülerin aksine kaviteli yaralarda da kullanmaya uygundur. Enfekte, nekrotik ve bol eksudalı yaralar için önerilir. Antimikrobiyal olarak kullanılan bir diğer ajan da *iyodindir*. Antiseptik bir materyal olup spektrumu geniştir. Jel, pudra, pomat ya da gazlı beze emdirilmiş formlarda olabilir. Ancak inorganik ya da organik bileşikler ajanın etkisini azaltabileceği gibi tiroid disfonksiyonu ve alerjik reaksiyon yapma riski de vardır. Ayrıca klorheksidin içeren emdirilmiş gaz (gauze) benzeri yara örtüleri de bu grupta sayılabilir. Gaz çoğunlukla parafin ya da vazelinli olduğundan yara nemli ve yumuşak kalır. Antimikrobiyal korumanın istendiği yüzeysel yaralar için önerilir

19 7. Aşağıdakilerden hangisi sekonder iyileşme için endikasyon değildir? a) Yeterli irrigasyonu yapılamayan delici alet yaralanmaları b) Kontamine olmamış yaralar c) Küçük ve kozmetik sorun oluşturmayan ısırık yaralanmaları d) Abse kaviteleri e) Gecikmiş başvurusu olan yaralanmalar 7.B *SEKONDER İYİLEŞME* : Yaranın kapatılmayıp granülasyon dokusu oluşturarak iyileşmeye bırakılmasıdır.!! *Endikasyonları* ; yeterli irrigasyonu yapılamayan delici alet yaralanmaları, *kontamine yaralar*, küçük ve kozmetik sorun *oluşturmayan* ısırık yaralanmaları, abse kaviteleri, gecikmiş başvurusu olan yaralanmalardır. 8. Baş ve boyun bölgesi için en geç kaç saatlik yaralarda primer kapama uygulanır? a) 12 b) 18 c) 24 d) 36 e) 48 8.C *PRİMER KAPATMA* : *Baş boyun bölgesi için* *24*,!! diğer vücut bölgeleri için *18* saati geçmeden başvurulan, temiz ve düzgün kenarlı yaralar primer olarak kapatılabilir. Yaraların çoğu hastaların sıkıntısını azaltmak ve iyileşmeyi hızlandırmak için primer olarak kapatılmalıdır. *Düşük enfeksiyon riski* olan yaralar yaralanmadan sonraki *12-24 saat içerisinde* kapatılmalıdır, ancak *kontamine yaralar,* damarlanması iyi

20 olmayan bölgelerdeki yaralar ve immunkompromize hastalardaki yaralar gibi *yüksek enfeksiyon riski* bulunan yaralar yaklaşık *6 saat içerisinde* primer olarak kapatılmalıdır. Yaralar yüksek enfeksiyon riski nedeniyle primer olarak kapatılmadığında, *3-5 gün sonra enfeksiyon riski azaldığı zaman *gecikmiş primer* *kapatma işlemi* düşünülmelidir. 9. Yüksek enfeksiyon riski nedeniyle primer olarak kapatılmayan yaralarda gecikmiş primer kapama işlemi ne zaman düşünülebilir? a) 1-2 gün sonra enfeksiyon riski azaldığı zaman b) 3-5 gün sonra enfeksiyon riski azaldığı zaman c) 3-5 gün sonra enfeksiyon riski azalmasına bakmadan d) 7-10 gün sonra enfeksiyon riski azaldığı zaman e) 7-10 gün sonra enfeksiyon riski azalmasına bakmadan 9.B 10. Enfeksiyonlu yaralar için tavsiye edilmezler. Uygun aralıklarla değiştirilmezse deriyi zayıflatabilirler. Önerilen pansuman değişim süresi 3 5 gündür ancak bu sürede maserasyon açısından takip edilmelidir. Uygulamaları hakkında bilgi verilen yara bakım malzemesi aşağıdakilerden hangisidir? a) Aljinatlar b) Hidrokolloidler c) Film örtüler d) Köpük örtüler e) Hidrojeller 10 B *HİDROKOLLOİDLER* Hidrokolloid yara örtüleri, jel oluşturucu ajanlara ek olarak *ELASTOMER* ve *ADEZİFLER* gibi ürün bileşimlerinden *ince* tabakalar hâlinde elde edilen yara bakım ürünleridir. Yara eksudası ile temasa geçince, yapılarında homojen olarak dağılmış halde bulunan hidroaktif parçacıklar sayesinde hidrokolloid matriks yara sıvısını çeker ve zamanla şişerek jel halini alır.

21 Hidrokolloid matriks boyunca nem iletimi oldukça yavaş olduğundan yara, iyileşmeyi destekleyen nem iletici tabaka ile kaplanmış olur. Hidrokoloidler aynı zamanda *epitelizasyon hızını ve kollajen* *üretimini artırmaktadır.* Bu örtülerin kullanımı kolaydır çünkü yaraya doğrudan yapışır ve ikinci bir örtü kullanımı gerektirmez. Ağrıyı azaltır ve yabancı cisimleri geçirmez.!!bunların olumlu özellikleri, ideal nem ve gaz geçirgenliği ile birlikte bakteriler için bariyer oluşturmasıdır. Geleneksel örtülerden daha az örtü değişimi gerektirirler. Hafif-orta eksudalı, kısmi veya tam yaralarda kullanımları uygundur. Bası yaraları, yanıklar, travmatik yaralar gibi pek çok yarada ayrıca kompresyon tedavisine cevap vermeyen bacak ülserlerinde de kullanılabilirler. Bu örtülerin, anjiyogenezi uyardığı ve yara iyileşmesini artırdığı gözlenmiştir.!!enfeksiyonlu yaralar için tavsiye edilmezler. Uygun aralıklarla değiştirilmezse *deriyi zayıflatabilirler* Önerilen *pansuman değişim süresi 3 5* gündür ancak bu sürede *maserasyon* açısından takip edilmelidir 2017 Final 13.Aşağıdakilerden hangisi yarayı nemlendirmek ve daha çok *nekrotik* yaraların *otolitik* debridmanını sağlamak için kullanılan, *nişasta polimerleri* ve *yüksek oranda sudan* oluşan ve *yüksek absorbsiyon* kapasitesine sahip yara örtüsüdür? A) Film örtüler B) Hidrokolloidler C) Aljinatlar D) Hidrojeller E) Köpük örtüler 2017 Final 13.D 2018 Final 10. I. Nişasta polimerleri ve yüksek oranda sudan oluşmaktadır.

22 II. Yüksek absorpsiyon kapasitesine sahiptir. III. Pansuman değişiminin günlük yapılması daha uygundur. Yara bakım malzemeleri ile ilgili bu özellikler aşağıdakilerden hangisini tanımlamaktadır? A) Hidrojeller B) Kapak örtüler C) Kollajen yapılı örtüler D) Aljinatlar E) Hidrofiber örtüler 2018 Final 10.A 2018 Bütünleme 11. Yara örtüleri ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Film örtüler az eksudalı ya da eksudasız yüzeysel yaralarda kullanılır. B) Hidrokolloid yara örtüleri enfeksiyonlu yaralarda kullanılırlar. C) Aljinatlar kanayan yaralarda kullanılabilirler. D) Hidrofiber örtüler çok eksudalı yaralar için uygundur. E) Köpük örtüler nekrotik yaralarda ve orta derecede eksudalı yaralarda kullanılırlar. 11B Hidrokolloid yara örtüleri, anjiyogenezi uyardığı ve yara iyileşmesini artirdığı gözlenmiştur. *Enfeksiyonlu yaralar* *için* *tavsiye edilmezler*.!! Uygun aralıklarla değiştirilmezse deriyi zayıflatabilirler Bütünleme 6.Aşağıdakilerden hangisi jel oluşturucu ajanlara ek olarak *elastomer* ve *adezifler* gibi ürün bileş imlerinden *ince* tabakalar halinde elde edilen, epitelizasyon hızını ve *kollajenüretimini artıran* yara bakım ürünüdür? A) Film örtüler B) Hidrokolloidler C) Aljinatlar D) Hidrofiber örtüler E) Köpük örtüler

23 6.B 2017 Bütünleme 7.Yara yüzeyinde ısının düşmesi aşağıdakilerden hangisine sebep olmaz? A) Hipoksi B) Lokal vazokonstrüksiyon C) Lökosit hareketliliğinin azalması D) Fagositik etkililiğinin azalması E) Yara iyileşmesinin hızlanması 7.E Yaranin iyilesmesu bazi faktör lere bagli.bunlar: nem,sıcaklık,antibakteriyel koruma Isi düşünce de yara iyilesmesi hizlanmaz aksine azalir 2017 Bütünleme 18.Nişasta polimerleri ve yüksek oranda sudan oluş an yaraörtüleri aşağıdakilerden hangisidir? A) Aljinatlar B) Hidrokolloidler C) Film örtüler D) Köpük örtüler E) Hidrojeller 18.E I Yara dehidrasyonunu önler IIdokunun canlılığını ve hücrelerin çoğalma yeteneğini korur III Anjiogenezizi hızlandırır IV Büyüme faktörlerinin etkinliğini arttırır V Enfeksiyon riskini ve ağrıyı azaltır Yapılan çalışmalarda yara iyileşmesinin geleneksel anlayışın aksine, nemli bir ortamda daha hızlı gerçekleştiği belirtilmektedir. Yukarıdakilerden hangileri Nemli ortamda yara iyileşmesini sağlayan modern yara örtülerinin özelliklerindendir.

24 a) Hiçbiri b) III-IV-V c) Hepsi d) III-V e) Yalnız V Cevap:C Bilinen yara örtülerine antimikrobiyal özelliği olan ajanlar eklenir. Bu ajanlardan en iyi bilineni hangisidir.? a)gümüş b)iyodin c)metilen mavisi d)jansiyen moru e)hepsi A Gümüş Digerleride yine antimikrobiyal ajanlardandir *ACİL SERVİS ARAÇLARI EĞİTİMİ 10. ÜNİTE* DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Mavi kod uygulamasının korumayı hedeflediği grup aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? a) Kardiyopulmoner arrest geçiren kişiler b) Yeni doğan, bebek ve çocuk hırsızlığı c) Taciz, fiziksel şiddete maruz kalanlar d) Yangın durumları e) Tehlikeli tıbbi atıklar 1.A 2. Pembe kod uygulamasının korumayı hedeflediği grup aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? a) Kardiyopulmoner arrest geçiren kişiler b) Yeni doğan, bebek ve çocuk hırsızlığı

25 c) Taciz, fiziksel şiddete maruz kalanlar d) Yangın durumları e) Tehlikeli tıbbi atıklar 2.B 3. Beyaz kod uygulamasının korumayı hedeflediği grup aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? a) Kardiyopulmoner arrest geçiren kişiler b) Yenidoğan, bebek ve çocuk hırsızlığı c) Taciz, fiziksel şiddete maruz kalanlar d) Yangın durumları e) Tehlikeli tıbbi atıklar 3.C 4. Aşağıdaki kodlardan hangisi kimyasal veya zararlı madde sızıntısı durumunda devreye girmesi gereken kod durumudur? a) Kırmızı kod b) Sarı kod c) Yeşil kod d) Gri kod e) Turuncu kod 4.E 5. Aşağıdaki kodlardan hangisi hastanede yangın olmasına yönelik durumlarda devreye girmesi dereken kod durumudur? a) Kırmızı kod b) Sarı kod c) Yeşil kod d) Gri kod e) Turuncu kod 5.A

26 6. Aşağıdaki kodlardan hangisi silahlı kişilerin bulunmasına yönelik durumlarda devreye girmesi gereken kod durumudur? a) Kırmızı kod b) Sarı kod c) Yeşil kod d) Gri kod e) Turuncu kod 6.D 7. Aşağıdaki kodlardan hangisi bomba bulunması durumuna yönelik durumlarda devreye girmesi dereken kod durumudur? a) Kırmızı kod b) Sarı kod c) Yeşil kod d) Gri kod e) Turuncu kod 7.B 8. Aşağıdaki kodlardan hangisi tehlikeli olabilecek hastaların kaçması durumuna yönelik durumlarda devreye girmesi dereken kod durumudur? a) Kırmızı kod b) Sarı kod c) Yeşil kod d) Gri kod e) Turuncu kod 8.C 9. Türkiye için Mavi kod çağrısı yapılabilmesi için Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen numara hangisidir? a) 1111 b) 2222 c) 3333 d) 4444

27 e) B 10. Türkiye için Pembe kod çağrısı yapılabilmesi için sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen numara hangisidir? a) 1111 b) 2222 c) 3333 d) 4444 e) C 2018 Bütünleme 13.Türkiye için mavi kod çağrısı yapılabilmesi için Sağlık Bakanlığı taraķndan belirlenen numara aşağıdakilerden hangisidir? A) 1111 B) 2222 C) 3333 D) 4444 E) B 2018 Bütünleme 14. Türkiye için pembe kod çağrısı yapılabilmesi için Sağlık Bakanlığı taraķndan belirlenen numara aşağıdakilerden hangisidir? A) 1111 B) 2222 C) 3333 D) 4444 E) C 2018 Final

28 11. Aşağıda beyaz kod ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Türkiye için beyaz kod telefon kodu Sağlık Bakanlığı tarafından 1111 olarak belirlenmiştir. B) Beyaz kod kullanıldığı zaman olaya sebebiyet veren şahıs ya da şahıslar olay yerinden uzaklaştırılır. C) Ülkemizde sağlık çalışanına yönelik şiddet durumlarında güvenliğin sağlanması için kullanılmaktadır. D) Hırsızlık, fiziksel ya da cinsel taciz durumunda güvenlik personelinin hızlı biçimde olay yerine yönlendirilmesini sağlar. E) Hastanedeki bebek ve çocuklara yönelik bir kaçırma girişimi fark edildiğinde tetiklenen bir sistemdir. 11.E 2018 Final 12. Aşağıdakilerde hangisi kalbi ya da solunumu duran kişiye yaşam desteği sağlanması amacıyla kullanılan acil kod rengidir? A) Mavi kod B) Pembe kod C) Beyaz kod D) Turuncu kod E) Yeşil kod 12.A 2017 Final 14.Acil birimlerde kullanılan kod sistemleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Beyaz kod sağlık çalışanına yönelik şiddet durumlarında güvenliğin sağlanması amacıyla kullanılır. B) Turuncu kod kimyasal veya zararlı madde sızıntısı durumunda kullanılır. C) Yeşil kod kendisi ya da başkaları açısından tehlikeli hastaların kaçması durumunda kullanılır. D) Türkiye'de pembe kodun geçerli numarası 1111 dir. E) Türkiye'de mavi kodun geçerli numarası 2222 dir. 14 D 2017 Bütünleme

29 19.Türkiye'de Mavi kod çağrısı yapılabilmesi için Sağlık Bakanlığı tarafindan belirlenen numara aşağı dakilerden hangisidir? A) 1111 B) 2222 C) 3333 D) 4444 E) B Hastane santraline bağlı herhangi bir telefondan standart bir numaranın aranması ile tetiklenen kod sisteminde santrale entegre beyin tarafından görevli kod elemanlarının pager cihazlarına aramanın yapıldığı konum bilgisini içeren bir çağrı gönderilir. Bu çağrı ne zaman sonlandırılır.? a) Hastaya gerekli müdahale yapıldıktan sonra b) Hasta servis yada yoğun bakıma yatırıldıktan sonra c) Olay yerine ulaşır ulaşmaz aynı telefonda aynı numarayı çevirmek suretiyle d) Ekibin lideri doktor tarafından e) pager cihazı ile sonlandırılır. Cevap: C Mavi kod sistemi uygulaması dünyada ilk olarak nerede kullanılmaya başlanmıştır.? a) ABD Boston b) ABD Kansas Bethany Tıp Merkezinde c) 2008 yılında erişkin resüsitasyonu için d)abd Güney kaliforniya e) 2009 yılında çocuk kaçırma için Cevap:B I- Anne hemşire odasına yakın bir odaya yatırılır II- Sadece hemşireler tarafından farkedilecek bir belirteç oluşturulur III- Bebek kilitli bir odada yatırılır. IV- Bebek ve annenin yatırıldığı odanın kapısında sürekli güvenlik görevlisi bulundurulur

30 Yukardakilerden hangileri Ailevi sorunu olduğuna dair bilgi verilmiş olan bebeklerin farkındalığının ortaya konulması için yapılması gerekenlerdendir.? a) I.II.III b) I.II.III.IV c) II.IV d) I.II e) III.IV Cevap D Mavi kod hangi yıl Türkiyede kullanılmaya başlanmıştır.? 2008 Pembe kod 2009 da, Beyaz kodda 2011 de uygulanmaya baslanmis *ACİL SERVİS ARAÇLARI EĞİTİMİ 11. ÜNİTE* DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi hastane içi hasta taşıma araçlarından biri değildir? a) Hasta yatağı b) Sepet sedye c) Tekerlekli sandalye d) Taşıma lifti e) Ana sedye 1.B 2. Aşağıdakilerden hangisi 250 km uzaklıktaki bir hastayı taşımak için uygun bir yöntemdir? a) Helikopter ambulans b) Kara yolu ambulansı c) Özel araç d) Uçak ambulans e) Otobüs Cevap Anahtari D demis

31 250 *kmden* fazlası icin ucak ambulans demis sayfa 13 te Hastane dışında hasta/yaralı taşımasında kullanılacak aracın seçiminde; *30-60 dakika* sürecek ya da *60 km ye* kadar olan mesafe (uzaklık) için kara yolu, * km arasındaki* mesafe için *helikopter* *250 km den daha uzak* mesafe için *uçak* önerilmiştir. D 3. Hasta taşıma yönteminin belirlenmesinde aşağıdakilerden hangisi dikkate alınır? a) Uzaklık b) İklim c) Sıcaklık d) Coğrafi konum e) Durumun aciliyeti 3.A Hastane dışında hasta/yaralı taşınmasında kullanılacak araçlar *mesafeye göre* seçilir. 4. Hastane içinde hastayı taşımanın en güvenli yolu aşağıdakilerden hangisidir? a) Hasta taşıma lifti b) Hasta taşıma kemeri c) Sedye d) Tekerlekli sedye e) Hasta yatağı 4 E 5. Aşağıdakilerden hangisi hasta taşınırken çalışanın kendi güvenliği için dikkat etmesi gereken hususlardan biri değildir? a) Hastanın ayak kısmını güçlü olan kişi tutmalıdır. b) Ekipte komutayı hastanın baş kısmında duran kişi vermelidir. c) Hasta taşıyan kişi sırtının gerginliğini korumak için dizlerini ve kalçalarını bükülmelidir. d) Hasta taşıyan kişi yerden destek alacak şekilde her iki ayağını da kullanarak birini diğerinden biraz öne yerleştirilmelidir.

32 e) Hasta taşıyan kişi kalkarken, ağırlığı kalça kaslarına vererek dizler en uygun biçimde doğrultulmalıdır. 5.A Sedye ile hasta, yaralı taşınırken *güçlü kişiler* hastanın *baş* tarafındaki saplardan tutmalıdır Hasta/yaralı taşınmasına yardımcı olacak sağlık çalışanı kendi sağlığını riske atmamalıdır. Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak vücut mekaniklerine uygun hareket etmeye özen göstermelidir. Hasta/yaralı taşınırken; Sedye ile hasta, yaralı taşınırken güçlü kişiler hastanın baş tarafındaki saplardan tutmalıdır. Hasta, yaralıya yakın mesafede çalışılmalıdır. Daha uzun ve kuvvetli kas grupları kullanılmalıdır. Sırtın gerginliğini korumak için dizler ve kalçalar bükülmelidir. Yerden destek alacak şekilde her iki ayağı da kullanarak biri diğerinden biraz öne yerleştirilmelidir. Kalkarken, ağırlığı kalça kaslarına vererek dizler en uygun biçimde doğrultulmalıdır. Baş her zaman düz tutulmalı, homojen ve düzgün bir şekilde hareket ettirilmelidir. Yavaş ve düzgün adımlarla yürünmeli ve adımlar omuzdan daha geniş olmamalıdır. Ağırlık kaldırırken karın muntazam tutulup kalça kasılmalıdır. Omuzlar, leğen kemiğinin ve omuriliğin hizasında tutulmalıdır. Yön değiştirirken ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalıdır. Hasta/yaralı mümkün olduğunca az hareket ettirilmelidir. Hasta/yaralı baş-boyun-gövde ekseni esas alınarak en az 6 destek noktasından kavranmalıdır. Tüm hareketleri yönlendirecek sorumlu bir kişi olmalı, bu kişi hareketler için gereken komutları (dikkat, kaldırıyoruz gibi) vermelidir. Bu kişi genellikle ağırlığın en fazla olduğu ve en fazla dikkat edilmesi gereken

33 bölge olan baş ve boyun kısmını tutan kişi olmalıdır. Hasta ya da yaralı taşınırken ekip çalışması önemlidir 6. Aşağıdakilerden hangisi hasta taşımada kullanılan sedye türlerinden biri değildir? a) Vakum b) Neil Robertson c) Sepet d) Scoop e) Lift 6.E 7. Aşağıdakilerden hangisi hasta taşınmasında kullanılan araçlara yardımcı araçlardan biri değildir? a) Lift b) Kemer c) Kombinasyon sedye d) Korkuluk e) Çengeller 7.C :32 -.: Hastanelerde hastaların başka bir bölüme/servise taşınması sırasında *hasta yatağı* ile taşınması hasta güvenliği açısından en güvenilir yoldur. Ayrıca hastanın taşınması sırasında yatak kenarlıkları, trapez, çengeller, elektrikli yataklar, yürüyüş kemeri, kaydırma tahtası, kaldıraç, asansör gibi yardımcı araçlardan yararlanılabilir

34 8. Aşağıdakilerden hangisi *bulaşıcı hastalık taşıyan veya taşıma şüphesi olan* hastalar ile bağışıklığı zayıflamış olan hastaların saf olmayan çevre şartlarından korunması maksadıyla nakledilmelerinde kullanılan sedyedir? a) Pozitif/Negatif Basınçlı Hasta Taşıma Sedyesi b) Neil Robertson Sedye c) Vakum Sedye d) Kombinasyon Sedye e) Faraş Sedye 8.A 9. Özellikle omurga, pelvis ve alt ekstremite travmalarında hastayı bulunduğu yerden almak için kullanılan sedye türü aşağıdakilerden hangisidir? a) Vakum sedye b) Faraş sedye c) Kombinasyon sedye d) Sepet sedye e) Neil Robertson sedy 9.B 10. Dar mekânlarda ve zor koşullardaki kurtarma çalışmalarında dikey veya yatay olarak hasta taşımak için kullanılan ve özellikle havadan hasta nakletmek için iyi bir seçenek olan sedye türü aşağıdakilerden hangisidir? a) Kızak sedye b) Vakum sedye c) Faraş sedye d) Neil Robertson sedye e) Kombinasyon sedye 10.D 2017 Final 15.Aşağıdakilerden hangisi hasta ve yaralı taşımada sağlık çalışanının dikkat etmesi gereken noktalardan biri değildir?

35 A) Baş her zaman düz tutulmalı, homojen ve düzgün bir şekilde hareket ettirilmelidir. B) Yön değiştirirken ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalıdır. C) Hareketleri yönlendirecek sorumlu kişiler hasta sedyesinin ayak tarafındaki saplardan tutmalıdır. D) Hasta/yaralı, baş-boyun-gövde ekseni esas alınarak en az 6 destek noktasından kavranmalıdır. E) Hasta/yaralı mümkün olduğunca az hareket ettirilmelidir Final 15.C 2017 Final 16.Aşağıdakilerden hangisi mekânın dar ve koşulların zor olduğu kurtarma çalışmalarında dikey veya yatay olarak hasta/yaralı taşımak için kullanılan sedye türüdür? A) Basket (sepet, kayık) sedye B) Neil robertson sedye C) Vakum sedye D) Faraş sedye E) Basket sedye 16.B 2017 Final 5.Aşağıdakilerden hangisi ana sedyenin özeliklerinden biri değildir? A) Ambulansa yüklenip indirilebilmesi için en az iki kişiye ihtiyaç vardır. B) Ayarlı kolu sayesinde sedye açık olarak yere 0 pozisyonunda yatırılabilir. C) Kilit mekanizması sayesinde ambulansa kolayca sabitlenebilir. D) Baş kısmı ve yan korkulukları ayarlanabilir. E) Kilitlenebilir arka tekerlek mevcuttur. 5.A

36 2017 vize 15. Aşağıdakilerden hangisi vakum sedyenin özelliklerinden biri *değildir*? A) Multi travmalı yaralılar için güvenli ve emniyetli taşıma sağlar. B) X-ray ışınları geçirgen olduğundan radyografilerin yapılmasına olanak sağlar. C) Hafif alüminyum alaşımdan üretilir. D) Spinal travma şüphesi veya tanısı olan hastalarda ideal taşıma sedyesidir. E) Vakum sedyenin tutma yerleri ile fazla kişinin yaralıyı taşıması sağlanır. 15.C *Vakum Sedye*!! *İçi polistiren granüllerle* dolu *PVC kaplı torbadan* yapılmış bir çeşit sedyedir *Vakum sedyenin özellikleri*: Çoklu travmalı yaralılar için güvenli ve emniyetli taşıma sağlar. X-ışınlarına geçirgen olduğundan, hastada gerekli radyografilerin çekilmesi sırasında hastanın sedyeden çıkarılmasına gerek kalmadan yapılmasına izin verir. Çift yönlü bir pompası vardır. Pompa ile sedye içindeki hava çekildiğinde, hastanın pozisyonuna uygun şekilde yaralının gövdesini yavaşça sarar. Bu, taşıma sırasında yaralının zarar görmesini önler. Kolayca katlanabilir. Alkol, sabunlu su ve sıvı dezenfektanlarla kolayca temizlenebilir Bütünleme 20.Özellikle omurga, pelvis ve alt ekstremite travmalarında hastayı bulunduğu yerden almak için kullanılan sedye türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Vakum sedye B) Faraş sedye C) Kombinasyon sedye D) Sepet sedye E) Neil Robertson sedye 20 B

37 2018 Final 13. Ambulanslarda yer alan ana sedyenin kullanımı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Şiltenin üzerine tek kullanımlık kılıf geçirilmeli B) Sedyenin baş ve ayak kısmından tutularak kaldırılmalı C) Hasta taşınırken sedye en alt seviyesine alınmalı D) Sedye üzerinde bulunan fren mekanizması ile yere sabitlenmeli E) Yaralının güvenliği tamamlandıktan sonra sedye ambulansa yüklenmeli 13.C Hasta *taşınırken* sedye *yüksek* seviyesine alınmalıdır. *ANA SEDYE* Ana sedye, *boyutu en büyük* olan ve *en fonksiyonel* olan sedyedir. Sedyenin uzunluğu en az 175 cm, genişliği en az 50 cm ve taşıma kapasitesi en az 160 kg dır. Ana sedye, ambulansta sedye platformu üzerinde yer alır. Sedye, hareketlerini sınırlandırmak için tasarlanmış emniyetli kilit sistemi ile platforma sabitlenmektedir. Platform üzerinde bulunan sedye rampası sayesinde *tek kişi* *tarafından sedye indirilip yüklenebilir*!! *ANA SEDYENİN ÖZELLİKLERİ* Ana sedyenin çeşitli tipleri ve çeşitli aksesuarları geliştirilmiştir. Kullanılan sedyenin fonksiyonları iyi tanınmalıdır Sedyenin metal kısımları, alüminyumdan yapılmıştır. CPR uygulamaları için sedyenin üst kısmı PVC malzeme ile kaplanmıştır. Taşıyıcı tekerlek kolları katlanabilir ve sedye yere cm kalacak şekilde yere yaklaştırılabilir. Sedyenin üst kısmı bağlı olduğu yerden ayrılabilir, ayrı bir sedye olarak kullanılabilir. Sedyenin baş kısmı 60 derece ve ayak kısmı ise 40 Derece yükseltilebilir. Katlanabilir yan korkulukları vardır. Genellikle arka tekerlerde bulunan freni sayesinde yere sabitlenebilir.

38 Şilte (minder), sünger ya da poliüretan köpükten yapılmıştır. Üzeri; antibakteriyel, ateşe dayanıklı, kolay temizlenebilen ve sıvı geçirmez malzeme ile kaplanmıştır. Sedyenin hasta güvenliğini sağlamak için yardımcı ekipmanları vardır *Hasta emniyet kemerleri* ; hastayı boyun, omuz, göğüs, bel ve ayak bölgesinden sabitlemede kullanılır. Sedyede en az 3 tane hasta emniyet kemeri bulunmalıdır. Boyun ve omuz bölgesinden sabitlemek için kullanılan boyun kemeri dört parçadan oluşmaktadır. Kemerlerin uzunluğu her hasta için ayarlanabilmektedir. *Serum askılığı* ; yan korkuluk üzerine monte edilmeli ve yüksekliği ayarlanmalıdır. Kullanılmadığı zaman yan korkuluk üzerine katlanmalıdır. Seyyar oksijen ünitesi yan korkuluk üzerine monte edilerek 2 litrelik oksijen tüpü taşınabilir. Kol desteği; yan korkuluk üzerine monte edilmeli ve katlanabilir olmalıdır. *ANA SEDYENİN KULLANıMI* Şiltenin üzerine tek kullanımlık kılıf geçirilmelidir. Sedye, kilit sistemindeki kırmızı düğmeye basılarak rampa üzerinde kaydırılarak platformdan indirilmelidir. Sedye ambulanstan inerken tekerlek ayarları otomatik olarak açılacaktır. Sedyenin iki tarafındaki mandala(düğmeye) basılarak sedye ayaklarının katlanması sağlanmalı ve mümkün olduğunca yere yakın indirilmelidir. Hasta/yaralı yerden sedyeye alınacağı zaman sedye en aşağı pozisyona getirilmelidir. Sedyenin üst kısmını sabitleyen mandal açılıp sedye ayrılmalı ve yere indirilmelidir. Sonra tekrar yerine yerleştirilip, mandal kilitlenmelidir. Sedyenin baş kısmına ve ayak kısmına geçen iki kişi tarafından sedyenin ana çerçevesi tutularak yukarıya kaldırılmalıdır. Kaldırma esnasında sağlık personeli kendi sağlığı için kalça ve dizlerini büküp kollarını germeli ve sırtını mümkün olduğu kadar dik tutmalıdır. Alt taşıma sisteminin tamamen açılması ve kilitlenmesi için sedyenin yeterince yukarı kaldırılması gerekmektedir. Hasta taşınırken sedye yüksek seviyesine alınmalıdır. Hasta; sedye üzerinden yatağa, muayene masasına, röntgen masasına vb. yere alınırken sedye yüksekliği bu masalarla olabildiğince aynı düzeye getirilmelidir. Sedyenin baş ve ayak kısmı, istenen seviyede yükseltilmelidir. Yan korkuluklar, pimine(butona) basılarak kaldırılıp ve indirilebilir.