VARANT AKADEMİ. Eğitimin Konusu: Eğitimin Amacı: Kimler İçin Uygundur: Varantın İpuçları

Transkript

1 Varantın İpuçları

2 VARANT AKADEMİ Eğitimin Knusu: Varantın İpuçları Eğitimin Amacı: Varant fiyatına etki eden parametreleri açıklamak ve en çk merak edilen srulara cevap vermek Kimler İçin Uygundur: Yeni başlayandan tecrübeli yatırımcılara kadar her kademeden yatırımcı için uygundur

3 VARANT AKADEMİ 1. Varant Fiyatına etki eden faktörler nelerdir? I. Dayanak Varlık Fiyatı II. Örtük Oynaklık III. Vadeye Kalan Zaman IV. Faiz V. Temettü 2. Sıkça Srulan Srular

4 VARANT FİYATINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER NELERDİR? Varant fiyatı, içsel değer ve zaman değerinin tplamına eşittir. Bu iki değeri farklı parametreler etkiler. Varant Fiyatı = İçsel Değer + Zaman Değeri

5 DAYANAK VARLIK ETKİSİ Dayanak Varlık Fiyatı İçsel Değer Kullanım Fiyatı İçsel değer(alım) = Dayanak Varlık Fiyatı Kullanım Fiyatı İçsel değer(satım) = Kullanım Fiyatı Dayanak Varlık Fiyatı Dayanak Varlık Fiyatı Alım Varantı Fiyatı Satım Varantı Fiyatı

6 Fiyat ÖRTÜK OYNAKLIK ETKİSİ Vadeye Kalan Zaman Oynaklık (Vlatilite) Karlı Hareket Olasılığı OYNAKLIK: Bir kıymetin fiyatının belli bir zaman aralığındaki değişkenliğine ynaklık denir. Pzitif ya da negatif fiyat değişiminden bağımsızdır. Oynaklık Düşük Oynaklık Yüksek Oynaklık

7 ÖRTÜK OYNAKLIK ETKİSİ Oynaklığın en bilinen ölçümü standart sapma ile yapılır. Standart sapma, bir fiyatta görülen değişimlerin rtalama değişim ranından ne kadar farklılaştığını ifade eder. Örtük ynaklık, varant fiyatına etkisi lan parametrelerin en başında gelir. Örtük ynaklık belli vadede bir kıymette beklenen (tahmin edilen) ynaklığı ifade eder. Gerçekleşen ynaklık kıymetin hâlihazırda luşmuş fiyatlarından hesaplanır bu nedenle beklenen ynaklıkla örtük ynaklık farklılık gösterebilir.

8 ÖRTÜK OYNAKLIK ETKİSİ Örtük ynaklık beklenti değeri lması dlayısıyla göreceli bir değerdir. Piyasa yapıcının vade için ynaklık öngörüsüne bağlı bir değerdir. Örtük Oynaklık Alım Varantı Fiyatı Satım Varantı Fiyatı

9 VADEYE KALAN ZAMAN ETKİSİ İtfaya Kalan Zaman Oynaklık (Vlatilite) Karlı Hareket Olasılığı VADEYE KALAN ZAMAN: Varantın itfa tarihi ile fiyatlama yapılan tarih arasındaki farktır. Vadeye kalan zaman uzadıkça varantın karda bitme lasılığı artar. Bu lasılığın artması varantın zaman değerini arttır ve varant fiyatı artar. Vadeye Kalan Zaman Alım Varantı Fiyatı Satım Varantı Fiyatı

10 VADEYE KALAN ZAMAN ETKİSİ Vadeye kalan zaman ile teta değeri, θ (zaman değeri kaybı) ters rantılıdır. Vadeye kalan zaman azaldıkça, teta değeri artar. Varant itfaya yaklaştıkça günlük zaman değeri kaybı artacaktır. Vadeye Kalan Zaman Teta (Zaman Değeri Kaybı)

11 FAİZ ETKİSİ Faiz Brçlanma Maliyeti O vade için beklenen faiz arttıkça alım varantının fiyatı artar ve satım varantının fiyatı düşer. Bu durum maliyetlerle ilişkilendirilir. Dayanak varlığı almak için alınan brca ödenen faiz veya mevcut sermayenin dayanak varlığı almak için kullanılması durumunda kaybedilen faiz miktarı larak ele alınabilir. Faiz Alım Varantı Fiyatı Satım Varantı Fiyatı

12 TEMETTÜ ETKİSİ Temettü Dayanak Fiyatında Değişim Beklenen bir temettü ödemesi varant fiyatını etkilemez. Fakat beklenen dışında bir temettü ödemesi lursa, alım varantı fiyatı düşer, satım varantı fiyatı artar. Temettü Alım Varantı Fiyatı Satım Varantı Fiyatı

13 SIKÇA SORULAN SORULAR FARKLI PİYASA YAPICILARIN AYNI ÖZELLİKTE OLAN VARANTININ FARKLI FİYATI OLABİLİR Mİ? Farklı piyasa yapıcıların ihraç ettiği varantların her ne kadar dayanak varlık, kullanım fiyatı ve vadesi aynı lsa da fiyatları farklı labilir. Bu durumun sebebi; Farklı piyasa yapıcıların dayanak varlıkta farklı örtük ynaklık beklentilerinin lması O vade için faiz ve temettü beklentilerinin farklı lması larak açıklanır.

14 SIKÇA SORULAN SORULAR VARANTLAR HANGİ FİYAT ARALIĞINDA İŞLEM GÖREBİLİR? Varantlar, piyasa yapıcı kurumun verdiği fiyatlar arasında işlem görebilir. Eğer varant makası 0,01TL ise işlemler, sadece piyasa yapıcı fiyatlarından geçer. Varantın makası 0,01TL den büyük bir değer ise piyasa yapıcının fiyatları sınır değer lacak şekilde işlem gerçekleşebilir. Piyasa Yapıcı Alış Fiyatı Piyasa Yapıcı Satış Fiyatı Örnek 1 Örnek 2

15 SIKÇA SORULAN SORULAR PİYASA YAPICI NE ZAMAN KOTASYON VERMEZ? Alış ktasynu lmaması durumu: Piyasa yapıcı kuruluşlar varantların fiyatlarını brsaya virgülden snra iki hane ile kte etmek zrundadır ve brsaya verilen ktasynların 0 dan büyük lması gerekmektedir. Bu da varantın fiyatının minimum 0,01 TL (1 kuruş) lması demektir. Fakat bazı çk zararda lan varantların fiyatları 0,0025, 0,0038 vs gibi çk düşük değerler labilir. Varantın fiyatının 0,0025 lması varantın değerinin 1 kuruş değil 0,25 kuruş lduğu gösterir. Bu değer minimum gösterilebilecek (1 kuruş) değerin yarısının çk altında lduğu için varant değersiz sayılır ve bu varant için alış ktasyn verilmez.

16 PİYASA YAPICI NE ZAMAN KOTASYON VERMEZ? Satış ktasynu lmaması durumu: Varantın deltası %5 in altında ise Varantın deltasının %5 in altında lması varantın çk zararda lması ve duyarlılığının çk yüksek lduğunu gösterir. Sembl Dayanak Dayanak Fiyatı Delta Duyarlılık Varant Fiyatı OZIUBV XU %2, ,01 Yukardaki OZIUB varantının fiyatı ucuz lduğu için bu varantın riskli lduğunu bilmeyen yatırımcılarımız, bu varanta yatırım yapmak isteyebilirler. Ama bu varantın fiyatının 0,01 TL den 0,02TL ye yükselmesi için dayanak varlıkta (VİOP XU030) 1790 puanlık bir yükseliş lması gerekmektedir. Çk düşük lasılık ile gerçekleşebilecek lan bu durum varantın riskini arttırır. Yatırımcılarımızı bu riskten krumak için deltası %5 in altında lan varantlara satış ktasynu verilmemektedir.

17 PİYASA YAPICI NE ZAMAN KOTASYON VERMEZ? Satış ktasynu lmaması durumu: Varantlar belli bir sayıda ihraç lurlar, piyasa yapıcının elindeki varantlar tükendiğinde, piyasa yapıcı ilgili varantlarda daha fazla satış işlemi gerçekleştiremez. Varantın itfa günü (vade snu) satış ktasynu verilmemektedir.

18 SIKÇA SORULAN SORULAR VARANTLARDA LİKİDİTE YOKSA BİLE DAHA ÖNCE ALDIĞIM VARANTI GERİ SATABİLİR MİYİM? Varantın değeri var ise, İş yatırım piyasa yapıcı larak her zaman alış ktasynu verir. Dlayısıyla bir varant, piyasa yapıcı tarafından değeri lduğu sürece geri alınır.

19 SIKÇA SORULAN SORULAR DAYANAK VARLIK FİYATI DEĞİŞMESİNE RAĞMEN, VARANTIN FİYATI SABİT KALIR MI? Varant fiyatının 1 kuruş değişmesi için Alım varantında, dayanak varlığın duyarlılık değeri kadar yükselmesi Satım varatında, dayanak varlığın duyarlılık değeri kadar düşmesi gerekmektedir. Dayanak varlık fiyatı duyarlılık değeri kadar değişim yaşamadıysa, varantın fiyatı sabit kalır.

20 SIKÇA SORULAN SORULAR DAYANAK VARLIK FİYATI DEĞİŞMEMESİNE RAĞMEN VARANTIN FİYATI BİR GÜN ÖNCESİNE GÖRE DÜŞEBİLİR Mİ? Zaman değeri, teta (θ), literatürde iki şekilde hesaplanır; Bir yıldaki gün sayısı 252 alınarak, sadece iş günleri sayılır. Bir yıldaki gün sayısı 365 alınarak, her takvim günü sayılır. İş Yatırım varantları zaman değeri kaybı 365 gün üzerinden hesaplanır. İki fiyatlama arasındaki fark nedir? Varantın tüm özellikleri aynı lduğu takdirde bir hafta için zaman değeri kaybı aynıdır. Örneğin, tüm özellikleri aynı lan iki varantın bir haftada tplam zaman değeri kaybı 0,35 TL lsun. Dlayısıyla, 365 gün alınarak hesaplanan zaman değeri kaybı her gün için 0,05TL lur. 252 gün alınarak hesaplanan zaman değeri kaybı her iş günü için 0,07TL lur. θ252 (0,07TL) > θ365 (0,05TL)

21 SIKÇA SORULAN SORULAR DAYANAK VARLIK FİYATI DEĞİŞMEMESİNE RAĞMEN VARANTIN FİYATI BİR GÜN ÖNCESİNE GÖRE DÜŞEBİLİR Mİ? Günlük zaman değerinden dlayı, dayanak varlık fiyatı bir gün öncesine göre değişmese bile varant değer kaybeder. Her varantın günlük zaman değeri kaybı (teta) vardır ve varantlar her gün bu teta kadar değer kaybeder.

22 SIKÇA SORULAN SORULAR BAZI VARANTLARIN ALIM/SATIM MAKASI BİR KURUŞ İKEN, DİĞER VARANTLARINKİ DAHA FAZLA OLABİLİR Mİ? İş yatırım larak varantlarımızda adil fiyatlama esas lduğu için labilecek en dar makas verilmektedir. Varant alım/satım makası dayanak varlık alım/satım makası ve likidite ile ilgilidir. Dayanak varlıkta likiditenin düşük lması makası etkiler. Aynı zamanda, zararda lan bir varant ile karda lan bir varantın alım/satım makaslarının aynı lması beklenmemelidir. Çünkü, karda varant dayanak varlığa daha duyarlı hareket eder. Başabaş Varant Zararda Varant Karda Varant Duyarlılık Sıralaması

23 SIKÇA SORULAN SORULAR VERİ SAĞLAYICIDA DAYANAK VARLIK FİYATINDA YÜZDESEL DEĞİŞİM OLMASINA RAĞMEN, VARANT FİYATI EKSİ GETİRİLİ GÖZÜKEBİLİR Mİ? Veri sağlayıcılar, menkul kıymette en sn işlem geçen fiyata göre yüzdesel değişimi hesaplar. Dayanak varlıkta, 17:30 ile 17:45 arasında bir değişim lursa varantın veri sağlayıcıdaki fiyatı etkilenmez. Varantın yüzdesel değişimi ile dayanak varlığın yüzdesel değişimini karşılaştırabilmek için, varantta en sn işlem geçen zaman ile güncel zaman arasında gerçekleşen dayanak varlık fiyat değişimi hesaplanmalıdır. Saat 17:30 Varant İşlemi Kapanış 17:40 Hisse İşlemi Kapanış 17:45 VİOP İşlemi Kapanış

24 SIKÇA SORULAN SORULAR BU KADAR ÇOK VARANTIN ARASINDAN KENDİME UYGUN VARANTI NASIL SEÇEBİLİRİM? Varant izleme ekranına tıklayarak size uygun risk grubunu seçebilirsiniz. Risk grupları nedir? Varant Akademi bölümündeki önceki eğitim sunumlarımızı inceleyebilirsiniz.

25 VARANT AKADEMİ KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ. Srularınız ve geri bildirimleriniz için İş Varant Destek Hattına mail ve telefn yluyla ulaşabilirsiniz isvarant@isyatirim.cm.tr