ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI

Transkript

1 ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI

2 ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE Türkiye önümüzdeki yıllarda artan oranda enerji ihtiyacı daha da hissedecektir. Çünkü,ekonomik kriz dönemleri hariç Türkiye elektrik enerji talebinin büyüme hızına paralel olarak her yıl %6-8 oranında artığı görülmektedir. Ülkemizin 2020 yılına kadar elektrik enerji talebinin,yıllık ekonomik %5 büyüme hızı göz önüne alındığında her yıl MW ilave kurulu güç tesisi gerektiği hesaplanmaktadır. Bu ise her yıl yaklaşık en az 3-4 milyar Dolar yatırım gerektirmektedir. Türkiye nin maden potansiyeli genel olarak çeşitlilik açısından zengin ancak birkaç önek dışında dünya ölçeğinde rezervleri sınırlıdır. Rezerv yönünden diğer bir sıkıntı ise rezerv kalitesidir. Ülkemiz yer altı kaynakları itibari ile dünya madenciliğinde adı geçen 132 ülke arasında toplam üretimiyle 28.sıradadır. Başta endüstriyel maddeler olmak üzere,metalik maddeler,enerji hammaddeleri ve jeotermal kaynaklar açısından ülkemiz zengindir. MTA kaynaklarına göre dünyada ticareti yapılan 90 çeşit maddeden bu güne kadar 13 tanesinin ülkemizde varlığına rastlanmamıştır. Geriye kalan 50 madde açısından zengin veya çok zengin.27 maden kaynağı itibariyle de yetersizdir. Ancak var olan maden kaynakları bakımından şu andaki verilere göre rezerv miktarları ve cevher kaliteleri bakımından ekonomik işletmecilik için yeterli değildir. Özellikle enerji hammaddeleri açısından Türkiye nin zengin olduğu söylenemez. Bütün dünyada olduğu gibi Türkiye de de enerji talebinin %90 nı madencilik kökenli fosil yakıtlarla (petrol,doğal gaz ve kömür)ile karşılanmaktadır.alternatif enerji kaynaklarının geliştirilmesi için yoğun çalışmalar olmasına rağmen daha uzun süre fosil kaynaklı enerji kaynaklarına bağımlılık devam edecektir yılına kadar dünya enerji endüstrisinin toplam yatırım gereksinmeleri 30 trilyon ABD doları civarındadır. Türkiye kendi kaynakları ile ancak enerji ihtiyacının %10 nu karşılayabilmektedir. Türkiye elektrik üretimin %35 i kömür,%48.5 i doğal gaz,%16,5 hidroelektrik kaynaklardan üretilmiştir. Yanabilir ve yenilenebilir atıklar dahil bu toplamın payı yaklaşık % 80, hidro enerjinin payı %16.5 ve tüm yeni yenilenebilir kaynaklar; jeotermal, solar, met-cezir, dalga, rüzgar ve diğerleri % 0.5 dir. Taş Kömürü ve Linyit Türkiye de en fazla rezerv yaklaşık olarak 8.3 milyar ton ile düşük kaliteli linyit kömürü bulunmaktadır. Büyük ağırlığı Batı Karadeniz de olmak üzere 1.2 milyar ton (Zonguldak 1.1 milyar ton) da iyi kaliteli taş kömürü rezervi bulunmaktadır.toplam rezervin %88 i görünür durumdadır. Linyit Kömür rezervlerimiz en önemlileri Kangal,Orhaneli,Tufanbeyli,Soma Tunçbilek, Seyitömer,Çan,Muğla,Beypazarı En zengin linyit rezervi %43 oranında Elbistan havzasındadır. Linyit rezervinin %94 ü termik santrallerde değerlendirilebilecek özelliktedir. Dünya elektrik üretiminde kömürün payı %38 dir. Ülkemizde ise Elektrik enerji üretimde sadece %35 i yerli (%20) ve ithal kömürden üretilmiştir. Ülkemizdeki linyit kömürünün ısıl değeri düşüktür. %58 i 1500 Kcal/kg (düşük kalite),%8.5 i 3000 Kcal/kg(kaliteli) üzerindedir. Şırnak ve Silopi bölgelerinde 82 milyon ton asfaltit rezervi tespit edilmiştir. Bu rezervin 45 milyon tonu görünür durumdadır. Orta Anadolu ve Marmara bölgesinde ise 200 milyon civarında bitümlü şist rezervi bulunmaktadır. Ekonomik bir işletmecilik yapılmamaktadır. Bölgeler 2006 Milyon ton Oran Ülkeler Milyon ton Oran Ortadoğu ABD Orta ve Güney Amerika Rusya Afrika Çin Kuzey Amerika Hindistan Asya ve Avrupa Avustralya Asya ve Uzak Doğu Güney Afrika Dünya Ukrayna

3 Petrol 2006 yılı sonu itibariyle dünya petrol rezervi 1208,2 milyar varildir. Dünya üzerindeki en büyük rezerv 264,3 milyar varil (%21,8) Suudi Arabistan, 137,5 milyar varil (%11,3) İran, 115,0 milyar varil (% 9,5) Irak 101,5 milyar varil (%8,3) Kuveyt 97,8 milyar varil ( %8) Birleşik Arap Emirlikleri, 80,0 milyar varil (% 6,6 ) Venezüella 79,8 milyar varil ( % 6,6 ) Rusya Federasyonunda bulunmaktadır. 39,8 milyar varil (%3,2) Kazakistan 7 milyar varil (% 0,9) Azerbaycan Amerika Birleşik Devletlerinde 29,9 milyar varil ( %2,4 ) rezerv bulunmaktadır. ABD,dünyan üretimin 311,8 milyon ton % 7,9 u, tüketiminde 938,8 milyon ton %24,1 ni tek başına yapmaktadır. Dünya Petrol Tüketiminde ABD 938,8 (% 24,1) milyon ton Çin 349,8 (%8,9) milyon ton Japonya 128,5 (% 3,2) milyon ton Rusya 123,5 ( % 3,1 ) milyon ton Almanya 120,3 ( % 3,0) milyon ton Hindistan 105,0 ( %2,6 ) milyon ton Dünya enerji üretiminde petrolün payı %7 dir. Türkiye ortalaması da buna yakındır. Türkiye de 2006 yılı sonu itibariyle 3326 kuyu açılmıştır. Teorik petrol rezervimiz 984,4 milyon tondur.(dünya rezervinin binde birinden daha az),bunun 167,9 milyon tonu (%16 sı) üretilebilir durumdadır yılına kadar Türkiye de 126,3 milyon ton petrol üretilmiş olup, geri kalan üretilebilir 41,5 milyon ton kalmıştır ve 19 yıllık rezerv kalmıştır. Türkiye de 2006 yılı itibariyle üretimi ton, tüketimi ise ton dur. Bölgeler Rezerv Oran Üretim Oran Tüketim Oran Milyar varil Milyon ton Milyon ton Ortadoğu 742,7 61, ,9 31,2 280,1 7,2 Orta ve Güney 103,5 8,5 345,8 8,8 236,5 6,1 Amerika Afrika 117,2 9,6 473,7 12,1 130,5 3,4 Kuzey Amerika 59,9 4,9 646,1 16,5 1124,6 28,9 Asya ve Avrupa 144,4 11,9 846,7 21,6 970,1 24,9 Asya ve Uzak Doğu 40,5 3,3 379,8 9, ,5 Dünya 1208, , ,889,8 100

4 Doğal Gaz Dünya enerji üretiminde doğal gazın payı %20 dir yılında bu oranın 10 puan daha artacağı belirtilmektedir. Dünya üzerindeki en büyük rezerv trilyon metreküp olarak 47,65 (%26,3) Rusya 28,13 (%15,5) İran, 25,6 (% 14,0 ) Katar 6,06 ( %3,3 ) Birleşik Arap Emirlikleri, 5,93 (%2.8) ABD 5,21 (%2,7 )Nijerya 4,50 ( %2,4) Cezayir 3,00 (%2,1) Kazakistan 2,89 (%1.8 ) Norveç 2,45 (%1.4) Çin 1.35 (%0,9 ) Azerbaycan Dünyada en büyük doğal gaz üretimi ise milyon ton petrol eşdeğeri olarak 550,9 (%21,2) Rusya 479,3 (%18,5) ABD 168,3 (%6,4) Kanada 94,5 (% 3,6 ) İran Dünyada en büyük doğal gaz tüketimi ise milyon ton petrol eşdeğeri olarak 566,9 (%21,9) ABD 388,9 (%15,0) Rusya 94,6 ( %3,6 ) İran 87,0 (% 3,3 )Kanada 81,7 (%3,1 ) İngiltere Türkiye de doğal gaz kaynakları azdır. Ancak dünya doğal gaz rezervinin %66,6 sı koşuları Rusya ve Orta Doğu da bulunmaktadır yılı sonu itibariyle ülkemizin doğal gaz rezervi 21,8 milyar m^3 dür.( Dünya rezervinin binde birinden az) Bunun 16,4 milyar m^3 üretilebilir durumdadır. 8,6 milyar m^3 üretilmiştir. 7,8 milyar m^3 kalmıştır. Türkiye nin doğal gaz anlaşmaları 6 milyar m^3 Rusya 1986 yılında -Mavi akım -devrede-25 yıllık 8milyar m^3 Rusya 1998 Rusya Mavi akım devrede-23 yıllık 16 milyar m^3 Rusya 1997 Karadeniz devrede-25 yıllık 4 milyar m^3 Cezayir 1998 devrede-20 yıllık 1,2 milyar m^3 Nijerya 1995 devrede-22 yıllık 10 milyar m^3 İran 1996 devrede-25 yıllık 16 milyar m^3 Türkmenistan 1999 devrede değil-30 yıllık 6.6 milyar m^3 Azerbaycan devrede değil -15 yıllık Türkiye 2006 yılında Karadeniz hattı ile 11,6 milyon m^3,mavi akım kapsamında 576 milyon m^3,nijerya dan 1,1 milyon m^3,cezayir den 4,2 milyon m^3, İran dan 5,6 milyon m^3 olmak üzere toplam 30,49 milyon m^3 doğal gaz ithal etmiştir. Türkiye nin ithal ettiği doğal gazın 16,6 milyon m^3 (%54,5) elektrik üretimi,6,4 milyon m^3( %21) sanayi, 7,2 milyon m^3(%23,6) konutta satışı yapılmıştır. Türkiye nin elektrik üretiminde doğal gazın payı % 48 dir.

5 Bölgeler Rezerv Oran Üretim Oran Tüketim Oran Trilyon m^3 Milyon ton Milyon ton Ortadoğu 73,47 40,5 302,3 11,7 260,3 10,1 Orta ve Güney 6,88 3,8 130,0 5,0 117,5 4,6 Amerika Afrika 14,18 7,8 162,4 6,3 68,2 2,6 Kuzey Amerika 7,98 4,4 686,6 26,5 702,5 27,3 Asya ve Avrupa 64,13 35,3 965,6 37, ,7 40,1 Asya ve Uzak Doğu 14,82 8,2 339,4 13,1 394,7 15,3 Dünya 181, , ,9 100 Nükleer Enerji Santralleri Nükleer enerji bazı hafif radyoaktif elementlerin atom çekirdeği üzerinden parçalanmasıyla oluşan enerjidir. Hava kirlilik emisyonları yaymamaktadır. İlk yatırım maliyeti çok yüksektir. Kendi kendini finanse etme süresi ömründen daha uzundur. Atık bertarafına halen çözüm bulunmamıştır ve radyasyon yaymaktadır. Ortalama bir nükleer enerji santralinin ömrü yıldır. Dünyada elektrik üretiminde nükleer enerjinin payı %16 dır. Dünyada bulunan 439 reaktörün 147 tanesi AB de, 136 tanesi Kuzey Amerika da, 136 tanesi Asya da bulunmaktadır. Dünyada halen 32 ünitenin inşası devam etmektedir. Bunun 7 tanesi Rusya dadır. 6 tanesi Hindistan da, 5 tanesi Çin dedir. Uzamanlar nükleer enerjiye olan bağımlılık azalacağı yönünde hem fikirdirler kadar % 9 kadar düşecektir. AB de nükleer enerji santrallerin 3 te 1 i Batı Avrupa Ülkelerinde bulunmaktadır.%78 i Fransa dadır. Türkiye de bir nükleer enerji santrali ihale aşamasındadır. Sinop ta yapılacaktır. Ülke Ünite sayısı Toplam Mwe Elektrik üretimindeki payı ABD ,3 19,4 Fransa 59 63,2 78,4 Japonya 55 47,5 30 Rusya 31 21,7 15,9 Güney Kore 20 17,4 38,6 İngiltere 19 10,2 18,1 Kanada 18 12,5 15,8 Almanya 17 20,3 31,8 Hindistan 17 3,7 2,6 Ukrayna 15 13,1 47,5 Çin 11 8,5 1,9 İsveç 10 9,03 48 İspanya 9 7,4 19,8 Belçika 7 5,8 54,4 Çek 5 3,5 31,5 Slovakya 5 0,6 57,2 İsviçre 4 3,2 37,4 Macaristan 4 1,7 37,7 Finlandiya 2 2,6 28 Bulgaristan 2 1,9 43,6 Güney Afrika 2 1,8 4,4 Pakistan 2 0,4 2,7 Meksika 2 1,3 4,9 Brezilya 2 1,7 3,3 Arjantin 2 0,9 6,9 Romanya 2 1,3 9 Slovenya 1 0,6 40,3 Hollanda 1 0,4 3,5 Ermenistan 1 0,3 42