Ekonomi Bülteni. 05 Mart 2012, Sayı: 10. Yurtdışı Gelişmeler. Yurtiçi Gelişmeler. Finansal Göstergeler. Haftalık Görünüm

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: 1 Yurtdışı Gelişmeler Yurtiçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Görünüm ECB Üzerine Düşeni Yaptı, ama Problemler Henüz Bitmedi... Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Doğukan Ulusoy 1

2 DenizBank Ekonomi Bülteni Yurtdışı Gelişmeler ECB ikinci likidite operasyonunu gerçekleştirdi. Avrupa Merkez Bankası (ECB) bankalara sağladığı yıl vadeli (%1 faiz ile) likidite operasyonunun (LTRO) ikincisini gerçekleştirdi. ECB nin bankaların talebi kadar likidite sağlayacağını açıklamasının ardından 8 AB bankasından 5 milyar luk talep geldi. 1 Aralık ta birinci gerçekleşen operasyonda 5 AB bankası 489 milyar luk finansman sağlamıştı. Almanya Yunanistan a verilecek kurtarma paketini onayladı. Almanya parlamentoda Yunanistan kurtarma paketini büyük bir çoğunlukla kabul etti. Oylamaya katılan 591 milletvekilinden 496 si pakete Evet oyu verirken 9 milletvekili ise Hayır oyu verdi. Oylanan kararda Yunanistan ın verdiği sözleri tutması ve özel sektör kreditörlerinin borçlarını yeninden yapılandırmayı kabul etmesi şartında ibaresi yer aldı. S&P Yunanistan ın notunu tercihli temerrüt e düşürdü. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P Yunanistan ın kredi notunu tercihli temerrüt seviyesine çektiğini duyurdu. Karara gerekçe olarak ise özel sektör katılımı (PSI) diye adlandırılan 6 milyar luk borç yeninden yapılandırılması gösterildi. Yunan Maliye Bakanlığından gelen açıklamada Yunanistan ın 1 Mart ta büyük alacaklılarla borç takası (swap) tamamlanana kadar temerrütte kalacağını ve PSI lar bittikten sonra tekrar kredi notunun eski seviyeye çıkacağı bildirildi. S&P den yapılan açıklama da maliye bakanlığını teyit eder nitelikte oldu. Yunanistan kurtarma fonunun yarısı ertelendi. Euro Bölgesi maliye bakanları gerçekleştirdiği Brüksel toplantısının ardından daha önce onayladıkları 1 milyar luk kurtarma paketinin yarısını erteleme kararı aldı. Yapılan açıklamada fonun kalan 71.5 milyar luk kısmının Yunanistan a teslim edilmeden önce AB ve IMF tarafından daha önce şart koşulan 8 maddenin uygulandığına ve 6 milyar luk özel sektör borç yeniden yapılandırılmasına dair detaylı bir rapor istendi. Yunanistan da CDS ler çalışmayacak. Yunanistan da tahvil yatırımcılarının iflas riskine karşı aldıkları sigorta işlevi gören CDS kontratlarının çalıştırılmayacağı Uluslararası Takas ve Türev Ürünler Kurumu (ISDA) tarafından duyuruldu. 15 kurul üyesi tarafından yapılan oylamada iflas gerçekleşmediği yönünde karar verildi. Açıklamada ayrıca Yunanistan sürecinin daha gelişmekte olduğu ve alınan bu kararın CDS lerin gelişmeler doğrultusunda ileri tarihlerde ödenmesine bir engel oluşturmadığı belirtildi. Eğer CDS ler tetiklenmiş olsaydı CDS sahiplerine. milyon $ lık ödeme yapılacaktı. Bernanke nin açıklamalarıyla Altın sert değer kayıpları yaşadı. ECB nin gerçekleştirdiği likidite operasyonunun ardından açıklamalarda bulunan FED Başkanı Ben Bernanke nin konuşması piyasalarda etkili oldu. Bernanke üçüncü bir parasal genişleme sinyali vermezken, son dönemde olumlu gelen ABD verilerine rağmen, ekonomik toparlanma hakkındaki sorunlara dikkat çekti ve istihdam piyasasını normalden çok uzak olarak değerlendirdi. Açıklamaların ardından Altın yaklaşık 1 $ lık bir düşüş yaşayarak ile 17 $ civarına geriledi. ABD de İşsizlik Maaşı Başvuruları Mart 8 den bu yana en düşük seviyelerinde. 5 şubat itibariyle ABD haftalık işsizlik maaşı başvuruları verisi bir önceki haftaya göre bin kişi azalarak 55 bin olan piyasa beklentisinin altında 51 bin olarak gerçekleşti ve 4 yılın en düşük en düşük seviyelerine gerilemiş oldu. ABD de ISM Üretim endeksi beklentilerin altında gelse de genişlemeye işaret etti. ABD de açıklanan Şubat ISM üretim endeksi 54.5 olan piyasa beklentilerinin altında kalsa da 5.4 ile genişlemeyi işaret etti. Endeks Ocak ayında 54.1 seviyelerindeydi. 6 Aylık hareketli ortalama olan 5.7 nin altında kalan endeks Ekim ayından bu yana ilk defa bir yavaşlamayı işaret etmiş oldu. Çin PMI endeksi arttı. Çin de açıklanan resmi PMI endeksi Şubat ayında.5 puanlık artışla 51 e yükseldi ve sınırlı da olsa bir genişlemeyi ve son beş ayın en yüksek seviyesini işaret etti. PMI ın alt endekslerinden ihracata yönelik yeni siparişler ise PMI endeksini yukarı taşıyan kalem oldu. Endeks Ocak ayındaki 46.9 seviyesinden 51.1 seviyesine yükseldi ve AB ve ABD den gelen talebin arttığına dair bir işaret vermiş oldu. Suudi Arabistan ile ilgili söylentiler petrolü yukarı taşıdı. Suudi Arabistan ın ana petrol hatlarından birinde patlama gerçekleştiğine yönelik çıkan söylentiler petrolün yukarı doğru sert bir hareket ile 16 $ ın üzerine çıkmasına neden oldu. Orta Doğu Medyasında yer alan haberlere Suudi yetkililer tarafından yalanlama gelmesinin ardından petrolde sınırlı gevşeme yaşandı.

3 DenizBank Ekonomi Bülteni Yurtiçi Gelişmeler Dış Ticaret Dengesi, Ocak 1 Dış Ticaret Dengesi Ocak ayında 6. milyar $ olan piyasa beklentilerinin üzerinde 7 milyar $ lık bir açık verdi. Ocak ayı verileri incelendiğinde açığın bir önceki yılın aynı ayına göre %5 daraldığı görülürken ihracatın %9 Yıllık 1 Aylık Kümülatif artarak 1.4 milyar $ a ithalatın ise % artarak 17.4 M ilyar $ milyar $ a yükseldiği görülüyor. 1 aylık dış ticaret açığı 15.9 milyar $ dan 15.5 milyar $ a geriledi ve Ekim ayından bu yana süregelen gerileme trendini devam ettirdi. Ekim ayında tarihi zirvesine yükselen dış ticaret açığı 16.6 milyar $ seviyesindeydi. Oca.11 Oca.1 % Değ. Oca.11 Oca.1 Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış verilere bakıldığında, ihracatın bir önceki aya göre % azaldığı ithalatın ise %. oranında arttığı görülüyor. 11 in son çeyreğinde görmeye alıştığımız ihracatın, ithalattan daha hızlı büyüme sergilediği tablo üç ay sonra ilk defa değişmiş oldu. İhracata ülke bazında bakıldığında ise ülke ağırlıklarında ciddi değişiklikler görülmedi. AB ile yapılan ihracat geçen yılın aynı ayına göre %.9 gerilerken, toplam içindeki payı %4.5 e indi. Buna karşın, Almanya nın toplam ihracattan aldığı pay artış gösterdi. Ocak ayı verilerinde dikkat çeken başka unsur ise Enerji Dışı Açık taki daralma oldu. 1 aylık Enerji Dışı Denge Ekim ayında bulunduğu 61. milyar $ lık seviyesinden 57. milyar $ seviyesine geriledi. Cari açığın en önemli öncü göstergelerinden olan Dış Ticaret Açığı Ocak ayında beklentilerden daha yavaş da olsa gerilemeye devam etti. MB nin de son PPK tutanağında belirttiği gibi iç ve dış talepteki dengelenme sürecinin devam etmekte olduğu görülüyor. Ayrıca enerji dışı ticaret açığın daralma trendinin belirginleşmesine rağmen, enerji açığının artış trendini devam ettirmesi Ocak ayı verisinde öne çıkan noktalar arasında yer alıyor. 5% % 1% -1% -% Dış Ticaret ( ay birikimli, yıllık artış) İhracat İthalat -5% Ocak 6 Ocak 7 Ocak 8 Ocak 9 Ocak 1 Ocak 11 Ocak Dış Ticaret Dengesi (Yıllık, Milyar $) Yıllık % Değ. İhracat % % İthalat % % Yatırım Malları..4 6% 7 6% Ara Malı % % Tüketim Malları % 5 17% Dış Tic. Dengesi % % Dış Ticaret Dengesi Enerji dengesi Enerji dışı denge -1 Oca6 Oca7 Oca8 Oca9 Oca1 Oca11 Oca1 İşsizlik Oranı, 11 İşsizlik oranı 11 yılında bir önceki yıla göre %.8 azalarak %9.8 olarak gerçekleşti. İşsiz sayısı bir önceki yıla göre 41 bin kişi azalarak.6 milyon olarak gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik ise geçen yıla göre.4 puanlık bir düşüş ile %1.4 olarak gerçekleşti. İşsizlik Oranı 1 yılında %11.9 olarak gerçekleşmişti. İstihdam verileri incelendiğinde geçen yıl işsizlik oranının çalışan havuzunun artmasına rağmen geriledi görülüyor. 11 yılında İşgücüne katılım oranı %49.9 olarak gerçekleşti ve geçen yıla göre 1.1 puanlık bir artışı işaret etti. 11 yılında istihdam edilenlerin sektörel dağılımına bakıldığı zaman, istihdam edilenlerin %5.5 inin tarım, % 19.5 inin sanayi, %7 si inşaat ve %48.1 inin ise hizmet sektöründe istihdam edildi. Sanayi sektörünün toplam istihdam içindeki payı bu dönemde.7 puan ile payı en çok artan sektör olarak öne çıkarken, hizmet sektörünün payının ise ilgili dönemde.5 puan azalması dikkat çekti.

4 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler 5 Günlük Değ (%, $ Bazında) 1 Aylık Değ (%, $ Bazında) DIBS End. -.1 DIBS End. 1. Emtia End. Emtia End. 8. Altın -.6 Altın -.8 TL-Basket TL-Basket -.5 EURO/$ -1.7 EURO/$.6 MSCI TR 1.7 MSCI TR. MSCI EM MSCI EM.1 ABD-S&P ABD-S&P ECB nin ikinci fonlamasının ardından piyasalardaki yükseliş devam ediyor....4 USD Libor 1 ay, ay ve 1 ay (%) Aylık Libor Faizi (%) Aylık USD Libor Aylık USD Libor.4 1 Aylık USD Libor.48.4 Aralık 8 Ağustos 9 Mart 1 Ekim 1 Haziran 11 Ocak 1 USD JPY EUR Aralık 8 Ocak 1 Ocak 11 Ocak 1 Euro libor faizlerinde sert düşüş oldu... Endonezya-JCI Kore-Kospi Hindistan-Sensex Çin-Shangai Tr-Imkb1 Mac-Bux Rus-Micex Cz-Prague Pol-WIG Br-Bovespa Meks-Bolsa MSCI Emerging Jp-Nikkei5 Ger-Dax Fr-Cac4 UK-FTSE 1 EU-DJ Stoxx 5 ABD-DJ Indus ABD-S&P G-7 Ortalama MSCI Global Hisse Senedi Endeksleri Değişim (%) Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%) Hisse Senedi Endeksleri (Eylül 8=1) MSCI IMKB Endeksi MSCI GOÜ Endeksi Eylül 8 Temmuz 9 Mayıs 1 Mart 11 Ocak 1 Hindistan, Macaristan ve UK dışında tüm hisse senetleri haftayı pozitif kapadı... Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 1: itibarı ile güncellenmiştir. 4

5 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Değer Kaybediyor Değerleniyor Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Politika Faiz Oranları (%) Gösterge Tahvil Faiz Oranı MB Haftalık Repo Faizi Gecelik Borç Alma ve Borç Verme Faiz Koridoru MB Haftalık Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi Ocak 11 Nisan 11 Temmuz 11 Ekim 11 Ocak 1 GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX) 9 TR, BB+ Poland, A- Rus, BBB Bra, BBB 6 Aralık 8 Aralık 9 Aralık 1 Aralık 11 Göstergetahvil getirisi %9. civarında yatay. USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor) BRL MXN. 1. CZK Aylık Değ (%) PLN.6 HUF 5 Günlük Değ (%) ZAR KRW..9 TRY -.. JPY GBP..4 EURO Kasım 1 Şubat 11 Mayıs 11 Ağustos 11 Kasım 11 Şubat 1 9 TL GOÜ Ortalaması GOÜ Para Birimleri ($'a Karşı) Temel Endişe: Cari Açık Temel Endişe: Enflasyon Para piyasalarında hisse senetlerindeki gibi çok pozitif bir resim yok. Tarım Tem. Maden Değ. Maden Enerji Top. Endeks Emtia Endekslerinde Değişim (%) Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%) VIX Endeksi Ocak 1 Temmuz 1 Ocak 11 Temmuz 11 Ocak 1 VIX (endişe) endeksi 15- bandındaki yatay seyrini sürdürüyor. Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 1: itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 Diğer AB PIIGS Ülkeleri DenizBank Ekonomi Bülteni Haftalık Görünüm ECB Üzerine Düşeni Yaptı, ama Problemler Henüz Bitmedi... Son haftaların kuşkusuz en önemli gelişmesi Avrupa Merkez Bankası nın yapacağı ikinci uzun vadeli fonlama operasyonuydu. Aralık taki ilk fonlamada AB dahilinde 5 bankaya %1 faizle yıl vadeli 489 milyar verilmişti. 9 Şubat ta yapılan ikinci fonlamada bu rakam da aşıldı ve fonlama miktarı 5 milyar a çıktı. Teminat koşullarının gevşetilmesi sayesinde ikinci fonlamadan yararlanan banka sayısı 8 e çıktı. 8 1 Yıllık Tahvil Getirileri (%) Banka bazında kimin bu fonlamadan ne kadar faydalandığı 7 açıklanmamış olsa da ülke bazında detayları biliyoruz. Buna göre bankacılık sistemlerinde problem yaşayan İtalya, İspanya ve Fransa 1 trilyon nun üzerindeki toplam fonlamanın % 6 61 ini aldı. Bu anlamda, ECB nin bu hamlelerinin çok başarılı 5 olduğunu, bunun hem AB ye ilişkin risk göstergelerinin hızla düzelmesinden hem de global piyasaların son.5 aylık döneminde yaşanan güçlü ralliden rahatlıkla söyleyebiliriz ki bunları zaten son aylardaki raporlarımızda detaylı olarak yazıyor- 4 duk. Fakat bu raporumuzda madalyonun öteki yüzüne bakacağız İtalya İspanya ve sistemin önündeki temel probleme değineceğiz. Ocak 1 Temmuz 1 Ocak 11 Temmuz 11 Ocak 1 1- Bu kaynaklar kredilere yönelmedi: Başta İtalyan ve İspanyol bankaları olmak üzere alınan bu kaynakla aktiflerdeki devlet tahvillerinin payı önemli oranda arttırıldı. Buna paralel %7 li seviyelerin üzerine çıkmış olan İtalya ve İspanya 1 yıllık tahvil getirileri bugün itibarıyla %5 in altına indi. ECB nin bu denli devasa bir kaynağı bankalara verirken ikinci bir amacı da bankaların bunu kredilendirme faaliyetlerinde kullanmasıydı. Fakat, yandaki tabloda görülebileceği üzere bu dönemde bankaların tüketici ve (banka dışı) şirket kredi faaliyetlerinde bir değişiklik olmadı. - ECB ye bağımlılık artıyor: ECB dışındaki fonlama kaynaklarında sorunlar var. Örneğin, İtalya da son dönemlerde mevduat faizleri hızlı bir şekilde artıyor fakat mevduatlar yerinde sayıyor. Hatta Yunanistan ve Portekiz gibi ülkelere baktığımızda mevduat hacimleri geriliyor. Toptan fonlama tarafına baktığımızda resim çok daha kötü. AB içinde bankalararası likidite mekanizmaları halen sorunlu bir şekilde işliyor. Bankalar birbirlerine kredi açmak istemiyor, ya da çok çok kısa vadelerle kredi açmaya yanaşıyor. Okyanus aşırı AB Bankalarının Aktifleri (Milyar ) Tahvil Portföyü Şirket Kredileri Tüketici Kredileri Kas.11 Oca.1 Artış Kas.11 Oca.1 Artış Kas.11 Oca.1 Artış İtalya % % % İspanya 178 9% % % İrlanda % 1 1 % % Portekiz 6 6 1% % % Yunanistan % % % Toplam % % % Almanya % % % Fransa 1-1% % % Belçika 1 1 -% % % Hollanda % % % Avusturya 8 9 5% % % Toplam % % % ülke bankalarının AB bankalarına karşı tutumu da çok farklı değil. Örneğin geçen yıl AB bankalarına kredi verme faaliyetlerini durdurduğunu açıklayan Citibank son dönemdeki olumlu gelişmelerin ardından fonlamaya tekrardan başladı fakat, sadece çok yüksek kredi notuna sahip birkaç AB bankasını kısa vadelerle fonlamayı tercih ediyor. - Reformlar yavaşladı: Fonlama dışında AB bankalarının dört temel problemi daha var: i- likidite, ii- bilançolardaki sorunlu varlıklar (ki en başta devlet tahvilleri geliyor), iii-sermaye açığı ve iv-ekonomik aktivitenin yavaşlaması nedeni ile iş modellerinin karlı çalışamaması. ECB bu fonlamaları yaparken bizce şu şekilde bir oyun planı tasarladı: verdiğimiz kaynakla bankaların likidite/fonlama problemini ortadan kaldıracağız, bankalar bu kaynakların bir kısmını devlet tahvillerine yatıracak (faizler gerileyeceği için aktifte sorunlu varlık problemi ortadan kalkacak), bankalar %1 le aldıkları kaynağı %5 in üzerinde getirisi olan İtalya tahviline yatırırlarsa 4 baz puanın üzerinde bir faiz marjı ile tekrardan karlı çalışma modeline ulaşmış olacaklar, bu yüksek karları sermayelerine ekleyerek sermaye açığı problemini de çözmüş olacaklar Bundan sadece bankalar değil ülkeler de faydalanmış olacak. Daha önce % 7 nin üzerinde borçlanan İtalya %5 in altına inen faizleri sayesinde rahatlıkla yeniden borçlanabilecek 6

7 DenizBank Ekonomi Bülteni Haftalık Görünüm Oldukça mantıklı ve etkili bir oyun planı ama iki kırılgan noktası var. İlki, ülke borcunun sürdürülebilirliği sadece borç yükü üzerindeki 1 Yılına İlişkin Büyüme Beklentileri (%) faiz oranına değil aynı zamanda bütçe performansına da bağlı. ECB nin fonlamaları sonrasında rahatlayan sorunlu ülkelerden son günlerde reformlarda yavaşlama emareleri geliyor. 1 Örneğin, Fransa nın Nisan daki başkanlık seçimlerinin en güçlü adayı olan Hollande emeklilik yaşını 6 den 6 a çekmeyi planladığını açıkladı. İspanya da da benzer şekilde bugünlerde -1 1 nin bütçe hedeflerini nasıl gevşetebiliriz tartışmaları - başladı ve AB ile daha önce kararlaştırılan %4.4 lük bütçe açığı hedefi %5.8 e revize edildi. İkinci kırılgan nokta ise sorunlu - İtalya İspanya Portekiz İrlanda ülkelerin büyü(yeme)mesi ile ilgili. Çünkü Borç / GSYİH oranını -4 makul seviyelere çekebilmek için bütçe (pay) kadar büyüme Ocak 11 (payda) performansı da çok belirleyici. Fakat yandaki grafikten Nisan 11 Temmuz 11 Ekim 11 Ocak 1 görüleceği üzere ECB nin yaptığı 1 trilyon nun üzerindeki fonlama sonrasında da bu ülkelere ilişkin 1 büyüme tahminleri negatif ve halen aşağı doğru revize edilmeye devam ediyor. Bütçe tarafındaki olumlu performans büyüme ile desteklenmediği müddetçe düzlüğe çıkıldığını söylemek çok mümkün değil. Özetle, bankalar 1 trilyon yu ECB den hibe olarak almadı, yıl sonra vadesi geldiğinde geri ödeyecekler. İş modelleri karlı çalışmazsa, hatta bu parayı yatırdıkları kaynaklar (ülke tahvilleri) batarsa ya da son Yunanistan örneğinde gördüğümüz üzere saç tıraşına maruz kalırsa hem bankaları hem de sistemi daha büyük problemler bekliyor olacak. Bu nedenle atılması gereken dört temel adım daha var (ve maalesef bu adımların önemli bir kısmını AB nin bugün içinde bulunduğu durumun baş müsebbibi olan politikacılar atmak zorunda). 1- (politik kaygılar bir tarafa bırakılıp) Bütçe tarafındaki reformlara olanca hızıyla devam edilmeli, - büyümeyi teşvik edecek önlemler alınmalı, - bankacılık sistemindeki yeniden yapılandırma çabaları sürmeli ve 4- Yunanistan da yaşanan sonun (iflas) diğer sorunlu ülkelerin başına gelmesini önlemek için 5 milyar luk ESM kurtarma fonu en azından trilyon ya çıkarılmalı (İtalya ve İspanya nın toplam tahvil miktarı. trilyon ) 7