ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇED İZİN VE DENETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ LABORATUVAR ÖLÇÜM VE İZLEME DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Transkript

1 ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇED İZİN VE DENETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ LABORATUVAR ÖLÇÜM VE İZLEME DAİRESİ BAŞKANLIĞI EVSEL VE ENDÜSTRİYEL KİRLİLİK İZLEME PROGRAMI

2 1 Ergene Havzası Su Kalitesi İzleme Raporu İlkbahar ve Yaz Dönemi 2015 HAVZASI, NEHRİ 1. GİRİŞ Daire mızca 2012 yılından itibaren Evsel ve Endüstriyel Kirlilik İzleme Programı (EKİP) ( ) hazırlanarak, Ergene, Küçük Menderes, Gediz ve Bakırçay Havzalarında Mobil Su ve Atık Su Analiz Laboratuvarımız ile mevsimsel izleme çalışmaları yürütülmektedir yılında mevcut havzalara Susurluk ve Sakarya Havzaları da eklenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucu elde edilen veriler Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği çerçevesinde değerlendirilmekte, ayrıca ilave parametreler de analiz deilmektedir. Çalışmalar sonunda Su Kalitesi İzleme Final Raporu hazırlanmaktadır. Rapor her yıl ilgili birimlerimize ve İl Müdürlüklerimize kirliliğe karşı önlemlerin alınabilmesi amacıyla gönderilmektedir. Bu raporda Ergene Havzası nda 2015 yılında ilkbahar ve yaz dönemi kapsamında yapılan izleme çalışma sonucu elde edilen bulgular ve yılı yaz dönemi ile karşılaştırması yer almaktadır. 2. HAVZAYA GENEL BAKIŞ Ergene Havzası Doğu Trakya da yer alıp Kuzey Marmara Havzası, Meriç Havzası ve Bulgaristan ile çevrilidir. Havzada Tekirdağ, Kırklareli ve Edirne illeri yer almaktadır. Ergene Havzası toplam alanı km 2 olup, en önemli yerüstü su kaynağı Ergene Nehri dir (Şekil 1). Ergene Nehri, havzanın kuzey doğusunda bulunan Istıranca dağlarındaki Ergene kaynaklarından doğmakta ve Ergene Deresi adıyla KD-GB yönünde akmaktadır. İnanlı Köyü civarında doğudan gelen Çorlu deresi ile birleşerek Ergene Nehri ismini almaktadır. Ergene Nehri uzunluğu yaklaşık 282 km dir. Ergene Havzası nda hızla gelişen sanayi, nüfus, yerleşim yerleri ve tarım bir taraftan miktar olarak, diğer taraftan oluşturdukları kirlilik yükü bakımından havzada su probleminin baş göstermesine neden olmuşlardır. Plansız ve kontrolsüz bir şekilde gelişen sanayi bölgeleri, Ergene Havzası ndaki su kaynaklarının hızlı bir şekilde tüketilmesine ve günde m 3 /gün den daha fazla su kullanımıyla su bütçesinin olumsuz yönde etkilenmesine yol açmıştır. Diğer taraftan bazı sanayi tesislerinin atık suları arıtılsa bile Ergene Nehri ne tabii debisinin takriben 3 katı atık su vermeleri ilaveten o bölgede yaşayan civarındaki nüfusun yaklaşık günde m 3 evsel atık suyu hiç arıtmadan doğrudan alıcı ortama boşaltmaları yüzünden Ergene Havzası ileri derecede kirlenmiştir. Havzada 2037 adet sanayi tesisi bulunmaktadır. Yaklaşık m 3 /günlük sanayi atık suyu Ergene Nehri ve kollarına deşarj olmaktadır.

3 2 Ergene Havzası Su Kalitesi İzleme Raporu İlkbahar ve Yaz Dönemi İZLEME KOORDİNATLARI Şekil 1. Ergene Nehri İSTASYON NO Ergene Havzasında izleme noktaları Çizelge 1 ile gösterilmektedir. Çizelge 1. Ergene Havzası Örnekleme Noktaları İSTASYON ADI İL ÖRNEKLEME NOKTASI MEVCUT BASKILAR İZLEME NOKTASI KOORDİNATLARI İZLEME TİPİ ERG-01 DERESİ TEKİRDAĞ Uzunhacı Köyü Şehit Er Kamil Ünal Köprüsü Tarımsal ve Evsel Baskı N , E Gözetimsel ERG-02 ERG-03 NEHRİ NEHRİ TEKİRDAĞ TEKİRDAĞ Ballı Hoca Köyü Lüleburgaz Karayolu Üzeri Ergene Köprüsü İnanlı Köyü, İnanlı Köprüsü, Ergene ve Çorlu Deresi Birleşim Sonrası Modern Karton, Unilever, Levi s, Kuroğlu Tekstil ile Tarımsal ve Evsel Baskılar Çorlu Evsel ve Sanayi Baskıları ile Evsel Baskılar N , E N :7, E Operasyonel Gözetimsel ERG-04 NEHRİ TEKİRDAĞ İnanlı Köyü Çıkışı Karışım Öncesi Çorlu-Çerkezköy Sanayi Atıksuları ve Evsel Atıksular ile Deri OSB Baskıları N , E Gözetimsel ERG-05 ÇORLU DERESİ TEKİRDAĞ Deri OSB sonrası sağlık mah. Köprü üstü Deri Sanayi ve Evsel Atıksu Baskıları N , E Operasyonel ERG-07 ÇORLU DERESİ TEKİRDAĞ Çorlu Velimeşe Girişi Köprüsü Çerkezköy OSB, Evsel ve Velimeşe Evsel Baskıları ile 3 Adet Tekstil Fabrikası Atıksuları N , E Operasyonel ERG-08 NEHRİ KIRKLARELİ Kırklareli Girişi Seyitler Köyü Köprü Üstü Tekirdağ ili Baskıları N , E Gözetimsel

4 3 Ergene Havzası Su Kalitesi İzleme Raporu İlkbahar ve Yaz Dönemi 2015 ERG-09 EVRENSEKİZ DERESİ KIRKLARELİ E5 Karayolu Üzeri Maya, Tekstil, Gıda, Alkollü İçecek Sanayi Baskıları ile Tarımsal ve Evsel Baskılar N , E Operasyonel ERG-10 ERG-11 KÖPRÜALTI DERESİ NEHRİ KIRKLARELİ KIRKLARELİ Lüleburgaz Alt Tarafı, Orman İşletme Şefliği Yakını Kırklareli Çıkışı Pehlivanköy Ergene Köprüsü Danone, Tekstil (6000 m 3 /gün) ile Evsel ve Tarım Baskıları Tekirdağ ve Kırklareli illeri Baskıları N , E N , E Operasyonel Gözetimsel ERG-12 NEHRİ EDİRNE Uzunköprü Çiftlikköy Mevkii Yoğun Tarımsal Baskı, Yağ Sanayi, Mezbaha ve Uzunköprü Yerleşim Merkezi Baskıları N , E Gözetimsel ERG-13 NEHRİ EDİRNE Adasarhanlı Köprüsü Meriç Nehri İle Birleşim Öncesi Tarımsal Baskı N , E Gözetimsel ERG-14 NEHRİ EDİRNE İpsala Sınır Kapısı Meriç Ergene Birleşim Sonrası Evsel Baskı N , E Gözetimsel 4. SU KALİTESİ yılı İlkbahar Dönemi Analiz Sonuçlarının Değerlendirilmesi Ergene Havzası 2015 yılı ilkbahar dönemi su kalitesi sonuçlarına bakıldığında Yüzeysel Su Kalitesinin Yönetimi Yönetmeliği kapsamında, nehir genel olarak, çözünmüş oksijen, iletkenlik, amonyum azotu, nitrit azotu, toplam fosfor, TKN, BOİ, KOİ, kurşun, serbest klor ve sülfür parametrelerinde IV. Sınıf su kalitesinde görülürken, en kirli nokta, ERG-05 (Çorlu Deresi, Tekirdağ) noktası olarak tespit edilmiştir yılı Yaz Dönemi Analiz Sonuçlarının Değerlendirilmesi Ergene Havzası 2015 yılı yaz dönemi su kalitesi sonuçlarına bakıldığında Yüzeysel Su Kalitesinin Yönetimi Yönetmeliği kapsamında, nehir genel olarak yine çözünmüş oksijen, iletkenlik, amonyum azotu, nitrit azotu, toplam fosfor, TKN, BOİ, KOİ, kurşun, serbest klor ve sülfür parametrelerinde IV. Sınıf su kalitesinde görülürken, en kirli nokta, yine ERG-05 (Çorlu Deresi, Tekirdağ), ERG-07 (Çorlu Deresi, Tekirdağ), ERG-09 (Evrensekiz deresi/kırklareli), ERG-11 (Ergene Nehri/Kırklareli) olarak tespit edilmiştir. İlkbahar ve yaz dönemi karşılaştırıldığında; havza yazın daha kirli olmaktadır yılı Yaz Dönemi Analiz Sonuçlarının Değerlendirilmesi yılı yaz dönemi sonuçları karşılaştırıldığında nehir genel olarak her yıl IV. Sınıf su kalitesinde tespit edilmiştir. Genel olarak en yüksek değerler 2012 yılında gözlenmiştir ile 2015 yılları karşılaştırıldığında parametre değerlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir artış veya azalış olduğu görülmemekle birlikte 2015 yılı yaz ayında değerler az da olsa

5 4 Ergene Havzası Su Kalitesi İzleme Raporu İlkbahar ve Yaz Dönemi 2015 yükselmiştir. Örneğin; KOİ değerleri 2012 yılı ile 2015 yılı karşılaştırıldığında artış olduğu görülmektedir. BOİ değeri genel olarak azalırken, havzada kurşun parametresi artmıştır. Ergene Havzası yılı su kalitesinin karşılaştırmaları aşağıdaki grafiklerde yer almaktadır. Tablolarda 0 olarak yer alan değerler < tespit limitini göstermektedir. Her yıl civa, kurşun, krom+6, kobalt, toplam siyanür ve fekal koliform parametreleri tespit limitini aşmadığından grafiğe yansıtılmamıştır. Bazı parametrelerin 2012 yılı verileri bulunmamaktadır.

6 5 Ergene Havzası Su Kalitesi İzleme Raporu İlkbahar ve Yaz Dönemi 2015

15 14 Ergene Havzası Su Kalitesi İzleme Raporu İlkbahar ve Yaz Dönemi DEĞERLENDİRME Ergene Havzası 2015 yılı ilkbahar ve yaz dönemi su kalitesi sonuçlarına bakıldığında Yüzeysel Su Kalitesinin Yönetimi Yönetmeliği kapsamında, nehir genel olarak IV. Sınıf su kalitesinde görülürken, en kirli noktalar, ERG-05 (Çorlu Deresi, Tekirdağ), ERG-07 (Çorlu Deresi, Tekirdağ), ERG-0 (Evrensekiz deresi/kırklareli), ERG-11 (Ergene Nehri/Kırklareli) olarak tespit edilmiştir. Yazın pek çok parametrede daha yüksek değerler elde edilmiştir yılı yaz dönemi sonuçları karşılaştırıldığında parametre değerlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir artış veya azalış olduğu görülmemekle birlikte 2015 yılı yaz ayında değerler az da olsa yükselmiştir. Örneğin; KOİ değerleri 2012 yılı ile 2015 yılı karşılaştırıldığında artış olduğu görülmektedir. Yine, havzada kurşun parametresi artmıştır. Nehir genel olarak her yıl IV. Sınıf su kalitesinde tespit edilmiştir. Genel Müdürlüğümüzce, kirliliğin gerçek zamanlı olarak tespit edilmesi ve önlemlerin alınabilmesi için, tarihli ve sayılı Sürekli Atıksu İzleme Sistemleri Tebliğ kapsamında kurulu kapasitesi m 3 /gün ve üzerinde olan Atıksu Arıtma Tesisleri, Soğutma Suyu Kullanan Tesisler ve Derin Deniz Deşarjları çıkışlarına gerçek zamanlı sürekli izleme istasyonları kurularak kirlilik seviyeleri anlık olarak izlenmeye başlanmıştır. Veri entegrasyonu tamamlanan tesislerin atık su izlemeleri devam etmektedir. Anlık olarak, ph, sıcaklık, Çözünmüş oksijen, iletkenlik, debi ve akış hızı ölçülmektedir. Havzada yer alan illerden kurulu kapasitesi m 3 /gün ve üzerinde olan tesisler ile veri entegrasyonu sağlanan tesisler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

16 15 Ergene Havzası Su Kalitesi İzleme Raporu İlkbahar ve Yaz Dönemi 2015 Tablo 1. Debisi m 3 /gün ve üzerinde olan tesisler SIRA NO İLİ ADRESİ TESİSİN ADI DEBİ m³ / gün 1 Edirne m³ / gün kapasiteli AAT. yoktur. 2 Kırklareli Lüleburgaz 3 Tekirdağ Çerkezköy 4 Tekirdağ Çorlu 5 Tekirdağ Çorlu 6 Tekirdağ Çorlu 7 Tekirdağ Çorlu 8 Tekirdağ Saray LÜLEBURGAZ BELEDİYE AAT. ÇERKEZKÖY O.S.B. A.A.T ÇORLU DERİ O.S.B. A.A.T. MODERN KARTON SAN. VE TİC. A.Ş. ÜNİMAR ENERJİ YATIRIMLARI A.Ş TRAKYA ELEKTRİK ÜRETİM VE TİC. A.Ş. FRUKO MEŞRUBAT SAN.A.Ş. SKKY. Tablo No Veri entegrasyonu sağlanan Deşarj ettiği Havza X Ergene (Ergene Nehri) X Ergene (Çorlu deresi) X Ergene (Çorlu deresi) - Ergene (Çorlu Deresi) X Ergene ( Marmara denizi) X Ergene (Marmara denizi) X Ergene (Beyazköy deresi)